NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
eens te koop
swoning te tiuuf
No. 170. 1907.
Zaterdag 20 April,
21e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bultenlandsch Overziebl.
oude Me Pannen.
KOOP
net Schommel
KOOP
KOOP
Meid f
KOOP
B U IR G
ïnarbeidep en
'ndknecht
ECHT
gevraagd
benoodigd
enstbode, P.G
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S J. DE JONGE=VERWESTt te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
DE CBISIS.
DELB VBO. -
NE te Grypskerke.
ij L. WILLEBOORDJE,
burg.
jE, O o s t k a p e 1 1 e.
der gemeente.
WS, Meliskerke.
itaat gebruikt
iel, bij W. MAAS
ir uit 4, bjj C. VAN
u t e 1: a n d e.
raagt voor de maanden
gust us te
ledig pension. Prijs-
resseeren Boekhandel
urg B 10, letter E V.
ei, door A.FRANCKE
k e.
n en metselen ver-
"öïELOO, S e r o o a-
dig gevraagd, wegens
n moeder van tegen-
tte, flinke en be-
bode in Zeeuwsche
aar, v. g. g., in gezin
Loon f 100. Wasch-
Mevr. LAEIJES-
rstr. 71, Middelburg.
man, liefst terstond, K f|
oodigd. AdresP.
e k e r k e.
elling met Mei
oesbosch
(Koudekerke).
der tegenwoordige
E, Serooskerke (W.)
egen 1 Mei
en voorzieD, tegen
AN DER WIJDEN,
olland).
onmiddellijk in bet
stellen; maar tot ziin
by, dat gij volstandig
met hem te deelen.
en van dien brief heb
ld. Ik stelde orde op
zoo spoedig mogelijk
bij mijn aankomst te
kennis uit de hofstad,
Van Zelm reeds sedert
had betrokken. Met
ik tot hem. Hij was
n tante Anna vernam
Zoo ben ik dan spoor-
n, en gaf mij niet eens
eding te verwisselen.
Goudstein weer. Hij
~omt n toonen, dat hij
maar om uzelve heeft
diep geroerd en met
and toe. Zij ging met
p die tuinbank waren
chen oog onttrokken,
en stoel aan en wilde
Maar deze omklemde
n riep uit:
Agnes, en nu laat ik
weigert nu toch niet
orden
at ik u liefheb, maar
volkomen oprecht
vraag, of gij mjj nog
n begeeren, wanneer
hebben wat gij niet
oit kunnen vertemfB
Agnes
fSH volgt).
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maander franco p. p1,25.
Enkele nummers - O.Oa4.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—6 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Ontvangen voor K. Mennik te Bergen-
theim een postwissel ad f5, (poststempel
Voorburg).
Nu wij de Handelingen voor ons hebben,
mogen wij ons den loop der crisis ons aldus
voorsteilen
11 Febr. Het kabinet-De Meester dient
ontslag in. De Koningin raadpleegt de
voorzitters der beide Kamers, den vice-
president van den Raad van Stat e en eenige
leden der Tweede Kamer.
17 Febr. De voorzitter der Eerste Kamer
de heer Schimmelpenninck rapporteert aan
de Koningin met redenen omkleed dat er
geen termen bestaan voor de rechterzijde
om de bestuurstaak op zich te nemen.
21 Febr. Minister de Meester ontvangt
van H. M. het verzoek van het geheele
Kabinet om op de ontslagaanvrage terug
te komen. Ministerraad. ,-j
26 Febr. Minister de Mee_,'er verklaart
namens het geheele Kabiu>t (dus ook
namens minister Staal) dat ri rechterzijde
wel degelijk tot de bestv rstaak moest
aangewezen wordeD, waari^Jhij H. M. uit-
noodigt, desgevorderd mei ftitbinding der
Tweede Kamer.
