NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 225. 1907.
Woensdag 26 Juni
21e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Eredikant Offringa die woorden aange-
aald.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
S. J. DE JONGE-VERWEST, fe Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Zij die zich met 1 Juli a.s.
op ons blad abonneeven, ont
vangen tot aan dien datum van
nu af de nummers gratis.
Gemengde Berichten.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p.1,25.
Enkele nummers0,02\
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
25 Juni 1907.
De Gemeenteraadsverkiezing te Goes.
Blijkens bericht in dit no. van ons blad
behoort onder de voor den Goeschen Baad
gestelde candidaten ook de heer P. J. v. d.
Ven.
De heer v. d. Ven is onder de candidaten
een oude bekende.
Beeds een enkele maal was hij onze can-
didaat; dewijl wij reeds voor jaren van
meening waren dat de Boomsch Gatholie-
ken te Goes al te schriel in den Baad ver
tegenwoordigd waren
Het is al jaren geleden dat zij iD mr.
Hanlo een bekwaam vertegenwoordiger in
den Goeschen Baad bezaten.
Doch daarna mislukten alle pogingen om
voor dezen rechtsgeleerde bij zijn heengaan
een opvolger te vinden.
Het werd geprobeerd met mannen als
Stieger en Knitel en v. Kalmthoutdoch
de kiezers lieten hen in den steek.
Tot eindelijk de heer De Meulemeester
een zetel in den Baad verkreeg, welke
evenwel door zijn overlijden weer openviel.
Hierop is de heer v. d. Leeuw van libe
rale zijde in den Baad gebrachtdoch naar
't oordeel van vele Katholieken, waarover
wij ons nu niet zullen uitlaten, was deze
heer niet de vertegenwoordiger gelijk zij
dien wenschten.
Herhaaldelijk werd daarna, zoowel van
Liberale als van Anti-Bevolutionaire zijde,
gepoogd nog een katholiek naast hem in
den Baad geplaatst te ziendoch wie daar
toe aangezocht werden,bedankten of bleven
bij stemming in de minderheid.
In de vorige eeuw speelde hetanti-papis-
me velen kiezers parten.
Doch met de wegsterving dier eeuw
achten wij het anti-papisme eveneens ge
storven en begraven.
De aanstaande stemming voor den ge
meenteraad zal 't uitwijzen of wy hierin
juist hebben gezien.
In ieder geval de heer v. d. Ven is thans
door de drie Bechtsche Kiesvereenigingen
gecandideerd. Zoowel de chr.-historische,
als de anti-revolutionaire kiesvereeniging
hebben dezen candidaat der Katholieke
Kiesvereeniging overgenomen. En de be
sturen van genoemde Kiesvereenigingen
hopen met gezamenlijke inspanning te
trachten dezen candidaat er te brengen.
Maar dan is de steun noodig van alle
kiezers, die, ook op staatkundig gebied,
met hen op denzelfden bodem staan.
Men wete derhalve nu alvastde candi
daat der Reehtsche partijen voor den ge
meenteraad, de eenige, is ditmaal de heer
P. J. v. d. VEN.
In een ex ungue leonem in Mid
delburg van vrijzinnig democratische zijde
verspreide circulaire„wat dr. De Visser
aan ons kiezersvolk niet zegt, maar toch
waar is", worden inzake de onderwijshisto-
rie eenige onjuistheden gezegd, waarop wij
nu de herstemming toch afgeloopen is
niet zullen ingaan. Wy zullen als echte
citatensnjjders deze //Sprokkelingen"
uit de Middelb. Crt. van heden uitknippen
en tot bjj gelegenheid bewaren.
De herstemming voor de Staten is ook
in Friesland ongunstig voor de vrijzinnig
heid uitgevallen, en bracht in Groningen
Voor haar verlies.
Wel bljjft in Friesland de meerderheid
„in de familie", doch van zijn oppermacht
is het liberalisme beroofd. Het zal bij de
verkiezing voor Gedeputeerden en voor
leden der Eerste Kamer voortaan hebben
te steunen op de sociaal democraten.
Bjj de op 9 Juli te verwachten stem
mingen zal wel blijken dat in deze beide
colleges slechts nog voor de roodste radi
calen plaats zal zjjn, zoo niet nog 6rger.
