N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
se!
No. 259. 1907.
Maandag 5 Augustus
2te jaargang.
w
t
GHRISTELÜK-
HISTORISCH
•Buiteatatóeis OtsrziehL
lt-Azlatische
(tschappij,
lug. van Rott'd.
>pt.
OP
jnstbode
:eid.
EI D
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
S J. DE JON GE-VERWEST; te Goes
f. P, D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
LICHT m LUCHT,
\vsa.
ÊRING
op Dinsdag
's avonds B uur.
In personen, die
In aan bovenge-
|en uitgenoodigd
von en.
k Sub-comité.
of LANDVER-
adres
om de veertien
Rotterdam
I n
n
•es.
\enheid voor
\e passagiers.
te bekotnen bij
WESTSTRATE,
of Knijpbril
il is te ver-
bEP
Imakeb
t-3
(rekening, by A.
1 u t e 1 a n d e.
liber
SNOEP, Lange
e 1 b u r g.
|er
|lijk, by G. v. d.
e.
|it October
feS, Meliskerke.
VAN HALST,
utS
en metselwerk,
ijpskerke.
lorgegaan.
jten kinderen was
te 's-Gravendeel
Jideerde te Leiden
lis door Frankrijk
I. te Numansdorp
Id op 12 Jan. 1716
in Dec. 1677 te
ielena van Thiel.
nu onzen Petrus
R9.
Ide Academie te
werd bij ook by
Jen 31 Juli 1713.
.plaatse beroepen
|bij bevestigd 26
leder Adam, toen
\rn en later te
er den 27 April
It met Jes 30 20
jrigen werkkring
Ird in de kerk be
rd en leefde int t
lor bet laatst W8S
lp getreden den 8
ld van de nabe-
Idmaal, leerende
|en wij nog van
proponent, ge-
maanden, 150
I optrad.
Witt, Han er la
lomstig.
)14;
500 zielen).
IEDER EN WERKDAG DES AVONDS. Wed.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van I —5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent,
Het dezer dagen verschenen „Bulletin
No. 4'' van het „Centraal-Comiié tot het
bevorderen van de aansluiting van Neder
land bij de Midden-Europeesche tijdrege-
ling" bevat weer eenige lezenswaardige
artikelen over dat vraagstuk.
O. a. een opstel van prof. dr. W. Nolen
te LeideD, dat, reeds in een vroeger stadium
der quaestie geschreven, nog steeds zijn
aotualiteit heeft behouden.
Wij ontleenen er het volgende aan, dat
ook buiten de quaeetie der wettelijke tijd-
regeling van belang is
Het is bier de plaats niet om de waarde
van het zonlicht voor ons leven en voor
onze gezondheid breedvoerig te behande
len. Dat het zonlioht eenen machtigen
invloed heeft op de ontwikkeling van dier
en plant, dat het belangrijke soheikundige
omzettingen bewerkt, die niet alleen aan
den photograaf en den bleeker ten goede
komen, er is wel niet één eenigszins be
schaafd mensoh, die dat niet weet.
Dooh het zijn niet alleen de voordeelen
van het zonlioht, die ons dat uur langer
licht begeerlijk doen zijn: een uur langer
zonlicht beteekent te gelijk een uur korter
kunstlicht. Behalve voor velerlei arbeid,
die alleen of ten minste het best bij dag
licht kan worden verricht, welk een voor
deel voor onze oogen En tooh, dat voor
deel haalt zeker niet bij een ander, dat
het uui langer ons brengt. Door het zon
lioht wordt de luoht gezuiverd geozoniseerd.
Daarentegen wordt door het kunstlicht de
luoht met verbrandingsprodueten veront
reinigd, en voor een deel van vrije zuur
stof beroofd.
Die nadeelen nu van het kunstlicht doen
zioh natuurlijk buitenshuis niet gevoelen,
maar juist daar oefenen zij hun vollen
schadelijken invloed waar luchtverver-
sohing het meest te wensohen overlaat,
d. i. in onze woningen, in onze kamers.
Dat luohtbederf door kunstlicht, dieluoht-
reiniging door zonlicht behooren nu wel
tot de dingen, die men niet ziet, maarzij
zijn gelijk zoo dikwijls het geval is, van
veel meer gewioht dan vele zaken, die
men ziet. En moeilijk kan men de waarde
van het zonlicht tegenover het nadeel van
kunstlicht voor de gezondheid van den
mensoh te hoog schaften.
Het uur langer genot van daglicht heeft
echter nog heel wat meer gewicht voor
onze gezondheid dan waarop ik reeds wees.
