No. 258. 1907. NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND, Zaterdag 3 Augustus 21e Jaargang. CHRISTELIJK- HISTORISCH BalteHlasdscli Qwzieiti. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. 3, J. DE JQN GE-V ER WEST. te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Vervlogen idealen. ÏEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25. Enkele nummers0,02s. UITGAVE DER FIRMA EK VAN vari 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Niets zoo zegt De Standaard niets teekent zoo sterk de verandering die er in den internationalen toestand gekomen is, als hot feit dat nog voor woinige jaren Engeland alleen op de wereld stond en thans om zoo te zeggen zijn vrienden maar voor het grijpen heeft. In de voorbijgegane voorjaarsdagen heb ben we in onze buitenlandsehe nieuwstij dingen herhaaldelijk melding gemaakt van het verblijf en bedrijf van den ons bekenden Boerengeneraal Botha in Engeland, die deelnam aan een koloniale conferentie in Engeland's hoofdstad. Toen was onze aandacht als die onzer lezers te zeer in beslag genomen door bin- nenlandsche aangelegenheden, zoodat voor buitenlandsehe geen oor en geen plaats was. Nu we da dagen van politieke rust zijn ingegaan, vinden we wellicht een meer ge opend oor om eens te wijzen op vervlogen idealen, opdat ze ons voor de toekomst tot waarschuwende voorbeelden mogen zijn. Hoe korten tijd is het nog geleden dat een sterke ontroering ons allen zonder onder scheid van party of geloof, zonder antithese dus ons aangreep toen in Zuid-Afrika het Engelsche leger optrad om de zelf standigheid en onafhankelijkheid te breken van een dapper Boerenvolk in twee Repu blieken verspreid. Op de Zuid-Afrikaansohe slagvelden stre den onze stamgenooten en broeders, en we waren eerst trots op de overwinningen en later verslagen bij de nederlagen, tot het bittere einde kwam, onderwerping, verlies van onafhankelijkheid. Ktuger. de Wet, Botha, ze waren als onzer ééo, geëerd en geprezen als kam pioenen voor een rechtvaardige zaak. Op eenmaal was Zuid-Afrika waarheen reeds eenige jaren laag een nieuwe trek geopend was ons tot ideaal geworden. Het oude vaderland kweekte in het oude Afrika een doehter van veel ver wachting. Op eenmaal ontstond een band van verknochtheid tussohen Nederland en de Zuid-Afrikaansohe Republieken. En nu, de oorlog is voorbij. De Boeren republieken zijn Èngelsehe koloniën ge worden. In Nederland is men zoekende geweest hoe de verhouding, door lijden versterkt en gelouterd, tussohen de beide deelen van den Dietsehen Stam kon worden beveiligd oi versterkt. Plaatsing was er voor Hollanders in den eersten tijd niet te vinden, te verdienen viel er voor onze stamgenooten niet veel. Voorloopig werd dus het verkeer tus sohen de beide deelen van den Dietsehen stam op geestelijk terrein gezocht. Het christelijk nationaal onderwijs in de beide onderworpen Republieken werd het voor werp van de aanhoudende zorg nu niet van de regeering maar van allen die voor den Hollandsohen stam een roeping en een toekomst weggelegd zien in de wereldgeschiedenis. Door de school de taal van den ouden stam te onderhouden was het voor de hand liggend middel, want de taal is gansoh het volk. Maar een zonderliug gevaldeed zich voor. Engeland dat zoo stout en zoo weder rechtelijk ingTeep in 's volks vrijheid, dat zoo snood de krijg opende tot de wreede handeling der concentratiekampen voor vrouw en kinderen zelfs, datzelfde woord- breukige Engeland gaf aan de overwon nenen een grondwet zoo loyaal als men van geen overwinnaar had durven hopen. Een grondwet met toenemende inge nomenheid door de Transvaalsehe Boeren aanvaard. Botha, een