NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 270. 1907.
Zaterdag 17 Augustus
21e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S Je
JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUSJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Hel collectieve arbeidscontract.
Het Middenstaodscongres te Kijmegen.
Ouderdoms- en invaliditeitsverzekering.
,7jj f öTp kTT*7~
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAM
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Meer en meer wordt het, vooral in
Duitschland, gebruikelijk, dat niet tussehen
ieder werkgever en werkman afzonderlijk
een arbeidsovereenkomst wordt aangegaan,
maar dat zulks gesehiedt tussehen de
vakvereenigingen der werklieden metééo,
of meer patroons of met één of meer
patroonsorganisaties.
In de tussehen deze partijen gesloten
eontraoten worden de voorwaarden vast
gelegd, waarvan zij niet mogen afwijken.
Zulk een overeenkomst noemen wij een
collectief arbeidseontraet, dat met het
nieuwe art. 1637n ook reeds een plaats
heeft gekregen in ons Burgerlijk Wet
boek.
We roemen vaak den goeden ouden
tijd, maar willen deze vruoht van den
nieuwen gaarne aanvaarden.
Trouwens zoo nieuw is die vruoht zelf
ook al weer niet. Ze brengt ons iets terug
van de meerdere vastigheid, die de arbeid
had in de dagen der gilden.
Toen mooht de gildebroeder zijn gezellen
ook geen ander loon uitkeeren dan het
gilde had bepaald toen raoeht hij geen
hoogere prijzen voor zijn waren vragen
dan 't gilde had vastgesteld.
Ook nu kan de werkgever een meer
vaste prijsnoleeriDg geven, wanneer hij
gedurende een niet te kort tijdsverloop
geen schommeling heeft in de aan zijn
werklieden uit te betalen loonen.
Zonder den werkman den gelijke te
maken van den patroon plaatst de collec
tieve arbeidsovereenkomst hem wel bij de
vaststelling' van de arbeidsvoorwaarden
meer op voet van gelijkheid met dezen.
De collectieve arbeidsovereenkomst
voorkomt gedurende een zeker tijdsverloop
uilsluiting en werkstaking.
Zy legt op beide partijen de verantwoor
delijkheid te waken voor 'n loyale naleving
van het contract en heeft zoo een zedelijke
bsteekenis van liooge waarde, doordat zij
ook bij de werklieden verantwoordelijk
heidsbesef wekt voor den goeden gang van
zaken in het bedrijf.
De collectieve arbeids-overeonkomst is
geen vrucht der theorie van den klassen
strijd, maar wekt vertrouwen tussehen pa
troon en arbeider.
Geen wonder, dat de socialistische orga
nisaties ze aanvankelijk in Duitschland op
allerlei wijze tegenwerkten ze legden de
„revolutionaire energie" aan banden.
Ze hebben haar tegenstand moeten op
geven. Het besef, dat geregelde arbeids
voorwaarden hem 'n blijvend zeker bestaan
geven, is bij den gezond denkenden werk
man niet te onderdrukken.
Zoo poesten de socialistische organisa
ties, wildon ze niet tweespalt brengen in
eigen boezem, wel toegeven aan den drang
van de besten hunner leden.
De christelijke vak-organisatie kan de
collectieve arbeids-overeankomst bevorde
ren, omdat ze ligt op de lijn van haar doel
het welzijn van het bedrijf door samenwer
king met de patroons.
Voor één groep van arbeiders is zulk een
atbeids overeenkomst 6chter een groot ge
vaar voor de onbekwamen.
Een inspecteur van den arbeid in Wur-
tumberg zegt er van in zijn onlaags ver
schenen verslag
„Maar dit verschijnsel valt waar te
nemen, dat thans, in tijden van slapte,
onbekwame werklieden, die vroeger voor
ietwat lager loon in dienst werden gehou
den, nu spoediger ontslagen worden, omdat
het betalen van lager loonen niet geoor
loofd is".
Op don duur zal dit echter niet anders
kunnen strekken dan tot welzijn van het
bedrijf Bedoelde inspecteur zegt er dan
ook van
„Intussohen mag niet ontkend worden,
dat deze omstandigheid er zeer toe mee
werkt, dat de jongere arbeiders zich er
op toeleggen, zieh ia hun vak volkomen
te bekwamen, om zieh hun positie te
verzekeren".
