VOOR ZEELAND.
No 224. 1907.
Dinsdag 25 Juni,
2ie jaargang.
CHRISTELIJK
HISTORISCH
Bulleslandscb Overzicht
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S, J.
DE JONGE-VERWESTe te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Zij die zich met 1 Juli a.s.
op ons blad abonneeren, ont
vangen tot aan dien datum van
nu af de nummers gratis.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p.1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer S cent.
Familieberichten van 1—5 régels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Daar is een tqd van spreken en ook een
tqd van zwijgen. Misschien is het roeping
ons deze les van den wijzen koning van
Isrel te herinneren, nu reeds zooveel is ge
zegd en geschreven over de herstemming,
die Dinsdag in 't district Middelburg moet
plaats hebben.
Ook van het goede kan er te veel zqn.
Daarom slechts een enkel woord in den
kring onzer vrienden.
Dr. De Visser herinnerde er Vrijdagavond
aan dat de onderbouw voor de vrijzinnige
staatkunde geleverd is en geleverd wordt
door de moderne theologie.
En wil mogen met, dank aan God, er wel
eens aan herinneren dat de onderbouw voor
onze politiek geleverd wordt door den
Bijbel. Deze is 't die ons het ideaal voor het
léven, niet alleen voor het leven in den
hemel, maar ook voor dat op de aarde,
levert.
Dien te volgen, van verre, met gebrek en
tekortkoming in zoo menigerlei opzicht,
maar dan toch met ernst en toewijding,
stellen alle goede anti-revolutionairen zich
ten doel.
Dien Bijbel, het behoeft onder onze lezers
niet betoogd, slechts herinnerd te worden,
geeft ons, in de hierboven geplaatste woor
den, een program voor ons gedrag in den
strijd.
Alleen lij k, wand el t waard iglij k het Evan
gelie van Christus, staande in ééne geest,
met een gemoed gezamentlijk strijdende.
In éénen geest.
Bij eenheid van geest, van denken, volgt
eenheid van belijden. Bij eenheid van
levensovertuiging eenheid van handelen.
Bij eenheid van gemoed, van willen en
wenschen gezamenlijke actie, eendrachtig
samengaan, ter wille van onze overtuiging.
Als ieder op eigen gelegenheid uitgaat
komt er niets van terecht. Dat breekt alle
kracht. Maar bij gemeenschappelijke actie
met vaste wetenschap van het gestelde
doel, dan is er de grootst mogelijke krachts
ontwikkeling.
Gemeenschappelijk optrekken geeft de
rijkste kracht en het grootste sieraad. Twee
dracht scheidt die beide. In organisatie, in
samenbinding van kracht ligt altijd en
overal, ook voor den ehristen, de macht
en den steun, de heerlijkheid en de sterkte.
In gemeenschappelijk optrekken ligt
ook voor de rechterzijde in het district
Middelburg Dinsdag de kracht, en alleen
ook daarin.
Slechts dan als er eenheid van handelen
is bij allen die in de groote beginselen
samengaan, zal ook Middelburg zijn plaats
blijven innemen in de rij, de door deze
verkiezing zoo buitengewoon versterkte
rij, der vaderlandsche Kiesdistricten, die
gezamenlijk strijden, in éénen geest, met
één gemoed voor die levensbeschouwing
die naar onze meening het gemeenschap
pelijk vaderland het meest en het best
benedijen zal.
24 Juni 1907.
Voor zoover noodig wekken wij onze
kiezers nogmaals op heden Dinsdag zoo
t\jdig mogelijk ter stembus te gaan, en
overeenkomstig den wensch, Vrijdag door
onzen dr. De Visser uitgesproken, te stem
men op alle drie onze candidaten.
Niemand bljjve nu om een persoonlijke
grief achter, of geve, door te stemmen op
een vrijzinnige, dezen laatste een kans'om
een of meer onzer candidaten te verslaan.
Welke bezwaren gij ook tegen de per
sonen der candidaten moogt hebben, door
ze niet te stemmen, zoudt ge niet hen in
de eerste plaats treffen, doch de Staten,
de chr. partijen, het volksbelang; en de
chr. actie over 'tgeheele land een slag
geven in 't aangezicht.
