NIEUWSBLAD
VOOB ZEELAND.
No. 216. 1907.
Zaterdag 15 Juni.
21e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISeH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JQNGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, ie Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Zij die zich met 1 Juli a.s.
op ons blad abonneevenont
vangen tot aan dien datum van
nu af de nummers gratis.
District Middelburg:
Mr. P. DIELEMAN,
8. LOUWERSE en
L. J. VAN VOORTHUIJSEN.
District Hulst:
P. F. FRUTT1ER,
F. C. O. M. HOMBACH en
0. IJSERAERT.
m. l.
1904.
1907.
LANDBOUW.
Een nuttige nevenwerking van
patent-kali,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
m VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Onze Candidaten voor de Provinciale
Staten herstemming 25 Juni a.s. zjjn
14 Juni 1907.
De godsdienst verlaagd.
't Is de redactie der Middelburgsche
Courant, die in haar nummer van 1.1. Don
derdag zegt, „dat in Zuid-Holland by de
verkiezing de godsdienst is verlaagd".
By ervaring weten wij echter dat, wat by
deze redactie verlaging heet, eigenlijk
erkenning is. Met de vrijzinnigen toch is
het zyn streven den godsdienst overeen
komstig de Heilige Schriften, uit het leven
in al zyne geledingen te bannen. Eene
moderne kerk, zonder den Christus Gods,
eene school waar Hij is buiten gesloten,
een staatkunde, waarbij met zyne duur
verworven en van den Vader verkregen
rechten niet gerekend, eene maatschappij,
waarin Zyn Naam doodgezwegen wordt,
verlangen de vrijzinnigen. Het gezag van
God, van den God, dien wij uit de H.
Schriften kennen, moet buiten rekening
blijven. Dat nu loopt uit, of men het wil
of niet wil, op het leven der revolutie,
noch God noch meester. Om dat gezag
gaat de eeuwen door, doch vooral sinds
den afval van het Bijbelsch christendom,
in den grond dus, in de eerste plaats, de
geheele strijd. Vele liberalisten erkennen
het, zooals vóór ettelijke dagen de redac
teur van De Zeeuw door van hunne woor
den aan te halen, aantoonde.
Maar in het algemeen komt men er
gewis uit berekening, niet voor uit, dat
de strijd om de eere, de erkenning en 't
gezag van God gaat. De vrijzinnigen zou
den er schade by oploopen, wanneer zy
daarvoor in Zeeland uitkwamen. In Frank
rijk kan dat, doch hier nog niet. Het
masker kan hier nog niet worden afge
worpen. Daarom heet het hier den gods
dienst verlagen, den godsdienst in de poli
tiek brengen enz. Waar is, dat de gods
dienst, naar de Heilige Schriftenby hen
verloren is en in steeds breeder kringen
uit het hart en uit het leven in al zyn
kringen wordt gebannen. Helaas velen
leven reeds zonder kerk, zonder gebed en
zonder godsdienst. Wy zijn heeren, wie
is koning over ons? is reeds veler levens
leus. Het moge nog anders worden.
De stemmingen voor de provinoiale
staten in de overige provinciën heb
ben tot uitslag dat alweer de liberalen
in meer dan een district van hun zetel
zijn afgedroDgeD, hetzij door de reohtsche
partijen, hetzij door de S. D. A. P., dat zij
bij de herstemmingen op meer dan eene
plaats van de hulp hetzij van antirevo
lutionairen, hetzij van socialisten al hangen;
dat zij zich, met name in U trecht, slechts
op de been konden houden door te steunen
opde Brons veldsche ohristelijk-historisehen;
en dat zij ook in Overijsel uit hun meerder
heid gedrongen zijn.
Overijsel Is om
Thans hebben de reohtsohe partijen de
meerderheid in zeven provinciënen de
liberalen in nog slechts driewant in de
elfde provincie wij bedoelen Friesland 1
deelen zij hunne meerderheid met de
socialisten. Dat wil zeggen met hen die
de Nieuwe Rott. Crt. „anti-liberalen", de
Groningsche Crt. „van de familie" noemt,
en ook elders wel naar voren of n&ar
achter zullen gesehoven worden, al naar
gelang het partijbelang dit zoo meebrengt.