Het collectieve arbeidscontract is in
Duitschland in honderden bedrijven in
gevoerd. Volgens de offioieële cijfers waren
er in dit land in 1906 reeds meer dan 1500
gesloten, terwijl in werkelijkheid dit aan
tal veel hooger was.
Ook ten onzent wordt het hooge belang
er van meer en meer ingezien, al kon de
voortgang wel sneller zijn.
Dit zal echter beter worden naarmafjj
de vakorganisatie der werklieden solieder
wordt en meer vertrouwen wekt bij de
patroons.
Ook op het Middenstandsoongres te
Nijmegen heeft men het gehad over vak
organisatie.
De Middenstand begint te begrijpen, dat
ook voor hem daarin de kracht gelegen is.
Ze is nuttig en noodigze mag geen
gevaar worden voor de eenheid der mid
denstandsbeweging ze moet vrijwillig zijn
tot dit resultaat kwam men.
Men zal het over deze vakorganisatie,
al was er wel een enkele spreker met
afwijkende meening, beter eens worden,
dan over het punt der winkelsluiting,
dat de WinkeliersvereenigiDg van Gouda
op de agenda had gebracht. Als de win
keliers net woord winkelsluiting hooren,
bemerkt men, dat ze geboren redenaars
zijn. Meer dan dertig sprekers wensohten
er het hunne over te zeggen.
De voorzitter van den Middenstandsbond
schijnt een bekwaam man te zijn, maar
Dr. Bos, ook tegenwoordig, scheen tooh
te vreezeu, dat hij, die voorzitter, niet zou
kunnen verhoeden, dat de broederlijke
samenkomst in het vroolijke Nijmegen
gevaar liep te vevloopen in een Poolsoheu
landdag. Hij stelde tenminste voor een
oommissie van onderzoek te benoemen,
de gewone manier, als men een lastige zaak
een poosje van de baan wil hebben.
Do vergadering begreep hem en was
volgzaam. We zyn zeer benieuwd tot welk
resultaat de commissie zal komen.
Nog altijd laat Minister Veegens ons
wachten op zijn ontwerp op de ouderdoms-
verzekeriDg.
Hoe vreomd toch
Oai de handen vrij te krijgen om meer
geld ter beschikking te hebben, moest de
ouderdoms-van de invaliditeitsverzekering
gescheiden worden.
En nu ziet zuster Anna tóg niets komen.
Hoe de ironie der feiten dezen Minister
straft en beschaamtDr. Kuyper moest,
toen hij nog geen jaar aan het bewind was,
door de hear Veegens gekapitteld worden,
omdat hy zoo niets deed en zie Minister
Veegens is reeds meer dan twee en een half
jaar aan het bewind en heeft nog niets van
eenige beteekenis gedaan.
Het is jammer voor dezer Minister hij
is een sympathiek man.
Misschien dat hy nog aarzelt en zichzelf
afvraagt, of het dan waarlijk toch wol goed
is, de ouderdoms- van de invaliditeitsver
zekering te scheiden-
Als dat zoo is, dan zal het besluit van de
Oüstenrijksche regeering in dezen hem
weer op het goede spoor kunnen brengen.
In de troonrede, waarmede den 19en Juni
jl. de nieuwe Oostenrykache rijksraad ge
opend werd, is door die rageering aange
kondigd een ouderdoms- en invaliditeits
verzekering.
Het Sociaal Weekbladwaarin wij deze
mededeeling lazen, voegt er aan toe „Ook
hier dus weder combinatie en niet scheiding
dezer twee o i. bijeenbehoorende verzeke
ringen.
Da politiek van Itoodhuyzsn c s. heeft
ook deze zaak voor ons bedorven.
Friesch Dagblad.
Een groot kwaad
onder de zon is de stelselmatige verlieder
lijking des volks door vuile boeken, prent
kaarten, platen enz. met name in de groote
steden.
