NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 220. 1907.
Donderdag 20 Juni,
21e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed,
DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENT1ËN
Zij die zich met 1 Juli s.
op ons blad abonneeren, ont
vangen tot aan dien datum, van
nu af de nummers gratis
Snippers uit de oude doos.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
SN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Onze Candidaten voor de Provinciale
Staten herstemming 25 Juni a.s. zijn
District Middelburg:
Mr. P. J)IE I,F,HAN,
S. LOUWERSE en
L. J. VAN VOORTHUIJSEN.
District Hulst:
P. F. FRUYTIER,
F. 0. O. M. HOMBACH en
C. IJSEBABBT.
19 Juni 1907.
Het zal een heele verlichting zijn voor de
Middelburgsche Courant dat zij niet hoeft te
hengelen naar sociaal-democratische stem
men.
Trouwens niemand heeft er aan getwij
feld dat de socialisten te Middelburg er
auders over zouden denken danin'tgeheele
overige deel des lands.
De schrijver van 't berichtje in Het Volk
zie ons no. van heden zal anders wel
een glimlach niet hebben kunnen onder
drukken, toen hij aan zijn blad schreef
wij stemmen Sprenger omdat hij gezegd
heeft ik ben vrijzinnig democraaten Van
Teijlingen omdat hij gezegd heeft ik heb het
meeste op met de vrijzinnig democraten l
Waarom liever maar niet royaal gezegd
„omdat zij, gelijk wij zeivenin de eerste
plaats anti-clericaal zijn".
"Want zoo is het toch eigenlijk.
Niet minder opvallend bij deze verkie
zing is de taktiek van het misleidende
huisbezoek.
Hieraan schrijven wij toe 't betrekkelijk
hooge stemmencijfer der liberalen met
name te Grijpskerke en Aagtekerke.
TeGrüpskerke wonen hoogstens 10 libe
ralen al de overigen belijdenis en leven
wijzen het uit zfin onze beginselen toe
gedaan.
Hoe konden dan in die gemeenten 22
208)
FEUILLETON.
DOOK
S C A L DIS.
De tapijtbehangsels in de Staten
zaal te Middelburg.
I.
Hebben wij indertijd teMzdcfeliun?zijnde,
aldaar de Staten-zaal in de Abdij bezocht
en een blik geslagen op de daarin aan
wezige tapijten, tot onzen spijt zagen we
toen dat deze gedenkstukken zóódanig ver
bleekt zijn dat de daarop geweven onder
werpen nauwelijks meer te herkennen zijn.
Dadr zijnde opperden wij het plan deze
zaal, ter gelegenertijd, nogmaals een bezoek
te brengen. Aan dit plan wilien wij nu
gevolg geven, en gaan in onze gedachten
terug tot in 't midden der 18e eeuw, toen
deze kostbare behangsels zich nog in volle
glorie aan ons oog vertoonden.
Als inleiding op het bespreken van deze
kunstproducten zullen wij nog verder in
tijd teruggaan, om ook in de oudste aan-
teekeningen een onderzoek in le stellen
naar het weven en het daaruit ontstane
tapijtwerken.
Dit zal ons ook, o.a. met den bijbel in de
hand, een des te duidelijker voorstelling
geven, op hoe hoogen trap van ontwikke
ling de weef-iodustrie ook bij het oude
Joodsche volk stond.
Onder de Oostersche Volken, uit de aller
oudste wereldgeschiedenis, worden de
Eggptenaren bij uitnemendheid genoemd als
ervaren in het handwerk van weven.
Dit Herodotus blijkt ons, dat deze kunst
door hen ook aan andere volken werd
fsdtpwezen, en daardoor de behandeling
tot 34 kiezers hun stem geven aan can
didaten die de Eerste Kamer wilden „om"
helpen in de richting van den afval die
in Frankrijk als het afschrikwekkend voor
beeld voor alle bësehaafde volken gesteld,
gezien wordt.
Wij herhalen, dit zit in den agent.
„De.vooglaar op bedriegen uit.
Den vogel lokt met zoet gefluit".
