«mm
Frank,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 255. 1907.
Woensdag 3! Juli.
21e Jaargang.
ACLAREN
tija Jonpstijil.
HISTORISCH
en MAGAZIJN
'zen te koop,
CHRISTELIJK-
)n nieuwe
bloedkoralen.
LOGES
BEGINSEL?
blank SPER,
anaten Koralen in
fats voor reparaties.
J van H. M. de Koningin
[delft 142—143.
hoopje I
KstlTrers
[iSE, Volderij laagte,
EOOP
KOOP
luishoudster,
■Huishoudster
Bakkersknecht
ikkersknecbt
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
FEUILLETON.
Garibaldi.
DE JÖNGE-VERWEST,
P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
LIT m PERS.
iDELB UBG;
I kilo 60 cent.
Aanbevelend,
5, Noordstr., Middelburg.
VAN
et garantie).
liteit en zonder prijsver-
poord, om het snijden te
Goud en Zilver wordt
]/ste koers ingeruild
90 Centen.
ïoekwerk voor Nederland,
W. VAN NES. Geïllus-
Platen. Prijs f2 50, voor
Prachtband prijs f2,90
J het uitverkocht zijn denkt
dus aan tijdig aan te vragen,
bij D. BOLLE, Bazaar van
|eken, Hang 98 te Rotter-
l ontvangst Postwissel 90
vaarop melden
Mijn Jongenstijd.
[lag en Donderdag
Kalveren. 7
ABBAHAMSE.
ensdagmiddag 1 ure
Middelburg.
ling Augustus,
E R M A NBiggekerke.
als nieuwe Kam-
leen Karn- of Trek-
[ALJAARS, Aagtekerke
[ruikte Tilbury
Tilbupytuig
Irijsook afzonderlijk te
ARENTZ, Westsingel
terstond of met October
Jandig kan optreden, bjj
Andbr., Arnemuiden.
Lr dadelijk of met Aug8.,
Iin een klein gezin,
legen bij Wed. J. VAN
jrsek e.
met Augustus
Az., Maarstraat,
Zi e r ik z e e.
agd tegen 1 Augustus
tiende
)E JAGER te Waarde.
ond nog een
lerskneclit
ovember vast werk, bij
1, schilder, Wissenkerke.
ivan stonden aan
«de Kneclit
kan omgaan, bij G.
Tolphaartsdyjk.
Jonge-Ver west - Goes,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats. Wij zullen haar
voortaan eiken Dinsdag opnemen.
Onder dit opschrift schrijft De Stand.
In toenemende mate doet zich het
verschijnsel voor, dat onder onze tegen
standers het pittigst element der jonge
ren met 't socialisme sympathiseert, niet
't minst onder de gestudeerden. En dit niet
enkel onder de studenten, maar evenzoo
onder hen die de academie achter den
rag hebben.
Nu vindt dit voor een deel ongetwijfeld
zijn verklaring in de neiging van 't jonge
hart, om da „papa's'' en de „oomes" voor
uit te loopen. 't Excelsior wenkt, en bij
voorkeur loopt men met wie 't verst gaat
mee. Aan de Universiteit maakt de radi
caalste onder de hoogleeraren op meer
dan één heetgebakerd student den onver-
beterljjken indruk van een reactionair man.
Later bekoelt die eerste overmaat van
gloed dan wel, en met elke kwarteeuw
verspringt de naald op den graadmeter.
Van 25 op 50 jaar, en evenzoo van 50
op 75 jaar is er gemeenlijk verzwakking
in het vonken en winste in bezadigdheid.
Mr. Van Houten is hiervan het meest illu-
stre voorbeeld. In 1871 verheerlyker der
Commune te Parijs iD de Tweede Kamer,
en nu als te star reactionair zelfs uit de
Eerste Kamer verwijderd.
