NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 228. 1907,
Zaterdag 29 Juni,
21e Jaargang,
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Bulleniaatfssb Overzien
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, fe Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Hechtszaben.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS,
Prijs per drie maanden franco p. p, 1,25,
Enkele nummers0,02°.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Candidaten der Anti-rev. Kiesvereeni-
gingen zijn
M i d d e 1 b u r g IIIW. A. de Rijcke.
Vlissingen I: A. Huson en
G. v. d. Putte.
Vlissingen II: J. J. Klijberg en
P. Merckens.
Goes: P. J. v. d. Ven.
Deze candidatnren steunen wy, met op
merking dat geen andere dan deze candi
daten door de kiezers in genoemde distric
ten moeten worden gestemd. Want wie
behalve hen ook nog een of meer vrijzin
nigen of anderen stemt vermindert de
kans onzer candidaten en werkt niet mee,
maar tegen.
28 Juni 1907.
De Middelburgsche Courant vertelt, nog
wel in haar „Sprokkelingen" dat in het
district Goes een „stellig gerucht" gaat
dat een statenlid, „men noemt reeds zijn
naam"zyn zetel voor mr. Dieleman zal
inrnimen.
Dit „stellig gerucht" is een verzinsel.
Of het moest de heer Elenbaas wezen
Maar dat weten wij niet.
Wij kunnen meedeelen dat deze zaak
wel ter sprake is gebracht ter plaatse waar
zulks behoort, doch even voor het afdruk
ken van dit nummer bleek dat tegen dus
danig plan onoverkomenlijke bezwaren be
staan. Daarvan komt niets. Maar van dit
alles kon de Middelb. niets weten.
Als dit blad soms op de 'gis af, en in
de hoop een zeteltje iu Goes te //snappen",
het bericht in de wereld zond, zij haar
meegedeeld dat zij geen kans heeft.
De Middelburgsche Courantook weer
in haar „Sprokkelingen", zegt dat „het
district Middelburg zich flink (heeft) ge
houden".
Z(j bedoelt er natuurlijk mee de sociaal
democraten en oud-liberalen die don vrij
zinnig-democraat Sprenger en den metgezel
4er vrijzinnig-democraten v. Teylingen in
de /Staten gebracht hebben.
Nu dat is ook zoo.
Maar niet minder flink heeft Middel
burg zich gehouden, inzoover men er de
Rechtsche partijen mee bedoelt.
Aan hen ligt 'tniet dat mr. Dieleman viel.
Maar aan die enkele, overigens beste
menscken, die, geen leden onzer kiesver-
eenigingen en buiten de actie staande,
toch in den regel op onze candidaten
stemmen, doch nu gestemd hebben Lou-
werse, Van Voorthuysen en Van Tey
lingen.
Die enkelen deden het.
Wij kennen er meer dan een.
En onze lezers zullen er ook wel een
paar kennen.
Intusschen er geschiedt niets bij geval.
En de onzen zullen, zeer zeker, met deze
tweede nederlaag gelijk als, of liever meer
nog dan met de eerste, tot zichzelf willen
inkeeren, en met Gods hulp pogen „het
district" voor een derde nederlaag te vry-
Waren.
ixozette, stille principieels arbeid is
daartoe noodig, welke taak aan onze lei
ders in Middelburg best is toevertrouwd.
De heer ds. Locher te Nieuw- en St. Joos-
land klaagt in de M. Crt. dat aan de kiezers
te Nieuw- en St. Jooslaud, en allicht ook
elders een circulaire is verspreid geteekend
„Eenige kiezers", welke zich aandienden
als niet te „behooren tot de party van
Rome en ook niet tot de partyen kiezers die
met Rome samenwerken" en in verband
daarmede aanbevalen v. Teylingen, Polder
dijk en Sprenger, „allen behoorende tot de
Ned. Hervormde Kerk."
Ds. Locher zegt van dit laatste dat dit
niet waar is, want Polderdyk is geen lid der
Bed. Hervormde Kerk.
De vergissing is Dinsdag van vrijzinnige
zijde niet herroepen.