Heeds is in ons blad tegen dien vrij
zinnig-democraat, die er te Aagtekerke ook
nog een agent op na schijnt te houden,
gewaarschuwd.
Wij doen 't nog eens.
Kiezers te Grijpskerke en Aagtekerke,
of waar ook, laat u niet door bezoldigde
of getrakteerde verkiezingsagenten of ge
pensioneerde wachtmeesters van welk wa
pen ook overhalen om, om wat persoonlijke
redenen ook, te stemmen tegen uw beginsel.
Men fluistert dat zekere vrijzinnige
mijnheer zijn trawanten reeds na de
stemming een schitterend öiné aanbood.
Hetgeen ons genoegen doet. Waar de
vrijzinnigheid 't gansche land door huilde
vaD de „misère", mocht zij te Middelburg
bereids wel eens fuiven. Maar dat niemand
der onzen later het zelfverwijt treffen
mogedat deed zij mee tengevolge van
mijne stem
Wij wezen er reeds op hoe te Arne-
muiden de kiezers door Arnemuidsche
notabelen in deze qualiteit zijn bewerkt
voor de vrijzinnige candidaten.
Daar teekenden een hoofd der school,
een paar openbare onderwijzers, wethou
ders, stationchef, enz., rijks- en gemeente
ambtenaren als zoodanig, „in qualitate qua"
de circulaire voor de vrijzinnigheid.
Dit is ook elders geschied.
Te Veere teekende jhr. Van Doorn, nota
bene met „burgemeester" achter zijn naam,
brutaal weg als zoodanig de aanbeveling,
ook de wethouder De Bree, de hoofdonder
wijzer De Zeeuw, de onderwijzer Visser, de
secretaris Geldof en de havenmeester v. d.
Eijk. Men zou zoo zeggen, wat anders be
doelen deze heeren met die toevoeging
dan om door hun ambt invloed te oefenen
op de stem van argelooze kiezers,
Vooral dat optreden van jhr. Van Doorn
van het weefgetouw van lieverlede aan
merkelijke verandering onderging.
Als eerste voorwerpen die op het weef
getouw werden vervaardigd, vindt men
uit iinnen en boomwol gemaakte kleeding-
stukken. Hiertoe gebruikte men de vezels,
draden en de wol van enkele plantensoorten,
die daartoe, door bereiding, dienstig werden
geoordeeld, en als zoodanig vindt men in
de eerste en voornaamste plaats de Byssus-
plant, die in het vruchtbare Egypte met
den besten uitslag werd verbouwd en
waarvan de beroemde witte Oostersche
Vorstengewaden, bij voorkeur werden ver
vaardigd.
Dat deze gewaden soms uiterst kostbaar
konden zijn, blijkt daaruit, dat zij reeds
in zeer vroegen tijd, ten blijke van Konink
lijke onderscheidingen, door Vorsten en
voorname lieden aan zeer bevoorrechte
personen ten geschenke werden gegeven.
Wij zien er een voorbeeld van in Gen.
4142 toen Kqning Farao Jozef tot zich
liet brengen en hij den ring van den
vinger nam en dien aau Jozefs hand stak
en liet hem ook „fijne linnen kleederen"
aantrekken. Zoo deed hij ook, toen hij
volgens Gen. 45 22, de broeders van Jozef
tot ziob riephij gaf hun allen wissel -
kleederen", maar Benjamin gafhij „driehon
derd zilverlingen en vijf wisselkleederen".
De voorliefde voor dezen tak van
nijverheid was bij de Eggptenaren zóó
groot, dat men denzelyen als een Nationale
industrie kon beschouwen en als de voor
naamste bron van bun welvaart, hetgeen
men ook bewijzen kan uit de woorden van
Jesaja 199 en wel uit die, welke de
Profeet bezigt als hij het ongeluk schil
deren wil dat Egypte en de klasse der
ambachtslieden treffen zon; hoorea wij
hem zeggen„en de werkers in het fijne
doet ons leed. En niet minder dat onder
de onderteekenaars dier aanbeveling voor
Van Teylingen, o.s. ook voorkomen de
naam van twee leden van den Chr. Werk
mansbond (bond van dr. De Visser). Laten
onze vrienden te Veere zorgen dat derge
lijke „vergissingen" worden krachteloos
gemaakt.