Maar welk aandeel in deze sympathie
voor het socialisme ook op rekening van
het jonge vuur worde gesteld, het dwepen,
aan jonger jaren eigen, verklaart het ver
schijnsel toch allerminst geheelen ver
klaart vooral niet het opmerkelijk feit,
dat zoo telkens juist de geesten van die
peren zin door het socialisme bekoord
worden. Met name dit laatste kan zijn ver
klaring slechts daarin vinden, dat het so
cialisme zelf dieper gaat, en bezit wat
de overige liberalistische groepen zoo
kennelijk missen een absoluut be-
Dit komt niet uit bij de stembus. De
overgroote meerderheid van wie socialis
tisch stemmen, zijn wat de apostel noemde
„klagers over hun staat", kiezers in dienst
van 't publiek of van particulieren die
Italië heeft op 4 Juli het feit herdacht,
dat Garibaldi vóór 100 jaar geboren werd.
En daar vele ouderen van dagen hem
nog gekend hebben en zijn naam indertijd
door heel de weield heeft geklonken, willen
wij nog eenige oogenblikken stilstaan bij
bet leven van een maD, die niet veel meer
is geweest dan een geniaal avonturier,
maar wiens roem toch in de geschiedenis
zal blijven leven.
Onder de groote veldheeren mag Gari
baldi niet worden genoemd. Hij was meer
tacticus dan strateeg, meer een dapper
held, dan een beleidvol legeraanvoerder.
Voor den eigenlijken geregelden grooten
oorlog en de aanvoering van geregelde
troepen was hij vrijwel ODgesehikt.
Dat bleek in 1870, toen hij op zijn
ouden dag zijne diensten aanbood aan
Frankrijk en in de buurt van Dyon tegen
de Pruisen streed. Iets van beteekenis
heeft hij t en niet uilgerioht, maar hij was
een meester in de guerilla, den zooge-
naamden kleinen krijg. Vol moed, zelf
verloochening en meesleepend vuur, altjjd
de eerste in het gevaar en de laatste bij
den terugtocht, door zijn manschappen op
de handen gedragen, was hij een geboren
aanvoerder van vrij-korpsen, zooals vroe
ger Maarten Schenk in Nederland, Mind
in Spanje en Lutzuw in Duitschland ge
weest waren. Zijn soldaten noemden hem
•den rooden duivel, omdat de Garibaldia-
men in rood hemd en grijze broek waren
geklped en terecht is hij ook wel de Cid
opslag van inkomen verlangen. Aan alle
deze ontevredenen spiegelt de sociaal
democratische propagandist op meetings
of bij de huizen gouden bergen voor. En
dan stemt de belezen kiezer voor den
sociaal-democraat, zonder iets van de the
orie of van het beginsel der sociaal
democraten te begrepen.
Maar op de fijne koppen onder de jon
gere liberalisten heeft dat beginsel wel
vat, te meer daar ze by den liberalen
grootvader of bij den vrijzinnigen papa,
op kondschap uitgegaan, er nooit achter
kondén komen, wat dan toch eigen
lijk het wezenlijke, het heusche beginsel?an
deze oudere liberalistische groepen was.
Telkens en telkens is aan de groep van
Tydeman, ven Borgesius en van Drucker
gevraagd Poneer dan toch uw beginsel
Dat is gevraagd in de Staten-Generaal,
in de dagbladpers, op meetings, in maand
schriften, in gesprekken. En dan kwamen
er wel woordeD, en ook wel eeD spel met
woorden, maar 't eigenlijke beginsel kwam
nooit.
Het heette dan Ons beginsel is de vrij
heid Maar natuurlijk was dit alzoo met
restrictie bedoeld werd het bloot negatief
tegenover dwang of privilegie genomen
en bleef het puur formeel. Het was nega
tieve leiddraad voor bestuursregeling. In
de «Aurore" bulderde Clemenoeau eerst
tegen allen politiedwang, en straks als Mi
nister treedt hij forsoher tegen elke woe
ling op dan Waldeck Rousseau ooit deed.
