NIEU1SBLAD
VOOR ZEELAND,
legel-
iek
Spriistierei
No. 169 1907.
Vrijdag 19 April,
21e Jaargang.
GHRIS'ELIJK-
HISTORISCH
wd adres!
met Tain
EL.
-school
sm., Middelburg,
EUWSCHE
Putter
OOP
Mutsaards en een
)onstekken,
a te koop,
5ÖP
dei een Hand-
p. aarnoutse,
Vt
enkuecht
Meid
gevraagd
benoodigd
gate Helpster
VERSCHIJN ZESMAAL PER WEEK
WecL S, J. DE JONGE-VERWESP te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
VLB VBO. -
M, LAKKEN en
ACKVARNISH
en BRONS-
is big
VLISSINGEN
Ruime keuze,
lie concwrentie.
ge franco - - -
H© spoe-feen
OES: Dinsdags;
Donderdags en te
ags.
)0P,
jsche straat I 173,
KLEMKERK.
iezelinge.
jeburgers (witte)
nden (reekleurige),
racht voor kooper.
.MSE, St. Laurens,
msburg".
Opgeltje te
met 3 5 re-
it opgave van prijs
n het bureau DE
out, bezaagd en
jr Mestputpalen en
J. COLIJN, Scher-
gen.
dei
t benoodigd, bfj J.
trg-
arbeider en.
Ikneeht
door A. ER ANCKE
e.
Mei
IV
DE KLERK te
JAAR met goede
d, wenscht in kenniB
onge dochteri
Isd., om na weder-
sen huwelijk aan te
houding verzekerd.
2t boekh. R. M.
u r g-
jan, liefst terstond,
odigd. Adres: P.
5 k e r k e.
Hing met Mei
e s b o s c h
(Koudekerke).
der tegenwoordige
5, Serooskerke (W.)
h aan te melden na
J. P. DE WINDT,
Goes.
ige-Verweat - Gom.
-C>
IEDERE! WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie nanden franco p. p1,25.
Enkele nummei0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EK VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
IJK.
Wemeldïnge 22 en 23pril des voorm.
ierseke 28 April desamiddags, 24 en
25 April. o
Kruiningen, met t pondering van
Hansweert 26 April, y
Hansweert 27 Apriii
Uit de mededeelingë
van den heer Lohmi'
April 1907.
ser regeeringen
lia de Tweede
Kamer in betrekking de crisis, blijkt
dat niemand van Reel. als kabinetsfor
mateur is opgeroepen.. j>ok maar aan
gewezen maar dat (1 'de voorzitter
der Eerste Kamer is ui «LOnden geweest,
om met een vijftal he«pn van Reehts als
vertegenwoordigers va1 bepaalde partij-
groepen te bespreken Reehts de neer
gegooide portefeuilles ld op te rapen.
Dat dientengevolge Ie voorzitter der
Eerste Kamer te dien inzien wel geraad
pleegd heeft met Lohan, Loeff, Talma,
dooh niet met Kuyper, elke laatste staats
man trouwens overal Tuiten sohijnt ge
houden te zijn,
ir. C. v. d. Linden
stellen is afgestuit
Dat het pogen van
om een kabinet saam
op den onwil van L&s, om een ander
kabinet dan 't afgetfèlbe te steunenen
Dat van Reehts bieidverklaring tot
aanvaarding der regeeriak is gevolgd, toen
in een door 't aftredid kabinet aan de
Koningin voorgelegd ak een der grond
wettelijke rechten vi de Kroon werd
aangerand, althans op bse schroeven werd
gezet.
Dat eindelijk, gelijl bij alle correspon
denties in zake orisissi, zoowel Links als
Reehts fouten zijn beian.
De heele crisis wa»en fout, dewijl zij
onnoodig door het kt in et was geprovo
ceerd.
De samenspreking échts was een fout,
dewijl op Rechts ni
lijkheid der crisis rush.
Het antwoord van
en heer Schimmel
de verantwoorde-
penninek dat bij everaeel optreden van
de Grondwetsher
waar de me derheid voor was,
zou achterwege blijvn, was een fout;
waarvan de slimme djver van het vuile
soort politiek, de heerioeman Borgesius,
een handig gebruik vwt te maken.
Maar de grootste >ut, gelukkig naar
't zeggen van den min ter op een misver
stand, dat wil hier zggen op een onbe
wuste doortrekking e blootlegging van
't liberalistisch beginsel berustend, was dat
de Koningin door het kbioet bereids werd
uitgenoodigd haar goekeuring te heebten
aan een nog niet ingeiend, geamendeerd
of door de Kamers aalgenomen ontwerp,
wat een verkrachting is van het veto
recht der Kroon, luitens art. 71„Hij
heeft 't recht de doorjie Staten-Generaal
aangenomen wetsontwtpen al of niet goed
te keuren".