Nog een staaltje.
Mr. Levy, de man van het „dreigement",
heeft te Middelburg aan den vooravond der
verkiezingen, op een mededeeling van den
heer Herman Snijders, in volle vergadering
de anti revolutionairen aangevallen over
een van hunne zijde verspreid niet-onder-
teekend strooibiljet, en werd om hetgeen
hij in theatrale verontwaardiging hiertegen
sprak, door het vrijzinnige deel zijner hoor
ders met daverend getrappel toegejuicht.
Eerst daags na de herstemming heeft de
heer Herman Snijders, daarnaar te zynen
huize geïnterpelleerd, aan een bestuurslid
der a.-r. Kiesvereeniging erkend dat de
circulaire wel onderteekend was.
Nog zyn van liberale zijde ongeteekende
strooibiljetten verspreid, waarvan een door
vryzinnigen zei ven wordt gewraakt, en een
ander de gewyde letters H. S. droeg.
Ziedaar een drietal niet tydig herroepen
vergissingen die mede van invloed kunnen
geweest zijn, en die van het „Middelburg
hield zich flink" van de Middelburgsche
Courant wel wat af zullen doen.
Hoe nu?
Is er nu in Middelburg ook al met bor
rels gewerkt
Wij kunnen 't haast niet gelooven.
Maar wij lazen in de Walchersche Courant:
Een op 5 Juni '07 afgeluisterd politiek
gesprek.
A. Ja, die Sprenger is wat aan de
Polder Walcheren.
B. Wie zei je, Sprenger
A. Jaen nu krijg je nog een papier
thuis.
B. Ons is bijgeweest en ons
eit al een sigaar gehad.
En een borrel ook.
A. Ei, ons alleen nog maar een sigaar.
We zullen den naam niet noemen.
Behalve de Gedeputeerden Thieme in
Groningen, Versteeg in 2uid-Holland en
Dieleman iu Zeeland, viel by de Staten-
stemming ook de Gedeputeerde Jannink
in Gverijsel.
By het uitvallen van dergelyke bekwame
mannen, zal zeker ieder weldenkend man
uit hun tegenpartij de verzuohting slaken
hoe jammer dat de Provinciale politieke
colleges zijn.
Toch meene men niet dat, indien aan
de Staten het stemrecht voor de Eerste
Kamer ontviel, zy hun politiek karakter
kwyt zouden zijn.
Ganschelyk niet.
Het moge waar zyn dat de beteekenis
der Provinciale Staten culmineert in hun
kiesrecht voor de Eerste Kamerzij heb
ben op nog menig ander gebied politieke
beteekenis. De politieke richting van het
Gedeputeerd college, althans van deszelfs
meerderheid, geeft altijd aan de partijen
uit v/elke die meerderheid is saamgesteld,
een zekere gerustheid, een zeker vertrou
wen dat de uitvoering van verschillende
wetten en besluiten in de handen van 't
naar hun inzichten saamgesteld college't
meest veilig is, terwijl er tevens nog tal
van maatregelen bij Gedeputeerden be
rusten niet 't minst de controle over de
gemeente-administratie en de opvatting
van de uitvoering door deze van Rijks
wetten waardoor 't niet onverschillig is
wie 't Gedeputeerd college uitmaken, en
welke richting in dat college praedomi-
neert.
O verigens wij hebben dit altijd gezegd
is 't heengaan van groote mannen, be
kwame mannen, principieele mannen uit
welke partij ook, een verlies, in de eerste
plaats voor hunne partij, maar ook voor
de overige partyen, wijl waarlijk groote
mannen gansch een volk toebehooren.
s
Het mag onze aandacht niet ontgaan dat
de Statenverkiezingen niet alleen opschui
ving naar rechts, maar niet minder opschui
ving naar links te zien geven.
Jaren lang reeds is door onze eerste man
nen geprofeteerd, wie afglydt van den
bodem der openbaring, komt ten slotte by
de sociaal-democratie of by het anarchisme
terecht.
Slechts tusschenetations die voorbij ge
stoomd worden, gaan vooraf.