Wat sedert menschenheugenis gebeurd
is bij een algemeene politieke verkiezing
in ons land, n.l. dat de kiezers steeds in
hun meerderheid rechts stemden heeft men
ook eergisteren weer in de provincie Zuid-
Holland kunnen waarnemen.
Indien men n.l. in alle 21 distrieten de
getallen der stemmen bij elkaar telt, die
op de meest begunstigde candidaten werden
uitgebracht, dan blijkt, dat
de Reohtsohe candidaten 72,627
de Linksche candidaten 52,803
stemmen bekwamen. Zelfs al voegt men
bij de stemmen der vereenigde liberalen
nog de 12,469, die op socialisten, en de
1365, die op de Nationaal-Historisohen zijn
uitgebracht, dan blijft het totaal nog 6500
onder de gezamenlijke stemmen der Rech
terzijde.
Men trekke nu maar de oonolusie
De geheele lijst.
Onder den titel „Eenheid" geeft Het
Centrum den volgenden behartigenswaar-
digen wenk
„Een onmisbare voorwaarde van slagen
bij verkiezingen is het vasthouden aan de
organisaties en het eerbiedigen en nakomen
harer wettig genomen besluiten.
Dit is dan ook de regel onder ons.
Slechts bij uitzondering loopt het anders,
gedragen enkelen zich niet naar de ge
maakte afspraak, of gaan zij zelfs openlijk
in tegen de oandidaturen door de ver-
eeniging gesteld.
Natuurlijk speelt men daardoor de tegen
partij in de kaart.
Zonder organisatie geen kraoht, en zonder
trouw aan en samenwerking met de
organisatie geen overwinning.
Ook wanneer men persoonlijk meent,
dat in een bepaald distriet niet de beste
candidaten zijn gesteld, dan nog is het
eisohvan discipline, dat men het gevallen
besluit eerbiedigt en zich schikt naar de
meerderheid.
Men is toch immers ook zelf niet on
feilbaar.
En .dit staat vastwie als dissident op
treedt, vermindert op bedenkelijke wijzede
kansen der overwinning en doet daardoor
afbreuk aan de zaak, welke ons allen
gemeen is".
Wij zijn het daarmede volkomen eens.
Hadden alle Reohts stemmenden in Hulst
zioh hieraan gehoudendan waren in
laatstgenoemd district alle vier onze can
didaten er in eens in geweest.
Nu komt dit bij de herstemming wel
terecht. Maar het zij een leer voor een
volgenden keer. Bij eerste stemming de
geheele lijst, dat eischt de handslag en
het belang der organisatie.
Ook in Middelburg had de candidaat
Louwerse nog 30 stemmen minder dan de
candidaat mr. Dieleman.
Onze huisbezoekers zullen wel onder
zoeken waar de oorzaak ligt.
En dan, wel zijn de vrijzinnigen in Mid
delburg zeer vooruit gegaan, doch de
laatste men voor onze candidaten schijnt
daar nog lang niet in het vuur gebracht
te zijn.
Daaiom, Middelburg, opgepast
En wel bedacht dat alleen door de saam-
werking der reohtsohe partijen uw district
behouden blijft. Al wat Links staat, zal
tegen u zijn.
In dit verband is het niet onaardig het
volgende onder uwe aandacht te brengen
wat de Nederlander Dinsdagavond schreef
„De N. R. Ct-, die de laatste dagen de
gewoonte had, rechterzijde en socialisten
tesamen als „anti-vrijzinnig" aan te duiden,
en niettemin tegelijkertijd Rotterdam als
een vrijzinnige stad teekende, zal nu tot
de oonolusie moeten komen, dat zij zich
op dit laatste punt vergist heeft en dat in
haar gedaohtengang de vrijzinnigheid het
in alle districten heeft afgelegdin I met
4200 tegen 1500 st.; in II met 4700 tegen
2500 in III met 2000 tegen 1700 in IV
met 4700 tegen 2500, en in V met 2700
tegen 1700. Zij zie zelve deeijfers slechts na.