Wij kunnen niet genoeg aandringen op
druk persoonlijk bezoek en mondelinge
voorlichting; er is nog zooveel onkunde.
Middelburg kan alleen langs dien weg
gewonnen of behouden worden.
Het kraaktdat is een opschrift, 't welk
het bekende Fransche blad de Matin boven
een hoofdartikel plaatst. Het blad schrijft
»Van het oude gebouw is niet veel meet
overeind. De twee hoeksteenen, die gezag
en gehoorzaamheid heeten, wijken eiken
dag wat meer uit.
Het kraakt, het kraakt overal, maar voor
namelijk in de hoogte. Er is een algemeene
spotlach, die het geheele huis doet scheuren.
De bestuurders spotten met de ambtenaren,
die weer spotten met de hoofden van dienst,
die weer spotten met d>? ministers.
Overal zijn schokken waar te nemen, die de
muren doen schudden, De gevel zelfs trilt
reeds nu en dan
En tegen die algemeene instorting hebben
wij niets dan de woorden der regeering, de
redevoeringen der regeering, de frases der
regeering.
Sedert een kwart-eeuw wordt Frankrijk
alleen bestuurd door: frases
Het is naar aanleiding van het revolutio
nair verzet der wijnboeren in het Zuiden
van Frankrijkdat zoo wordt geschreven.
Tal van burgemeesters en gemeente
besturen hebben, zie ons vorig No., het
bijltje er bij neergelegd, waardoor in de
gemeentehuizen alle arbeid stil staat.
Wat daarvan de gevolgen zijn, kan men
begrijpen.
Toen le Montepellier aangifte van ge
boorten en sterften werden gedaan, ver
klaarden de ambtenaren, dat zij de ge
boorten niet konden inschrijven en geen
verlof tot begrafenis konden gevenzij
gaven echter een verklaring af, dat die of
die, deze mededeeling ten gemeentehuize
vlas zullen beschaamd wordenook de
wevers van de witte stof".
De algemeene belangstelling die aldus
in de gewone kleeding, zoowel als in de
uit zamengevloehte harén- en wollen stof
fen vervaardigde dekkjeeden en voorna
melijk in tapijten, werd gesteld deden
deze weefsels al spoedig tot voorname
handelsartikelen worden: Heindo en verre
werden zij bekend, en deze kennismaking
in den vreemde, braoht er veel toe bij,
dat ook andere natiën zich op de ver
vaardiging er van gingen toeleggen.
Het gevolg er van was dat het bedrijf
zioh zeer ontwikkelde, vooral in de voor
naamste steden als PergamusSiden, Ty
rus, BabelSmyrna eDz. En niet alleen
in het vervaardigen der stoffen, ging men
met reuzenschreden vooruit, maar ook in
de bereiding en aanbrenging van de be
roemde Oostersche kleuren vooral door
de pnrperen kleuren, die voornamelijk
afkomstig waren van de purper-slakken,
die op de kusten van Tyrus werden inge
zameld, veranderde de witte, effen kleu
ren in de prachtige ^rper-gewaden, die
vooral door Vorsten werden gedragen.
Zoodanige kleeding droeg de Profeet
Daniëltoen hfi het schrift aan Belsasars
eetzaal had verklaard. De handel in pur
peren weefsels ontwikkelde zich op onge
looflijke wijze en werd dan ook weldra
het hoofdmiddel van bestaan.
Een bewijs hiervan vinden wij bij den
profeet Ezechiel in zijn 27ste Hooidstuk
vers 7 en 16, toen hij met weemoed
staarde op den luisterrijken handel, de
welvaart en den bloei van Tyrushij
zegt er van„fijn linnen met bor
duurwerk uit Egypte was uw doek,
dat u tot een zeil' verstrektedonker en
helder gekleurde purpers» linnens van
had gedaan, opdat die persoon niet straf
baar zou worden.