vandeheldenuitdenvrijheids- krijg werd eerste Minister, en hij was het die de tolk werd van de dankbaarheid aan den edelmoedigen overwinnaar, wiens ge bied een vijfde van de bewoonde wereld omvat, maar die dat uitgestrekte gebied heeft verkregen ten koste van een eerlijke naam en goede trouw. Botha sprak Hollandsoh, maar op raad van Milner, omdat hij het Engelsoh niet voldoende machtig was. Botha sprak niet meer van een zelfstandige Bóeren-Re publiek. Integendeel, men ontving hem hoorende den indruk dat de Boeren dank baar zijn voortaan tot het groote Engelsche Rijk te mogen hehooren. Gevierd door een Rhodes, een Jameson, een Milner, een Chamberlain zelfs, liet hij zich alle eer en alle hulde welgevallen. Is het wonder dat het in Nederland bij die ervaringen stil werd, en dat de oude stamgenooten fluisterden dat hier een aan bidding van het succes te aanschouwen viel? Is 't wonder dat treurigheid kwam bij het zien op vervlogen idealen 2 Augustus 1907. Heden viert onze beminde Koningin- Moeder te Soestdijk haar 49en verjaardag. Wy verheugen ons mat 't Nederlandsche Volk in zijn groote meerderheid over dit heuglijke feit en wenschen de Koningin- Moeder, die ons allen lief is, een lang en gelukkig leven toe. Heil over Haar 1 Heil over Oranje Iets nieuws in onze provincie is de op 14 Augustus as. te 10 uur iu hst „Schut tershof" te Middelburg te houden vergade ring van schoolbesturen en onderwijzers van aan den Schoolraad aangesloten Chr. Scholen in het 12 district (Zeeuwsche ge deelte). Da organisatie van een en ander gaat uit van den heer mr. P. Dieleman, ge delegeerde voor Zeeland. Wij vestigen de aandacht op deze ver gadering die 't belang onzer Scholen met den Bijbel in onze provincie bedoelt, een betere opleiding onzer a.s. onderwijzers zoekt, en tal van vraagstukken aan de orde stelt, waarbij onderwijzers en ouders ge- lytelyk betrokken zijn. Van de te bespreken vraagstukken noe men wy (die omtrent uitbetaling der sub sidies gaan wy voorby) ReferaatDe vorming van arrondissementen in den «Schoolraad". Inleiderdhr. A. D. F. van der Wart, Leeraar aan de H. B. S te Goes. Is het niet wenschelijk dat in elke Provincie een deskundige door den Schoolraad worde aangewezen om inzake Schoolbouw den be sturen te adviseeren in verband met het Rijks- toezicht Schoolbestuur Serooskerke (W.). ReferaatEen Christelijke Kweekschool voor Onderwijzers voor Zeeland gewenscht en ook mogelijk Inleider dhr. C. Weeda, Hoofd eener Chr. School te Middelburg. Is het niet gewenscht dat er pogingen aan gewend worden dat er in het centrum van Zeeland, b.v. te Middelburg, een Chr. kweek school gevestigd wordt Schoolbestuur Serooskerke (IF.). Moet ook in Zeeland getracht worden te komen tot stichting van een of meer Kweek scholen, b.v. een Gereformeerde en een van Chr. Volksonderwijs uitgaande? Indien ja, wat moet dan gedaan worden om binnen korten tijd één of meer Kweekscholen rijk te zijn? Gelijkgezinde Schoolbesturen kunnen zich b. v. tot vereenigingen samenvoegen, waarbij ook vrije leden kunnen komen. Door het heffen van een matig schoolgeld kan de kas ook gestijfd worden. Hoofd der Clir. School te Krabbendijke. Is de opleiding praktisch Is ze voldoende wat de kennis betreft en is een pas geslaagde °ok in staat in de School voor een tweetal leerjaren dienst te doen (Idem). Kunnen wij vrede nemen met de Rijksnor maallessen, zooals b. V. op Zuid-Beveland en Tholen geschiedt (Idem). Ligt het niet in den eisch des tijd ingesloten, dat op iedere School in het belang van het bijzonder onderwijs op tijd door het onderwij zend personeel Schoolvergadering wordt ge houden Schoolbestuur Souburg. Te bespreken het SchooltoezichtRijks- schooltoezicht, onderling Schooltoezicht, het Schooltoezicht bij Chr. Volksonderwijs, het vroegere Transvaalsehe stelsel. Hoofd der Chr. School te Krabbendijke. Wy noodigen alle schoolbesturen, onder wijzers en belangstellenden in den bloei van 't Chr. Onderwijs uit deze vergadering te bezoeken. Het belang der zaak vordert dat hiervan een ruim gebruik gemaakt wordt. Het is een eerste poging om alle vrienden van Chr. (Nat.