NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 233. 1907.
Vrijdag 5 Juli,
21e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed S, J DE JONGE-VERWEST, te Goes
G. v. d. Putte.
Vlissingenll: J. J. Klijberg en
P. Merckens.
C. VAN BOVEN Mz,
C. HAVERHOEK,
J. SINKE,
drie besliste en bekwame mannen.
A. DE BROEKERT.
A. RUISAARD.
REACTIE.
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BaltenlaadSGh Dierziekl
Italië.
H o n g a r ij e.
ÏEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EH VAN
3KBI
Candidaten der Anti-rev. Kiesvereeni
gingen zyn
Vlissingenl: A. Huson en
Voor de gemeenteraad verkiezingen op
onze dorpen kunnen onze kiezers 't veiligst
afgaan op de aanbevelingen onzer Kies
verenigingen. Men stemme derhalve te
Krabbendyke:
En te Wemeldinge den hoogst
bekwamen wethouder en het trouwe
raadslid.
Voor Wolfertsdyk bevelen wij aan
dhr. A. POT en voor alle overige ge
meenten de candidaten der Anti-Rev-,
Chr.-Bist. en Katholieke Kiesvereeni-
gingen.
Tijdens de verkiezingen voor de Staten
heeft men 't weer kunnen lezen in liberale
en socialistische partybladen dat bij een
mogelijke stembusnederlaag der vrijzinnig
heid ons land zou terugvallen in de macht
der reactie.
En ook op andere tijden is dat woord
reactionair scheriDg en inslag, vooral bij
de socialisten. Zij willen er dan mee zeg
gen dat wy de tegenstanders van den
vooruitgang zijn.
Nu zegt dit woord op zichzelf niets.
Reactionair en Conservatief zyn goede
woorden wanneer men er onder verstaat
teruggang naar den verlaten beteren weg
en te willen behouden een voortbouwen
op het goede dat werd verkregen.
Maar de vrijzinnigen gebruiken tegen
over ons dit woord als een brandmerk.
Het mes snjjdt dan van twee kanten.
Zij zijn dan de ware vooruitstrevenden
en wij de achterlijke dompers, die voor
vooruitgang en ontwikkeling blind, al 't
goede dat deze ons bieden tegenhouden.
De voorstelling is echter onjuist.
Reactionair is terugwerking op het be
staande. Past dit nu toe op het thans be
staande en gij weet dan hoe het bijvoor
beeld is met hetgeen wy thans bezitten op
oeconomisch (staathuishoudkundig) gebied.
En dan is er heel wat, waar wy van
terug willen, in welk pogen wij zelf* door
de meest radicalen in de vrijzinnige par
tyen worden gesteund.
Wij hebben met name gekregen de door
de vroegere liberalen ons in naam der
vryheid bezorgde vrije concurrentie. De
vruchten daarvan heeft men gezien. Men
wil den Arbeid terug voeren van den heil-
loozen weg waarop de teugellooze concur
rentie hem brachtterug, dus reactie l
Wy hebben gekregen groot drankmis
bruik. Hiertegen reageert de consciëntie,
zelfs van menigen meest rooden sociaal
democraatterug van dien heilloozen weg,
dus reactie.
De werkman komt wegens hst gemis
van een verzekerden ouden dag enz. op al
Blechter weg. Van dezen weg wil men
hem door staatspensioneering en andere
middelen af helpenterug dus, dat is
reactie
Wy hebben de reglementeering van da
ontucht gekregen van onze oud-liberale
wetgevers, keuring van publieke vrouwen
met voorbijgang van de mannen. Zulk een
reglementeering is onrecht, en een accoord
met de zonde. Van dien weg roept zelfs
een Domela Nieuwenhuis de natie nog terug,
dus alweer reactie.
Wy hebben van lieverlee gekregen ver
ouderd geschut en ander voor de landsver
dediging onmisbaar materiaal. De vooruit
gang op dezen weg moet worden tegenge
gaan door verbeterde strijdmiddelen
derhalve reactie
In ons land bestaat een in de wet vastge
legd beginsel van rechtsgelijkheid tusschen
het bijzonder en openbaar onderwijs. Ten
einde het ook practisch zoo te doen zijn, wil
men het onrechtvaardige wat men verkreeg
n.l. dat de openbare school zoo ontzaglijk
veel meer finantieel voorgetrokken wordt
by de bijzondere scholen terugwerken,
dusReactie.
