voeder.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 157. 1907.
Vrijdag 5 April
21e jaargang.
UNIOR
et Keuken
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
'E „BLOK
p. 50 kilo.
OP
ge Geit,
enstbode
Yerweat - Goes.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S,
DE JONGE=VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Minister Staal en zijn verdedigers
)DELBVBG. -
van het toedienen van
"voeder, 's morgens als j
n kippen en andere
ordering der eierpro-
vakbladen, in dag-en
laatste jaren reeds zoo
schappelijke en bevat-
it, dat die als algemeen
rden geacht,
kheid is het dikwijls
-, om uit de velerlei
katen, tegen zoo velcr-
prjjzen aangebeden,
te doen. Want het
het steeds hooger op-
itgehalte, hebben vele
t oog verloren, dat de
len daaronder te veel
ste voedrrverhouding
j verloren. Bij het
voeder worden zeer
Is: hardnekkigdiar-
of andere kwalen in
en, en het behoeft
dat van het leggen
n geen sprake is en
gemist wordt.
Meen der oudste
morken in den
s Dog al die jaren
ebalta aan Eiwit en
draten en minerale
handhaaft daardoor
en ror m, als een der
beste, en zuiverste
"ijn.
ir voeder is waarliik
en, hiermede gevoed,
ee r dan met eenige
ijl de kosten bjjna
met gewone graan-
en hebben slechts
ncdig, terwijl de
graanvoeder worden
hierover, benevens
prijzen en attesten
e brochure van 40
aan ieder gratis
toegezonden.
5 kilo f 0.90, 10
■o f4,-, 50 kilo
ouders. Naar plaat-
thouder is, worden
en 50 kilo franco
lijn Roozendaal—
ijsverhooging, door
abriek toegezonden
kilo door geheel
per post na ont-
sel a f 1,—.
heen Eversdijk,
Amsterdam.
262 medailles.
-D. Alewijnse Sr.
Zierikzee, 5f. J.
Abr. du Burck
s. Goedegebuur
Krabbendijke, Adr.
P. J. van Strien
J. Vogel.
alle plaatsen bij
tter of kruidenier
voorwaarden ge-
nd, die dagelijksch
e 1 k kan leveren.
NG's Boekhandel,
n Noordweg tus-
Middelburg: ten
ende enkele klee-
e terugbezorging
GIDEONSE, Se-
UR.
Biggekerke.
u te 1 a n d e,
ril van haar 3e
N Ez., Z o ute-
of Mei. Adres:
ierkade 31,
V 1 i s s i n g e n.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
i
j-
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
IJK
Wolphaartsdijk, 5 April.
Helnkenszand, ook voor 's-H. Arends-
kerke 8 en 9 April, voormiddags.
's-Heerenhoek, ook voor Borsselen en
Nieuw dorp 9 April, namiddag» en 10 April.
Reeds in Januari, toen de oorlogs-
begrooting nog maar in schriftelijke be
handeling was, werd in de vrijzinnige pers
stemming gemaakt tegen de Eerste Kamer.
De Vaderlander, door Goeman Borgesius,
Eland, Reyne, Roessingh, Roodhuizen en
andere Kamerleden uit de unie-liberale
partij geredigeerd, schreef op weinig be
schaafde wijze over „het ploertige Voor-
locpig Verslag" dat door vijf leden der
Eerste Kamer als rapporteurs was opge
steld om de meeningen der Eerste Kamer
ten aanzien van de te vreezen gevolgen
vbd de terugroeping van het blijvend ge
deelte te vertolken.
Genoemd blad schreef „te hopen dat de
Eerste Kamer de begrooting maar ver
wierp", wijl dan „duidelijk zou worden
voor het kiezerskorps, hoe de samenstel
ling van dii, lichaam, dat feitelijk geheel
aan allen invloed der kiezers onttrokken
is uit den tijd en onduldbaar is. Enfin",
zoo liet de schrijver er op volgen, „dat
is maar een quaestie van tijdde oogen
gaan meer en meer opende tegenwoor
dig e Eerste Kamer zelve heeft de laatste
jaren daartoe veel bijgedragenze heeft
toch- weinig anders gedaan dan hare anti
quarische waarde verhoogen."
Een aanval die zeker niet van sterk
staan getuigde.