Het geeft toch niet alleen een uur meer
genot van licht met de slechts even aan
gestipte voordeeion, 't geeft ook voor velen
een uur meer genot ven lucht.
Onze stadskinderen die schoolgaan, ge
nieten, behalve in de maanden Mei, Juni,
Juli en Augustus, al zeer weinig van de
heerlijke, voor de gezondheid niet hoog ge
noeg te waardeeren,_ buitenlucht. Als het
middagmaal is gebruikt is 't reeds schemer
of geheel donker geworden, en daarmede
de tijd om te wandelen of buiten te spelen
voorbij. Hot gas- of lamplicht wordt ont
stoken, en de kinderen mogen nu bij kunst
licht in een door ongezonde g8S3en veront
reinigde en met stof beladen lucht hun
huiswerk gaan maken of 'n rustig spelletje
spelen. Ach, of men toch eens wilde go-
looven, dat kinderen, die toch al den ge-
heelen dag op de scboolbaoken moeten
stilzitten, beweging noodig hebben, bewe
ging in de frissche lueht.Zij moeten dansen,
springen, loopen enz., in één woord recht
vroolijk en luidruchtig spelen.
Men zal mij wellicht tegenwerpen, dat
zij ook in huis kunnen loopen, springen en
dansen, maar eilieve, dan toch alleen in do
i ruime huizen van enkelen. En dan DOg,
welke stofwolken werpen zij bij hun spel
omhoog.
Wie zijne kinderen lief heeft en met my
gelooft, dat in gezondheid kracht gelegen
ia, die zonde hen zooveel mogelijk naar
buiten, en doe ze genieten van licht en
lucht.
De onderwijzer, de kantoorbediende
ja, wie niet zal van een uur langer dag
licht kunnen genieten ten bate van zyne
gezondheid en van de frischheid van zijnen
geest. Bijna iedereen zal bij een uur langer
licht na volbrachte dagtaak nog gelegen
heid hebben tot wat verpoozing in een
wandeling.
Ook de invloed van wandelen, van wan
delen buiten, op geest en gemoed is niet
genoeg te schatten. Die invloed komt niet
alleen aan onze gezondheid, maar ook aan
onzen arbeid en aan ons hart ten goede.
Wie gevoelt zich niet opgewekter en veer
krachtiger na een wandeling Trouwens in
den volksmond heet een flinke wandeling
een gezonde wandeling.
Toen ruim een jaar geleden het bericht
vernomen werd, dat er een middel tegen
tuberculose gevonden was, juichte de ge-
heele wereld van vreugde. En uit alle
hemelstreken ijlde men naar Berlijn om het
nieuwe middel deelachtig te worden. Goud
en nog eens goud werd ter verkrijging er
van geboden. Helaas, het afdoend middel
tegen tuberculose is tot op ditoogenblik
nog met geen goud te koopen. Toch staan
wij gelukkig niet hulpeloos tegen dien ge
weldigen vijand. Maar hij moet bestreden
worden met volharding, altijd door, onver
poosd, onvermoeid. Gïlyk hij den armen
lijder niet met éénen sleg neervelt, maar
langzaam, martelend langzaam, diens
krachten sloopt, zoo kunnen wij hem ook
niet op één dag verslaan, moeten wij geen
oogenblik e flat en hem van alle kanten te
bestrijden.
Door de ervaringen der laatste jaren is
nu wel met vrij groote zekerheid uitge
maakt, dat het scherpste wapen, waarover
wij ter bestrijding der tuberculose beschik
ken, iszuivere lucht, lucht en nog een3
lucht.
Laat ons dan toch geene gelegenheid om
van die lacht te genieten ongebruikt laten,
en reeds voordat wij zijn aangegrepen dooi
den vijand, ons sterken en aangorden tot
den strijd. Een verstandige bygiène der
ademhalings-organen zou wellicht menig
een voor die vreeselijke ziekte kunnen be
waren.
Gutta cavat lapidemWinnen wij bij
eeno nieuwe tijdregeling het genot van esn
uur meer licht en lucht, dan kunnen de
gunstige gevolgen daarvan niet uitblijven.
In dat uur winst ligt een oneindig grooter
schat aan gezondheid, dan de tonnen gouds
die aan besparing van kunstlicht er door
zuilen worden gewonnen.