Intussehen weten wij, inzake de plaats
der socialisten, wel beterDe saamhoo-
righeid dier partij met de liberalen zal bij
de herstemmingen haar volle werkingdoen
gevoelen. Onder de thuisblijvers moet dus
onzerzijds met kracht gewerkt worden".
Goes.
Wy geven hieronder een staatje van
de hoogst behaalde stemmencijfers der
liberale en antirevolutionaire candidaten
in 1904 naast dat van de hoogste stem
mencijfers der liberale en antirevolu
tionaire candidaten in 1907 in elk der
gemeenten van dit kiesdistrict behaald.
Men kan dan zien of de partyen vooruit
of achteruit zyn gegaan.
■s
13 o*
CO Q)
CO <D
*«2
CU -3
<U '43
co
3 8
r2
A co
O
cn
460-438
510—512
57
47-69
52-95
3
79-69
97—97
5
28-30
31—28
136—138
169-160
7
72-61
103-66
5
30—55
36-75
1
54-28
62-41
3
35-92
34—109
9
23—24
26-33
134-105
133-112
10
46—143
52-172
1
17-136
20-152
4
67-189
79—201
5
46-116
60-145
9
158-171
175—213
12
54-24
62-25
5
46-29
53-36
4
88-99
94—118
8
206-149
173—149
17
210-100
195-168
11
87-75
72—92
7
41—45
37-77
53-52
70-81
1
16—133
17-199
111—160
91-180
2
60-49
46-69
7
61—50
71—61
8
146-119
159—147
9
74-138
122—189
8
100-115
137—172
12
207—171
180-190
40
Goes
Baarland
Borsele
Cats
Colynsplaat
Cortgene
Driewegen
Ellewoudsdijk
's-Gravenpolder
's-Heer Abtskerke
's-H. Arendskerke
Nieuwdorp
's-Heerenhoek
Heinkenszand
Hoedekenskerke
Kapelle
Kattendijke
Wilhelminadorp
Kloetinge
Krabbendijke
Kruiningen
Hansweert
Nisse
Oudelande
Ovezande
Riiland-Bath.
Sehore
Waarde
Wemeldinge.
W rssenkerke
Wolfertsdyk
Iorseke
Dat er overal in den lande christelijke
scholen verrijzen is ons een oorzaak van
groote blijdschap. Zulke waarlijk christe
lijke scholen zijn er altijd noodig geweest
en ze worden het steeds meer. Ze kunnen
en zullen onder den zegen Gods een dam
opwerpen tegen den materialislischen
stroom onzer dagen. Zonder het Evangelie
geen ware behoudenis.
Ook niet voor de kinderen onzes volks,
die de scholen bezoeken. Hierover zijn en
worden velen het eens ook als gevolg van
der tijden ernst. Ook op die plaatsen, waar
de handen van verschillende belijdenis der
waarheid in elkander moeten geslagen
worden om tot sohoolbouw te komen. Daar
waar anders weinig of geen kans is om
ooit aan de kinderen christelijk onderwijs
te laten geven. Maar door gemeenschappe
lijk overleg en onderlinge samenwerking
komt het er wel. Indien maar niet de
kerkelijke gevoeligheden geprikkeld wor
den, alsof het ging om het al of niet voort
bestaan van een kerk, en niet om het
bestaan van de school. Anders komt men er
o zoo licht toe, wellicht ca ernstige voor
bereiding, om met de handen in den schoot
te gaan zitten of betere tijden, die intus
sehen nooit komen, aftewaohten.
De school mag nimmer zijn of worden
een strijdperk, waar men gelegenheid zoekt
of die benuttigt, om het naar men voorgeeft
en ook wel meent vóór de kerk optenemen,
en tegen de sohool, of wel omgekeerd.