By de behandeling der oorlogsbegroo-
ting in openbare zitting hebben wij er
op gewezen dat het juist vrijzinnigen ge
weest zjjn die den maatregel van den mi
nister zonder de Volksvertegenwoordiging
er in te kennen, het scherpst hebben ge
gispt, en tegen ds ontblooting onzer gar
nizoensplaatsen op gronden aan de prac-
tijk ontleend, het meest nadrukkelijk
hebben gewaarschuwd. Wü herinneren
slechts de namen Rengers, burgemeester
Van Leeuwen en Stork. Slechts één vrij
zinnige verdedigde den minister, en dan
vrii zwakjes.
In de vergadering der Eerste Kamer
van 8 Februari, zeide de heer Van Leeu
wen dat hij tot zijn groot leedwezen de
verklaring niet kon afleggen, dat de oritiek
op het beleid van den Minister doorhem
geheel en al ongemotiveerd werd gevonden.
En waarom niet
Omdat het zijn de woorden van den
heer Van Leeuwen het niet voor te
genspraak vatbaar is, dat de mondelinge
en schriftelijke uitlatingen van den minister
verwachtingen hebben gewekt omtrent de
door hem te volgen gedragslijn, welke
niet in vervulling zijn gekomen.
En tot bewijs zijner stelling werden
door den heer Van Leeuwen eenige me-
dedeelingen aangehaald door den minister
in het vorig jaar omtrent het blijvend
gedeelte gedaan.
z/Uit al die mededeelingen aldus de
heer Van Leeuwen mocht men terecht
de oonolusie trekken dat de minister een
voorstel tot afschaffing van het blijvend
gedeelte gepaard zou doen gaan met voor
stellen omtrent andere maatregelen, die in
verband met de afschaffing van het blij
vend gedeelte moeten worden genomen.
//Wat mij zoo bijzonder leed doet is,
dat de minister niet is gekomen met een
behoorlijk uitgewerkt voorstel, waarvan
hij de gevolgen geheel overwogeD heeft
en dat bij voor zijne verantwoordelijkheid
nemen kan".
En hoe was het oordeel van den heer
Van Weideren Rengers?
Men leze
«Tol mijn leedwezen moet ik zeggen,
dat dit ministerie, dat ik met sympathie
heb zien optreden en van welks leden ik de
beste verwachtingen koesterde en die ik
gaarne mijn onverdeelden stenp had willen
schenken, dat het mij ten opzichte van
het beleid van het departement van Oorlog
zeer teleurgesteld heeft.
//Hoezeer zijne bedoelingen waardee-
rende, stel ik den minister niet lioog ge
noeg om hem te aanvaarden als organisa-
teur van ons krijgswezen, als den man.
die ons leger op den voet zal inrichten
als de behoeften van onze defensie en van
onze inwendige rust dit vereisohen".
En den volgenden dag, den 9 Februari,
nadat minister Staal gesproken had, ver
klaarde de heer Van Weideren Rengers
«De algemeene inhoud der rede van
den minister is voor mij niet in die mate
geruststellend, dat ik hem op den duur
als hoofd van het Departement van Oorlog
zou wensehen te begroeten".
Maar de heer Rengers wilde een uitweg
zoeken om niet te stemmen tegen de be
grooting van een lid van het ministerie,
dat hij met sympathie had zien optreden,
en daarom verklaarde hij vóór de oor-
logsbegrooting te zullen stemmen omdat
hij door de rondborstige verklaringen des
ministers meer vertrouwen in hem had
gekregen.
Hier is een bestrijding of verdediging
die herinnert aan 't hoor naar mijne woor
den, zie niet op mijn daden. In ieder ge
val,hebben deze vrijzinnigen Staals beleid
scherp afgekeurd.
Toen de Eerste Kamer ten slotte de oor-
logsbegrooting verwierp, ondanks de be
dreiging van den premier, dat 't kabinet
met den minister van oorlog zou heengaan,
is er in de gansche linkscbe pers een storm
van verontwaardiging tegen de Rechter
zijde opgegaan, terwijl over dhr. Van
Houten, die ook tegen gestemd had, niet
gerept werd.
Ook de sociaal-democraten roerden zich.
Bij monde van mr. Troelstra werd de ver
werping geschetst als een poging om het
denkbeeld van een volksleger te fnuiken
en de bezuiniging die een volksleger zou
meebrengen onmogelijk te maken.