Allerwege is het verlies voor de oud
liberalen en de vrijzinnig-democraten.
De stemming hield Zuid-Holland, niet de
herstemming, sterker dan ooit aan de rech
terzijde en bracht Overysel rechts. De her
stemmingen brachten winst aan de sociaal
democraten.
Eerst in Friesland waar de rechterzijde
20 leden, de linkerzijde 22 leden telt en de
socialisten 8. Indien men nu daarbij weet
dat de vryzinnigen in Franeker niet dan
met socialistische hulp konden gekozen
worden, dan zal men gemakkelijk kunnen
inzien hoe totaal afhankelijk de vryzin
nigen in Frieslands Staten van de socia
listen zyn.
DaD Noord-Holland.
Twee socialisten vervangen 2 liberalen
in Amsterdam III en Amsterdam IX, voeg
de daar nog één socialist by, die een vrij
zinnig-democraat komt te vervangen.
Enschedé bracht in de Staten van Over
ysel ook een socialist en Utrecht, 't deftige
Sticht, de oude Bisschopsstad, de stad der
zeven kerkhoven, het centrum van het con
servatisme, Utrecht II heeft naast twee
vertegenwoordigers van de rechterzijde
één socialist gekozen.
Zoo toont de politieke kaart van Neder
land al meer actie rechts en reactie links, of
reactie rechts en actie links, terwyl de
middenstof verdwijnt of van een der beide
zijden wordt opgeslokt.
Het district Middelburg, zooale het voor
de Staten optreedt vertoont een merkwaar
dige gelijkheid voor de partijen reohts en
links.
Het ig bezwaarlijk aantenemen dat het
cijfer der afwezigen bij de stembus nog
verminderd worden kan. De opkomst van
Dinsdag geeft het meest volledige beeld
van den stand der partijen.
Iudien we aannemen dat de heer Van
Teylingen, door verleden en talrijke relaties
iets hooger oijfer haalde en de heer Pol
derdijk door zijn uitwonen uit Walcheren
(men zegt altijd Walcheren en Nieuwland)
iets lager oijter dan blijken de cijters der
vrijzinnigen met de sociaal-demoeraten on
geveer gelijk aan die van de partijen reohts.
Liuks haalde 2277 en rechts 2261 stemmen.
Bij de eerste stemming haalde links, met
de socialisten 2280 stemmen.
België.
Het voorstel-Coremaiis, dat al een jaar
gehangen had, is eindelijk in de Belgische
Kamervergadering van eergister ge
vallen.
Strekking van 't voorstel was om op de
middelbare scholen het onderwijs in het
Vlaamsoh verplichtend te stellen.
Wat er van 't voorstel tereoht gekomen
is, kan misschien de volgende ontboeze
ming van het Handelsblad van Antwerpen
ons ieeren
Ziehier wat er gebeurd is
De liberalen en soeialisteu hadden ver
klaard, dat sij voor den tekst van Core-
mans stemmen zouden, indien er voor
Brussel eene uitzondering werd gemaakt.
Om eene uiterste toegeving te doen en
ziende dat zij onmogelijk met de reohterzij
alleen de meerderheid konden behalen,
sloten de katholieke Vlamingen zich aan
bij een amendement, dat twee uitzonde
ringen bevatte eene voor Brussel en eene
voor hen die particuliere studiën doen.
Over dit amendement diende dus eerst
gestemd te wordenmaar de stemming
geschiedde over elk der alinea's of lid
maten afzonderlijk
a. Elke Vlaamsehe student moet door
een examen of certificaat bewijzen dat hij
Vlaamsoh kent,
b. Uitzonderingsregiem voor Brussel,
c. Soortgelijk regiem voor hen die par
ticuliere studiën doen.
Daarna moest over 't geheel gestemd
worden.
Indien nu bij de stemming over de af
zonderlijke alinea's, deze alle drie behouden
blijven, komt het heele voorstel nogmaals
ter stemming en moet in zijn geheel aan
genomen of verworpen worden.