27 Febr. H. M. doet aan d("i heer Schim
melpenninok de opdracht ttg. vorming van
een kabinet nit de Rechterzi le. Deze raad
pleegt hierop de heeren Koeman, Heems
kerk, Talma, Loeff en Lohn-^n. De bedoe
ling van de opdracht was jat dan door de
rechterzijde aan 11. M. 'n voo rtel zou worden
gedaan betreffende den persi _,n die dan als
Kabinetsformateur zou behooWn 0p te treden.
(Een opdracht tot Kabinetsformatie is
dus aan niemand der reyiterzijde ge
geven.) .g
1 Maart. De heer Schimmjlpenninck ant
woordt aan H. M.„indienJe loop dien de
saken genomen hebben h(J Kabinet heeft
bewogen zijn ontslag aan -e vragen, dan
volgt daaruit naar onze mee
ingniet dat de
rechterzijde in do eerste pl( ats geroepen is
om zjjn taak over te neme:c Immers heeft
de rechterzijde noch in de. Serste- noch in
de Tweede Kamer een besli sing uitgelokt,
welke indruischt tegen t J 'ogram van het
Kabinet in de Troonrede vkn 1995 meege
deeld; en zoodanige beslissii'/g is ook niet ge
vallen. Aftreding van het habinet kan der
halve geen ander gevolg hej,ben dan dat de
toestand weer intreedt dij ontstaan was
door den uitslag der verki;zingen in 1905.
Vermits die toestand desljds geoordeeld
ward mee te brengen dat de rechterzijde
niet aan het bewind koniklijven, zal zij
ook thans niet eerder tot ie oplossing van
de door de aftreding van iet kabinet ont
stane moeilijkheid kunnen aeewerken, dan
nadat gebleken is dat de partijen die in
1905 de meerderheid behaalden zich niet
bij maohte gevoelen een zco niet parlemen
tair, dan extra parlementair kabinet te
vormen'1.
De heer Sohimmelpenainok verzocht
hierbij H. M. hem van de opdracht te
willen ontslaan.
16 Maart. De ministers verklaren aan
H. M. de voorwaarden waarop zij nu
met uitzondering van minister Staal op
han ontslag-aanvraag willen terugkomen.
Da (revolutionaire) slotwoorden van dit
sohrij ven luiddenIn de benoeming van
den nieuwen titularis van Oorlog zou dan
Uw kabinet tevens moeten zien de bereid
verklaring van Uwe Majesteit om mee te wer
ken tot de indiening zoodra mogelijk van een
afzonderlek wetsontwerp als bovenbedoeld en
tot bekrachtiging daarvan na aanneming
door de Staten-Generaal".
1821 Maart Vergeefsche poging van
mr G.v. d. Linden.
Inmiddels overweging door genoemde
Rechtsche heeren van de stukken en van de
hierboven afgedrukte bedenkelijke slot-
clausule, die de Koningin dwong een wet te
zullen bekrachtigen waarvan zij den inhoud
nog niet eens kende; zoodat Hare Maj esteit dus
geenerlei notitie zou mogen nemen van wat
Raad van State of leden der Staten-
Generaal misschien in het midden zouden
hebben gebracht, zoodra slechts een meer
derheid, onverschillig om welke reden, het
ontwerp had aangenomen. In dit stelsel zou
geheel de landsverdediging ondergeschikt
kunnen worden gemaakt aan politiekeover-
leggingen tusschen partijen en zou de
waarborg, dien nog steeds het veto-recht
der Kroon tegen gevaarlijke stappen ople
vert, thans, indien er een Kabinet gevonden
kon worden, dat de politieke gevolgen van
de uitoefening van dat recht voor zijn reke
ning wil nemen, geheel vervallen. De
Koningin zou in dat stelsel de rol vervullen,
die, naar onlangs verluidde, den President
in een naburig land is opgedrongen, toen
de Ministers hem de bevoegdheid betwist
ten om kennis te nemen van wat in hun
Kabinet voorviel.