Steeds worde en bly ve zij een vereenigings-
punt voor alle belijders der waarheid, een
kweekplaats van degelijke kennis naar
de Schrift, een kennis, welke ongetwijfeld
rekening houdt met de eisohen des levens.
Naar het van vrijzinnigen kant heet is
de Eerste Kamer, wier samenstelling door
den afloop der stemming op dezelfde wijze
als nu gewaarborgd is, niet vrij geweest van
het vallen in uitersten. Ze is wispelturig
zou men in het dagelijksche leven zeggen.
Zoo is ongeveer de redeneering.
Deze zittende Kamer is in het leven
geroepen, om aan een tamelijk stout en
driest ministerie bedoeld wordt het
kabinet-Kuyper een volgzame meerder
heid te bezorgen. Dit was de kwaal, die
zij van de geboorte meebracht en waaraan
ze langen tijd heeft gelaboreerd. Lijdelijk
en lijdend was ze.
Nooit is ze op kraoht gekomen zoolang
het bevriende ministerie aan het roer was.
Ten minste er bleek niets van.
Maar nauwelijks hadden de vroegere
ministers de hielen gedraaid, of daar had
men de poppen aan het daosen I Ze wierp
het masker af en toonde zioh in hare ware
gedaante. Ze verviel in een ander uiterste,
nu zij gevoelen ging, welk een frissohe,
gezonde levenskracht nog haar deel was.
En trotseh op die vermeende kracht raakte
zij in haren ijdelen waan het stuur kwijt.
Adres aan de verwerping der oorlogs-
begrooting.
Eigenaardige redeneering.
Ze is voorgepraat en voorgezongen op
allerlei wijzen, doch het volk heeft niet
veel oor gehad voor zulk een redeneering.
Men vond die wispelturige Kamer nog
zoo kwaad niet en durfde het er best nog
eenige jaartjes mee te wagen.
Een treurige vermaardheid is uitgegaan
van het dorp Heinenoord in de buurt van
Rotterdam.
Men kent de geschiedenis.
Bij gelegenheid van de statenverkiezing
zou aldaar spreken hei kamerlid Talma,
een oude bekende, de vroegere predikant
van Heinenooid. Uit felle partijwoede
hoe is anders het ongehoord verschijnsel
te verklaren stak men een zwarte vlag
uit op den toren, zooals men in den ouden
lijd placht te doen, als de verschrikkelijke
pest buurt of dorp had bezocht.
Kan het erger F We meenen van neen.
Hier wordt dan ook duidelijk bewezen,
waartoe blinde partijhartstocht leiden kan.
Verder kan men sehier niet gaan.
Bij het lezen van dit treurig staaltje
van verregaande zelfverblinding en vijand
schap tegen de christelijke beginselen
kwam onwillekeurig de vraag bij ons op,
of het niet gewenseht zou zijn in het ver
volg dergelijke uitingen van sehier onver
klaarbare partijdrift te verbieden.
Kan dit niet, welnu, dan neme men de
bewuste pestvlag van Heinenoord weg, als
een gevaarlijk stuk speelgoed, even als
men bij kinderen doet als zij een seberp
voorwerp in de hand hebben, en berge ze
op in een museum van oudheden.
Daar is haar plaats:
Men is voornemens het volgende jaar in
Engelands hoofdstad olympische spelen te
organiseeren zooals weleer in Griekenland.
Deze spelen zullen bestaan in athletische
oefeningen o. a. hardloopen en springen,
gewicht werpen, ook wielerwedstrijden,
wat in dien vorm de Grieken niet kenden,
schermen, zwemmen, wat ze wel kenden en
gaarne deden ook,alsmede worstelwedstrij
den, boogschuttersconcoursen en militaire
sport.
De schier onafzienbare arena bevattende
een zeventig duizend plaatsen, heeft be
halve een baan voor wieier wedstrijden,ook
een zwembassin van ongeveer 100 meters
by een diepte van nog geen vier.
Daarenboven vindt men nog elders ge
legenheden voor sport, welke niet in de
arena zelve kan worden uitgeoefend, als
b.v. roei- en schietwedstrijden en automo
bielconcoursen.