Daarbij zal wel alt\d de vraag onbe
antwoord bly ven waaron deze crisis, die
op niets uitliep, dan dit hetgeen de af-
getredene minister zeidt niet te kannen,
door ziin opvolger wel gidaan zal worden,
en dat beiden hierbij de instemming van
al hunne nota bene lezelfde l ool-
legaas genoten, zoo lang duren moest.
Ons dunkt, dat dit antwoord eenvoudig
luiden moest: omdat het zoo moeilijk is
op een font terug te komen of die te er
kennen.
De verhouding tusschen het bestuur en
de hoofden onzer scholen is nog steeds een
zaak, waarover onder de voorstanders van
het christelijk onderwijs Veelszins de ge
dachten nog uiteenloopen,
Sommige bestuursleden zouden liefst het
Hoofd der school zoo weinig mogelijk in
vloed geven op den gang van zaken. Als
de school maar marcheert en de ouders
niet klagen, dan zijn deze tevreden en kan
ook het hoofd tevreden zijn. Zij zullen dan
wel voor de centen zorgen. Van eene uit-
noodiging van het hoofd op een bestuurs
vergadering is bij zulke lieden geen sprake.
Ze vergaderen zeiven dan ook sleehts in
bestuur, als het moeilijk anders kan, b.v.
als het schoolgeld moet geregeld of iets
aan gebouw of huis hersteld moet worden.
En zoo gaan de zaken al voort, stillekens,
stillekens en alzoo stillekens achteruit.
De sleur is er in en met de bezieling oor
en de belangstelling in het onderwijs is
het gedaan.
Treurig voor zulk een school, ook voor
het hoofd, tenminste als deze niet ver op
zijn dagen is gekomen. Gelukkig zijn er
niet vele van zulke schoolbesturen. De
meeste zijn ijverig genoeg en doen in dezen
hun plicht. Zij bezoeken geregeld de schooi,
brengen mondeling of schriftelijk verslag
uit in de regelmatig te houden bestuurs
vergaderingen, waar gewoonlijk tijd te
kort is, om alle belangen, het schoolwezen
rakende, te bespreken.
En is daarbij het hoofd tegenwoordig
Gewoonlijk ja. Zoo niet, dan heeft hij
zijn gevraagd advies schriftelijk ingeleverd.
Zoo behoort het dan ook op zijn minst
te zjjn. De onderwijzer, dus zeker niet 't
hoofd, is geen loontrekkend dienaar, die
sleehts plichten heeft en moet kennen en
daarmee uit. Het zon er in dit geval met
ons schoolwezen slecht uitzien. De vrueh-
ten van het onderwijs door zulke onder
wijzers-automaten gegeven, alzoo zonder
eenig leven of bezieling, zonden waarlijk
gering zijn. Er zijn tooh zóóveel gevallen,
waarin de meest ijverige en practischo
bestuurder het advies van het hoofdniet
kan missen. Met routine alleen komt men
er niet. Daarom is het steeds gewenscht,
dat het hoofd eener school, niet 't minst
ook op de dorpen, adviseerend lid zij van
het bestuur. Een goed onderwijzer zal
van deze zijne positie waarlijk geen mis
bruik maken. Daarenboven het is geen
voorrecht, geen gunst maar veelszins de
noodzakelijkheid, welke het hoofd in de
bestuursvergadering roept. En worden er
zaken besproken, niet de schooi, maar zijn
persoon betreffende, welnu, dan mag van
het hoofd eener christelijke school toch
verwacht worden, dat hij zoo bescheiden
is, nit den bestuurskriDg te vertrekken,
vóór hem door den voorzitter verzocht
moest worden zich uit de vergadering te
verwijderen, of zooals men vroeger bij
kerkeraadsleden placht te spreken, buiten
te staan.
Hoe groot het verschil van uitgaven zijn
kan door ket milheu waarin men leeft moge
o. a. blijken uit het cijfer dat Zierikzee voor
zijne openbare werken uitgeeft in tegen
stelling met de even gelijk bevolkte Lim-
burgsche gemeente Sittard in Limburg.
Sittard kost per hoofd voor dit onderdeel
der gemeentehuishouding f 55.54 en Zie
rikzee f 370.62.