-, Geref - en Volks-) onder wijs tot een samenspreking over dit ge meenschappelijk belang byean to brengen. Moge zy slagen en door meerdere ge volgd worden. Nog altyd hangt ons als het zwaard van j Damocleshet gevaar, eensr „uitbreiding van de leerplichtigheid tot het 14e jaar", boven het hoofd. Immers minister Rink heeft in 't Rsgee- rings-antwoord aan de Eerste Kamer in Febr. j.l. op het Voorloopig Verslag van Hoofdstuk V (Binnenlandsche Zaken) deze uitbreiding „wenschelijk" gekeurd. Wij hopen dat de Regeoring tot dezen stap niet zal overgaan. De leerplichtwet is slecht, en werkt slecht. Vrywat beter ware 't dus indien ge poogd werd, hierin verbetering te brengen. In ieder geval zou 'n verscherping dezer wet vele gezinnen, niet alleen onzer arbei ders, maar ook van den middenstand zeer dupeeren. De leerplichtwet stelt wel voor alle kin deren niet denzelfden leeftijd als grens der leerplichtigheid, maar in doorsnee kan die grens wel op het 12e jaar gesteld worden. En dan zou die grens komen aan het 14e jaar. Dat is velen te bar. Wij zijn ook voor goei onderwijs, des- gewild tot het 14e jaarmaar dan moet dit door de betrokken ouders die 't hebben kunnen worden begeerd, niet ale poenale sanctie (strafbepaling) aan allen zonder onderscheid worden opgelegd. Intusschen verwachten wij dat deze, im mers verzoeningsgezinde regeering, wel wat anders te doen zal hebben dan zich te spitsen op een verscherping die da popula riteit der wet en die van 't kabinet welke ze aandorst, niet zou verhoogen! De eerste pogingen tot tegemoetkoming bij werkloosheid van gemeentewege staan hier en daar op het program van aotie in de naaste toekajust. Dit moeilijke vraagstuk in onze sociale levensgang baart zorg en hoofdbreken fe over. Want afgedacht van alle lijdenden, kranken en verminkten blijven er altijd gezonden genoeg voor wie er geen werk is. Ook nu, midden in den zomer, terwijl j een schoons oogst bloeit en rijpt, loopen daar krachtige manneD, vader van fairijke gezinnen, jonge en bekwame werklieden rond, en zij kloppen aan bij allerlei werk gevers, maar het antwoord luidt er is geen werk. Dat is een cronische kwaal, een blijvende ellende voor menig weikman en voor zoo menig gezin. Daar staat nu tegenover en dat maakt j deu toestand zooveel ingewikkelder dat honderde en duizende werklieden, die volop werk hebben, hot neerleggen om grooter loon te bedingen of af te dwingen, 't Is staken hier en staken daar, ieder vak kent s zijn stakingen. De oorlog tussehen patroons j en arbeiders breekt nu hier, dan daar uit. Als de sigarenmakers niet staken, dan doen het de schilders of de timmerlieden. En als deze rustig blijven dan geldt het de bootwerkers of de werklieden in de veen koloniën. Het staken schijnt wel een beroep of ambt geworden. Op de vraagwat doet gij zal men misschien weldra hooren antwoorden wij staken. Indien men zieh daarbij nu den invloed van de geldsohaarsohte voor menig bedrijf denkt en men heeft den indruk verkregen dat er zijn die, hoewel lijdende onder werkloosheid, blij zijn als de arbeid voor gewoon loon hun deur voorbijgaat en hun persoon den last van den arbeid spaart, dan zal het Jwel niemand vreemd schijnen, dat