3 Augustus 1907.
Op een klein optrekje op 6en der Middel-
burgsche bolwerken, die weer in volle
schoonheid prijken, en waar hier en daarin
volkspoëzie do hier geldende wetten in her
innering worden gebracht wetten echter
die den wandelaars geen juk opleggen en
allerminst zwaar zyu om te dragen op
oen dier optrekjes, die men hier vroeger
wel ineer gehad zal hebben, trok het nog
niet lang geleden aangebracht opschrift,
zeker het devies van den bewoner, onze
aandacht. „Suvsuih corda", de harten om
hoog, zoo lazen we daar. Het is de opwek
king tot de gemeente, wanneer de priester
de mis bedient, om alzoo de harten tot God
te verheffen. Ze dagteekent reeds van de
oudste tijden en word beantwoord door de
betuiging „habemus addomicum", d.i. wij
hebben onze harten tot God gericht.
Het eene volgt op het andere, beide be
hooren om zoo te zeggen bij elkander en
vormen één geheel.
Men maakt er den belijders der waarheid
wel eens eer grief van, dat de verdeoldheid
op kerkelijk terrein zoo groot is, terwijl
toch allen zoggen ésn doel na te streven en
God te willen verheerlijken.^
Is die verdeeldheid op zichzelve bezien
een jammerlijk feit, toch is ze niet alleen op
kerkelijk terrein merkbaar. Ook het onder
wijs, de onderwyzersveresnigingen weten
daarvan mede te spreken. De onderwyzers-
vakorganisatie geeft voor den opmerkza-
men blik dea onderzoekers een jammerlijk
verdeeld corps te aanschouwen. Nederland
telt minstens een veertiental kleinere en
grootere vereenigingen van onderwijzers.
Terecht is er dezer dagen op de verga
dering van het Nederl. Onderwijzersge
nootschap te Apeldoorn gehouden, weer
eens aan herinnerd. Behalve het Nederl.
Onderwijzersgenootschap ontstond in 1854
da Vereeniging van Ckr. Onderwijzers en
Onderwijzeressen in Nederland en de Over-
zeesche bezittingen, waarnaast later de
Unie van Christeli-'ke Onderwijzersin
1874 werd de bond van Nederl. Onderwij
zers gesticht en daartegenover in 1898 de
Vereeniging van Hoofden v. Scholen in
Nederland, terwijl de Amsterdamsche On-
derwijzersveroeniging zich van dien bond
afscheidde. Daarenboven verrezen in de
laatste jaren R. K. Onderwijzersbonden, in
elk der vyf bisdommen één; te 's Bosch
bovendien nog een bond van R. K. Onder
wijzeressen en verdeelde zich die te Haar
lem in 2 sectiën, terwijl nog onlangs een
bond van R KOnderwijzers ontstond. Ook
in dit vereenigingsleven is alzoo de splijt
zwam in erge mate doorgedrongen.
Gelijk te verwachten was heeft de synode
der Ned. Herv. kerk de adressen van de
hand gewezen, die ingezonden waren om
de synode te verzoeken terug te komen
op het besluit, waarin de onvereenigbaar-
beid van het lidmaatschap der Staten
Generaal en van dat der Prov. Staten met
de betrekking van dienstdoend predikant
wordt uitgesproken. De synode aoht het
haren plicht, om kloek in den naam des
Heeren rigoristisoh d. i. gestreng op te
treden, waar gespeeld wordt met de hei
ligheid en den ernst derevangeliebediening.
Zijn er onder de predikanten politieke
agitatoren, dan moet de kerk tegen hen
optieden. Bovendien, zegt de synode, in
dien het „gecandideerd worden" ophoudt,
zal ook aan het rondreizen van Dan tot
Berseba 'vrij zouden zeggen van den
Dollar tot de Schelde een einde worden
gemaakt. De vernieuwde bespreking der
zaak gaf tot een levendige, belangrijke
discussie aanleiding, waarbij o. a. door de
tegenstanders van het vroeger genomen
besluit gewezen werd op de droevige uit
zondering, welke Nederland in dit opzicht
maakt met het buitenland.
Volgens een door ons gelezen advertentie
in de nieuwsbladen worden er tegenwoor
dig ook reeds doodkisten verkocht ter be
veiliging tegen de gevolgen van schijndood.
Ze worden vervaardigd door de Naamloozo
Vennootschap tot exploitatie van Veilig-
heidskisten.
Zoo iets is zekor wel tip to date, splik-
splinternieuw zouden we meenen, en is on
getwijfeld onder onze lezers tot heden on
bekend geweest.