Deze voorbeelden zagen wij in Het
Friesch Dagblad aldus vermeerderd
Er bestond voorheen gelegenheid dat bij
eene werkstaking, de werkstakers de niet-
werkstakers straffeloos konden dwingen óók
te staken. Een ieder gevoelde dat dit toch
niet recht was. Er werden maatregelen
genomen dat dit bestaande tegengewerkt
werddus Reactie.
We hadden verkregen machtige ver
keersmiddelen van vervoer, welker beamb
ten de bevoegdheid hadden om straffeloos dit
raderwerk van ons maatschappelijk orga
nisme op eens stop te zetten. Men gevoelde
algemeen dit kon zooniet. Er werd tegen
dit verkregene, tegen dit bestaande ingewerkt
en 't werd teruggedrongen uit onze samen
leving dus alweer Reactie.
We hebben verkregen en er bestaat, dat
de man vrijelijk ontucht kan bedrijven en
dat de moeder voor de gevolgen zit. De
Tweede Kamer heeft thans een wet aange
nomen om dit verkregene, dit bestaande
tegen te werken, dus Reactie.
Er bestaat nachtarbeid, welke reeds
zoo'n burgerrecht verkreeg,dat het schijnt,
alsof het niet anders kan en mag. Men wil
tegen dit verkregene inwerken, om het
terug te werken, dus Reactie.
Er bestaat en we hebben eene vervaar
lijke bouwwoede. Men gevoelt, dat daar
leelyke gevolgen voor de a.s. bewoners uit
voortvloeien kunnen. Daarom deze ver
kregene vryheid in het bouwen, tegenge
werkt en terug gedrongen met verorde
ningen en bepalingen hieromtrent dus al
weer Reactie.
Er bestaat en wy hebben verkregen eene
Vaccinatiewet, welke aan ieder mensch die
ter school moet gaan verplichtzich te
onderwerpen aan eene inenting waarvan
men de gevolgen niet weet. Deze inenting
is geheel overgelaten aan de vrije besohou-
wiBg van den geneesheer.
Nu zyn er ouders die erg ongerust zyn
omtrent deze wijze van voorbehoedmidde
len toedienen, omdat de geneesheeren in
dezen zoo in den blinde tasten want im-
viners, ze weten niet of het kalf, waarvan de
pokstof, wel volkomen gezond is ze weten
niet, wat 't in te enten bind onder de leden
heeft, ze weten niet voor hoe lang dit voor
behoedmiddel werkt, ze weten niet hoeveel
prikken er moeten en mogen gegeven wor
den, ze weten niet hoeveel van die pokken
moeten opkomen om dit voorbehoedmiddel
van kracht te doen zyn, ze weten niet als
een tweede inenting door niet opkomen der
eerste gewenscht en noodzakelijk is ja,
de heeren geneesheeren weten zooveel niet
op dit gebied, ze weten zelfs niet eens of de
inenting ook zou kunnen zyn een voorbe
hoedmiddel om de pokziekte van onder het
menschelyk geslacht te doen verdwijnen.
Nu tracht men aan zulke bezwaarde ouders
tegemoet te komen en dus deze onvoor
waardelijke verplichting, welke bestaat en
verkregen is, terug te dringen, al weer
Reactie.
Dan verkregen we een meening in onzen
oeconomischen strijd, die de eisch stelt, dat
de arbeid niet vry is, dan slleen wanneer
enkele heeren of leiders dit goedvinden.
Men gevoelt dat dit toch niet gaat, reden
waarom deze eisch wordt tegen gewerkt)
dus, al weer Reactie.