Da Stichtsche Courant haalt een artikel
aan van dr. Pierson in Getuigen en Redden,
die het op zijn beurt weer overnam uit
een Parijsoh blad, De AuU>, dat volstrekt
niet „christelijk" is, maar een open oog
heeft voor deze pest der maatschappij.
Het ernstig woord dient alom to worden
gehoord. We laten het hier volgen, zooals
ds. P. er ons volk mee ia kennis stelt
Eenigen tijd geleden heb ik mijn ver
ontwaardiging uitgesproken over de por
nografie in het café eoneert, en heb met
groote blijdschap bespeurd, dat tal van mijn
lezers hartelijk met mij instemden.
Eén evenwel schreef mij „waar bemoeit
gij n mede De bezoekers, die er komen
weten wat zij doen en niemand heeft recht
hun vrijheid aan banden te leggen. Daar
is eenige waarheid in die opmerking. Mar-
tine., in de welbekende komedie, vond er
vermaak in zieh te laten slaaD, de Heilige
vrijheid verbiedt ons om iemand te beletten
zieh in den modder te wentelen en morgen
dit te herhalen.
Maar de pornogralie is niet alleen in het
café-ooneeri te vindeD, waarheen niemand
gedwongen wordt te gaan zij is op straat,
ïn de winkelkasten, op de affiches, brief
kaarten, en in den mond van tallooze
straatventers. Kan men hoewel moeilijk
genoeg de oogen er van afwendeD, de
ooren te sluiten is ondoenlijk.
Men kan er nergeas aan ontsnappen.
WordeD onze loDgen aangedaan door de
bedorven lucht onzer straten, de hersenen
van onze arme, Fransche jeugd nemen een
vergif op, dat ze nog radikaler verderft.
Vooreerst de straatventers welke schan
delijkheden braken zij niet dagelijks uit
tot onder de oogen der politieagenten. Dub
belzinnigheden van de ergerlijkste soort;
de gemeenste grappen, de walgelijkste
vuilheden, alles is hun welkom om hun
twijfelachtige waar aan den man te bren
gen. Aan wie verkoopen zij die Wie durft
het wagen onder de oogen van het publiek
iets van hen te koopen P
En tooh moet hun handel maar al te
goed gaan, want hot eene vuile liedje volgt
op het andere tot aanbeveling van een por
nografisch product. In den vorigen zomer
heeft althans een artikel van de „Auto"
den verkoop van een allergemeenst stuk,
dat dagen achtereen werd gevent, doen
beletten.
Dat nu nog arme zwervers zonder brood
zieh leenen tot zulk een werk, is al erg
genoeg, maar wat te denken van personen,
van wie die liederlijkheden afkomstig zijn
en die zeer goed weten, dat tegen honderd
mannen, die zonder er zieh aan te storen
dit gebulk kunnen hooreD, er allicht één
jong meisje is, wier reine jonge ziel belee-
digd wordt, of een jong yenfje dat een
alhleet zou kunnen worden en nu mis
schien verliederlijkt.
Zeker, onze politieprefect is goed gezind
en denkt er evenzoo over, maar hij kan
niet overal zijn en zijn agenten ook niet.
Maar tooh, men maakt prooes-verbaal
tegen een auto, die rook maakt en een
straatventer die het publiek vergiftigd
blijft ongemoeid.
Als iemand verkoos in Adams-coslunm
zieh op straat te vertonnen, zou het geheele
publiek onmiddellijk dien gek te lijf gaan
en aan de politie overleveren. Waarom
eohter moet men op straat gekleed gaan,
als overal te Parijs de meest schandelijke
naaktheden achter de winkelruiten te zien
zijn? Al wat de meest bedorven verbeel
ding weet uit te denken, al wat onze laagste
hartstochten kan prikkelen is op brief
kaarten te vinden".
Het artikel gaat dan voort met aan te
toonen dat in die zedekwetsende afbeel
dingen niets ontbreekt, met de vermelding
erbij, dat za in Duitsohland gemaakt zijn,
waar zij natuurlijk werden verboden en
waar men misschien denkt dat ze goed ge
noeg zijn a oordie„Zwijnen vanFranschen".