Het gewone verschijnsel, provincie-wijze
gerekend is dat de ver uit het middenpunt
gelegen provinciën het minst aan publieke
werken ten koste leggen en de centrale het
meest. Interessant is deze opgave aanwij
zende hoeveel voor openbare werken in de
verschillende provinciën betaald wordt.
Kosten.
Provincie.
Drenthe
Limburg
Noord-Brabant
Gelderland
Zeeland
Overfjsel
Friesland
Groningen
Utrecht
Noord-Holland
Zuid-Holland
Inwoners. Totaal.
159.122 f 184,549 i 1.15
304.279» 450.110 1.57
581.713 960.096 1.65
597.016 1.O05.248 1.68
223.427 380.125 »1.7o
354.914 610.630 1.72
350.746 799-556 >2.27
312.451 727.290 *2.32
268.159 >1.038.644 >3.84
1.038.530 >5.027.469 >484
1.240.846 i 8.069.446 6.53
Ter Neuzen dat nog altijd gebukt gaat
onder de beperking aan iedere vesting op
gelegd en zich daardoor als in een keurslijf
gedrongen gevoelt heeft niet alleen voor
zijn woningtoestanden, maar ook voor zijn
toenemende soheepvaart de grootste be
hoefte aan los- en laadplaaten.
Bij den Waterstaat bestaan plannen tot
voorziening in deze behoefte, maar de
Maritieme VereenigiDg te Ter Neuzen
meent dat een plan door haar ontworpen
en in eene brochure toegelicht, de voor
keur verdient.
Beide plannen, dat der Vereeniging zoo
wel als dat van den Waterstaat, worden
berekend op eene uitgave van een half
millioen gulden.
Vermakely k als altijd is het contrast
tusschen zeggen en doen bij de socialisten.
Vandaag kon men in hun dagblad lezen
„Wij hebben er geen enkel belang bij,
in den burgerlijken coalitiestrijd als red
dingsbrigade te worden ingedeeld by een
der twee strydende legers. Wij kiezen onze
eigen positie, en strijden voor onze eigen
zaak, voor het socialisme. Wy zullen, waar
we maar kunnen, onze eigen candidaten
stellen, in de eerste plaats om de vertegen
woordigers van den arbeid te doen door
dringen in de Provinciale Staten zelf".
Dat zyn nu de woorden.
En de daden?
Straks loopt alles wat adem heeft onder
de socialisten naar de stembus om anti-
cleriealen, maar ook erkend conservatieven
te kiezen.
Menschen die er geen geheim van maken
dat zy liever y veren voor inkrimping dan
voor uitbreiding van het kiesrecht. Men
schen die verklaren niets te voelen voor al
die zich steeds uitbreidende eischen voor
het sociale leven.
Dat is de practyk.
Enfin, nieuws is het niet. Maar als
zoodanig brengen we het ook niet onder
de aandacht.
Zooals de heide eerst, na eeuwen braak
gelegen te hebben, bezwijkt voor de ploeg
die diep gaat, zoo wordt ook eerst na worste
ling de vrijheid verkregen.
Vrijheid is een zoo heerlijk goed dat iader
bet begeert en iedereen het belooft, en wie
niet in het gedrang komt, het ook geeft.
Maar hoeveel zal er nog moeten ver
anderen eer iedere „hooge" hoog genoeg
staat om ten allen tijde vrijheid te geven,
ook als die vrijheid gegeven moet worden
tegen eigen zin en meening.
Te Bergentheim, het O verijselsohe veen-
dorp, zouden ouders het brood ontnomen
worden, omdat zij hunne kinderen met Mei
naar de christelijke school zouden zenden.
In een adres aan de Koningin werd publici
teit aan deze vrijheidsberooviDg gegeven
en deze maatregel ingetrokken. Maar
éea offer moest toeh vallen.
Een der onderteekenaars van het adres,
een huisvader moet met 1 Mei zijn huis
verlaten en heeft gedaan, met de boodschap
dat hij het al lang geweten heeft.
We herhalen dit bericht kortelijk. On
langs deelden we het uitvoeriger meê,
omdat ds. Diemer eenige bijdrage vraagt
voor dezen man, die na 28-jarigen trouwen
dienst, maatschappelijk als offer valt voor
de christelijke school in eene omgeving
waar de vrijheid nog gelijk is aan de onge-
ploegde heide.
Missehien zijn er enkelen in onze omge
ving die een offertje willen brengen voor
dezen onbekende, maar die het spit af
bijten moet voor velen.