Ziehier echter wat er gebeurde
De rechterzij verwerpt alinea 1, maar de
9 katholieke Vlamingen, die hun woord
trouw blijven, behalen de meerderheid, op
de formuul Coremans, met behulp van libe
ralen en socialisten.
70 leden van de rechterzij, waaronder al
de ministers, waartusschen de beide voor
zitters van 't üavidfonds, waartusschen al
diegenen die in 1894 vóór hetzelfde grond-
begin stemden, stemmen nu tegen en zeg
gen door hunne stemmingIn 't Vlaamsche
land moet de student geen Vlaamsch
kennen.
Maar onmiddellijk daarna, by alinea's 2
en 3, stemmen diezelfde leden tegen de uit
zonderingen op dien algemaonen regel en
roepen uit: te Brussel moet men wel
Vlaamsch kennen en alle Vlaamsche secties
in 't Vlaamsche land worden afgeschaft.
Bij het eerste punt niets aan de Vlamin
gen, ondanks alle vóór de kiezing gedane
beloften, ondanks alle plechtige verkla
ringen bij de twee andere punten, meer
dan de Vlamingen verlangden, en dit
uit louter parlementaire taktiek.
Want vandaag zullen, met de grootste
onverschilligheid, de heeren, die ons de
meest radicale Vlaamsche wet bezorgden,
die verder gaat dan wij ooit durfden droo-
men, over het geheel dood eenvoudig tegen
stemmen.
Dank aan de door hen ingevoerde ver
scherpingen, zullen de meeste Waalaehe en
Brusselscha leden der linkerzij ook tegen
stemmen en Frederik zal gekuld zijn I
Dit is parlementarisme, ziet ge, waar wij,
eenvoudige mensehen, geen verstand van
hebben. Maar of het Vlaamsche volk zich
eeuwig door die kunstgrepen zal laten be-
dodden en in het gezicht slaan, dat is te be
twijfelen; en wat ons betreft, als katholieke
Vlamingen heeten wij de houding der
rechterzij, in de zitting van gisteren, eene
reden tot oprechte teleurstelling.
Een en ander heeft groote ontroering
in de Kamer gewekt, maar ook daar buiten
zal het //politiek" optreden der olericalen
niet worden goedgekeurd.
F r a n k r ij k.
Ook hier groote drukte in de ministrieele
kabinetten, beroering in de hoofden van
socialistische Kamerleden, wrok in de
harten van wijnbouwende Zuid-Fransohen.
En de revolutie speelt haar rol.
Men kent de geschiedenis. De wet op
de knoeierijen bracht, zei men, den wijn
bouw in gevaar, en de opgeruide bevolking
die er van leven moet, in opstand. De
protesteerende wijnbouwers die per trein
naar de hoofdplaatsen hunner districten
reisden om tegen dit wijnbouwontwerp
der regeering te gaan opspelen, kregen
van de regeering, ondanks dat deze dit
wist, verlof om per staatsspoor voor half
geld te reizen 1 Om de oproerigen in
toom te houden bleek politie onvoldoende,
en de regeering zond geen troepen, haar
beginsel hiermede getrouw om de revolutie
liever met 'n zoet lijntje in toom te houden,
een taktiek die een jaar te voren in Noord-
Frankrijk totaal wa3 mislukt, en nu in Zuid
Frankrijk eveneens zou blijken verkeerd te
zijn. De gemeentebesturen, onmachtig het
kwaad te keeren, en zelf in gevaar, ook
waren wijnbouwers onder hen, wat ook wel
op haar besluit invloed zal gehad hebben
namen hun ontslag. Enkele er van ruiden
't volk op de regeering kwam tusschen-
beide, en nam de voornaamste gevangen.
Maar de ergste van allen Albert sloeg
op de vlucht. Hoe 'tkomt weet men niet,
doch de man kwam zich onverwacht by den
minister aanmelden, had een onderhond
met hem, reisde naar zyn district terug,
bracht de gemoederen tot kalmte en stelde
zioh weer ter beschikking, waarop hy naar
Montpellier werd gevoerd endaargevaDgen
gezet werd. De beweging is doodgeloopen.