Er wordt tegenwoordig nog al geschre
ven over de bestemming van het onlangs
aangekochte huis van Rembrandt. De
vraag ia of het bedoelde huis, waarvan de
gemeente Amsterdam de waarde, de Rem
brandt-oom missie de overwaarde betaalde,
inderdaad als een Rembrandthuis zal inge
richt worden, ja dan neen.
Prof. Six zou er tegen ziin om hst huis op
die wjjze te cxploiteeren. Opgezette schoot
hondjes, panopticumpoppen en oleogra-
phieëa van Israels, zegt deze geloerde zyn
mij een gruws), als alles wat onecht is en
valsch.
Rembrandt's huis was een woonhuis, toen
hy er in trok en is het nog- Er wordt in ge
leefd en geleden, gewerkt en handel gedre
ven en liefgehad evenals in zijn tyd. Ook
de dingen hebben hun eigen leven, en ze
aan hun bestemming onttrekken is ze
dooden.
Daarom wcnscht deze geleorde niet zoo
als andereD, een bibliotbeekjete maken van
het huis van dezen ongeletterde.De boeken,
zegt hij, zyn beter thuis in 's Rijks museum
by Rembrandts p-enten en schilderyen,
daar is het echte Rembrandthuis.
Ontzettende onkunde
Bij de laatst gehoudene examens ter ver
krijging van de aote van onderwijzer of
onderwijzeres deed zich hst volgende voor.
Bij het lezen kwam het woord aarts
vaderlijk ter sprake.
De examinator vroeg naar de betee-
kenis daarvan en of de oandidaat niet een
paar aartsvaders uit de Heilige schrift
kon opnoemen.
Het antwoord luidde Fioris V.
Welk een verregaand onkunde
Blijkbaar had dat jonge mensoh nog
nooit iets van de Bijbelsohe historie ver
nomen, veel minder in den Bijbel gelezen.
Nochtans diende hij zich aan, om als
onderwijzer en opvoeder der jeugd toe
gelaten te worden.
Toegelaten, om zijn onderwijs ook dienst
baar re maken, volgens de wet, aan de
bevordering van „Christelijke en maat
schappelijke deugden."
Wat moet er met zulke ouderwijzers
en opvoeders van de toekomst aan ons
volk worden
Welk een zegen is toch de Christelijke
School, een zegen, die niet genoeg kan
worden gewaardeerd.
In welke provincie, dat feit zich bij de
jongste examens heeft voorgedaan, doet
natuurlijk niet terzake. Graafsch.)
Het afgewerkt artikel.
Ik zag onlangs aldus Mr. L. Jones
het afgewerkt artikel van den drank
handel. Hij lag in de goot.
Hij had geen hoed de hoedenfsbrioage
leed er onder.
Zijn jas was vol scheuren en gaten de
kleermakerij leed er onder.
Hij had geen hemd aan de linnenhan
del leed.
Hij was vuilde zeepmaker leed eronder.
Waarlijk, ik kan nauwelijks één lak
van nijverheid noemer), die niet in 't ge
drang kwam door het drinken van dien man.
Inderdaad, de drankhandel staat vijandig
tegenover eiken eerlijken handel en iedere
deugdelijke nijverheid.
O 'k daarom :-weg met den drankhandel
't Aantal inrichtingen waar sterke drank
te bekomen is bedraagt in Nederland bijna
22.500 dat is ééa op de 240 inwoners,
vrojiwen en kinderen meegeteld.
In de laatste 25 jaar heeft het Neder-
landsohe volk meer dan 1500 millioen
gulden aan sterken drank verbruikt.
In dit zelfde tijdsverloop heeft de Slaat
evenveel uitgegeven voor rechtspraak,
onderwijs, armenzorg, openbare wegen en
werkeD, rivieren en kanalen, leger en
vloot, te zamen.
Een onzer vrienden die dezer dagen van
Heijst uit het nieuwe Zeebrugge bezoeht
vergelijkt de verbinding van Brugge met
de Zee met die van Amsterdam.
Gelijk onze hoofstad vroeger met de
Noordzee in verbinding stond met het
lange, smalle Noord-Hollandseh Karaal
van den Helder, zoo stond Brugse, cade
verzanding van het Zwin, met de Noordzee
in verbinding door een smal en bochtig
kanaal van Ostende dat twee dagen varen
eisohte.
Gelijk Amsterdam nu door het door
graven van het duin bij Velsen-IJmuiden
op korten afstand bij de Noordzee is ge
bracht, zoo kost nu 'de vaart van Brugge
naar Zeebrugge slechts één uur.
Zeebrugge is nog geen IJmuiden, o, nog
zoo primitief.
