NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 264. 1907.
Zaterdag 10 Augustus
2!e Jaargang.
BaifeilsifcgSi Oserzieht
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. J DE JONGEWERWEST
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Tegen de Revolutie het Evangelie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
R
vari 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Thans meer dan ooit behoort dit gevleu
geld woord van Groen van Prinsterer als
het parool dat alle Christenen op ons staat
kundig erf verbindt, worden aangeheven.
Dat de Revolutie, als anti-Christelijke
macht in nagenoeg alle landen haar triom
fen viert, kan niemand meer ontkennen.
Dat ook in Nederland de afzwerving op
de paden der Revolutie een bedenkelijk
karakter aanneemt, behoeft ook geen be
toog meer. Het is zoo klaar als de zon
aan den hemel op den vollen dag.
De politieke barometer staat sinds lang
niet meer op „schoon", en daalde zelfs
beneden „veranderlijk".
De maoht van 't Ongeloof trekt zieh
steeds meer saam onder onze tegenpartijen,
en niemand durft voorspellen dat de groote
ommekeer, de bange catastrophe, waai lieen
het zwoele werk wijst, nog zeer verre is.
En wat voor Nederland geldt, geldt voor
bijna alle staten.
Het is op 't oogenblik, in nog ernstiger
mate dan vijftien jaar geleden, precies zoo
als dr. Kuyper toen reeds den toestand
beschreef
Binnenslands verkeeren bijna alle staten die
meetellen, in uiterst precaire omstandigheden.
De constitutioneele staatsmachine, waarop zoo
lange jaren aller vertrouwen gevestigd stond,
geraakte bijna allerwegen in het ongereede.
Het is één horten en stooten en knarsen. En
de kundigste werktuigkundige schiet te kort in
raad, hoe den natuurlijken gang van het rader
werk te herstellen.
Op de geldmarkt week de overmóed voor
benepenheid van gelaat. De bron vloeit
niet meer, en druppelt nog hoogstens na.
Vandaar een tarieven-oorlog tusschen de
mogendheden, tekorten op elk budget, bank
roeten van eiken kant. In heel het zuiden van
Europa en Amerika is nu reeds geen enkele
soliede schatkist meer aan te wijzen. Portugal,
Spanje, Italië en Griekenland hier, Brazilië,
Argentinië, Venezuela ginds. Het is al in
armoede dat er geleefd wordt.
En daarbij komen dan nog de sociale jam
meren. De schrikbarende toeneming van het
Alcoölisme. Dé woelingen van Anti-Semiet en
Socialist. De afgeleefdheid der aloude Con
servatieve en Liberale partijen. Het steeds klim
mend cijfer van krankzinnigen. De toeneming
van het proletariaat. Het bange cijfer van zelf
moorden. De ontreddering van het huiselijk
leven. De bedenkelijke weelde, die het leven
van een gewoon tractement steeds moeilijker
maakt. Het slinken van den middenstand.
Het steeds dreigender karakter der georgani
seerde werkstakingen. Ook verwildering van
het opkomend geslacht, en in samenhang
hiermee toeneming van de booze plaag der
prostitutie.
En wie nu de geschiedenis raadpleegt,
en ziet hoe eens het oude Rome onderging,
terwijl de macht der beschaving haar top
punt scheen te hebben bereikt, en het volk
riep om brood en spelen zich herinnert
hoe Frankrijk dat aan de spits der bescha
ving meende te staan, in de 18e eeuw het
eerst van alle natiën zijn weelde en bescha
ving in bloed zag ondergaan, die zal ook
met de mogelijkheid van een herhaling van
zulk een gruwelijk spel der historie reke
ning houden. En dat te meer, waar de ont
wrichting van het gezag, het doodelijk be
derf zelfs tot leger en vloot doorgedrongen
op zoo indrukwekkende wys saamvalt met
de opperheerschappij der uiterste Linker-
part ii en, die naar 't zeggen van hun hoofd
man Viviani de lichten aan den hemel heb
ben uitgedoofd en met God en de boven
natuurlijke dingen voor goed hebben
afgedaan.
Die verzengende wind van Ongeloof en
Revolutie blijkt ook naar Nederland te zijn
overgewaaid.