de eerste stappen op den weg tot leniging van dezen nood voor zoo menig persoon en voor zoo menig gezin uiterst moeilijk zijn, en stof leveren voor veel zijdige en uitgebreide oritiek. Het vraagstuk zelf, van hoe groote br- teekenis ook voor het sociale leven in een geordende maatschappij is nog ie jong en behoeft nog te veel toelichting van de praoMjk om er op in te kunnen gaan. Slechts op een verschijnsel dat in de eerst volgende jaren onze aandacht en belang stelling vermoedelijk in ruime mate vragen zal wiilen we ditmaal wijzen. „Anonymus'' geeft in de rubriek „Boert en Ernst' in hot jongste „Bijblad van het geïllustreerd Volksblad voor Nederland" uitgever v. Sijn, Rotterdam, een variatie op Beets' Blijf een, welke wij als volkomen up to date, hier overnemen HOUD MOED! Houd moed, houd moed, mijn Vaderland Helaas verdeeld, geschonden, Nu staatspartij en godsdiensttwist Verscheuren door geweld en list, Wat God heeft saamverbonden. Houd moed, houd moed, mijn Vaderland Al voelt ge uw kracht u rooven, Daar velen smalen op den Troon, Een wanklank mengen in den toon Van 'toud »Oranje-boven Houd moed, houd moed, mijn Vaderland Al ziet ge uw vreugd verbilt'ren Door kroost, den Vaderen ontaard, Niet de orde en rust en vrijheid waard, Die hun gelaat deed schitt'ren Houd moed, houd moed, mijn Vaderland En laat dien nooit verllauwen. Wie wroeten in uw ingewand, Toon, Leeuw van Neêrland! hun uw tand, Als tegen vreemde klauwen I In dagon van 30ciali.<tiselieii overmoed. Marokko. Wat is er zie onze Telegrammen van gister deze week tooh te Casa Blanka gebeurd Het is den correspondent van den Matin te Marseille gelukt den heer Donnadix te spreken te krijgen, die de havenwerken te Casa-Blaaea, samen met den heer Gindro heeft aangelegd. Van den laatslen had de heer Donnadix twee telegrammen ontvangeD, waaruit bleek dat de werven waren geplunderd, een locomo tief omvergeworpen en een mecanicien ge dood was, dooh dat Gindro zelf met zijn gezin in de Staatsbank was gevlucht. Aoht Europeanen waren volgens hem gedood, waarvan de namen hem onbekend waren, dooh de ingenieur van de firma Schneider (Creuzot), Maissant genaamd, was behouden gebleven. De slachtoffers zijn vijf Franschen, twee Italianen en een Spanjaard. Voor verdere berichten zal men allicht de Telegrammen in dit no. van ons blad hebben af te wachten. Maar als ar niet voor geduchte afstraffing gezorgd wordt, zal de Sultan 't nog kwaad genoeg kunnen krijgen met de Fransche regeering. Overigens behoeft men bet voorgevallene niet te overschatten. De comedie-aohtige gestalte, die de gebeurtenissen in Marokko steeds aannemen, bleef ook hier, nu er weer eens een stroom bloed vloeide, niet achterwege. Op de markt van Casablanca schijnt de moord te hebben plaats gehad vermoedelijk verzamelden zich daar leden van oproerige stammen uit den omtrek van de stad. De bewoners van Casablauoa zelf zullen zich wel neutraal gehouden hebben, omdat anders de Franscho consul zich niet zoo betrekkelijk vreedzaam naar den Pacha zou hebben begevenbij een werke lijk in opstand komen van Casablanca zelf zou de consul vermoedelijk eveDmin als dr. Merle den ddfcs onfiproDgen zijn Stok ken en messen waren de wapeias, waarmee de aoht Franschen werden gedood zeer strijdvaardig waren de aanvallers dus niet. Alleen het feit, dat ze de lijken verbrandden zou er op wijzen, dat de bende zeer wraak zuchtig en barbaarsch optrad. De vertrek kende Fransohea zagen de lijken echter „op een hoop liggen", zoodat het verbran dingsproces in elk geval niet ten einde is gebracht. Wel waren de lijken verminkt. Niet wordt gemeld, dat de hoofden volgens Mohammedaansohe gewoonten