Want de Staten van Friesland tellen
nu voortaan 20 liberalen, 8 sociaal demo
craten en 22 vrijzinnigen van drieëerlei
kleur.
Dit ligt aan het omgaan van Schoterland.
Maar natuurlijk ook aaD, hetgeen
Groen v. Prinsterer reeds in 1848 voor
spelde, de afsohuiving naar links van het
liberalisme.
Het oude bekende trapje
Oud-Liberaal.
Unie-Liberaal.
V rij zinnig-Democraat.
Sociaal-Democraat.
Wij zijn nieuwsgierig hoe de Staten
verkiezing te Zwolle heden afloopt.
In de Staten van Overysel heeft voor
dat district o. a. zitting dhr. v. d. Sanden,
de man van Bergentheim en ook mr. H.
v. Boyen, burgemeester van Zwolle, beiden
treden af in 1910.
Mr. v. Boyen gaf reeds in 1905, toen
te Bergentheim een vereeniging voor chr.
onderwijs was opgericht, in een schrijven
aan ds. Diemer te verstaan dat „indien
men op het voorbeeld van dr. Kuyper de
menschen in twee helften ging verdoelen,
hij er ernstig over dacht om de eene helft
van zijn veld te verwijderen".
Een bedreiging die hij gelukkig niet
heeft uitgevoerd, doch waarmede wel 't
ontslag van Klaas Mennink door v. Royens
rentmeester v- d. Sanden schijnt verband
te houden.
Daarom zjjn wij bereids zoo benieuwd
naar den uitslag van Zwolle.
ln de staten van Groningen hebben de
Rechtsehe partijen twee zetels op de libe
ralen veroverd door de verkiezing te
Appingadam van den antirevolutionair
Bouwes en den ehr.-historischen mr. v. d.
Hoop v. Sloohteren. (Deze laatste is een
kleinzoon van een zwager van Groen van
Prinsterer).
Van de beide andere aftredende antirev.
leden Boels te Pekela en Knottnerus te
Winsehoten, werd eerstgenoemde herkozen.
Er zijn derhalve nu 4 antirev. of chr.-
hist. leden in de staten van Groningen.
Zij gaan vooruit.
Niet zonder genoegen ontvingen en lazen
wij een blaadje, uitgegeven en verspreid
door het Hoofdbestuur van den Bond van
(openbare) Nederlandsche Onderwijzers.
Aan den kop staat
Aan alle Vaders en Moeders in Nederland.
(5e en 6e tienduizendtal).
Komaan, dachten wij dit ziende, onze
openbare onderwijzers gaan tóch vooruit.
Toen door een verschrikkelijke wetge
ving onze natie nog aan de openbare school
vastgeklonken lag, achtten de heeren open
bare onderwijzers het over 't algemeen
beneden zieh om zioh met de ouders in
contact te stellen. W aarom zouden zij het
ook doen Het onderwijs was immers
Rijkszaak 1
De christelijke school daarentegen richtte
zioh terstond tot de ouders. Sprak tot het
ouderhart.
En door Gods genade, kwam zii, zag zij
en overwon. J' 8 J
En nu de openbare school neiging tot
verval begint te vertoonen, ziet men de
openbare onderwijzers wandelen op 't pad
der vrije school. Nu richten ook zij zich
tot de ouders.
Nu beginnen zij te begrijpen, dat het
onderwijs toch allereerst de ouders aangaat.
Zoo vorderen zij.
Wel met een zuur gezicht.'
Maar ze gaan tóch vooruit.
Want zij komen achter de mannen der
vrije school aan.
Kakadorus-stjl.
Ddt onze openbare onderwijzers zioh
thans tot de Ouders riohteD, verdient lof.
Niet echter de wijze waarop zij zulks
doen.
Zij herinneren fn hun blaadje te veel
aan Kakadorus.