Een beginsel moet dan toch iets zijn,
waarmee iets begint, waaruit iets opkomt,
uit wordt, uit groeit, en waaruit ge, om
dat er het leven uit opkomt, u het leven
verklaren kunt.
Nu kan hoogstens gezegd, dat de Libe
ralisten zulk een genereerend beginsel ne
gatief belijdeD in hun onverzoenlijken cle-
ricalenhaat. Hiermee toch verzetten ze
zioh mordicus tegen elke poging om als
beginsel van alle leven, en dus ook van
het politieke en sooiale leveD, den Schep
per van hemel en aarde te erkennen. Im
mers al blijven ze ook hier bijna altoos
bij de negatie staan, door te zeggen geen
dienst van God in de politiek, noodgedron
gen hebben ze op dit pas dan toeh den
mensch tegen God overgesteld, en in zoo
verre kan men zeggen, dat ze in den men-
schelijken wil het beginsel poneeren, waaruit
van Italië geheeten.
Een Fransohman vergeleek hem eens
met de Italiaaesehe Condottieri der mid
deneeuwen, maar de vergelijking is minder
juist. Garibaldi heeft zijne diensten Dooit
verkooht. Voor geld heeft hij nooit ge
vochten. Een aanvoerder van huurtroe
pen is hij nooit geweest. Eigen eer en
grootheid heeft hij ook nooit gezocht.
Een staatsgreep ten eigen bate heeft hij
nooit beraamd, terwijl tal van Condottieri
zieh zelf, met behulp hunner huurlingen,
een troon hebben weten te veroveren.
Veel roem heeft Garibaldi geoogst door
de overwinningen, die hij bij Palestrina
en Vellentri op de Napolitanen bevocht.
Later versloeg hij ook de Pauselijke
troepen bij Monteroxondo, maar zijn groot
ste wapenfeit was de verovering van Napels
en Sicilië met een handvol manschappen.
Het was 1859.
Napoleon III had de Oostenrijkers bij
Magenta en Solferino geslagen, maar om
politieke redenen zijn overwinning niet
vervolgd.
De vrede van Villa-Franca liet Italië
sleohts half bevrijd aan haar lot over en
bond Victor Emanuel zelfs eenigszins de
banden. Elke aanval bijv. op den Pause-
iijken Staat was hem absoluut verboden.
Toen besloot Garibaldi tot een tocht naar
Sicilië en Napels. Zuid-ltalië moe3t zich
bij Noord-Italië voegen. Schijnbaar deed
Victor Emanuel niet mee, maar zijn Mi
nister Cavour begunstigde Garibaldi in het
geheim. Anders had diens expeditie niet
van Genua uit kunnen vertrekken. Met
nauwelijks 1000 man landde Garibaldi op
de kust van Sicilië, maar duizenden voegden
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
de staat en het sociale leven moet opkomen.
«Niet uit den wil van God", sloot van zelf
de belijdenis in «maar wel uit den wil
des menschen. Dit kwam in de tegenstel
ling van Humaniteit tegenover Christendom
dan ook tot uitdrukking.
Doch ook hiermee kwam de Liberalist
geen stap verder. Immers de meneeh zelf
is een samengesteld wezen. Hij is lichaam
en ziel. De vraag naar het eigenlijke ab
solute beginsel keerde alzoo aanstonds terug
Wat heerscht? Is de geest het beginsel
van de stof oftewel de stof het beginsel
van den geest
Eerst zóó komt ge toe aan de principi-
eele vraag. Eerst zoo nadert ge het be
ginsel, dat beginsel waarin alles zijn begin,
de wording van zijn aanzijn, zijn kraohts-
bron en zijn determinanten vindt.
Hieraan nu toegekomen belijden de chr.
partyen eenparig, dat de geest het beginsel
van de stof is, dat de ziel het lichaam moet
beheerschen, en dat uit God, die zelf Geest,
de Vader der geesten is, al wat aanzijn
heeft, moet worden verklaard.