Zijn naam is Men nik, en de naam van
den predikant die dit feit aan Nederlands
christen-volk bekend maaktis ds. C. üieuoer.
Wil iemand voor dit doel iets kwijt zijn,
ook door onze bemiddeling bestaat gelegen
heid tot verzendiug naar Bergeutheim.
Reeds eenigen tijd geleden was er sprake
van dat een Hollandsch predikant zou gaan
arbeiden onder de drieduizend Nederlan
ders die zieh in Argentinië metterwoon
gevestigd hebben.
Thans kwam het bericht dat ds. Taal
van Krimpen eene roeping naar Buenos-
Ayres, de hoofdstad van deze Spaansoh
Zuid-Afrikaansohe kolonie had aangeno
men en Juni a.s. daarheen vertrekken zal.
Sleehts enkelen uit Zeeland trokken
daarheen en vonden, als we ons niet
bedriegen, het land nog in het eerste
I stadium van ontwikkeling.
Dat is missehien twintig jaren geleden
en twintig jaren beteekenen met de tegen
woordige hulpmiddelen voor de ontwik
keling van een jong land, heel veel.
Iets te melden van den tegenwoordigen
stand van zaken zal missehien aan velen
onzer lezers niet onwelkom zijn.
De Argentijnsohe Republiek heeft deD
naam van zilverland, maar is veel meer
landbouw- als mijnland.
Het land is vijfmaal zoo groot als
Duitsohland en zou als het even dicht be
volkt was als Duitsohland 300 millioen
inwoners tellen. Nu wonen er 6,12 millioen.
In dat uitgestrekte gebied wordt grond
in overvloed gevonden geschikt tot cultuur,
gansohe gewesten die enkel wachten op
kapitaal en persoonlijk arbeidsvermogen
om in ruime mate productief gemaakt te
worden.
Reeds nu is Argentinië een tarwe-land
bij uitnemendheid.
In 1870—80 werden 85,000 Hectare met
tarwe bezaaid, in 1885 was dat cijfer
700,000 geworden en de laatste officieel#
statistiek van 19051906 geeft 5,6 millioen
Hectaren voor tarwe-bouw aan.
En hoe klein is dit cijfer nog in verge
lijking met de oppervlakte die geschikt
is voor graanbouw en volgens de kleinste
ramingen wel op 50 millioen Hectaren te
schatten is.
Een ander belangrijk produot van Ar
gentina's landbouw is de maïs. Ruim 2.7
millioen Hectaren worden daar met dit
produet bezaaid.
Lijnzaad en Haverteelt nemen ruim 1
en ruim V2 miliioen Heotaren in beslag,
en verder is rogge, kanariezaad, tabak,
katoen en ooft, doch in veel geringer
mate, betrokken onder de voortbrengselen
van de Zuid-Amerikaansche Republiek.
De veestapel is enorm groot. Groote
grasvlakten eenvoudig aan de natuur over
gelaten strekken tot verblijf aan volgens
de opgaven van 1903 30 millioen stuks
rundvee, terwijl het aantal schapen ontel
baar en dat der paarden zeer groot is.
Door dit groote gebied dat door natuur
lijke vruchtbaarheid een rijkdom bevat
ontwikkelt zioh thans het spoorwegverkeer
over een lengte van 20000 Kilometers.
Daardoor worden nieuwe gewesten in het
binnenland geopend voor den landbouw;
die zijn productiëu nu naar de havens
kan afvoeren. Zoo wordt*Argentinie meer
en meer onder de landen van uitvoer
begrepeD. De uitvoer is in tien jaren
verdriedubbeld.
Toeh, meene men niet dat het in Ar
gentinië door den merkbaren en grooten
vooruitgang enkel licht en nergens duister
nis is.
Groote bezittingen zijn in handen van
enkelen.
Men vindt er veeteelt-bedrij* en die
175.000 Hectare beslaan. De geheele pro
vincie Zeeland telt 177000 Hectare.
Evenzoo is er groote opeenhooping van
kapitalen bij verschillende geldinstituten
zoodat het verkrijgen of betalen van bezit
dikwijls zeer moeilijk is.
Daar komt bij dat het wonen van Neder
landers onder een volk van Romaanschec
stam dikwijls onaangenaam is.
Voor Argentinië moge niet minder
wellicht meer dan voor de Vereenigde
Staten de waarschuwing uitgaan dat
tooh niemand roekeloos en zonder noodige
voorzorgen of hulpmiddelen vertrekke
naar een vreemd land, onder een vreemd
volk en in een onbekende natuur.