Tydeman, de oud-liberaal en Limburg,
de vrijzinnig democraat hebben zich, ge
lijkelijk met de leiders der sociaal democra
ten, op de gebeurtenissen in Frankrijk als
op 't voor Nederland aangewezen goede
voorbeeld beroepen.
Zij huldigen thans de Fransche Revolutie
gelijk de groote Nederlandsche geleerden
en staatslieden dit in de 18e eeuw hebben
gedaan.
Toen echter was er geen christenman in
Nederland, wiens machtige stentorstem tot
de volksconcientie doordrong, of die er ook
maar aan dacht het zinkend volk de red
dingplank van het Evangelie toe te steken.
Dat geschiedde pas later, eerst door een
Bilderdyk, den machtigen reus, die, hij
alleen tegen allen, de vaan des Evangelies
in de hand, tegen den dichten drom der Re
volutie stand hield.
Dat deed na hem da Gosta die den geest
der eeuw zijne „Bezwaren" in het aange
zicht wierp, en in ziin bezielde zangen de
natie tot het licht des Evangelies terugriep.
Dat deed eindelijk Groen van Prinsterer,
ruim veertig jaren lang, door woord en ge
schrift, door 't uitstrooien van zijn kapitaal
voor de stichting van chr. scholen, door het
geven van zijn machtigen persoon in den
Naam des Heeren om't volk te redden van
den afgrond.
Dat doen in onzen tijd de twintigtallen
groote en kleine Christenstaatslieden een
Kuyper, een Lohman, een De Visser, een
Aalberse, dat doen onze chr. onderwijzers
en predikanten die het Evangelie als de
kracht Gods ter zaligheid aanvaardden en
in eiken vorm en uit onderscheiden toon
Groens leus van Tegen de Revolutie het
Evangelie voor 't volk trachten voelbaar
te maken.
Daarom heeft met name onze anti-revol.
partij in een der artikelen van haar Program
den eisch neergeschreven dat de Lands-
overheid, allerwegen, in ons land en in onze
schoone Bezittingen, het Evangelie zyn
vrijen loop zal laten en elke belemmering
zal wegnemen, die aan het Evangelie in den
weg staat.
De geschiedenis is daar om te bewijzen,
dat de volken uit de op iedere revolutie ge
volgde barbaarschheid slechts konden ge
red worden door het Evangelie van onzen
Heere Jezus Christus
Eu ook heden ten dage is ons volk voor
de Revolutie en haar verderen invloed niet
anders te bewaren dan door het Evangelie.
Hooger dan het Evangelie is zelfs nog
niets genoemd.
Beschaving goed ontwikkeling uitne
mend ook hiervoor pleiten wij. Ook zjj
zijn een gave Gods, waarvan we de betee-
kenis niet wenschen te onderschatten.
Doch in het begin onzer jaartelling zijn
nochtans deze beide ondergegaan, dewijl er
het geestelijk middelpunt aan ontbrak.
En wie, die op do teekenen der tijden let,
zal ontkennen, dat ook in onze dagen voor
dezen ondergang meer dan ooit gevaar
dreigt.
Daarom is 't dan ook dat de anti-revolu
tionaire partij blijft strijden tot ook de
laatste slagboom zal zijn weggevallen, die
den vrijen loop van dat Evangelie stremt.
9 Augustus 1907.
Naar de groote bladen melden, zal het
blanco-voorstel, dat is de Grondwetsher
ziening, weldra worden ingediend.
De vele sociale vraagstukken die op
afdoening wachten, zullen daardoor in 't
aohtergat geraken.
Dat dit allen vrijzinnigen naar den zin
zal zijn, is niet te denken.
Immers in 1900 reeds klaagde de toen
maals (radicale) Amsterdammer de liberale
partij aan dat zij te weinig socialen arbeid
verrichtte. Zij schreef
Langzaam, immer langzaam gaat bij ons de
wetgevende arbeid.
Indien er in elk jaar één wet van eenige
beteekenis tot stand komt, is het al veel.
Dikwijls is dat niet eens het geval, en promo
veert men een wetje maar tot een degelijke wet,
om te kunnen zeggenziedaar het bewijs dat
wij niet stil hebben gezeten.
Met het kerkelijk kabinet is werkelijk eenige
verbetering in dit opzicht waarneembaar geweest.