Ook verkregen we en bestaat er eene
meening die eischt, dat de werkman als een
loonslaaf wel verplichtingen zal hebben en
geen rechten. Doch dat gaat ook heelemaal
niet op. Contracten moeten er gesloten en
de werkman moet hierin zyn wettig aan
deel hebben ook deze meening en eisch
kan niet ingewilligd en gehandhaafd, ze
moet teruggedrongen uit onze samenleving
dus al weer Reactie,
En ook bestaat er en hebben we ver
kregen als Nederlanders het recht om toe
te zien dat de Buitenlander zyn grenzen
sluit voor onze producten en by na volkomen
vry is om zijn waren in ons land in te voeren
zoodat als gevolg daarvan menig bedrijf in
ons land de concurrentie ni6t kan volhou
den en dus opgrold wordt, wat werkeloos
heid en drukking van de loon en in de
werkende bedrijven tengevolge heeft. Nu
gevoelt men meer en meer dat dit recht van
toezien voor de Nederlander niet wel houd
baar is, en dit recht moet ontnomen worden
alweer Reactie.
Er bestaat in ons land en we hebben
verkregen eene Staatsloterij, en de speel
zucht is groot om nu niet reactionair te
zyn moest men deze zaken, de loterijen, de
speelzucht aanwakkeren en steunen. Maar
neen zegt men, dit alles moet teruggewerkt
en van ons erf teruggedreven worden
Alweer Reactie.
De schrijver is maar opgehouden, doch
hij had nog heel wat meer kunnen noemen.
En inderdaad dit alles bijeengenomen er
kennen wy, wy zyn zeer reactionair. Maar
zóó gezien wordt dit kenmerk een deugd.
Er is heel wat nog op zedelijk en gods
dienstig gebied, vanwaar wij zeiven terug
moeten en ons volk hebben terug te roepen.
Hiertoe nu strekt 't optreden der chr.
partijen. Hiernaar streven, ook in de ge
meenteraden, allen die dit heilloos spoor
van nabij gezien hebben, en alleen in
teruggang heil zien.
Mochten er maar vele zulke mannen ge
kozen worden
4 Juli 1907.
De Goesche Gemeenteraadsverkiezing.
Op 't oogenblik reeds, terwijl de uitslag
dezer stemming nog onbekend is, schrij
ven wij hier gaarne ons protest neer tegen
het bedryf van enkele onzer kiezers die
op reis gingen in plaats van of alvorens
hun stem te gaan uitbrengen.
Overigens durven wy met gerustheid
zeggen,dat de vaste gedelegeerden, dat zijn
de aangewezenen voor het kiezerswerk,
zichzelf hebban overtroffen, er was niets
meer te verrichten dat had behooren ge
daan te worden.
Opzettelijk spreken wy van vaste ge
delegeerden.
Immers er zyn er verscheidene, doch
onder hen zijn slechts de grootste helft
werkers, 1 doet mee met halve kracht, en
de overige zyn nietsdoeners. De kiesver-
eeniging zal deze laatsten behooren te
vervangen.
Aan het gemeentebestuur zouden wij de
ernstige vraag willen richtenzet toch
voortaan weer de raadsverkiezingen op
Dinsdag. Dan zyn alle kiezers in de stad.
Nu weer waren velen wegens uitstedig-
heid verhinderd, of verplicht met groote
opoffering, ook van reiskosten, waarvoor
wij hun hulde brengeD, terug te komen.
Wy hebben wel eens gehoord dat de
raadsverkiezingen op een anderen dag
worden gezet om de heeren leden van 't
stembureau te gerieven.
Maar wanneer door deze attentie voor
de raadsleden de kiezers worden gedu
peerd, zoodat zij niet kunnen stemmen,
daD, zouden wy zeggen, moet wat het
zwaarst is, het zwaarste wegen, en moet
men weer naar de beproefde goede ge
woonte van Dinsdag stemmen terug.
W ij verzoeken beleefd aan de voorzitters
onzer kiesvereenigingen, of, in plaatsen
waar nog geen kiesvereenigingen zijn, aan
particuliere ons bevriende personen om ons
geregeld bij elke raadsverkiezing of her
stemming de circulaires te willen toezenden,
welke van vrijzinnige of onbekende zijde
ten gunste van vrijzinnige candidaten
werden of worden verspreid.
Uit gemeenten waar reeds gestemd is,
ontvingen wij ze eveneens gaarne.
Voorloopig onzen dank,
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, Iedere regel
meer 10 cent.
Bewonder enswaard.