De gelukkige winners onder de sport
liefhebbers zullen zoogenaamde olympische
medailles ontvangen voor deze gelegenheid
opzettelijk geslagen.
In de sportwereld heeft men het al druk
met deze aangelegenheid.
Nog steeds gaat het er in Rusland raar
naar toe. Men hoort weer van roof en moord.
Boerenhofsteden worden geplunderd, de
bewoners aangevallen en vermoord. Zelfs
ontziet men zioh niet heele benden af te
sturen op weerloozen. Daarbij in Zuid-
Rusland toenemende agrarische onlusten.
Een revolutionaire geest wandelt in de
donkerheid rond en werpt zijn slachtoffers
bij honderdtallen neder, aanzettend en
aanstokend tot verzet.
Het is inderdaad de geest uit den af
grond, welke naar het schijnt door gewone
middelen niet is te bezweren.
Ook hier geldt het diepzinnig woord der
sehrift, dat alleen bij Gods licht het licht
wordt gezien en erkend.
Er is reeds van overlang een doorzet
tende beweging merkbaar bij onze Zuider
naburen voor het Vlaamseh. En geen
wonder de taal is gansoh het volk.
Zong niet de diohter
Mijn Vlaanderen spreekt een eigen taal
God gaf elk volk de zijne
En laat ze rijk zijn, laat ze kaal
Ze is Vlaamseh en ze is de mijne.
En naar zijne dichters heeft jong Vlaan
deren altijd graag geluisterd en ze doet
het nog. Vooral eok naar Albrecht Ro-
denbaoh, die het niet nalaten kon, de hoop
des vaderlands, zijn VlaamsobeD keur
benden toeteroepen, om eigen gedaohten,
eigen geestesleven te betrachten. Nature
zij Vlaamsche nature, grootheid zij Vlaam-
sohe grootheid, deugd zij Vlaamsche deugd.
De man zij Vlaamsehe man, jongeling zij
Vlaamsche jongeling, kunde zij Vlaamsche
kunde, kunst zij Vlaamsche kunst. Zoo
sprak deze echte zoon van Vlaanderen
reeds een dertigtal jaren geleden. En zijn
woord werd opgevangen en is door hon
derdtallen, ja door duizendtallen verstaan.
Nog steeds doet't zijn werking. Zou er ook
voor ons jong Holland, voor onze jonge
Calvinisten in dezen niets te leeren zijn
We gelooven het wel? Vooralindezetijden.
Behalve de voedende werking, die patent
kali bezit en die te danken is aan haar ge
halte aan de twee plantenvoedende stoffen
kali en magnesia, oefent deze kunstmeststof
nog eene nevenwerking uit, die evenonbetwist
baar schynt te zijn ais ze nuttig is.
Ze heeft n.l. in niet te geringe hoeveel
heden aangewend, (in hoeveelheden b.v.
van 500 k 600 K.G. per H.A.) de eigenschap
de structuur van den grond te verbeterenhem
losser, poreuzer te makenzoodat hy zich
met minder krachtsinspanning bewerken
laat en 't water er spoediger dooreen zakt,
Van die betere doorlatendheid voor water
is een onmiddellijk gevolg, dat hy in het
voorjaar eer, in het najaar later bewerkt
kan worden, terwijl ook in het groeiseizoen
na regon de werkzaamheden spoediger zon
der schade kunnen hervat worden.
Deze nevenwerking van patent-kali
komt dus geheel overeen met de werking
van kalk.
Het zyn natuurlijk in de eerste plaats de
styve, geelotene, zg. „bastige" kleigronden
die van de grondverbeterende werking van
de patent-kali de gunstige gevolgen onder
vinden.
In de leerboeken over Besmettingsleer
wordt, naar ik zeker meen te weten, omtrent
die nevenwerking niets vermeld.
Dat ze niettemin wel degelijk bestaat,
zal door den belangstellenden lezer,,na
kennisneming van onderstaande regelen,
gewis niet meer betwijfeld worden,