Ze prijzen hun waar, het openbaar
onderwijs, op de volgende wijze aan.
z/Vaders en Moeders, die op de Open
bare School gegaan hebt, zijt geslecht;
z/zijt ge deugnieten Is er ook maar één
«deuguiet onder U Niet een Neen Dat
z/wisten wij wel! Willen wij U eens wat
//zeggen Ge zijt 5eter dan die lui van de
//Christelijke School. Kan er uit Nazareth
iets goeds zijn
«Ge zijt verdraagzamer dan zjj. Ge hebt
z/méér naastenliefde. Ware Christenen zijt
«ge. Ge zijt wandelende vaten vol Ohris-
z/telijke en Maatschappelijke deugden Is
z/het niet zoo Zijt ge niet door en door
//braaf? Welnu, ge hebt gegaan op de
«openbare school en zoo bewijst uw onuit
sprekelijke deugdzaamheid de voorlrefife-
z/lijkheid van het openbaar onderwijs 1"
Hoe vindt ge die, mijn waarde Lezer
Is Kakadorus hier overtroffen of niet
O, die openbare onderwijzers zijn zulke
oolijkerts
Pharizeisme.
Als Kakadorus spreekt, moet men niet
èl te nauwkeurig hooren.
Dan gaat de aardigheid er glad en al k(.
Maar het geldt hier een ernstige zaak.
Kakadorus heeft nu zijn lachsucces ge
noten.
In vollen ernst vragen wij thans, of de
openbare onderwijzers er niet vast van
overtuigd zijn, dat hun onderwijs bij hun
leerlingen een vervaarlijke dosis
pharizeisme heeft gekweekt.
Hoe ter wereld zouden zij er anders toe
kunnen komen hun propaganda op zulk
een leest te schoeien.
Wij zouden allen oud-leerlingen der
openbare school o zoo gaarne een enkel
ding aan het verstand brengennamelijk,
dat niemand te slecht i9 voor den hemel
maar velen te braaf.
Een paradox.
Dooh ontzettend waar.
A propos
Als wij onderzoeken willen, of het open
bare onderwijs werkelijk als meteentoo-
verstaf zulk een verheven deugdzaamheid
in het leven vermag te roepen, vervoegen
wij ons niet bij pharizeesch opgekweekte
menschen om hun af te vragen, of zjj niet o,
zoo braaf zijn.
Zoo groot een onnoozelheid laten wy
gaarne over aanopenbare onder
wijzers.
Neen, dan bezoeken wij landen en stre
ken, waar de openbare school hetonderwys
gebed alleen in handen heeft.
Wil gaan naar Frankrijk bijvoorbeeld.
Daar heeft, volgens de officieele regee-
ringsverklaring, het openbaar onderwijs de
lichten des hemels gedoofd.
En in welk beschaafd land is de verwil
dering der zeden zoo ontzettend?
Zelfs Franschen erkennen, dat hun land
de eerste plaats inneemt in de ry der onze-
delnke naties.
A propos dan, waar zijn al die openbare
deugden
In Nederland.
Misschien antwoordt men ons in Neder
land.
Nu, wy willen niet in braafheid tegen de
openbare onderwijzers opbieden.
Maar toch een enkele vraag.
Hoe is het dan mogelijk, dat de moderne
predikant Bruinings onze openbare school
genoemd heefteen pest en een kanker
Wel staat in het voor ons liggend blaadje
dat de Gereformeerde predik. Offringa dit
gezegd zou hebben.
Dat is echter een klein jokkentje.
De moderne predikant Bruinings heeft
't gezegden later heeft de Gereformeerde
Maar de zegsman was een modem predi
kant.
Als de vos de passie preekt.
Nu de voorstanders van bet openbaar
onderwijs gevaar voor hun fetisch duchten,
zy'n ze overloopend vroom.
Maar wilt ge hooren, hoe zy zich uitlaten
in dagen van strijd, als het diepste der ziel
boven komt drijven?
Als hun hart zich uitstort in woesten
krijgeschreeuw
Dan hoort men andere taal
Luistert
„Zij zullen ons niet hebben,
„Met al hun vroom geschreeuw.
„Zij zullen ons niet hebben,
„De Christ'nen dezer eeuw I
„Wij staan al3 fiere Heidenen
„In wat ons samenbindt
„Zij zullen haar niet hebbent
„De schoone ziel van 'tkind.
„Al loeien Bijbelteksten
„Als stormen langs ons strand
„Zy zullen ons niet hebben,
„'t Zwart volk van Nederland 1"
Dat is het God-tergend Optochtslied der
voorstanders der Openbare School.
