buiten!
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
t
No. 219. 1907.
Woensdag 19 Juni.
21e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
ke
K
TE KEUZE
Boitenlandseb Overzicht.
DELS VBO-
rfwaren
ïal veren.
Idsrsknecht
Slagersknecht
nende Knecht
ienstlmde
;trr-6fl}clör
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Zij die zich met 1 Juli a. s.
op ons blad abonneeren, ont
vangen tot »aan dien datum van
nu af de nummers gratis.
S, J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Él
'el.
g.
men goed succes
wel droge als natte,
iterke VERFWAREN
gbaar bij
t, Middelburg.
dagmiddag 2 uur
onderdag.
ABRAHAMSE,
stond
xel.
bij I. J. BRAI 1
1 October
FLIPSE, slager te
October
30SSCHAARRT Wz.,
g-
stond
de getuigen voorzien.
)'HUIJ, bureau van
1 b u r g.
October
GIDEONSE, Seroos-
de "Wester-Schelde.
-HANSWEERT.
aadere aankondiging,
sche of Spoortjjd.
iWalsoorden naarHans-
1,45*. 12,30, nam. 3,25.
aar Walsoorden voorm.
38, 5,38.
n worden geen goe-
3rd.
HT- ROTTERDAM.
Admiraal De Ruyter".
uni.
Van Rotterdam.
Dinsdag 18 11,—
Vrijdag 21 1,
Dinsdag 25 11,
Vipdag 28 6,—
LEÖRG—ZIEBIKZEE.
uni.
Zierikzee.
Dins. 18 7,30
Woen 19 7,
Dond.20 6,30
Vrpd.21 7,30
Zater. 22 7,30
Zond. 23 6,30
Maan. 24 7,30
Dms. 25 7,
Woen 26 7,30
Dond.27 6,30
Vrijd.28 7,30
Zater. 29 7,30
Zond. 30 6,15
3,-
3-
2,30
3,-
4,30
3,-
3,-
3,-
3,-
3,-
3-
5,30
DELB. ROTTERDAM.
3ni.
onderd Zondags, van
sn Middelburg 9,30
,45.
TELEGRAAF.
mi.
ittelijks (behalve Maan-
u» r van Antwerpen
nda?) 's morg. 7.— u
sche of Spoortjjd.
i) m 3,23g) en 6,15#;
3,50-7) en 6,45
55a) en 4,45
53 en 6,15c)/")
«k na het vertrek va»
:ka n. Neuzen vm. 8,3C
eskens, Borsselen en
Borsseleo en Nenzei
April 31 Augustus
10,25 uit Neuzen ten
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p, p.1,25.
Enkele nummers0,026.
Onze Candidaten voor de Provinciale
Staten herstemming 25 Juni a.s. zyn
District Middelburg:
Mr. P. DIELEMAN,
S. LOUWERSE en
L. J. VAN VOORTHUIJSEN.
District Hulst:
P. F. FRÜÏT1ER,
F. C. O. M. HOMBACH en
C. IJSEBAËRT.
18 Juni 1907.
„Niet om'
In De Nederlander staat een stukje op
de le bladzijde van het blad onder het
hoofdartikel. Onder bovengenoemden titel
schrijft de schrijver een geestdriftig woord
van dank wijl de Staten van Zuid Holland,
en dus de Eerste Hamer, niet „om'' zijn.
De schrijver is d. B. P.
Wij durven beweren dat het de liberale
oud-minister uit het schoolwet-kabinet
Kappeyne, generaal Den Beer Poortugaal
is, die eenige jaren geleden eveneens zijn
waarschuwende stem tegen het blanco
artikel en algemeen stemrecht deed hooren.
Zijn nuchter woord mag wel door ons
worden overgenomen, opdat de vrijzinnige
kiezers in Middelburg, voor zoover zij nog
niet zijn afgezakt met het radicalisme,
aoht nemen op de waarschuwing van
dezen hun geestverwant.