De wil is er, maar het wezen za! nog
moeten komen.
Ia plaats van Heijst sur mer spot de
Vlaming niet zelden met zijn Heijst in 't
Zand, welnu Zeebrugge, dat de entree
vormen moet voor do Vlaamsehe stad van
devotie en kunst, ons naburige Brugge,
zoo f ypisoh en zoo schoon, is nog een kale
vlakte, wachtende op den staf van ller-
eurius die haar ten leven wekt.
Op ieder terrein openbaart zich weelde
maar toch meer op het eene dan op het
andere-
Tot de bodryven waar de weelde zich
zeer sterk ontwikkelt behooren die welke
met het personen-vervoer in betrekking
staan.
De luxe-treinen met hun slaBp- en spijs-
wagens kennen we, maar hoe ver worden
ze reeds overtroffen door de oceaan-stoo-
inors- Voor enkelen tyd was deDuitsche
Kaiser Wilhelm II hst grootste en weel
derigst ingerichte stoomschip dat in de
bsurtvaart op Amerika dienst deed.
Engeland komt met twee schepen van
de Cunard-lyn (waaronder de Lusitania)
dit grootste en schoonste schip verdringen.
In grootte
De Kaiser Wilhelm meet 20,000 ton, de
twee schepen van de Cunard-lyn 32,500 ton.
De Kaiser Wilhelm heeft machines van
40 000 paardekrachtan, de nieuwe Engel-
sche van 68,000.
De Duitscher loopt 23'/2 knoop en de
Engelsche 26 knoop.
De nieuwe Engelsche schepen kosten per
stuk twaalf millioen Hollandsche guldecs.
De regeering geeft een subsidie van 75,000
pond per jaar gedurende twintig jaren. De
nieuwe schepen zijn berekend op een bevol
king van 3150 zielen.
Vier schroeven, 25 ketels, 192 vuren, 4
schoorsteenen zoo wijd dat door elk twee
trammen naast elkander zouden kunnen
ryden, behooren tot het beweegvermogen.
Geen milüonair kan het weelderiger of
gerieflijker in zijn huis hebben als op deze
booten. Zelfs de derde-klas-passagiers
kunnen op die booten geen tusschendeks-
passagiera moor hoeten. Ook zy hebben af
zonderlijke slaapkamers en groote kajuiten,
ruim en luchtig.
De nieuwste toepassing van 't electrisch
vermogen is toegepast op deze schepen.
Liften, electrisch bewogen, brengen om
hoog of omlaag, electriciteit poetst het
zilver, wascht het vaatwerk, poetst de
schoenen, snijdt hst brood, schilt da aard
appels. Een druk op de electrische knop op
de brug sluit alle waterdichte deuren.
Het was voor de twintigste er uw be
waard zoodanige weelderige bouwwerken
voor het verkeer in dienst te nomen.
Vele zijn de eeuwen die daar liggen
tusschen den bouw van het eerste schip
en deze, en onmetelijk is de wijziging in
bouw van Noach's ark en de tegenwoordige
oceaan-stoomers.
De heer en mevrouw Steyn hebben als
gast van Ladybrand 'n grootschö ontvangst
genoten. Schooner nog dan die ontvangst
dunken ons de woorden bij die gelegen
heid door don ex-president gesproken op
de plaats zoo vol herinneringen ook voor
hem. Die woorden betroffen de toekomst
van land en volk. Met nieuwen moed moest
die toekomst worden tegengegaan Sm te
trachten weer op te bouwen wat. nederge-
worpen was. Het Afrikaanecbe volk moet
oven als Isrel bij de Roode Zee, stil zyn,
maar toch voorttrekken, steeds voort Er is,
zoo sprak de heer Steyn, een groote klove
tusschen ons en het andere ras, maar tooh
hoopte hij, dat God hun de genade mocht
geven, om dir klove te overbruggen en
alzoo samen te kunnen werken tot welzijn
van 'tland. Ook wij wenschen zulks mede.
Marokko.
De Fransche regeeriög ontplooit ondanks
de afwezigheid van Clemenceau, die te
Karlsbad verto&ft, groote bedrijvigheid, en
doet alsof zij van den sultan r.u werkelijk
een groote voldoening zal eischsn voor het
vermoorden van Franeche onderdanen 1o
Casablanca. Spanje werkt mede en ook
Italië laat zich niet onbetuigd. Beide landen
trouwens zyn mede beleedigd behalve 7
Franschen zouden B Spanjaarden en 2 Ita
lianen vermoord zyn. Men verwacht bet