Die voorstanders vergen voor die school
uw kinderen op.
Waarom zendt Ge ze niet?
Friesch Dagblad.
Herstemming Provinciale Staten.
Friesland.
Leeuwarden. Geldige stemmen 8715.
Gekozen Rengers 3846, Eysinga 3371,
Bloembergen 3326, Velstra 3149 (allen
aftr. 1.) en Dekenga (s.d.) 3220.
Verder verkregen de Jong (1. aftr.) 3043,
Krijgsman 3028, De Boer 2972, Zandstra
2923 (allen s.-d.) en Lautenbach (a.-r.)2864.
[Stemming van 13 Juni: Aantal kiezers
11,863; uitgebrachte stemmen 7871; volstrekte
meerderheid 3936. Bloembergen 2988, Van
Eysinga 3007, De Jong 2749, Rengers 3165,
Velstra 2896 (allen 1. aftr.), Lautenbach (a.-r.)
2496, L. P. Runia (a.-r.) 2324, W. Fransen Jz.
(r.-k.) 2338, voorts Dekenga 2717, De Boer
2388, Krijgsman 2493, Zandstra 2489, Hillebrand
2175 (allen s.-d.)]
Franékr. De vijf liberalen gekozen met
ongeveer 300 stemmen meerderheid.
Schoterland. De vier socialisten gekozen
tegenover de 4 aftredende liberalen.
Groningen.
Groningen. Gekozen Feith (1. aftr.), Rom-
kes (1. aftr.), Rugge (s.-d.) en Van Starken-
borgh (1. aftr.)
Oude Pekela. Uifgebrachte stemmen 4903.
Herkozen Knigge (s.-d.) 2525, Boels (a.-r.)
2024, Heeres (l.) 2223gekozen Boelken
(1.) 1921. Hommes (aftr. 1.) verkreeg 1080,
Slrating (volkspartij) 13U5.
[Stemming van 12 Juniuitgebrachte stem
men 357i volstrekte meerderheid 1786. Boels
(a.-r. aftr.) 1698, Boelken (1.) 13o2, Heeres
(1. aftr.) 1620, Hommes (1. aftr.) 1067, Knigge
(s.-d. aftr.) 1748, Middelkamp (1.) 156, Straling
(vr.-d.) 966.]
Winschoten. Aantal kiezers 6490uit
gebrachte stemmen 4050. Dieters (1. aftr.)
1914, Ebels (vr.-d.) 16-9, Kenter (s.-d.)
1644, Knottnerus (a.-r. aftr.) 1380, Meijer
(s.-d.) 1336, Oo8thotf (vr.-d.)1064.
Zoodat gekozen zijn Dieters (1.), Ebels
(vr.-d.) en Kenter (s.-d.)
Zuidhorn. K. van der Hoek (a r.) 1848,
W. H. Mansholt (v.-d.) 2206, A. K. Sehui-
ringa (1.) 2207, F. van Til (a.-r.) 1732.
Zoodat gekozen zijn Sohuiringa (1.) en
MaDsholt (vr.-d.)
Hoogezand. De Koe (1.) 899, E. Rugge
(s.-d.) 798.
Zoodat gekozen is De Koe (1.)
Appingedam. Aantal kiezers 8358. G.
Beisbuizen (s.-d.) 1737, Boerema (1. aftr.)
1882, B. Bouwes (a.-r.) 2702, Drukker
(vr.-d.) 2548, Holscher (I.) 2255, mr. Th.
A. Th. v. d. Hoop van Sloohteren (o.-h.)
2935. Nieland (vr.-d.) 2680, Welt (1. aftr.)
1218. Zoodat gekozen zijn Nieland (vr.-d.),
Bouwes (a,-r.), Drukker (vr.-d.), v, d.
Hoop (o.-h.)
[Stemming van 12 JuniAantal kiezers 8358
uitgebrachte stemmen 5222 volstrekte meer
derheid 2612. G. Beishuizen (s.-d.) 1467, D.