Stemt v r ij zinnig! is geschreven, is
geroepen, is uitgeschreeuwd, stond te lezen
voor groote chasinetten, werd rondgereden op
borden met reuzenletters, op wagens en op
auto's, is rondgestrooid in extra-bladen, waarin
als een paal boven water stond: De Eerste
Kamer zal om. Het moet!
Toch gebeurt het niet; toch is, trots al dat
gewriemel en lawaai, trots de uiterste inspan
ning der z.g.n. vrijzinnigen', waarvan velen
dwangzinnigen mochten heeten, de Eerste
Kamer niet om, heeft het volk anders ge
sproken, de stembus anders beslist.
Allerminst werd dit door de propagandisten
der z.g.n. 'liberalen verwachtzij schreven zelfs
in een in Den Haag verspreid extra-blad
alsof »de clericalen deze maand een flink pak
slaag (zullen) krijgen'' en dat zij Dinsdag
zouden winnen in eens!
Een geduchte tegenslag dus, want het pak
slaag voor rechts bestemd hebben zij, links,
zelf opgeloopen in eens.
Hoe komt dat?
Om verschillende redenen. Een er van is deze.
De liberaien, op sleeptouw genomen door de
radicalen, zijn hard op den weg om het leger af
te breken en in den grond te bederven. In
bovenbedoeld extra-verkiezingsblad stond met
groote letters boven een erg opgeschroefd ar
tikel, dat dienst moest doen om onkundige
leeken zand in de oogen te strooienHet
stelsel-Staal blijve! Een leuze, waar
van duizenden in den lande niets willen weten.
Dat stelselnog meer verkorting van de toch al
zoo korte oefening, geraamten van kaders
zonder soldaten, met al de treurige gevolgen
daarvan, uitloopend op den wissen ondergang
van het leger, als vertrouwbare wapenmacht,
ziet, dat wil het ernstig denkend deel der
natie niet, dat willen voorzeker de menigte
officieren niet, die ter stembus zijn opgetrokken
om den ellendigen toestand door het stelsel-
Staal geboren, nog zooveel mogelijk te keeren,
het land niet nagenoeg weerloos te maken en
het leger te behoeden voor een nederlaag, als
het tot een strijd mocht komen met de legers
der naburen, die alle veel langer tyd tot oefenen
en tot kadervorming hebben, en die dus veel
beter kunnen zijn. Ieder, die dat gevoelt, zal
noodwendig zijn vertrouwen onthouden aan
hen. die onder die verderilijke leuze worden
aanbevolen. Daarom ook mocht de Eerste
Kamer niet om.
Radicale drijvers drijven hen, die de hooge
belangen van het vaderland stellen boven de
kleine persoonlijke, naar rechts, zelfs waar zij
anders misschien links zouden staan.
Hoe radicaler links, hoe sterker rechts.
12 Juni 1907. d. B. P.
Het ia zoo, het radicalisme voert onder
de vrijzinnigen den boventoon en dat heeft
het hier en daar stemmen doen verliezen.
Maar het ia ook anti-christelijk. Het
drijft met stalen voorhoofd, terwijl 't die
met den mond verwerpt, de antithese op
de spitse.
En dat heeft de „kerkelijken" tot el
kander gebracht.
En nu komt er de vraag van min of
meer democratisch, van min of meer blin
delings volgen van 't radicalisme nog wel
bijde hoofdzaak ligt elders. En dit zal
men in Middelburg straks ook wel toonen
te begrjjpen.
Rusland.
Weer valt een politieke moord lecon-
stateeren. Te Sebastopol is de adjunct van
den havenoommandant, kolonel Gusse-
kowsky, Zaterdag in de nabijheid der
dokken door een revolverschot gedood.
De moordenaar is gearresteerd.
Meer indruk maakte het burgerlijk ma
nifest dat 't uitbrengingsbesluit door Doema
(zie ons no. van gister) vergezelde. Wij
kunnen volstaan met 't afdrukken van de
verlating er van, dan zal de lezer er alles
van begrijpen en dan eerst van den toe
stand inzien.