De Standaard sohrijft
Mr. B Gewin heeft eindelijk zijn „Be
ginselen van Strafrecht" bij Brill te
Leiden in het licht gezonden. Een koste
lijk werk, geheel op den grondslag onzer
beginselen rustend. Met kalme zorg door
gedacht tot den einde toe. Beider in zijn
opzet. Keurig ingedeeld. Met rijke opgave
van litteratuur. Volledig tot in de kleinste
détails.
Dit werk boezemt eerbied in.
Reeds sinds jaren ligt de geleerde
schrijver, meer dan halverwege verlamd,
machteloos op het krankbed neder. Zelf
schrijven kon hij niet. Geen boek kon hij
meer in de band houden. In alles moest
hij worden bijgestaan. Alleen zijn geest
bleef helder, bleef vol moed, vol heilige
energie. En zoo heeft bij met onnoeme
lijke inspanning, lijder zooals weinigen,
dan toch eindelijk dit grootsohe werk
voltooid.
Liberale onder wijsliefde.
De Rotterd amscne openbare onderwijzers
hebben reeds laDg aangedrongen op ealaris-
verhoogiDg, maar zonder veel sueees. Zij
hebben wraak genomen.
En bij de prov. stembus hebben deze
onderwijzers, anders tevens goede propa
gandisten voor de liberalen, zich van allen
arbeid tot bewerking der kiezersonthouden.
Zij schrijven nu de nederlaag der liberalen
in Rotterdam aan hunne onthouding toe
en den liberalen slaat de sohrik om het hart.
Nu ontwaakt eensklaps de liefde voor
het openbaar onderwijs. ,Nu voelen alle
liberale heeren hoe noodig het is om te
zorgen) dat de onderwijzers beter gesalari
eerd worden. Zeide eens de Rotterdamsehe
wethouder van financiën, dat de uitgaven
voor salarisverhoogiug inproduotief wareD,
men is thans tot andere opinie gekomen.
De geschiedenis heeft een zeer vermake
lijk verloop. Zoo zelfs dat de onderwijzers
er zelf een loopje mee nemen en in de
Bode, het orgaan van den Bond van Neder-
landscbe! onderwijzers, hun kluchtige ver
bazing uiteD.
Wij lezen in de Bode:
Eerst was 'tde «Nieuwe Rotterdam
sehe Courant die 't voor de Rotterdamsehe
onderwijzers opnam. In de tientallen jaren dat
zij op verbeteringen aandrongen, had dit blad
daar nooit iets van bemerkt de havenwerken
breidden zich steeds uit en de tonnenmaat
werd grooter, wie let dan ook nog op iets
anders Doch hoe aangenaam waren de
Rotterdammers verrast, toen zij in dat blad
van 12 Juli 1.1. lazen:
«Zooveel vraagstukken van dringend belang
vergen offers, bijv. de regeling der onder
wijzerssalarissen, die toch waarlijk geen weelde
mag heeten in eene stad als de onze".
Hoe jammer dat dit blad, dat zooveel in
vloed heeft in Rotterdam, eerst van die over
tuiging blijk gaf aan de vooravond van de
verkiezingen. Als 't dit eens gedaan voor de
interpellatie-Moll of een io jaar vroeger, hoe
anders zou die zaak dan waarschijnlijk ge-
loopen zijn.
De Bode vertelt voorts van den conser
vatief liberaal Van Dorp, die nooit van ver
hooging der onder wyzers-salarissen sprak,
dan „toen hy kandidaat werd voor de Prov.
Staten".
Ook nog van dr. Jennes, die in district I
kandidaat gesteld werd. Den avond voor
de verkiezing ontvingen alle onderwijzers
in het district een 200 een schry ven
van den voorzitter der liberale kiesvereen.,
waarin verklaard werd, dat dr. Jennes de
salarisverhooging alleszins gerechtvaar
digd achtte en dat 't aanvangsalaris beslist
onvoldoendemoet genoemd.
Deze dr. Jennes is naar de Bode mede
deelt, schoolopziener en hy liet tot nu toe
nooit blijken, dat zulk een sympathiebetui
ging hem werkelijk ernst is.
't Mooiste komt echter nog.