Maar zij zal nog lang nawerken, al was
't alleen maar in de Kamer, welke heden
een motie van een sooiaal-demooraat be
handelt, die wegens 't gebeurde den minis
ter Clemenoeau in staat van beschuldiging
stelt. De oproerige soldaten van de vorige
week zijn intusschen naar Tunis overge
bracht, voor straf. Een maatregel die toe
juiching verdient, te meer wijl de minister
die hem toepast, zelf de revolutie ook in
de harten dezer krijgslieden, door zijn
geschriften hij is dagbladschrijver ge
weest 1 heeft aangekweekt.
UIT DE PROVINCIE.
Goes. In de gisteravond gahouden ver
gadering van de afd. Goes van het Chr.
Werkl. Verbond „Patrimonium" werd de
volgende motie aangenomen
„De afd. Goes van het Chr. Werkl. Ver-
„bond „Patrimonium", in hare vergadering
„van 27 Juni 1907 handelende over de al of
„niet medewerking aan de Tentoonstelling
„voor Huis-industrie,
„spreekt haar groot leedwezen uit, dat
„„Patrimonium" daarvan door de andere
„organisaties buitengesloten is, waar deze
„besloten de tentoonstelling ook des Zon-
„dags zal worden opengesteld,
„besluit hare medewerking aan't plaat
selijk comité verder niet te verleenen, en
„gaat over tot de orde van den dag".
Door Gedeputeerde Staten van
Zeeland is heden vervallen verklaard de
eonoessie tot het aanleggen van een tram
weg van Borsselen door Zuid-Beveland
naar Wolphaartsdijk, d.d. 1 Juni 1901
verleend aan den heer H. Nieveen te Lem
mer. De intrekking is het gevolg van het
niet voldoen door den concessionaris aan
de voorwaarden bij het verleenen der
concessie gesield.
Door den Commissaris der Koningin
zijn wegens periodieke aftreding van ledan
in de gezondheidscommissiën in Zeeland
alle aftredende leden herbenoemd voor het
tijdvak van 1 Juli 1907 tot 1 Juli 1912
en wel in die te Middelburg, dhr. E. L.
van Mervennée, in die te V lissin gen, dhr.
J. P. Vermaas, in die voor de vereeniging
van gemeenten welke haar zetel hebben
te Veere, Zierikzee, Tholen, Goes, Krui-
ningen, Oostburg, Hulst en Neuzen, res
pectievelijk de heeren C. E. Plugge, C.
de Looze, G. Bolier Gz., mr. J. A. de
Wilde, J. L. F. A. de Graaf, P. van Tiel,
K. J. A. G. baron Collot d'Escury en D.
Buijse, de voorlaatste tevens tot voorzitter
Vlissingen. De conducteur der brieven
malen van de le klasse H. Verment wordt
op 1 Juli a.s. overgeplaatst van de lijn
VlissingenBreda naar Amsterdam om
dienst te doen op destoomtram Amsterdam-
Naarden-Bussen (op verzoek).
Hoedekenskerke. Door eigen onvoor
zichtigheid is Woensdagavond alhier een
negenjarig meisje tengevolge van het klim
men achterop een tentwagen, zoodanig
met de kleeren tussohen het achterwiel
verward, dat dit er van moest worden
afgenomen om het kind te kunnen be
vrijden. Daar het over het geheele lichaam
verwond was, moest geneeskundige hulp
worden ingeroepen.
J. F., die onlangs gearresteerd werd,
als verdacht van brandstichting te Oost
en West-Souburg, is heden in vryheid
gesteld.
An'ondissements-Rechtbank te Middelburg.
Bij bevelschrift der arrondissements
rechtbank van heden zijn naar de openbare
terechtzitting verwezen L. B., oud 28 jaar,
en A. de P., oud 23 jaar, beiden werklieden
te Weatkapelle, thans te Middelburg in
hechtenis, ter zake van den bekenden dief
stal en wederspanuigheid tegen den wacht
meester der marécbaussée en den gemeente-