Mannenbroeders, dat kan uwe bedoeling
niet zijn.
Dr. Wagenaar heeft het ons in de Kerk
bode nog eens kort maar krachtig her
innerd
Het gaat nu niet om den vaandeldrager,
maar om het vaandel.
En wat het practisch belang dezer ver
kiezing aangaat, hetgeen de tegenpartij
van haar candidaten zegt, geldt ook van
de onze
Dieleman de man met een eervol ver
leden als Statenlid en Gedeputeerde, ver
kreeg Dinsdag 11 Juni de meeste stem
men van onze drie.
Van Voorthujjsen verwierf een zeer
groot aantal stemmen. Nog een enkel
stootje meer en hij is ook, waar wij hem
zoo gaarne zouden willen hebben.
Louwerse is een degelijk, ilink man;
op landbouwgebied geheel thuis en steeds
zich beij verend om zaken ten algemeenen
nutte te bevorderen.
Men verbreke daarom het drietal niet.
Zjj allen samen vertegenwoordigen nu een
beginsel. En waar de tegenpsrtij niet
weet van afwijken naar links of naar rechts,
mogen ook wij dit niet doen.
Men volge daarom 't vastgestelde lijstje
en make Dinsdag zwart het le, 2e en
leste puntje voor de namen van de heeren
Dieleman P.
Louwerse S.
Van Voorthuijsen L. J.
De (soc. dem.) Baanbreker bevat wel eens
minder juiste berichten uit Goes, en niet
altijd zien wij die berichten in een vol
gend nummer verbeterd. Laatst vertelde
het blad dat De Zeeuw en de (kath.) Nieuwe
Zeeuwsche van 16 April eenzelfde hoofd
artikel bevatten over „Sparen". Dit was een
eenigszins komische vergissing voor wie 't
hoofdartikel van dien datum uit ons blad
kende- Trouwens, genoemde twee bladen
hebben nimmer dezelfde hoofdartikelen
gehad, al meende een vrijzinnig blad, op
gezag wellicht van De Baanbrekerdit te
moeten beweren.
Nu wordt weer door De Baanbreker ver
teld dat de aanstaande nieuwe hoofdre
dacteur van De Goesche Couranttoen hq
indertijd aan de Nieuwe Zeeuwsche solli
citeerde, niet wist dat dat op te richten
blad katholiek zou zijn.
Wij gelooven niet dat ook dit bericht
juist is.
Immers de oproep van sollicitanten ge
schiedde in Tijd en Centrumterwijl dui
delijk gevraagd werd een r. k. redacteur.
Bedoelde sollicitant beriep zich dan ook
o. a. op zijn referentiën in een Zuid-
Bevelandsche gemeente waar zjjn oom
pastoor was geweest.
Het zjjn slechts kleine vergissingen,
waarover wij den schrijver niet hard val
len, doch die allicht hem kunnen nopen
tot nauwkeuriger lezen en een
alteram partem.
Het iB te begrijpen dat de Rotterdammers
den avond der herstemming feestelijk
hebben gevierd.
De Rotterdammer geeft er het volgende
verslag van
Het verkooplokaal was het brandpunt
van den avond. De plaats waar alles samen
zou komen om „den uitslag af te wachten".
Met een vlag voorop kwam daar de
geweldige menschenstroom binnengolven.
En in een oogwenk was bet groote lokaal
gevuld. Maar toch stroomde het maar
voortdurend aan. Geen plaatsje bleef „ten
slotte onbezet. Op het podium verdroDg
men zich. Men stond tot bijna in de koffie
kamer toe. Achter in de zaal werden
stoelen en tafels beklommen. De vlag van
den optocht werd op het podium geplant
en toen eindelijk het geloop wat bedaard
was en ieder zich een plaatsje verzekerd
had, nam nor. Slob het woord.