„Wij Nikolaas II, Alleenheersoher van
Rusland enz.
„Een groot aantal leden der tweede
Rijksdoema hebben onze verwachtingen
niet gerechtvaardigd. Vele volksvertegen
woordigers arbeidden met het klaarblij
kelijke doel de onrust te vergrooten en
bij te dragen tot het verbrokkelen van den
Staat. Tengevolge van den arbeid dezer
personen is de Doema een onoverwinne
lijke hinderpaal voor vruohtdragenden ar
beid. Ten slotte werd een daad begaan,
die in de jaarboeken der geschiedenis zon
der voorbeeld is.
„De rechterlijke autoriteiten ontdekten
een samenzwering van een deel der Doema
tegen den staat, en de keizerlijke macht
de wettelijke eiseh der autoriteiten tot
tijdelijke opheffing der immuniteit van 55
der beschuldigden aan deze daad en tot
gevangenzetting der meest verdachte leden
werd niet onmiddellijk ingewilligd.
„Daarom werd de Doema ontbonden.
„De oorzaak dat nu reeds tweemaal de
arbeid der Doema niet slagen kon, ligt
echter voornamelijk daarin, dat door de
nieuwheid van het werk en de volmaakt
heid van de kieswet de Doema werd
samengesteld uit leden, die niet de ware
vertegenwoordigers van de behoeften en
wensehen van het volk waren.
„Dientengevolge besloten wij, met be-,
vestiging van alle reohten en grondstel
lingen die wij bij het manifest van 30
October 1905 aan onze onderdanen toe
kenden, de wijze van verkiezing der volks
vertegenwoordigers voor de Doema te
wijzigen.
„Het recht om de totnogtoe bestaande,
onvolmaakte kièswet te wijzigen kan alleen
worden toegekend aan de maoht, die de
eerste kieswet uitvaardigde, namelijk aan
de historische maoht van den Russisohen
Keizer.
„Onze keizerlijke macht over ons volk,
werd ons door God verleend. Hem alleen
zijn wij verantwoordelijk. Van onze onder
danen verwachten wij een eensgezinden,
krachtigen dienst in de door ons aange
geven richting, voor het vaderland welks
zonen steeds de vaste steunpilaren zijn van
macht, grootheid en roem waren".
Tot zoover het manifest.
Onder onze Telegrammen meldden wij
gisteren reeds dat de nieuwe kieswet de
algemeene grondslagen der thans bestaande
wet laat voortbestaan. Het verschil met
de oude kieswet bestaat daarin, dat door
de nieuwe kieswet aan iedere klasse der
bevolking een bepaald minimum aantal
leden in de volks\ ertegenwoordiging ver
zekerd wordt. Tegelijk geeft het aan de
intelleetueele en in sociale beteekenis
levenskrachtigste klassen een voorkeur bij
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, Iedere regel
meer 10 cent.
de verkiezing. Voorts wordt het aantal
afgevaardigden bij de nieuwe kieswet ver
minderd en ten slotte worden in de grens-
marken van Rusland, namelijk in Polen,
den Kaukasus, Turkestan, de steppenge-
bieden en in het gouvernement Irkoetsk
de verkiezingen voorloopig niet gehouden.
F r a n k r ij k.
De lange en zeer welwillende brief,
door Clemen ceau geschreven aan de ver
schillende burgemeesters en gemeente
raadsleden die hun ontslag hadden ge
vraagd, heeft weinig invloed geoefend.
De staking der gemeenteraden wordt voort
gezet. En het schijnt, dat thans het nemen
vaD ernstige maatregelen overwogen wordt,
nu reeds 508 gemeenteraden staken.
Zaterdag heeft de ministerraad verga
derd, en maatregelen overwogen in ver
band met den toestand in de wijnbouwende
departementen in het zuiden. Heden
zullen die overwegingen worden voort
gezet, waarvan het gevolg wezen zal, dat
de volgende week in Monpellier een ge
rechtelijke vervolging zal worden inge
steld tegen allen die aan het hoofd van
de beweging staan.