Te Argèles sur Mer trok, nadat het weg-
loopende gemeentebestuur bet gemeente
huis had verlaten, een troep van 200
betoogers met slaanden trom, wapperende
vlaggen en trompetten naar het huis van
een gemeenteraadslid, die de raadszitting,
waarin tot ontslagneming besloten was,
niet jiad bijgewoond, om van hem teeischen
dat ook hij zijn ontslag zou nemen.
Te Soier heeft de weggeloopengemeente
raad de staking van het belastingbetalen
geproclameerd.
Minister CJemenoeau heeft een rond
schrijven aan de burgemeesters gericht,
waarin hij hen tot aanblijven aanspoort.
Of dat beroep op hunne betere gevoelens
veel zal balen
Het Zuiden is op het oogenblik zóó op
gewonden, dat er alle vrees bestaat, dat
Olemenceau's stem die eens roependen in
de woestijn zal blijken.
Men luistert thans meer naar den „Mes
sias van het Zuiden", zooals Marcelin
Albert wordt genoemd, djm naar zijn chef.
Preeken op beroep.
Preeken op beroep doen de dominé's in
de Ned. Herv. Kerk anders niet. Maar de
socialistische dominé's in Friesland weten
er wel iets op te vinden. Zondag voor 8
dagen werd te Sneek een openluchtmeeting
gehouden vanwege de soc -dem partfi, met
het oog op de verkiezingen voor de Prov.
Staten. Als sprekers traden op o a. Roosje
Vos-Stel en L. H. Hermans, ds. Van der
Heide en ds. Horreus de Haas van Bergum.
Twee dominé's uit de Ned. Herv. Kerk
met den man, die eertijds de „roode duivel"
schreef.
Van deze meeting vertelt nu Het Volk
„Onder de aanwezigen was ook het bestuur
der Ned. Herv. Kerk, dat aandachtig luisterde
naar de rede van ds. De Haas, die op het drietal
staat voor den te benoemen predikant te Sneek".
Zoo „preekte" ds De Haas op een soc.-
dem. meeting voor de Provinciale Staten in
Friesland dus op beroep.
Het „bestuur" der Ned. Herv. Kerk, men
lette op de eigenaardige terminologie,
Eliza's kusten dienden voor uwe tentbe
schuttingen" en in vers 16 Syrië dreef
handel metu in menigte van voorwerpen
voor smaragdenpurper en borduurwerk en
byssus en koralen ruilden zij uwe koop
waren in."
Egypte dus, als 't ware de bakermat van
dezen tak van nijverheid, kwam zoodoende
in aanraking met bijnaalle Oosterschevolkea.
Opmerking verdient het dat onder die
volken er één is, dat zich reeds dadelijk
op de vervaardiging van geweefde stoffen
toelegde, en eene belangrijke hoogte in
korten tijd bereikte. Dit volk was het
Israëlitische.
Dezen legden zich met allen fiver op de
bewerking van het weefgetouw toe. Ook
daarvan zfin tal van voorbeelden in den
Bijbel bewaard gebleven. Wfi lezen in
Exodus 35 85, dat Bezaleël met schran
derheid des vernnfts vervuld was, om te
borduren met hemelsblauw, purper, karmo
zijn en byssus, makende alle werk in ver-
nuftigen arbeid" en ditzelfde hooren wfi
in Hoofdst. 38 23 van Aholiab.
De bereiding der natuurgrondstoffen uit
het planten- en dierenrijk, benevens de
aanbrenging der kleurstoffen, geschiedde
volgens Ex. 3525 en 26 bfi de Israëliten
door de vrouwen.
De gouden en zilveren metaaldraden wer
den door de mannen vervaardigd. Dit
leert ons Ex. 39 3, wantzfi rekten de
dunne bladen goud uit en smeden het tot
draden, om te doen in het midden van
het hemelsblauw, purper, scharlaken «afijn
linnen van het allerkunstigste werk".
Deze goud- en zilverdraden werden om
woeld en vermengd met de gekleurde
linnen draden en dus door elkander ge
weven.
Ook vu» wfize van bewerking ie
kwam hem daar eens hooren. Alles heel
aardig.
Maar naar wfi meenden, zijn desoc.-dem.
zoo bang voor 't vermengen van kerkelfike
en politieke zaken.