De liberale kiesvereen. „Vooruit" hield
een vergadering tot het stellen van kandi
daten voor den gemeenteraad. De voor
zitter begon een lange speech af te steken,
waarin hy met vuur p!ej'.io "oor de salaris»
varhosgibg. I
Ook in andere vergaderingen worden
de meest hartelijke verzekeringen verno
men, dat men „het openbaar onderwijs"
eeu o, zoo goed hart toedraagt.
Zoo luidt immers de leuze. Men draagt
het openbaar onderwijs een goed hart toe
d. w. z., men wil beloven dat men de
onderwijzers zal helpen aan een beter
salaris d. w. z., dat men hoopt dat zij
dan ook zullen ijveren voor de liberale
candid aten.
't Is een zonderlinge historie, niet zonder
humor, zooals men ziet. Maar een historie,
die daarom niet minder haar ernstige zijde
heeft.
Van deze wonderlijke liberale liefde
voor hel openbaar onderwijs, zeide Prof.
Fabius in de „Rotterdammer" zeer terecht,
naar aanleiding van een schrijven van
een openbaar onderwijzer
Eene openbare instelling, die meebrengt, dat
allen, die tot haar behooren, kiezers zijn, zoo
niet tevens verkiezingsagenten, voor de vrijzin
nigheid
Zoodat behoud der openbare school gewoon
vrijzinnig partijbelang is.
Zoodat wat de vrijzinnigen ten bate van da
onderwijzers uit de openbare kas weten gedaan
te krijgen, uitteraard hiertoe strekt, dat zij te
ijveriger verkiezingsagenten voor de vrijzinnige
groepen worden.
Zoodat in het algemeen iedere uitbreiding
van het openbare lagere onderwijs, elke nieuwe
lagere school, aan de vrijzinnigen verkiezings
agenten toevoert.
Terwijl dan volgens de briefschrijver de on
derwijzers ditmaal de vrijzinnigen in densteek
zouden gelaten hebben als straf, omdat zij
reeds twee jaar wachten op salarisverhooging.
Waardoor tevens zeer duidelijk den vrijzinni
gen de weg gewezen wordt om bij voortduring
op de openbare onderwijzers als verkiezings
agenten te kunnen rekenen.
Pref. Fabius vertrouwt, dat er onder alle
partyen nog mannen gevonden worden, die
dergelijke vereenzelviging wraken.
Maar immers mag worden vertrouwd, dat
onder alle partijen nog mannen gevonden
worden, die dergelijke vereenzelviging wraken.
Voor dezulken heeft toch het bovenstaand»
veel te zeggen.
Immers dit, dat de openbare school in haren
uitgebreiden omvang van het heden al meer on-
vereenigbaar is met de meest eenvoudige begin
selen van recht, en een gevaar schijnt
te wezen voor de gemeenteraden.
Ook in verband met deze dingen dringt steeds
ernstiger de vraag zich op, of niet met meer
kracht er op dient te worden aangedrongen, door
ieder wien het om recht is te doen, dat de
openbare school uitsluitend als aanvulling
dienst doe, en geheel R ij k s z a a k zij.
Ook kan zeker gezegd, dat een partij, die
zich op zoo'n wijze propagandisten ver
schaft en zoo moet kruipen om het heft in
handen te houden, hare zwakheid toont en
bezig is van meester slaaf te worden.
Aan zulk een schoolliefde zullen de libe-,
ralen zich den dood eten. N Prov.Gr.Ct.
Alle leiders der stakingsbeweging in
Capparo en Ferrara zyn gevangen geno
men. Het onderzoek, bij de Kamers van
Arbeid gedaan, leidde tot het in beslag
nemen van talryke docomenten, waaruit
bleek, dat de staking op ongeoorloofde
wijze in het leven werd geroepen.
Ongeveer honderd personen zyn dezer
dagen gearresteerd. Da autoriteiten heb
ben bevel gekregen met de grootste ge
strengheid op te treden. De socialisten in
Rome zijn woedend over de regeerings-
maatregelen, waarover heftige artikelen
in de „Avanti" verschijnen.
De regeering heeft zich in deltaliaan-
sche Kamer over haar optreden verant
woord en deze keurde de genomen maat
regelen volkomen goed.
By de discussie over 't nieuwe reglement
der Staatsspoorwegen speelden zich in de
ï!v®6§ftrseii- Jfow**1 *un.odrige boènei af>