Het bericht van deze plannen heeft in
de geheele streek een levendige ontroering
veroorzaakt. Het comité van Argeliers laat
zich daardoor echter niet afschrikken en
verklaart„zich door niets van zijn weg
te zullen laten afbrengen".
In Nar bonne verwacht men, dat Marcelin
Albert en Ferroul zullen worden gevangen
genomen, en men vreest voor ernstige
onlusten, zoo dat juist is.
In de Kamer worden inmiddels de be
raadslagingen voortgezet over het wets
ontwerp tegen de knoeierijen in den wijn
handel. Het blijkt steeds meer, dat daarbij
de belangen van de noordelijke departe
menten in botsing komen met die der
zuidelijke. Art. 6 van dit ontwerp wil een
recht heffen van 65 francs, van sniker, die
gebruikt wordt om het alcohol-gehalte van
wijnen van 't tweede kuipsel te verhoogen.
De afgevaardigden van de bieten-verbou
wende departementen in 't Noorden willen
dit wel toestaan, mits dan 't recht op suiker
voor het algemeen verbruik wordt vermin
derd van 25 op 23 francs.
Dit willen de afgevaardigden der zuide
lijke departementen niet toestaan; zij
▼ragen integendeel verhooging der rechten
op suiker, zelfs als deze voor het gewone
verbruik bestemd is.
Men vreest nu, dat zoo geen vergelijk ge
vonden wordt, 't wetsontwerp op de knoei
erijen in den wijnhandel niet zal worden
aangenomen. Artikel I toch werd goedge
keurd met 45 stemmen meerderheid. Doch
daarvoor stemden 100 afgevaardigden der
Noordelijke departementen.
Een poging wordt nog gedaan, door Cle
men ceau en den minister van financiën, om
in artikel 6 de wijzigingen aan te brengen,
die 't ontwerp aannemelijk kunnen maken,
voor de wijnbouwers en do bietenbouwers
tegelijk. Maar het is moeilik de kool en de
geit te sparen, als de geit zoo'n honger
heeft en de kool er zoo smakelijk uitziet
Duitschland.
Een flinke kroonprins, een ferme zoon
zijn onverschrokken vader en grooten over
grootvader waardig is in elk geval de zoon
van keizer Wilhelm. Het was voorwaar
geen gemakkelijke boodschap, die hij on
langs zijn vader had over te brengen,
maar het moestEn hij heeft zich als een
man van zijn taak gekweten.
Toen hij eenmaal wist, dat hij bewijzen
kon, wat hij zei, ging hij naar zijn vader
en sprak„Als Uwer Majesteit's eerste
onderdaan en als toekomstig erfgenaam
van de Kroon, acht ik het mijn plicht, Uwe
Majesteit van schandalige gebeurtenissen
kennis te geven, die zich in de naaste
omgeving van Uwe Majesteit afspelen".
Men weet reeds, waarop hj doelde.
Op de „Eulenburger tafelronde", gelijk
men daarginds zegt. Wij zouden zeggen
een hofkliek. En met een geijkten term
noemt men dat een „camarilla", Op die
machtige kring, die als met duizend draden
een spinsel om den keizer geweven had,
zoodat hjj zelf niet merkte, hoe kj in hnn
garen gevangen zat. Zelf meende hij, dat
al wat hij deed, voortkwam uit zijn eigen
brein, terwijl hij in werkelijkheid meer
malen een werktuig was in hunne handen.
Het waren des keizers persoonlijke vrien
den, die de Kroonprins aanviel.
Mannen, met wie hij omging, als David
met Achitofel. In wier gezelschap hij
kwam, om eens uit te rusten. Die hij van
den jeugd af gekend had. Met wie hij
opgevoed was. En die juist door hun
vriendschappelijke gesprekken meermalen
een overwegenden invloed hebben uitge
oefend op de keizerlijke staatkunde.