En even beslist nam de socialist hier
positieAlle geestelijke verschijnselen
vinden hun oorsprong en hun determinatie
in de stoffelijke bestaanswijs". Keligie, zede
lijkheid, wetenschap, smaak voor kunst, het
vindt alles zijn bepaling in de stoffelijke en
sociale gesteldheden.
Zoowel bij de Christelijke partijen als bij
de socialisten, is alzoo een primordiaal be
ginsel tot heerschappij gekomen, waaruit
alles afgeleid, alles verklaard wordt en dat
aan alles richtsnoer geeft. En tusschen die
beide in slingeren en zwiepen de oud-libe
ralen, de unie-liberalen en de vrijzinnig-
democraten, niet wetende waar het alles
heen moet.
Negatief de vrijheidsmuts met allerlei
cocardes en „dusgenaamde" beginselen ge
sierd, maar zonder één positief, absoluut
beginsel in het hart. Tegen de clericalen,
tegen protectie, tegen inmenging van de
religie in de staatkunde. Tegen, tegen,
tegen. Altoos negatief. Maar nooit een
positief beginsel, waaruit alle leven, ook
het politieke en sociale leven, metterdaad
begint, opkomt, voortgaat en zijn volmaking
zoekt.
Hierover zijn nu de ouderen heen. Ze
denken niet meer aan de diepte onder den
bodem van hun scheepken. Hun scheepken
zieh gaandeweg bij hem en in nauwelijks
drie maanden had hij zijn doel bereikt.
Merkwaardig is het, dat de oude ge
schiedenis ons een volkomen tegenhanger
van dien tooht oplevert. Een machtig tiran
van Syracuse is in 357 voor Christus van
zijn troon gejaagd door een kroonpreten
dent, die ook slechts met een handvol
soldaten in Sicilië landde, maar gaandeweg
zijn leger tot een groote overmacht zag
aanzwellen.
Een staatsman is Garibaldi nooit ge
weest. In de politiek was hij een kind
en een speelbal van Mazzini, Crispi en tal
van andere meer handige menschenken-
ners, die hem omringden en gebruikten.
Meer dan eens is hij afgevaardigde ge
weest, zoowel in Italië als in Frankrijk na
1870, maar veel van beteekenis heeft hij
op dat gebied niet uitgericht.
Evenals Victor Emanuel had hij meer
moed dan verstand, maar het mag tot zijn
eer worden gezegd, dat hij dat zelf ook best
heeft begrepen. Eerzucht om een staatkun
dige rol te spelen heeft hij dan ook nooit
gehad:
Toen hjj Napels en Sicilië had veroverd,
gaf hij beide landen aan Victor Emanuel
over, ofschoon het hem, den vurigen repu
blikein, moeite kostte plaats te maken voor
een monarch.
Met de republiek heeft hij altjjd gedweept.
Zoowel in Zuid-Amerika, als in Italië en in
Frankrijk heeft hij gevochten voor de repu-
blikeinsche idee. Hy droomde zelfs eens
van eene drijvende republiek. Al de repu
blikeinen die nergens hun ideaal konden
vinden, wilde hij op ééne vloot vereenigen.
Op zee zouden zij ten minste vrij zijn, maar
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
is hun een en al, en in dat scheepken ver
kneuteren ze zich.
En ook schikken zich hierin de opper-
vlakkigen onder de jongeren bij hen. Voor
deze steekt in 't examen en in den meester
titel al hun wijsheid.
Maar het pittiger element onder hun
jonger geslacht voelt een leemte, laat over
boord het dieplood naar den bodem zinken,
en merkt dat de beslissing over het zijn en
het denken, niet aan boord van het liberalis
tisch scheepken, maar daaronder en daar
buiten moet liggen.
En dan van tweeën één.
Dan komen ze óf tot da conclusie, dat do
geest de stof, en alzoo de Vader der geesten
heel den kosmos beheerscht, en sluiten zich
aan bij de Christelijke partijen.