Boerema (I. aftr.) 1344, B. Bouwes (a.-r.) 2138,
F. Drukker (vr.-d.) 178o, W. Holscher (1.) 1581,
R. G. Mulder (1. aftr.) 1O78, mr. Th. A. Th.
v. d. Hoop v. Slochteren (c.-h.) 2tl6, G.
Tichelaar (1. aftr.) 1079, H. Welt (1. aftr.) I105,
E. Niland (1.) 2156.]
UIT DB PROVINCIE.
Veere. Naar wij uit goede bron ver
nemen, is besloten dat de stadhuistoren op
het heel uur zal spelen het lied van
Luther (/Een vaste burg is onze God", en
op het half uur, wegens de gift van H.
M. de Koningin, het Wilhelmus (oude
Toonzetting). Als er geen tegenspoed komt
zal dus in de eerste helft van Juli.de klok
van den stadhuistoren weer spelen.
Wemeldinge. Zaterdag vergaderde de
Raad dezer gemeente. Ingekomen was van
dhr. P. Buteijn, een dankbetuiging voor
de aan hem verleende gratificatie. Op het
verzoek van de vereeniging van Burge
meesters en Secretarissen in Zuid- en
Noord-Beveland om adhaesie op hun
request aan Prov. Staten tot invoering
van breede veilingen is afwijzend beschikt
en de Baad besloot zelfs te protesteeren
tegen die invoeriDg. Goedgekeurd werd
de af- en overschrijving van eenige posten
op de begrooting 1906 van het Algemeen
Armbestuur. Aan mej. A. M. J. Zwitzelaar,
onderwijzeres aan school I, is een maand
verlof wegens ziekte verleend met behoud
van traktement. In haar plaats is als
tijdelijke onderwijzer aangesteld de heer
Kreinse Lokker en om te voorzien in de
lessen in de nuttige handwerken is tijdelijk
aangesteld mej. Quadekker tegen een be
zoldiging van f10 per maand. Aan de
onderwijzeres aan school II mej. Sauer is
wegens ziekte tot 1 Sept. 1907 verlof ver
leend met behoud van traktement, en haar
is tegen dien datum eervol ontslag ver
leend uit die betrekking. B. en W. zijn
gemachtigd tegen 1 Sept. a.s. een onder
wijzeres op te roepen tegen het minimum
traktement. De Baad zal geen adhaesie
betuigen aan het adres van het comité
van den Midden-Europeesehen tijd te
Zierikzee. De burgemeester deelde mede
dat de kosten van verpleging van de in
het begin dezer week te Coudewater op
genomen krankzinnige vrouw M., door
bet Algemeen Armbestuur zullen worden
gedragen en de kinderen door den vader
zullen worden verpleegd. (ff. Cl.)
Dhr. J. J. Wolf ismetingangvan 1 Juli
benoemd totteekenaarbij den O verijselsohen
Locaal-spoorweg-Maatsohappij. Tot stand
plaats is den nieuw benoemde Deventer
aangewezen. (ff. Ct.)
Hansweert. De kommies 3e klasse
J. C. Prins alhier, is met ingang van
1 Juli a. s. als zoodanig verplaatst naar
Hoedekenskerke.
Het R.-K. kerkbestuur te Vlisslngen
besloot tot het aangaan eener geldleening
groot f 40.000 voor den herbouw der katho
lieke meisjesschool aldaar.
Woensdag werd te Utrecht een ry-
wiel gestolen, terwijl de eigenaar even in
een winkel was. In den nacht van Vrijdag
op Zaterdag heeft de dief het ry wiel neer
gezet by een politiepost, met een briefje er
bij„gestolen bij den heerZoo is de
eigenaar weer in bet bzit gekomen van zyn
rijwiel. Of de dief berouw heeft gevoeld, of
wel dat hy het rijwiel niet kwyt kon, zal
wel steeds een raadsel blijven.
Men meldt uit Oss:
In de boterfabriek is hedennacht om
streeks één uur ingebroken door twee maD,
die er ruim 80 ponden boter hebben ge
stolen. Een brigadier van de rijksveldwaoht
zag hen op hunne terugkomst, kreeg ver
moedens, riep hen aan, waarop zij, na hun
buit te hebben Jaten vallen, het hazepad
kozen. Een is er eohter gepaktde ander
dreigde met een of ander voorwerp (ge-