Hulde bracht de spreker aan allen die
de schoone overwinning hadden helpen
bevechten. Hulde aan de Christelijke
bladen, Maasbode, Rotterdammer en Neder
lander, die door hunne gedurige bewerking
van ons volk zeker niet het minste aandeel
in de overwinning hebben. Hulde aan den
energieken voorzitter van het Bondsbe-
stuur, wiens nieuwe tactiek bij het caD-
didaatstellen thans bekroond is. Hulde ook
niet het minst aan den leider der anti-re
volutionaire partij, dr. A. Kuyper, wien
voor de wederopleving an het Christelijk
beginsel ons geheele Vaderland zoo bij
zonder veel dank verschuldigd is.
Onder daverend en langdurig applaus
werd besloten dezen grooten man een
telegram van hulde te zenden.
Intusschen was de gekozene in district
V op het podium versohenen. Mr. Slob
stelde hem aan de vergadering voor op
eene wijze die niet weinig stof tot vroo-
lijkheid gaf. Jhr. mr. C. H. A. van Asoh
van Wijok, een man met reeds grijzend
haar, door het Rotterdamsch Nieuwbslad
als „een piepjong rechterlijk ambtenaar"
aangediend, werd nu als zoodanig door den
voorzitter bij de menigte ingeleid.
Na zijne introductie nam de heer Van
Asoh van Wijok het woord. Hij noemde
dezen dag een van de schoonste zijns
levens. Hij zeide er trotsoh op te zijn dat
men hem thans als het ware een eere-
burgersohap had gegeven. En dat niet om
zijn persoon, maar als drager van het Chris
telijk beginsel. „Hulde aan dat beginsel!"
roept Spr. uit en een geweldig applaus
beantwoordt dit vol geestdrift uitgebrachte
woord. Spr. zeide nog zich gelukkig te
gevoeleD, dat hij een naam bezit dieniet
geheel onbekend is in het Christelijk
Nederland. Hij hoopt dien naam eere aan
te doen. HoerageroepOp zijn voorstel
wordt dan óók aan den grooten Christelijk-
historisohen staatsman, jhr. mr. A. F. de
Savornin Lohman een telegram van hulde
gezonden. Ook dit werd met vreugdegeroep
begroet. Spr. eindigde Jziju rede met te
verzekeren, dat, had men hem gequalifi-
ueerd als een „piepjong rechterlijk amb
tenaar", hij door dezen dag werkelijk heel
wat jonger was geworden.
Inmiddels was ook de voorzitter van het
Bondsbestuur, mr. A. de JoDg, die in ver
band met de herstemming naar Dordrecht
was geweest, met een hartelijke ovatie
ingehaald. En nu werd aan dezen de ver
dere leiding der vergadering overgedragen.
Vóór deze de leidiDg overnam werden
echter twee coupletten van het „Wilhelmus
van Nassauwen" gezongen, nl. het bekende
eerste couplet en „Mijn Schilt ende Be
trouwen", naar de oude toonzetting.
Als het gejuich na deze verzen weder
verstomd is, neemt mr. De Jong het woord.
Spr. vertelde hoe hem de blij mare van de
overwinning in Rotterdam was ter oore ge
komen. Eerst had hij zijn ooren niet kunnen
gelooven. Maar toen voor hem vast stond,
dat „alles hier in Rotterdam (was) gewon
nen", toen kwam er in zqn hart een dank
toon „Geloofd zq God met diepst ontzag".
En toen bij hier dieper op doordacht en de
gedachte de overhand kreeg, dat God alles
gedaan heeft en dat Hij voor dit groote
werk ons nietige stervelingen heeft willen
gebruiken, zong het in hem 't oude schoone
lied van Psalm 118: „De Heer is mq tot
hulp eu sterkte".
Op Spr.'s verzoek wordt dit psalmvers
door de vergadering aangeheven. Krachtig
en vertrouwensvol klonk het op uit duizen
den harten en monden.
Een geestige rede kwam de vergadering
dan te hooren van den bekenden Christ.-
historischen heer B. J. Gerretson, lid van
den Gemeenteraad en van de Staten. Spr,
waarschuwt o.a. tegen verslapping na dezen
uitslag en wees op 't steeds meer afglijden
naar links der vrijzinnige partijen, datreeds
door Groen is geprofeteerd en we nu be
waarheid zien. Reden om de krachten
steeds meer te blijven inspannen om te be
houden niet alleen, maar ook te winnen het
schijnbaar onoverwinlijke, als waarvoor
Rotterdam eens gold.