En nu preeken soc.-dem. dominé's al op
„beroep" op een meeting voor de Prov.
Staten
't Is bepaald heel vreemd. En voorzeker
aller aandacht waardig. N. Prov. Gr. Crt.
Zonderlinge dingen kan men soms te
hooren krijgen over de dwaasheid van
sommige menschen in zake hunne ge
zondheid. Angstvallig wikken en wegen
zij, of ze dit mogen doen, dit of dat wel
mogen eten, of zieh zus en zoo moeten
kleeden. Som3 wordt het bespottelijk of
krijgt er ten minste allen schijn van. Ik
nooet dit doen voor mijn gezondheid, ligt
bij velen als in den mond bestorven. Nu
kunnen er bepaald redenen zijn, waarom
men niet zonder advies van een huisdokter
zijn levenswijze regelt. Maar vaak wordt
het tooh overdreven en dan gaat het mooie
er af. Dan komt men licht tot uitersten.
Zoo hebben, velen in Engeland naar men
zegt de gewoonte aangenomen, om iederen
dag geregeld een half uurtje op handen
en voeten te loopen, natuurlijk binnens
kamers en te spriDgen als kikvorsohen.
Dat „go on all fours" zooals de Engelsoh-
man het noemt, moet ook al een probaat
middel zijn om zijn gezondheid te bewareD.
Retoumons A la nature, heeft Rousseau
geleeraard en dien terugkeer aangeprezen
als den eenigen weg tot wezenlijk geluk.
En nog altijd zijn er die dezen Fransoh-
man willen nadoen tot in het ongerijmde
toe. Zoo verlaagt men zieh zeiven lang
zaam aan en wordt wel eeuigermate collega
van den os of van den ezel, behalve i» het
eten. Want lekkere hapjes kunnen die
gezondheids-menschen alles behalve missen,
Van Ellen, het diepgevoelde lied van
de Smart - wie heeft niet van Van Eedens
hoofdwerk gehoord is reeds een vfifde
druk verschenen in lief ufterljjk met een
portret van den dichter. Wel een bewfis
dat het lied van de smart, hoe dof en
eene duidelijke omschrfiving overgebleven
in de zamenstelling van de haren- en wollen
dekkleeden van den tabernakel, mitsgaders
in de door pracht uitmuntende voorhang
sels van denzelven. Ook in dien overonden
tijd wist men reeds beelden en figuren in
de weefsels aan te brengen, zooals blfikt
uit Exod. 26 1, waar wfi lezen dat „de tien
gordijnen van den tabernakel met cherubs
van het allerkunstigste werk" moesten ge
maakt worden. Bfi de ontwikkeling dezer
industrie onder het Israëlitische volk, ver
dient het de aandacht, dat het handwerk in
vier deelen gesplitstwas, namolfik zfi die de
wetenschap bezaten om gouden draden in
te weven; ten tweede zfi die figuren inbrach
ten ten derde zfi die bonte kleurenmenge
ling in linnenarbeid aanbrachtenen ten
vierde de eenvoudige wevers van witte
stoffen.
Een ander voorbeeld van de kunstige be
handeling van het weefgetouw vindt men
nog bfi Herodotus vermeldt, behelzende de
vervaardiging van zeker borstharnas (tho-
raxj, het we\k door koning Amasis ten ge-
schanke was gegeven aan de inwoners van
het eiland Samos en door de Lacedaemoniërs
van hen was ontvreemd geworden. „Dit
borstharnas", zegt hfi, „was vervaardigd
van linnen en versierd met menigte daarin
geweven beelden van dieren, van goud- en
boomwoldr&den. Elke draad verdient afzon
derlijk onze bewondering, want hoewel
dun, bevat hfi in zich 360 fijne draden,allen
openleggende Een dergelfik overkleed
heeft dezelfde Amasis te Lindos aan de
godin Minerva gewijd2).
Openleggende d. w. z. iedere draad afzon
derlijk zichtbaar.
s) L i n d o seen stad op het eiland R h o -
dus, met een aan M i n e r v a gewijde» tempel,