(De heer Lohman die dit mededeelde in
de Kamerzitting van 16 April voegde hier
aan toe Ik mag hier niet verzwijgen dat
onder de adviseerende leden met kracht
de meening verdedigd is dat bovenstaand
antwoord der Regeering dadelijke bereid
verklaring om de bestuurstaak te aanvaarden
eischte.
Wij zijn zoo vrij om hiermee in te stem
men. Men herinnere zioh dat iets dergelijks
in 1880 heeft plaats gehad na de verwer
ping van art. 1 der Kanalenwet van minis
ter Tak. Toen heeft de premier van het
kabinet minister Kappeyne aan Z. M. den
Koning als voorwaarde van aanblijven vsn
't kabinet (natuurlijk zonder Tak) gesteld
een zekere carte blanche inzake een voorstel
tot Grondwetsherziening. De Koning wees
die voorwaarde af en Kappeyne ging heen)
28 Maart sohrijft de heer Schimmelpen
ninok aan Hare Majesteit
„Als de slotsom onzer overwegingen
veroorloof ik mij eerbiedig ter kennis van
Uwe Majesteit te brengen, dat nu het
demissionnair Kabinet bereid is op zijne
aanvrage om ontslag terng te komen, onder
de voorwaarden meegedeeld in zijn schrij
ven van 16 dezer wij van oordeel zijn,
dat voor de rechterzijde in de gegeven om
standigheden alleen dan de verplichting
ontstaat de bestuurstaak te aanvaarden,
indien het Kabinet volhardt by zijne mee
ning om in de benoeming van den nieuwen
Minister van Gorlog de bereidverklaring
van Uwe Majesteit te mogen zien tot be
krachtiging van het in laatstgenoemd
schry ven bedoeld afzonderlijkwetsontwerp
na aanneming door de Staten-Generaal".
De Ministerraad heeft hierop zijn be
doeling met de slotclausule verduidelijkt
door o. a. te zeggen dat het wetsontwerp
natuurlijk zoodanig zou kunnen gewijzigd
worden door de Staten-Generaal dat de
Koningin daarin aanleiding zou kunnen
vinden om aan zulk een wetsontwerp haar
goedkeuring te onthouden.
(Terecht merkte de heer Lohman, dit
voorlezende in de bovenbedoelde Kamer
zitting, op, dat deze nadere verklaring nog
twijfel overliet of het Kabinet ook dan het
veto-recht der Kroon erkent ivanneer het in
gediende wetsontwerp niet gedurende de be
raadslagingen van karakter verandert.
Minister De Meester evenwel verzekerde
dat alles een misverstand was geweest „dat
volledig was uit den weg geruimd", en 't
Kabinet de grondwettige rechten der Ko
ningin niet wilde verkorten.)
De Koningin heeft dan ook terstond ver
klaard zioh met deze te volgen gedragslijn
te vereenigen.
De orisis was hiermee opgelost. Minister
v. Rappard verving Staal.
Wij meenden aan onze lezers deze tee-
kening van den gang der crisis verschul
digd te zijn.
Wij hebben gisteren al opgemerkt dat
van weerszijden (uitgezonderd door de
Eerste Kamer) fouten zijn gemaakt.
Terecht vroeg de heer Kolkman aan de
Regeering naar aanleiding dezer slotwoorden:
„Als zij geen beteekenis hadden, waarom schreef
gij ze dan neer, en als ze wel beteekeuis hadden,
waarom liet gjj dan los
Het stellen van de kabinets-quaestie was
zeker wel de grootste.
De onderlinge raadpleging der zes recht
sche heeren zonder den oud-minister
Kuyper was er evenzeer een.