Van wat die mannen uitvoerden, zal
men wel nooit het rechte te weten komen
en dat hoeft ook niet, deze dingen zijn
oorbaar. Van de processen zal wel niet
veel terecht komen en 't is het beste, dat
prins Enlenburg en de zijnen maar spoedig
in de stilte der vergetelheid verdwijnen.
Maar het zal den keizer toch hard gevallen
zijn, te merken, dat hij zich zóó in de
keuze zijner naaste vrienden vergist had.
Het eert hem eohter, dat hij doortastte.
Zooals men weet, is het een eenvoudig
journalist geweest, die in zijn blad de
huiohelaarsbende, die zich nog wel heel
vroom wilde voordoen, ontmaskerd heeft.
Toen dit den kroonprins ter oore kwam
en hij meende, die besehuldigingen be
hoorlijk te kunnen bevestigen, ging hij tot
den keizer. Na het gesprek met zijn zoon,
riep deze onmiddellijk enkele hoog ge
plaatste ambtenaren ter verdere inlichting
tot zich en toon ook hij overtuigd was, brak
de keizer direct, voorgoed alle betrekkingen
met de vroegere gunstelingen af.
Harden, zoo heet de journalist, is én om
zijn weigering, in het proees-EuIenburg
de gevraagde verklaringen af te leggen,
én om zijn mededeeling van onlangs in
Zukunft, van verschillende kanten nog
al hard gevallen. Men verweet hem, dat
hij terugkrabbelde, doch zij kwam in de
bladen tegen die beschuldiging in verzet.
Hij maakte n.l. bekend, dat reeds in
December 1.1. Eulenberg en Moltke iemand
naar hem toe stuurden om de zaak bij te
leggen. Harden had dien persoon geant
woord, dat hij de bedoelde heeren aanviel
in hun eer als politici, niet in hun eer als
gewone burgers. Met dit antwoord ver
klaarden zij zich voldaan. Eerst vijf
maanden later volgde de uitdaging van
Harden door Moltke. Harden vroeg toen
het advies van een generaal, een hoogge
plaatst ambtenaar in oivielen dienst en
een jong officier. Deze verklaarden een
parig dat de uitdaging te laat was geko
men en blijkbaar was geschied onder
pressie van buitenaf.
Toen weigerde Harden te duelleeren.
Overigens, verklaart Harden, bereid te
wezen voor den rechter ten volle op te
komen voor wat hij schreef, maar natuur
lijk voor niet meer dan dat.
Eindelijk heeft Harden door het in het
jongste nr. van Zukunft opnieuw doen
afdrukken van een gedeelte van wat hij
schreef, bewerkt, dat de „verjaring" niet
meer van kracht is.
Om den eens zoo machtigen Eulenburg,
op het kasteel Liebenberg, is het de
laatste dagen huiverig eenzaam geworden.
Men ontvlucht den gevallene om niet in
verdenking te komen, dat men het ook
met hem gehouden heeft.
Zoo vergaat de menschen-glorie.
Treurig, als in de hoogste kringen het
bederf zóó diep blijkt te zijn ingevreten 1
Maar gelukkig als de vorsten des lands
nog de gerechtigheid najagen en de boozen,
zoodra ze ontmaskerd zijn, uit hnn midden
wegdoen.
Oostenrijk.
Rijksraad en Heerenhuis hielden gister
hun eerste vergadering sedert de verkie
zingen welke volgens 't algemeen kiesrecht
plaats gehad hadden,
In den Rijksraad zat het oudste lid
Funke voor en wensehte de afgevaardigden
welkom. Hij sprak den wenseh uit dat
de Kamer, voor de eerste maal uit het
algemeen kiesrecht voortgekomen, een
volksvergadering in den waren zin des
woords worden en een grooten taak ver
vullen moge. Hij noodigde de afgevaar
digden uit de kreet „Leve de Keizer" aan
te heffen, hetgeen allen met geestdriftdeden.