Het kon ook niet erger, dan het onder de libe
ralen was geworden. Na het Kappeyne-kabaal
had de partij letterlijk niets uitgevoerd, en,
vreezende dat alles haar slecht bekomen zoude,
j twee, drie jaren aan de grondwet gesabbeld,
i Over een paar veranderingen van eenig gewicht
zamengekoppeld met een reeks van futiele
wijzigingen, echt correctorswerk, had zij staan
zwoegen, en zooveel moeite scheen haar dit te
hebben gekost, dat velen harer vrienden, dat
werk nog altijd durven uitgeven, voor een harer
glorierijkste daden.
Het zou inderdaad jammer zijn, wanneer
'1 weer dien weg op moest. Immers ook
deze Grond wetsherziening zal weer niet
anders dan een streng gedeeltelijke (par-
tieele) kunnen zijnpeuterwerk welks
waarde niet opwegen kan tegen die van
welke sociale wet ook. En er zijn er
nogal wat van 't vorige kabinet te be
handelen overgebleven.
Zondag gaan de eooiaal-democraten uit
onze omgeving te Middelburg demonstree-
ren voor algemeen kiesrecht.
Zij worden daartoe, in naam van „duizen
den", bij „honderden" opgeroepen in een
snorkend manifest, waarin onder meer ge
zegd wordt dat de sociale wetgeving eerst
dau volmaakt, althans in 't belang van den
arbeider zal zijn, wanneer er algemeen
stemrecht is.
Zou 't waar zijn dat algemeen stemrecht
kans geeft op prachtige sociale wetten
Het Volk heeft reeds erkend dat het alge
meen stemrecht niet het middel ia om soci
ale verbeteringen te geven.
Maar bovendien de praktijk elders zegt
't wel anders.
In Frankrijk waar sinds onheuglijken
tijd algemeen stemrecht heerscht, wordt
door de bovengenoemde partij der radico-
socialisten wel braaf aan anti-clericalism?,
aan kerkvervolging en onderdrukking van
opstandige oude broeders gedaan, maar van
sociale wetgeving ziet men niets. 1 ntegen-
deel wat er op sociaal gebied Eog terecht
kwam, voldoet nietdenk onder meer aan
den tienurigen werkdag. Zoo oordeelt o. a.
dr. Gorter er over.
In Zwitseriand, het modél land bij uit
nemendheid van algemeen stemrecht, met
zijn referendum en jaaxiijksehe presidents
verkiezing, zijn stemrecht voor allen boven
de 19 j aarzijn aan 't volk toegekend recht
van zelf wetsvoorstellen indienen, zyn
rechtstreekschen volksinvloed op de wet
geving, zijn door en uit 't volk rechtstreeks
gekozen kantonnale raden, een eldorado
zou men haast zeggen is 't met de soci
ale wetgeving zoo mogelijk nog erger ge
steld. Een ouderdoms en invaliditeitsver
zekering bestaat er niet. Een ziektever
zekering doch niet van rijkswege, is er wel,
doch de patroons behoeven er niets in te
betalen. De ongevallenwet werkt slecht, en
is zeer onvolledigmet name de arbeiders
in kleine bedrijven vallen er geheel buiten
en waren er geen vrye kasseD, de arbeiders
zouden zelfs niet tegen ziekte verze
kerd zyn.
De betoogers van aanstaanden Zondag
weten dit misschien niet. Maar allicht zal
een der sprekers dit wel ter hunner ken-
nisse brengen opdat zij hun hoop niet al te
vast stellen op dat onovertrefbare „alge
meen stemrecht".
In het buitenland is reeds sedert vele
jaren eene groote belangstelling merkbaar
voor de luchtscheepvaart. Bij name in
Frankrijk. Sinds men er toe gekomen is
om het vraagstuk van den bestuurbaren
ballon zij het ook ten koste van groote som
men en vele menschenlevens, tot oplossing
te brengen naar men meent, heeft men
vooral in Frankrijk de groote waarde van
deze ontdekking ingezien en haar in toe
passing trachten te brengen ook voor de
landsverdediging. Reeds bezit 't Fransche
leger op dit oogenblik twee luchtoorlog3-
sehepen, terwijl meerdere aangeschaft zul
len worden. Men is in het algemeen over de
genomen proeven zeer tevreden. De voor
standers raken niet uitgepraat over de
groote waarde van zulke luchtschepen in
tijd van oorlog, dus als oorlogsmateriaal.