Of te wel, ze vinden de determinanten
voor den geest in 't stoffelyke,maar kunnen
dan ook met 't halfbakken liberalisme geen
vrede meer hebben en gaan schuilen in de
tente der sociaal-democratie.
tiet Driemanschap.
Daar de nu vóór een oogenblik beslechte
strijd straks opnieuw begint, is het zaak
er op te letten, onder welke aanvoering de
macht stond, die op ons aanviel om de
Christelijke partijen te verpletleren.
Die aanvoering werd, gelijk men weet,
gevormd door het driemanschap Borgesius,
Tydeman, Marchant. Wel las men een tijd
geleden een bericht, dat inr. Drueker in
een provinciaal comité van de drie groepen
had plaats genomen, maar voor 't front
traden te Gorkom tijdens de groote meeting
de eerstgenoemde drie heeren op.
Dat er nu onder deze drie geen politieke
Von Todleben of Van Moltke schuilt, zal
't driemanschap zelf grif toegeven. Staats
lieden van hoogeren rang zijn deze drie
heeren niet. Maar toeh zien we er gevaar
in, zoo onder ons de hebbelijkheid mocht
veldwinnen, om over deze heeren heen te
loopen, als had men ternauwernood met
hen te rekenen. Dit zou zijn onzen vijand
te licht te tellen, en deze misgreep straft
zich altoos.
Men vergete niet, dat deze heeren met
hun drieën zijn, eu dat de een den ander
kan aanvullen. Wat de één mist, draagt
dergelijke illusiën bewijzen zijn kinderlijk
inzicht op politiek gebied.
Zyn voortdurende strijd tegen den paus
is ook eene politieke fout geweest. Hij wist
en had in elk geval moeten begrijpen, dat
Victor Emanuel en Cavour hem daarbij on
mogelijk konden laten begaan. Aan de
vriendschap van Frankrijk was hun alles
gelegen. Zonder Napoleon III konden zjj
zich niet staande houden en deze zou geen
aanval op den Paus ooit hebben geduld.
Toen dan ook Garibaldi.ezijn plan doorzette
en in 1862 een aanval op Rome beproefde,
moest Victor Emanuel zelf, op aandraDg van
Napoleon III, een leger tegen hem uitzen
den, dat Garibaldi bij Asprom'onte versloeg
en gevangen nam.
Hat persoonlijk karakter van Garibaldi
was achtenswaardig. Heel zijn leven is hij
een kampioen geweest voor de rechten der
verdrukten. Hij was niet alleen moedig,
maar ook edelmoedig, onbaatzuchtig en
eerlijk.
Zich zelf heeft hy nooit gezocht en vooral
voor zijn eerste Vrouw, Anita, die hy in
Zuid-Amerika had gevonden, is by een uit
stekend echtgenoot geweest Zij deelde dan
ook al zyne gevaren' totdat zy ten slotte op
een hunner zwerftochten bezweek.
Als financier heeft Garibaldi nooit veel
succes gehad. Zijn omrustig leven liet hem
niet toe zioh behoorlijk aan geldzaken te
wijden. Hij heeft dan ook allerhande zaken
bij de hand mosten nemen om voor zich
en de zijnen het onderhoud te verwerven
In Marseille gaf hij onderwijs in de wis
kunde, in New-York was hij kaarsenfabri
kant, in Zuid-Amerika kaper-kapitein, in
Italië koopvaardij-kapitein, in California
de ander aan. Ze vormen saam een soort
eenheid.
Mr. Tydeman vertegenwoordigt al de
stroeve, hooge deftigheid van de liberalen
uit de tweede helft der vorige eeuw. Bij
hem is de uitwendige,zichzelf beheersohende
kalmte, ook al verraadt blik en woordkeus
niet zelden de felheid van den afkeer dien
hij aan de Christelijke partijen toedraagt.