werden tentoongesteld op palen. Vooral dat laatste duidt er op, dat de bloeddorstige bende geen gelegenheid heeft gehad geheel en al volgens den drang van hun hart op te treden, zoodat men aan kan nemen, dat, zoo de Casablanca-ers zioh, zooal niet heb ben verzet tegen de moorden zij toch ook niet medewerkten, en de moordenaars zulk een onverschilligheid toonden, dat ze het raadzaam voDden, de s'ad zoo spoedig mogelijk te verlaten, do bewoners in een door den reuk van bloed geanimeerde stem ming achterlatend. Zoo erg was deze niet of de Fransclie consul De Merle en aDdere Fransehen trokken, begeleid door Sheri- flaansehe soldaten, door de stad. De Merle en anderen schijnen iu hun woningen ver borgen geweest te zijn, en zochten bij dezen tocht door Casablanca veiligheid in het consulaat, dat in tijd van benauwing een door ziju exferritorialiieit min of meer veilige vesting wordt. Vreeselijk bang schijnen de menschen niet geweest te zijn, want toen ze de lijken van hun vermoorde makkers zagen liggen, konden ze hun verontwaardiging niet meester blijven". Wat ze gedaan of gezegd hebben, zal wel nooit blijken. Veel vriendelijks zal het niet zijn geweest, en de Marokkanen antwoordden er op met een stormloop, die tot effect bad, dat de tocht ven de Europeanen wat werd verhaast. Want een volgende zinsnede in het telegram vertoont ons de Franschen door den consul op het consulaat „verzameld". Zoo gevaarvol was de toestand in de straten van Casablanca niet, of dr. Merle kon zich naar een Duit- sche boot begeveD, waartoe bij zieh opnieuw aan de woede van de bevolking moest prijsgeven, die dus wel niet zoo heel erg zal zijn geweest. Al het bovenstaande overwegende, heeft de „Europeanen-moord" veel van een klein comedietje, dat een dergelijk geval in herinnering brengt van enkele maanden terug, waarbij de Franschen moord en brand schreeuwend vluchtten en een clubje Duitschers doodkalm op hun post bleveD. Ter aanvulling vermelden we nog de volgende beriohten uit Tanger: Éen aantal Joden hadden voor den moord de stad al op een sobip verlaten. Drie stammen, die in onrust verkeerden over den aanleg van de haven en spoorwegen in de stad, zijn in de stad doorgedrongen en bedreigden de vreemdelingen. Ze moe ten den heiligen oorlog uitgeroepen hebben. Vijf Fransehen zijn gedood, benevens twee Italianen en twee SpaDjaardeD. De lijken werden door de moordenaars leeggeplunderd. De Europeanen konden onder bescherming van de soldateD, die de havens en poorten bewaken, vluchten. De bewoners van Casablanca hadden te voren al verklaard, dat de sfammen uit de omgeving van de stad zonden komen om den bouwmeester van de haven te dooden. De moord had in den voormiddag plaats. Eerst tegen aoht uur konden de Europeanen vluchten. Ierland. De politic van Belfast dreigt de regeering handen vol werl s te zullen geven. Er zijn thaus 60C0 man troepen in Belfast binnengebracht. Dat schijnt noodig omdat de toestand in de stad voortdurend in ernst toegenomen is. Zondag a. s. loopt het door de politieagenten gestelde ultimatum af. Wordt hun dan geen hooger loon en pen sioen toegezegd, dan is hun voornemen het werk neer te leggen. De oonstabel Barrett, die ontslagen werd, treedt als leider op en tracht over geheel Ierland steun te krijgen bij de vakgenooten zoodat de mogelijkheid van een algemeene staking onder Iersehe politiebeambten niet buitengesloten is. Vooral uit Cork wordt steun verwacht De meeste poliiieagenten zijn nationalistisch gezind. Ze dreigen openlijk de unie met Engeland te ver breken. Oudertussehon duurt ook de staking va»

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1907 | | pagina 1