Daar het voor hunne verbeeling vaststaat,
dat de gevechtswaarde van het luchtschip
die van het slagschip zeer verre overtreft,
is het voor hun besef duidelijk, dat in de
naaste toekomst de mogendheden zelfs
hunne strijdkrachten zullen dienen te con-
oentreeren in 'n luchtvloot. De voordooien
van zulke luchtschepen worden hoog aan
gaslagen. la geenen deele ontwikkelt zulk
'n luchtschip minder snelheid meestal meer.
Het slagschip staat, hoe goed ook uitgerust
met al zijn hulpmiddelen schier machteloos
tegenover het luchtschip, dat geheel onop
gemerkt verdwijnen en verschijnen kan.
Bemanning heeft men voor zoo'n lucht
schip al heel weinig noodigeen drietal
personen is daarvoor voldoende, terwijl een
slagschip gewoonlijk een negenhonderd
man voor zijne bemanning rekent- Daar
enboven is het luchtschip totaal onafhanke
lijk van eenige zeediepte, zeegaten of riffen,
ook loopt het geen gevaar om in tijden van
oorlog op onderzessche mijnen te stooten of
in aanraking te komen met torpedo's.
Zijn er ook al zwarigheden, deze worden
zeer licht geteld en zullen naar men hoopt,
spoedig verdwijnen, indien maar de haud
gehouden wordt aen de noodige verbete
ring. Zoo houdt men het er voor, dat
spoedig het luchtschip door grootere capa
citeit in iedere weêrsgesteldheid zal kunnen
optreden, waardoor een der grootste zwarig
heden van de luchtscheepvaart zal komen te
vervallen. En ten slotte kan ook als voor
deel geboekt, dat men voor een slagschip
160 luchtschepen kan bouwen en bemannen.
Zelfs schreef de van dag tot dag schrijver
in Het Handelsbladdat de evoluties van
den ballon „La Patrie" waarin de Frausohe
ministers Clemenoeau en Piequart een
luchtreis maakten hem meer schijnen te
beloven voor den Europeeseheu vrede dan
de beraadslagingen van de Vredes-confe
rentie te 's-Hage.
Onder de vrouwen die zieh opmaken om
den oorlog te bestrijden en de vredesbe
weging in de hand te werken, bekleedt
ongetwijfeld de bekende barones Bertha
von Suttner eene eervolle plaats. Door
woord en gesohrift beide richt zij zich tot
de menschheid, niet het minst tot de
vrouwen, daar het vredes-vraagstuk naar
haar gevoelen niet een quaestie is voor de
mannen alleen, maar ook voor de vrouwen.
Dat niet alle groote geesten zulks toe
geven, blijkt o.a. aan een haar toegezonden
vers van Felix Daim, professor in Duitsch-
latid, waarvan de eerste regels, om te be
ginnen aldus luiden
»Die Wallen hoch, dat Schwert ist Mannes eigen,
Wo Manner fechtenhetdas Weibzu schweigen"4
Genoe nde professor kant zich alzoo tegen
het streven van Bertha v. Suttner. Hij wil
de wapenen nog niet neergelegd zien, want
het zwaard past in de hand van den man.
En dit zoo zijnde, moeten de vrouwen zich
met de onderhavige qnaestie niet inlaten,
de mannen eenvoudig laten vechten en zelf
zwijgen en stil zijn. Zal de hoogstaande
vrouw, die reeds zooveel voor de Vredes
beweging gedaan heeft en nog doet, dit on
gevraagd advies van den dichterlijken pro
fessor aanvaarden
Haar optreden zegtwel andera. Desnoods
zal zy voorloopig ten minste de heeren op
zij zetten en hen als quanritó ne gligeable,
als eene minderheid, waarmede men niet
rekent, gaan beschouwen, totdat, er betere
tijden ook ten gevolge van haar onvermoeid
streven, zullen aanbreken. Er is nu nog ge
noeg voor haar te doen onder de vrouwen.
Maar dan Dan als de mannen eens zul
len zien, dat edele, goede vrouwen zich
meer aangetrokken voelen tot hen, die
voelen voor een betere maatschappelijke
orde, dan zullen naar het oordeel van deze
onvermoeide strijdster de pacilisteD, de
voorstanders van de Vredesbeweging, in
aantal toenemen. Daarom desesperesrt zij
niet en gaat ze moedig voort in het propa-
geeren harer beginselen, waarvan de voor
standers over de geheele wereld verspreid
zyn.