Het antwoord van generaal Schimmelpen
ninok inzake de electorale meerderheid"
was een klein foutje; een veel grootere fout
echter was dat hij den Minister De Meester
machtigde om uit zijn particulier schrijven
deze zonderlinge meening publiek te maken
en ten bate van een slecht soort partij
politiek te gebruiken en van den minister
om niet te spreken van diens politieke
zoogmin mr. Goeman Borgesius was
deze publiceering met de onuitgesproken
tendenz om van een goedhartig, ondoordacht
gegeven, ongeoorloofd verlof een politiek
misbruik te maken, een laakbare daad,
waarvan men de Nieuwe Courant zei
't laatst nog ten opzichte t an een anderen
staatsman, doch toen niet van haar kleur
onder gewone mensohen zeggen zou
een gemeene streek.
Maar een streek waaronder het terug
gekeerde kabinet nimmer zal vermogen te
begraven zijne hoogst bedenkelijke revo
lutionair liberalistische theorie, die hem
verlokte tot het opleggen van een dwang
maatregel aan de Kroon, met terzydezetting
der Grondwet!
Hier valt een stukje revolutie-politiek te
constateeren niet bij het liberalisme van de
straat of van de volksvergadering, maar bij
het liberalisme in het otficieele costuum
van den Dienaar der Kroon
Dat heeft de crisis aan het licht gebracht;
en de heer LohmaD, christelyk-historisch
als hjj is, verdient dank dat hij 't consta
teerde, en in de bres sprong voor de rechten
der Kroon, gelijk mr. Drucker, vrijzinnig-
democraat, 't deed voor den wil van 't Volk.
19 April 1907.
Heden, 19 April, viert Prins Hendrik der
Nederlanden zijn 31sten verjaardag.
Het Nederlandsche volk wenscht zich
met dezen blijden gedenkdag van 't Konink
lijk Huis geluk.
Prins Hendrik heeft ten gevolge van zyn
optreden aan den Hoek, de harten van wie
nog verre stonden, stormenderhand ver
overd.
Ook de Zeeuwen behooren tot deze ge
lukkigen.
Daarom deelen ook zij, voorzoover zij
Oranje liefhebben,en 't Gezag hooghouden,
van harte in de feestvreugde.
De Koningin leve
Heil den Prins
God zegene Nederland en Oranje
In de belangrijke Kamerzitting van 16
dezer, waarin de minister zijn belangrijke
mededeelingen omtrent de crisis deed en
de heer Lohman daarvan de nog belang
rijker aanvulling, terwijl de nieuwe af-
deelingen moesten worden getrokken en
de centrale sectie voor het volgende twee-
maandelyksch tijdstip moest worden be
noemd, waren van de 19 leden ter rech-
terzyde9afwezig, waarvan 3 wegens ziekte,
dus 6 zonder kennisgeving, en van de
linkerzijde slechts 4 van welke 3 met
kennisgeving.
Gevolg van deze afwezigheid ter rech
terzijde was dat de centrale sectie die in
haar meerderheid Rechts had kunnen zijn,
thans bestaat uit 3 vrijzinnigen met de
heeren Lohman en Kolkmam
Omtrent de Belgische crisis verneemt
men naderDe liberalen namen op hun te
Brussel gehouden vergadering een motie
aan, waarin Bog eens heftig geprotesteerd
werd tegen de houding van het kabinet, en
krachtig de ontbinding van de Kamer
wordt verlangd.
De socialistische Kamerleden zijn door
de partij gemachtigd gemeenschappelijk
met de liberalen op te treden. Onder-
tusschen verlangen de socialisten, in af
wijking van de liberalen dat de koning
z\jn besluit betreffende de intrekking van
de my'nwet zal te niet doen.