Persoonlijk is die afkeer niet. De haat
tegen «de fijnen" is hem een erfstuk, dat hij
in den door hem aanvaarden boedel der
Liberalen uit een vroegere periode gevon
den heeft. Hij zou achten de tradiliën zijner
beste voorgangers te verloochenen, indien
hij op dit punt toegaf. Te Gorkum sprong
't dan ook in het oog, hoe hij veel scherper
dan de heeren Borgesius en Merchant zich
in dezen boozen toon hooren liet. Waar
ooit inspiratie van hem uitgaat, zal 't altoos
inspiratie iri dien geest zijn. Het is de
Kappeyne-pretentie die in hem Baleeft, en
die uit hem spreekt met overtuiging,
talent en taaie vasthoudendheid. Juist alzoo
de man om in een oogenblik van vertsagen
gelijk nu, het schier gebluschte vuur weer
aan te blazen, en de nu ingedrukte veer
nogmaals te doen opspringen.
Een heel andere figuur is de heer Goeman
Borgesius,dien men wel eens,en niet geheel
ten onrechte, een lichamelijk en geestelijk
perpetuum mobile heeft genoemd. Wie hem
uit zyn Kamerbank of op een meeting spre
ken hoorde, zag niet alleen het hoofd zelf,
maar van dat hoofd oog en lippen, en onder
die lippen heel 't lichaam met armen en
handen, en tot de voeten toe, in gestadige
bewegiDg. En wie hom in zijn geestelijken
en politieken gedachtengang gevolgd heeft,
moet wel erkennen, dat lichaam en geest
bij dezen politicus in volkomen harmonie
leven. Altoos trillen, steeds slingeren en
wisselen. Het typische tegenbeeld van het
semper idem. Een kleur verschietend po
litiek gedoe.
Juist dus datgene wat mr. Tydeman zoo
ten eenenmale mist. W at bij hem stroef
heid is, is bij Borgesius enkel soepelheid.
Mr.Tydeman zingt ééuaria,altoos dezelfde.
Mr. Goeman Borgesius heeft op eiken vin
ger een andere deun. Maar juist hiermee
hangt by den laatste saam zyn ongelooflijke
vaardigheid van aanpassing aan de toe
standen. Iets bijna cameleontisch. Men
heeft van zijn slimheid, een enkele zelfs
goudzoeker en op zyn geliefd Caprera land
bouwer en veeteler. Hy schreef ook romans
die echter niet veel waard waren.
Garibaldi is, evenmin als De Ruyter en
zooveel andere groote mannen, een voor
beeld geweest van vroegrijpheid. Zyn
grootste daden vallen in 1859,toen hij reed3
52 jaar was en kort voor 1848 had niemand
iets bijzonders in hem gezien, hoewel geest
en lichaam in zuidelijke landen veel vroeger
rijpen.
Garibaldi is een nieuw bewijs, dat groote
mannen niet altijd een voordeel zyn voor
hun land. Na de verovering van Napels en
Sicilië heeft Garibaldi aan Italië niets dan
moeite veroorzaakt. Ter wille van hetgeen
ihjj had gedaan werd hy steeds met zacht
heid bejegend, maar was hij toen van het
tooneel verdwenen, dan zou dat voor Italië
veel beter zyn geweest.
Wij zagen reeds, hoe Victor Emanuel in
1862 hem door zyn eigen soldaten moest
laten bestrijden en in 1867 versloegen de
Franschen hem geheel bij Montana, nadat
hij een nieuwen dollemans-aanval op Rome
had gewaagk. Do Chassepot-geweren zijn
toen veor het eerst op Garibaldianen be
proefd.
De bewondering voor groote mannen kan
dus niet altijd onverdeeld zyn. Hier is het
ook niet alles goud, wat er blinkt. Het
kwaad, dat zy stichten, moet worden afge
trokken van het waarlijk goede, dat zy
hebben tot stand gebracht en slechts van
het batig slot, dat dan overblijft, haDgt de
plaats af, die zij blijvend in de geschiedenis
innemen. V.
(Nederlander.)