Het Heerenhuis hield zijn eerste zitting.
De voorzitter Windischgratz dankt het
Huis voor zij a herkiezing als voorzitter.
Na een „koek" op de Keizer werd de
zitting opgeheven.
Maar hoe zal 't nu gaan bij de verkie
zingen voor het voorzitterschap in den
Rijksraad gegeven i
De ohr.-soc. eischen den praeses-zetel
voor een der hunnen op, daar zij de sterkste
partij zijn. De Slaven betoogen daartegen
over dat het Huis een Slavische meerder
heid heeft en zij dan het reoht hébben een
voorzitter aan te wijzen. Maar daarna komt
een tweede gevecht. De Slaven eisohen dat
zij voortaan ook in een andere taal dan
het Duitseh hun redevoeringen kunnen
houden. Er zijn 8 talen vertegenwoordigd,
dus een Babylonisohe spraakverwarring is
te wachten als niet het Duitsoh, de eenige
taal die allen kennen, officieele taal blijtt.
Ook voor dezen hebben wel Slavische afge
vaardigden hun moedertaal gesproken maar
van hetgeen zij spraken werd geen steno
gram vervaardigd, daar de voorzitter hen
niet verstond en deze dus niet eens 't regle
ment van orde handhaven konvoortaan
eohter wensehen de Slaven alle redevoe
ringen in de officieele handelingen opge
nomen te zien. Dau mag men eohter wel
8 voorzitters benoemen, voor elk der ver
tegenwoordigende talen eeu.
Het ministerie-Beek zal, meent men, niet
lang meer aanblijven. Het heet dat de
Keizer zeer onaangenaam getroffen is door
het succes der soutaal-democralen en dat
te meer daar cok de regeering hierop niet
voorbereid was.
In ieder geval de strijd zal nu pas be
ginnen.
Provinciale Staten van Zeeland.
Op de Ijst der te behandelen zaken in de
zomer-vergadering van de Prov. Staten
komen de volgende punten voor
Onderzoek van de geloofsbrieven van de
nieuw benoemde leden, met een mededee
ling van Ged. Staten betreffende de ver
kiezing van een lid der Staten in het kies
district Middelburg op 12 Maart 1907.
Het verslag van den toestand der pro
vincie over 1909.
Benoeming van leden van Ged. Staten,
ten gevolge van de periodieke aftreding
van de heeren P. J. Siegers, jhr. mr. E. A.
O. de Casembroot en P. F. Fruitier en de
aftreding van den heer mr. P. Dieleman als
lid der Staten.
Benoeming van het lid der Staten, be
doeld bij art. 89 der Provinciale wet.
Voorstel van Ged. Staten tot verleening
van eervol ontslag, overeenkomstig zjn
verzoek, aan den heer M. B. G.Hogerwaard
als hoofd-ingenieur van den Provincialen
Waterstaat en voordracht ter benoeming
van zijn opvolger.
Aangehouden voorstel van Ged. Staten
tot wijziging van de artt. 17 en 18 van het
algemeen reglement voor de polders of
waterschappen.
Voorstel van Ged. Staten tot toekenning
van een renteloos voorschot van ten hoogste
f 3300 aan de gemeente Krabbendijke voor
herstellen van haven en havendjken
tot uitgfite van grond onder de gemeente
IJzendijke in erfpacht
tot toekenning van een subsidie ad f 450
aan de gemeente Nisse in de kosten van
hare huishouding voor 1907
tot toekenning van een subsidie ad f 365
aan de gemeente Veere in de kosten van
hare huishouding van 1907
tot wijziging van het besluit der Staten
van 16 Juli 1901 no. 8 tot het verleenen van
een subsidie voor den aanleg en de exploi
tatie yau een stoomtramweg van Middel"
met
de
iing
k de
rdt.
1 be-
der,
tder
;en.
a 1
'au
ren
e n
en,
er
in
de
the
on,
Ier
en
'E,
fo.
00
25
m
ir-
e-
1:
11
if
0
3-