Een bijzonder geestdriftig moment brak
echter aan toen de heer Kolkman, de geko
zene in district III, dien men reeds ver
wachtte, de zaal binnentrad, 't Was of men
nog niet gejubeld had in den loop van den
avond, zulk een ovatie werd gebracht aan
het nieuw-gekozen roomsch-katholieke Sta
tenlid. Toen hij zich op het podium bevond
werd hem reeds spoedig 't woord verleend.
Hij dankte de kiezers voor zijne verkiezing
namens het heele anti-liberale Nederland.
Spr. noemde Rotterdam 't typeerend beeld
der coalitie en sprak er met vreugde en
dankbaarheid over, dat de anti-revolution-
nairen en de Christelijk historischen met
zijne verkiezing de kroon op hun werk
hebben gezet.
Na hem trad ook nog op dr. Van Staveren
de gekozene in district II. Onnoodig te
zeggen dat alle redevoeringen telkens met
applaus en vreugdegeroep werden onder
broken.
Het slotwoord werd door den voorzitter
gesproken. Hij dankte daarin allen,'die den
gelukkigen uitslag hebben bevorderd, hier
bij niet vergetend de Nieuwe Rotterdamsche
Courant, het Rotterdamsch Nieuwsblad en
Staalman. Bij het einde werden nog ge
zongen de bekende verzen uit Psalm 89
„Hoe zalig is het volk dat naar uw klanken
hoort" en „Gq toch, gij zijt de roem, de
kracht van hunne kracht".
Na dankgebed door den voorzitter ver
lieten allen in volkomen orde het gebouw,
uitgeleid door fanfares en marschen van de
muziekvereeniging „Oranje Nassau".
Duitschland.
Dit Rjjk lijdt aan ministerwisseling, ge
volg hiervan dat de regeering den nieuwen
koers uit wil en ernst wenscht te maken met
de bloc-politiek. Posadowsky gaat heen, hij
was de man, die voor zijn sociale maatrege
len, naar hij deed blijken, steun wilde zoe
ken ook bij het centrum. Zijn heengaan
alleen zou dus reeds wijzen op een voor
nemen van Bulow in 't Rijk en in Pruisen
bloc-politiek te gaan drijven. In volkomen
overeenstemming daarmede is het eindelijk
heengaan van Studt, die door zijn optreden
in den Pruisischen Landdag een onover
komelijke hinderpaal was op den weg tus-
schen regeering en bloc. Het feit dat Frie-
drich von Moltke, de broeder van den chef
van den generalen staf als aanstaand minis
ter van Binnenl. Zaken wordt genoemd, is
een aanwijzing in dezelfde richting. De
opper-president van Oast-Pruisen was tot
het einde van 1903 president van Potsdam
en werd toen reeds als een der komende
mannen genoemd. Dat dit een verstandige
politiek is, zal niemand beweren.
Terwijl in geheel Europa tijdelijk
Engeland uitgezonderd 1 al wat nog
hecht aan de voortzetting der chr. tradities
en zeden, zich tegen het liberalisme in al
zijn vormen schrap zet, gaat Von Bulow de
vrijzinnige en conservatieve partijen met
de socialisten, indien zq althans willen, te
vereenigen. Dat dit op den duur de roode
voorhoede van 't vrijzinnige leger, en deze
alleen, ten goede komt, is duidelijk.
Hongarije.
In dit land heerscht het radicalisme op
permachtig, doch niet ten voordeele van
het land, hetwelk maar niet tot rus kan
komen.
In de partq van Kossuth dreigt weer een
schandaal. Een 2-tal leden die in de partq
groot aanzien genoten zijn in 't openbaar
beschuldigd zich te hebben laten omkoopen
om een candidaat tegenover den candidaat
der partij gesteld aan te bevelen. De partij
heeft 'n commissie van onderzoek benoemd.
Portugal.
In dit land is ook een liberale regeering,
maar die nu reeds zoo ver is dat zq regeert
zonder de Kamers, dus met miskenning van
de rechten der Volksvertegenwoordiging.