Onder de Vereenigingen in ons land die
zioh in de algemeene sympathie mogen
verheugen en die ook verdienen, behoort
de Heide-maatsohappij.
Wat uitgestrekte akkers liggen in ons
kleine land nog braak.
Moer das de helft onzer provinciën zien
hun productie-vermogen beperkt door
duizenden Heotaren biuiue heide, waar
sleehts de Eriea bloeit, maar die geen brood
voortbrengt.
Niet alleen onze zuidelijke provinciën
Limburg en Noord-Brabant deelen in die
winstderving, maar ook Gelderland en
Overijsel, Utrecht en Drenthe en Friesland.
En nu kwam de Heide-maatsebappij om
dat doodenveld ten leven te roepen.
Eerst het ontdoen van de bruine korst,
dan het onderstboven keeren als 't ware
door diepploegen of door bewerken met
den stoomploeg en daarna het voeden met
kunstmest, maakt nu reeds hier en daar
de dorre heide tot een paradijs, brood
gevende voor de nijvere band.
Wie de Tilburgsehe heide kent zal ver
baasd staan over den omkeer en wie het
lieflijk Apeldoorn kent, dat daar tot voor
korten tijd lag als een oase in een heide-
woestijn, en nu de jaarljjksche verande
ringen ziet, zal begrijpen dat den arbeid
van de Heide-maatschappij aller sympathie
heeft en ook verdient.
Daar is geen instelling die zoozeer het
aanzien van ons schoon land verandert als
deze Heide-maatsohappij eo evenmin eene
die meer productief arbeidt.
Het jaar 1907 belooft weder een jaar
van groote veranderingen te worden Niet
minder dan 800 Hectare, gelegen in Utrecht,
Drenthe en Noord-Brabant, moeten voor
den winter met de stoomploeg bewerkt
worden.
Al hebben enkele anti-revolutionaire bla
den reeds gewezen op de toestanden in
Frankryk, het land waar volgens den
Minister Viviani de hemelsche lichten zyn
uitgedoofd, toch hopen we onze lezers niet
te vervelen, door enkele uittreksels te halen
uit de brochure van een zaakkundige, dezer
dagen verschenen. Deze brochure heeft ten
doel de bevolking van des schry vers vader
land, het vruchtbare en schoone Frankryk,
als in een spiegel voor te houden de ver
derfelijke zeden die een volk met zoovele
goede eigenschappen bedeeld ten verderve
voeren.
In het revolutiejaar 1789 hiermee
beginnen we onze uittreksels, bedroeg de
Fransche bevolking 28 procent van de
totaal-bevolking van Europa, een eeuw
later was dit cijfer geslonken tot slechts
twaalf procent.
In 1901 telde men in Frankryk 33 de
partementen waar de lykkisten talryker
waren als de wiegen.
In 1905 was het aantal grafdeparte
menten tot 44 gestegen, zieh groepeerende
rondom vyf haarden van ontvolking, waar
de pestilentie van het neo-malthusianisme
en het alcoholisme de grootste verwoes
tingen aanrichten. Dat zyn Normandië,
Gascogne, Le Var, de Beneden Alpen,
l'Aube en Puy de Döme. Dit laatstge
noemde is het vruchtbaarst van bodem en
het onvruchtbaarst in bevolking.
In de graf-departementen telt men op
4 sterfgevallen 3 geboorten.
Men ban zich volgenderwijs een voor
stelling maken van de geschiedenis van
een Fransoh veistandig huisgezin.
Als de -ouders sterven hebben zij voort
gebracht twee kinoeren, waarvan er een
ongehuwd of zonder kinderen nateiaten
sterft, dan zijn er dus drie van de vier
gestorveD. Op die manier is één generatie
reeds geDoeg om een land te doen onder
gaan.
Wat deze toestand voorspelt voor het
zelfbehoud van het vaderland moge blijken
uit deze cijfersIn 1875 stond het getal
lotelingen in Frankrijk en Duitsohland
nagenoeg gelijk, lu Frankrijk 290,000
lotelingen, in Duiischland 820,000. Nu telt
Duitf-ctiland 450,000 en Frankrijk 280,000
lotelingen. Dudschland heeft twee millioen
geboorten en Frankrijk 870,000. Een groei
ende natie onmiddellijk grenzende aan
een dun bevolkte behoeft geen veldslagen
of bezetting meer om te overwinnen.
En de handel
In 1876 had Frankrijk een uitvoer ran
8300 mill'oen frpri"« en in 1904 van 4-170
laüüqen aabedwiaendt stijging ju 4oj. yen,