Dit laatste moet men maar beschouwen
als een vuistslag op een veeren bed; want
de Koning en zijn vertrouweling De Smet
zijn het al eeBs geworden over diens af
treden De Smet en zijn mede-aftredenden
vriend De Trooz schijnen 'tal eens omtrent
De Smet's vervangingen De Trooz moet
't ook reeds eens geworden zijn met den
Koning over de samenstelling van het
nieuwe kabinet. Wel had de Koning liever
'toude behouden, doch De Smet was niet tot
aaubljjven te bewegen; en een kabinet-De
Trooz is toeh nog beter dan eenkabinei-
Beernaerl want de Trooz zeilt oDgeveer in
hetzelfde vaarwater als De Smeten
Beernaert, de aanvoerder der vooruitstre
vende Katholieken wil geen kabinet saam
stellen dat onder meer in de Congo-quaestie
niet heeft medezeggenschap en beheer met
den Vorst.
Het schijnt gewenscht dal 't nieuwe
kabinet voor den 1 Mei-dag in werking
zij, opdat het roerige volkje in de roerigste
deelen van dat roerige land zonder beroe
ring dezen dag kunnen viereD, met hoop
op den 8uren werkdag in deKempermijnen.
Bij de plechtigheid, gisteren in het Vati-
eaan gehouden, waarbij eenige nieuwen
kardinalen de teekenen hunner waardig
heid werden verleend, heeft de Paus een
scherpe rede gehouden tegen de modernen
in de Katholieke gemeenschap. Z. H. ving
aan met van de vervolging van de kerk
te spreken, doch voegde eraan toe, dat
ditmaal niet de Fransche kerkstrijd werd
bedoeld, doch geheel andere vijanden van
de Kerk, die nieuwe theorieën uitdenken
den Bijbel, als ware het een gewoon boek,
aan critiek onderwerpen, en in tijdschriften,
dagbladen en brochures eischen, dat de
Kork zich buigen zal voor het modernisme.
Het doet den Paus leed, dat deze modernen
de critiek hooger stellen dan het dogma.
De aanleiding tot deze bestraffende toe
spraak sohijnt gelegen in het optreden van
Murri, hoofd van de christelijke democraten
in Italië, die van zijn herderlijke waardig
heid is gesuspendeerd, na kort te oren
van Termo naar een veel kleinere stand
plaats verplaatst te zijn geweest,
Botha kan 't in Engeland goedvinden
met zyn oude vijanden. Hij wordt overal
toegejuicht en bewierookt. Wat zal hij
ook anders doen
Ter gelegenheid van het voorgenomen
bezoek der koloniale Premiers aan Ports
mouth, in Mei a.s., zullen de heeren een
spiegelgevecht ter zee te zien krijgen, een
aanval op Portsmouth, dien zij zullen kun
nen volgen van het dek van de „Dread
nought". Het manoeuvre-plan bevat een
poging door torpedo-jagers, torpedobooten
en onderzeesche vaartuigen om de haven
in te komen en 60 tot 70 vaartuigen znllen
eraan deelnemen. Dinsdag a.s. wordt er
vast repetitie gehouden, waarvoor natuur
lek de noodige waarschuwingen aan
koopvaardy-schepen zullen moeten worden
gegeven.
Als er maar geen ongelukken by ge
beuren
Wat de Fransche regeering aangaat
hebben wy al meer er op gewezen dat haar
leden, voor zoover zy vroeger vuurroode
volksmannen waren, thans nu zij op het
kussen zitten, dat „volk", langs welks
schouders zy opklommen, vrywel uit
lachen.
Wat 'nlawnri is er in ons land niet door
de radicalen a-maakt dat minister Kuyper
in 1903 d« staking provoceerde door zyn
indiening van 'n wetsontwerp tot instelling
onder anderen van een vaste spoorweg
brigade. Thans zien wy 't Fransche minis
terie iets dergelijks toepassen by myn-
werkersstaking. De minister van Oorlog,
Picquart, heeft bereids, in overeenstemming
met Barthou, den minister van openbare
werken, bepaald dat soldaten die in geval
van een mijnweikersataking bij de uit
voering vaD dringende werkzaamheden
worden gebruikt, hetzelfde loon als mijn
werkers zullen ontvangen.