Do burgerlijke gouverneurs kregen bij
decreet het recht couranten het verder ver
schijnen te verbieden. De regeering is
blijkbaar bevreesd dat de berichten over
de oproerigheden, die in Lissabon ge
schied zqn, te grooten indruk zouden
maken in het land. Uit beriahten in buiten-
landsche bladen toch blijkt, dat de „onge
regeldheden" daar niet meer of minder
zijn geweest dan een regulier oproer, dat
zou geleid hebben tot een aanval op het
paleis, had het publiek niet vernomen dat
de koning afwezig wasMen verhaalt dat
het volk heftig vocht tegen de troepen,
niettegenstaande deze herhaaldelijk scho
ten en de ruiters uitvallen deden. Ook
vrouwen zouden meegevochten hebben.
Het is ook hier, gelijk elders in Europa,
de liberale regeering zelf, die de revolutie
wakker riep, en toen zij deze niet te brei
delen wist, tot het zwaard de toevlucht
neemt.
Frankrijk.
De mijnbouw-ori8is is nog niet opgelost.
Maar het ODtwerp op de vervalsehingen ie
door de Kamer aangenomen. De Senaat
zal wel volgen, en dan komt men spoedig
aan de uitvoering toe.
Terwijl op andere plaatsen in het zuiden
langzamerhand de rust en de orde terug-
keere.D, blijft Nimes nog steeds het tooneel
van ongeregeldheden. Betoogeis hebben
daar in eenige koffiehuizen, waar zich leden
van den gemeenteraad bevonden, de ruiten
ingeworpen, zoodat de politie zioh genood
zaakt zag krachtig op te treden.
Den geheelen avond waren de straten
zwart van het volk. Op het plein voor het
raadhuis stonden omstreeks 8 uur een
duizendtal personen, schreeuwende dat zij
het ontslag van den gemeenteraad eischten.
Op een gegeven oogenblik trachtten de
betoogers de deuren van het raadhuis in
te trappen. Politieagenten wilden hun dit
beletten en er ontstond een geyecht, waar
bij 10 personen iu hechtenis werden ge
nomen. Daarop verspreidde zioh de me
nigte door de stad onder het schreeuwen
van „Weg met Clemenceau. Aftreden".
Later op den avond moest het gebouw
van de prefectuur het nog ontgelden. Er
werd door de menigte met steenen en
flesschen geworpen naar de gendarmes,
die het gebouw bewaakten, en enkelen
van dezen werden gewond.
Ook te Toulon hebben Vrijdagavond
betoogingen plaats gehad en wel voor de
kazerne van het lilde linieregiment. Een
troep volks, waaronder vele havenarbeiders,
stond voor de kazerne en schreeuwde daar
„Weg met de politie, weg met Clemen
ceau 1" Een agent werd door de menigte
mishandeld.
Tusschen Narbonne en Perpignan is de
telegrafische en telefonische gemeenschap
verbroken. Een aantal telegraafpalen zijn
omver geworpen en de draden bemoeilijken
natuurlijk het verkeer op den weg.
De oproeren in genoemde plaatsen waren
nu 't gevolg van 't bericht dat de Kamer
een votum van vertrouwen in de tegen
woordige regeering had aangenomen.
Dus ook in het tweede stadium niets
anders dan revolutie.
Clemenoeau wordt inderdaad van zijn
eigen parasieten gebeten. Zelfs de meest
radicale pers vervolgt hem met heftige
verwijten.
Wij gewaagden hierboven reeds vaD de
feitelijkheden die plaats hadden. Een sterk
revolutionair staaltje vinden wij nog ver
meld. In het station Pauthan zou de
onderprefect van Lodéne, Leullier worden
gevangen gehouden die naar Pauthan was
gekomen om de reeders die een militairen
trein wilden tegenhouden te overtuigen van
het dwaze van hun handelwijze. Leullier
werd ten bloede toe mishandeld en is „tot
des avonds vrij laat teruggehouden",
waarna mensohen van goeden wille zich
aanboden om hem te bevrijden.
Of er onder dit régime, dat de hemel
lichten heeft gedoofd, ook met het gezag
gesold wordt 1
Hoe de oorzaak der onlusten in malkaar