Marokko.
Dit moorenland blijft het meest de aan
dacht trekken omdat het zich het minst aan
Vredesconferenties en Congressen als die
van Algeciras, waar Europa over zjjn toe
komst besliste, schijnt te storen.
Aanslagen en moorden hebben de laatste
dagen tot scherper optreden aanleiding ge
geven en de ontevredenheid schijnt thans
in bloed gesmoord.
Casablanca,de kwaadste blijkbaar onder
hare zusteren, is door Fransch geschut ge
bombardeerd en voor een groot deel plat
geschoten. Onderwijl zijn de Fransche
troepen geland. Fransche en Spaansche
matrozen bewakon het consnlaatgebouw,
waarheen alle Europeanen de wijk geno
men hadden. De orde heette geheel her
steld, toen Dinsdagnacht de stammen een
poging deden om de stad in te komen,
waarop de Franschen de beschieting der
buitenwijken voortzetten.
Ook de stad Masagan werd gebombar
deerd door de oorlogsbodem „Du Chayla".
De Frauscha vloot vuurt thans op het fort
van Casablanca.
Hoe de Sultan over 't gebeurde denkt,
weet men natuurlijk niet, doch naar hij zegt
betreurt hij 't optreden der Marokkanen.
Zoo heeft zijn vertegenwoordiger ten
minste aan den Franschen zaakgelastigde
te TaBger verklaard. Deze laatste zond
voorts een in zeer besliste termen geredi
geerde nota aan Ben Sliman te Fez. Daarin
wordt het gebeurde verhaald en van den
Maghzen gevraagd, dat deze lo. den Ma-
rokkaansclxen autoriteiten in Casablanca
zal opdragen zich te stellen onder het bevel
van den commandant der Fransche lan
dingstroepen, 2o. dat krachtige maatrege
len znlloa genomen worden in 't belang der
veiligheid der Franschen in Fez en het
binnenland, dat 3o. eens wat spoed zal
worden gemaakt met de naar aanleiding
van den moord op dr. Mauchamp beloofde
satisfactie en ten slotte dat doeltreffende
maatregelen zullen genomen worden, om
de doorvoering der hervormingen, waar
van de acte van Algeciras gewaagt, te
waarborgen.
Voorloopig is men er daar nog niet.
Europeesche onderdanen blijven ODgerust
bij de onzekere torkomst. Eu de vrees
zal er niet op verminderen nu bekend werd
hoe groot 't aantal Joden was dat bij de
laatste moordaanslagen werd doodgestoken.
Een betere politie-regeling is brood-
noodig. Dat althans heeft men te Algeciras
goed ingezien.
Polen.
Polen heeft Rusland al heelwat te doen
gegeven doch ook Pruisen zal op den duur
de wrange vruchten plukken van 't door de
jaren niet uitgewischte misdrijf,waarbij dit
schoone land met zijn moedige vaderlands
lievende bevolking werd verdeeld tu3schen
drie groote mogendheden.
De organisatie der Polen in West-Duitsch-
land boezemt sommigen nu reeds ongerust
heid in Het schyntnl.dat men met deze
organisatie veel verder is dan men buiten
staanders wil doen gelooven. De vergade
ring in Winterswijk van gedelegeerden
aller Poolsche vereenigingen in West-
Duitschland geefc te denken, meent het
Keuhche blad, dat vooral uit da omstandig
heid dat over de grfnzen vergaderd werd
on gerustheidsooi ztfcm destilleert. Een der
daar genomen besluiten ook, nl. tot heffing
van een hoofdgeld voor een Poolseh natio
naal for ds, dat bestemd heet voor 't herstel
van een Poolseh rijk, wordt als van zeer
ernstige beteekenis gememoreerd.
Korea.
Ook al een land dat met vreemde inmen
ging en inly ving niet gediend is, en aan den
gelen indringer nog heel wat te deen kan
geven.
Ofschoon de laatste dagen weinig wordt
vernomen omtrent de gebeurtenissen, die
zich afspelen in en om Seösl, valt daaruit
nog geenszins op te maken, dat de rust in