Zij worden derhalve van regeerings-
wege flink beloond op den koop toe.
Eu dat geschiedt in het radico-socialis-
ti8cho Frankrijk.
Het herstel van den vrede in Midden-
Amerika schijnt nu werkelyk ophanden te
zjjn. Volgens te Washington aan het depar
tement van marine ontvangen telegrafische
bericht, is de kanonneerboot „Boston" van
Amapala in Honduras naar Corinto ver
trokken, om generaal Zelaya, president van
Nicaragua af te halen en naar Amapala over
te brengen, voor een bespreking met gene
raal Figuera, president van San Salvador,
die met de „Chicago" naar Amapala zal
worden gebracht. President Roosevelt heeft
generaal Figuerra telegrafisch geseind, dat
de Unie en Mexico tijdens de conferentie
den vrede zullen handhaven op do grens
van San Salvador en Guatemala.
UIT DE PROVINCIE.
Middelburg. Donderdagavond hield do
vereeniging tot bevordering van 't vreem
delingenverkeer alhier, haar jaarvergade
ring, onder presidium van dhr. H. P. den
Bouwmeester. De secretarie, dhr. H. J. G.
Hartman bracht het jaarverslag uit, waar
uit bleek dat de vereeniging thans 408
leden telt. Uit het verslag van den pen
ningmeester, dhr. J. Appel melden wij dat
de kosten voor de inrichting van 't nieuwe
gebouw der vereeniging f4285,961/» heb
ben bedragen.
De totale uitgave bedroeg f5834 861/»,
de ontvangsten bedroegen f5825.42, zoodat
de rekening sluit met een tekort van
f9.441/».
Tot bestuursleden werden benoemd de
heeren D. L. Broeder, P. R. Tak te Seroos
kerke, A. ten Harmsen van der Beek en
M. C. Roest.
Naar wij thans met zekerheid kunnen
mededeelen zijn van anti-revolutionaire
zijde tot oandidaten gekozen voor de
Provinciale Staten in het kiesdistrict Goes,
de heeren D. Mulder teOvezand (aftredend),
M. Noordijke te Colijnsplaat (aftredend),
en in de plaats van de heeren Vader van
's-Gravenpolder en Oggel, die bedankt
hebben, de heeren A S. J. Dekker, lid v./d.
gemeenteraad te Goes en J. Wondergem,
wethouder te Kruiuingen, welke heeren
de candidatuur hebben aanvaard. Alle
genoemde heeren werden mei overgroote
meerderheid van stemmen gekozen.
Veere. Verplaatst met ingang van 1
Mei a.s. J. van Keulen rijksambtenaar 2e
klasse van Koewacht naar hier.
Bij kon. besluit is benoemd tot plaats
vervangend griffier bij den raad van
beroep (ongevallenverzekering) te Mid
delburg mr. F. B. Evers, advocaat,
procureur en secretaris van den voogdij
raad aldaar.
Serooskerke (W.) Tot groot gerief
van vele inwoners dezer gemeente is alhier,
vanwege de posterijen een tweede brie
venbus geplaatst en wel tegen een pilaar
van het hek der Herv. Kerk. De post-
looper van Middelburg naar hier, zal
tweemaal per dag die bus ledigen. Door
deze plaatsing is aan een lang gekoester-
den wensoh van vele ingezetenen tegemoet
gekomen.
Schore. Donderdagavond vergaderden
de leden der kolenvereeniging in welke
vergadering werd herbenoemd tot penning
meester dhr. A. Stevense Mz., en benoemd
werd tot commissaris in plaats van den
heer M. Karelse de heer A. Louwerse en
tot werkman-bode de heer F. van Koge-
ienberg, wien tevens werd opgedragen
door de vele wanbetalingen geen kolen
uit het pakhuis af te geven dan bij on
middellijke betaling.
Met ingnc van 93 April zijn de
openstellingsmtn op aorkdu^cn yan bat