En dit alles ten behoeve van oude mannen
die een krachtige prikkel begeeren, maar
helaas ook van jonge lieden, die aldus moe
ten vergoten,hoe ze door aanraking met een
slechte vrouw, spoediger kunnen behept
worden met eeD vroesslijke ziekte, dan de
tijd die noodig is voor oen voetrera met hin
dernissen.
„Wij kunnen althans nog de broekspijpen
opslaan om door dien modder te baggeren,
maar wat te denken van een jong, onschul
dig meisje, dat toevallig deze diDgen onder
oogen krijgt, of van 'n schooljongen, wiens
hersenen tegen zulke verzoekingen niet be
stand zijn
Denk ook niet dat als zulk een school jon
gen by toeval aan zulk een pornografischen
winkel ge8n kennis heeft, bij hot gevaar
mis zal loopen de straatventer weet hem
wel te snappen en hem transparante prent
jes in handen te stoppen.
Uit naam van de hoogheilige vrijheid
blijven zulke dingen ongestraft Indien men
het middel gebruikt door de Eogelsehen
tegen de zoogenaamde Apachen (straat
venters) met goed gevolg aangeweEd 50
slagen op de wervelkolom, zou men loonen
de ware vrijheid lief te hebben, die de aan
slagen op de vrijheid van het publiek mot
kracht onderduikt.
Op deze toon gaat hij voort en wyst nog
op een tal van andere zaken hy beklaagt
zich, dat Frankrijk 'n slechten naam kriigt
door heel de wereld. Alsof niet sedert jaren
tal van Franschen alles doen, wat zij ver
mogen om een geslacht in 't leven te roepen
krachtiger, gespierder dan het vorig9 on
daarom luide den oorlog verklarend aan
alle onzedelijkheid.
De pornografie bedreigt onze beste po
gingenmeer dan ether, morfine en opium
bevordert zij de algemeene verlamming.
Al riepen wjj zoo eindigt hy als een
stem in de woestyn al bereikten w;j niets
anders dan dat alle pornografen ons uit
lachten, toch voelen wij ons opgelucht met
er tegen op te komen, dat 't openbaar gezag
zoo toegeefelijk is jegens hen, die de alge
meene verachting verdienen".
Luchtvloot.
Onze Courant sohrijft
Er ia kans, dat de volkeren dei aarde
weer op nieuwe kosten worden gejaagd.
Ze zullen dan behalve voor hun leger en
hun watervloot ook moeten zorgen voor
een voldoend aantal luchtschepen.
Nu het Frankrijk en Duitschland ge
lukte het vraagstuk vau den bestuurbaren
ballon naar het sehijnt, zóó op te lossen,
dat er een luchtvaartuig gebouwd kan
worden, waarmee men behoorlijk manoeu-
vreeren kan, nu zullen alle mogendheden
daaraan hun aandacht moeten wijden, zoo
goed als aan de onderzeeërs.
De meening is geiiit, dat dit luchtschip
een uitkomst zou zijn yoor de mogend
heden van den tweeden en derden rang.
Vooreerst is het betrekkelijk goedkoop.
Met dezelfde som gelds, waarvoor men
ééi groot panlsersohip maakt, bouwt men
een vlooi van 50 lucht- en oorlogsschepen.
En dan de uitwerking
't Is geen fantasie, als men zieh voor
stelt, dat eenige bestuurbare ballons boven
een oorlogsvloot, een vesting of een hoofd
stad zwevende, door een waren regen van
ontplofbare stoffen alles vernielen, wat zieh
onder hen bevindt.
Voor kleine Staten is daar óók beginnen
aan.
En de groote mogendheid, die weet
Ik kan enkele uren, na 't Kitbreken der j
vijandelijkheden de luchtvloot van mijn
vijand over leger en vloot zien drijven, i
zal zieh tienmaal bedenken, eer ze 't zoo-
ver komen laat. j
Toch zouden we het toejuichen, als by i
internationals overeenkomst het gebruik j
van oorlogs-luchtschepen aan zeer scherpe
bepalingen werd onderworpen.
Zelfs al zou zoodoende de kleine Staten
een bruikbaar oorlogsmiddel onthouden
worden.
Want het middel is te barbaarscb.
Evengoed als dum-dums en lydiet-bom-
men te onmenschelyk zijn.
De onafhankelijkheid van een volk is
veel waard.
Doch ze mag niet met elk middel worden
beschermd.
De prijs kan te duur zyn
Met onze vyanden blijven we behooren
tot het mensehelijk geslacht, dat naar Gods
beeld geschapen is. Ds gruwelen van den
oorlog zijn toch al schrikkelijk grootwe
moeten zelfs in den oorlog menseken
blijven.
Er zijn middelen, die van den oorlog wer
kelijk een moord zouden maken.
Met typhus bacilieu 's vyands wateren
vergiftigenpestratten in zyn landpalen
loslaten de zuurstof uit zijn dampkring
wegnemen, enz. enz 't zouden zeker af
doende middelen zijn om zijn macht te ver
nietigen, maar toch zal wel niemand ze in
bescherming nemen
Zoo ook het neerzenden van een vurigen
regen van ontplofbare stoffen uit voorbij
drijvende luchtschepen.
Er zyn al verschrikkingen genoeg in den
krijg. Dit allerergste moest ons gespaard
blyven. En de kleine Staten, die men zegt,
dat er 't meest van profiteoran zouden,
moesten zoo groot zijn, dat zij het voorstel
deden, om 't gebruik van zulke moord-mid-
delen te verbieden
UIT E PROVINCIE.
Middelburg. Bij het 2de bataljon 3de
regiment infanterie alhier, zyn nog aange
steld tot milicien-korporaal de milicien
soldaten lichting 1907 J. G. Kuipers, J. P.
Dunnes, G. J Molhoek en W. P. Wattel.
Goes. Door den gemeente-keurmeester
alhier werd gisteren op de vischmarkt een
mand met visch voor de consumptie afge
keurd en begraven.
Goes. Door de gemeente-politie werd
gisteren de vrachtrijder G. A. v. S. aange
houden, omdat hy een hoeveelheid vleesch
en rundervet alhier invoerde, afkomstig uit
Yersebe, dat niet voorzien was van een
bewijs van keuring, afgegeven door een ge
diplomeerd veearts. De gemeente-keur
meester'alhier keurde het vet voor de con
sumptie af, hetwelk daarna onbruikbaar
werd gemaakt.
Goes. De heer W. L. Kalkman, keur
meester alhier, is aangesteld als onbezol
digd rijksveldwachter.
Goes. In de gisterenavond gehouden
vergadering van de afd. Goes van den Chr.
Nationalen Werkmansbond werd door den
penningmeester verslag uitgebracht van
den toestand der kas. Voor de afdeeling
waren de ontvangsten f 40,39 de uitgaven
f23,105; goed slot f 17,285. Voor't zieken
fonds was ontvangen f 129,07 uitgegeven
f51, waaronder f41 aan ziekengeld, der
halve een goed slot van f78,07. Tot be
stuurslid werd herkozen dhr. M. Kok, en in
plaats van dhr. W. Smallegange, die moest
aftreden maar zich niet meer herkiesbaar
stelde, werd gekozen dhr. L. Versé De af
tredende leden van de commissie van advies,
dhrn. L. de Beste en E. van den Bosch, wer
den herkozen.
Goes. Drie belhamels hebben van T.
te Goes, die met een koekkraam op de
Ierseksche kermis stond, een trommel met
koek en twes rytuiglactaarnsweggenomen,
Woensdag middernacht. De politie is er in
geslaagd de daders op te sporen.
De Commissaris der Koningin in Zee
land maakt bekend le. dat de opening der
jacht op klein wild is bepaald als volgt
a. in de Dames-, Anna-Maria- en Völcker-
polders op Zaterdag 31 Augustus 1907, met
zonsopgang, met uitzondering vau die op
hazen en fazanten, waarvan do openiDg
wordt bepaald op Zaterdag 28 September
d. a. v., met zonsopgang
b. in Zseuwsch-Vlaander en op Maandag
2 September 1907, met zonsopgang van de
jacht op fazanten, welke op Dinsdag 1 Oct.
d. a. v., met zonsopgang, wordt geopend
c. in het overige deel der Provincie, op