Een beschuldiging die eigenlijk niets
minder is dan een praatje, dewijl het Dog
lang niet vaststaat dat een volksleger goed-
kooper zal zijn dan de tegenwoordigeleger-
organisatie.
Mr. Troelstra gaf er den schijn aan dat
't volksleger werd bestreden door „reactie,
cavalierie en artillerie".
Overigens prees hij dit ministerie boven
zijn voorganger (volgens 't verslag in de
N. R. C. van 22 Febr.) „meer omdat het vele
dingen niet doet dan wel omdat het iets
doet Op sociaal gebied heeft het 't arbeids
contract er doorgehaald, een zeer onschade
lijk wetsontwerp. De verhouding tusschen
patroon en werkman zal vrijwel hetzelfde
blijven. Het ontwerp-ziekteverzekering,
gewijzigd overgenomen, zal er wel komen
't beantwoordt evenwel niet aan de eischen
van soc.-dem. zijde gesteld".
En hij constateerde daarbij „de onmacht
der liberale partij" evenals andere par
tijen „om aan ons land een regeering te
schenken".
Terwijl deze woorden door mr. Troelstra
te Rotterdam gezegd werden, behandelde
mr. Mendels Troelstra's geestverwant
hetzelfde onderwerp te Amsterdam. Hij
zocht echter de fout niet in de Eerste
Kamer, maar bij het Ministerie zelf. Hij
sprak onder anderen
„Het gansche optreden van het Kabinet-De
Meester heeft geen enkel pakkend moment voor
de massa gehad, terwijl Kuyper althans vierkant
eene bepaalde levensbeschouwing vertegen woor-
digde. Zijn sterk persoonlijk cachet werd gedrukt
op het politieke leven van die dagen. De groote
schuld van de crisis is dan ook niet in de eerste
plaats het militairisme van de Eerste Kamer, noch
die instelling zelve. De fout ligt bij het Ministerie
zelf. Was het nu niet gevallen, dan zou het later
toch binnentijds op de belasting-voorstellen of
het blanco-artikel gestrand zijn. De liberalen
hebben willen regeeren alsof zij werkelijk de
bovendrijvende partij wareja. Zij hebben een
politiek ministerie gevormd, terwijlvan'n boven
drijvende politieke meerderheid geen sprake was.
Bij Borgesius en hen die hem gevolgd hebben
Jigt de fout. Onder een negatieve strijdleus is
men tegen de clericalen opgetrokken, en daarna
is men met een positief programma gekomen.
Terwijl het toch in den aard der zaak lag, dat er
een Cabinet d'affaires moest worden
gevormd.De eerzucht en de heerschzuchthebhen
den leiders der vrijzinnigen parten gaspeeld".
En wat zijn optreden in wetgevenden
arbeid aangaat, was deze sociaal-democra
tische redenaar van oordeel dat bet in
geen enkel opzioht boven zijn voorganger
stond en „wij 't ook geen enkele traan
zouden Da weenen".
«Het ontwerp arbeidscontract, oorspronkelijk
gekomen van liberalen kant, is mede gewor
den een stuk werk van minister Loeff. En als
minister van Raalte het ons niet gegeven had,
was een clericaal ministerie er toch wel mee
gekomen. Verdienste heeft dit ontwerp dan
ook niet, afgescheiden van de zeer schadelijke
bepalingen welke het ook bevat. En dit geldt
ook voor het ontwerp-ziekteverzekeringswet,
de voorziening tegen de gevolgen van invalidi
teit en den ouden dag, het koloniaal systeem,
het onderwijs, de militaire uitgaven, de belas
tingplannen enz. In al deze zaken onderscheidde
het ministerie-De Meester zich in niets gunstig
van het vorige kabinet.
Zeker, geen verdediging van dit Kabinet.
Waarbij nog komt dat hij, den eiseh
van een volksleger er bij halende, dezen
stempelde als //geworden een zuiver pro-
letarisch-revolutionaire"En de totale
onmacht van het Roemeensohe (volks)leger
in de eerste dagen om de boerenopstanden
to dempende deserties en totale tuchte
loosheid enz. daarbij aan het licht ge
treden, zeggen genoeg dat ai dat ge
roep om een volksleger" zonder meer
niets anders is dan politieke opwinding.
In ieder geval wij, die ook voor'n volks
leger zijn, vragen iets meer. Een volks
leger zonder tucht, zonder goede officieren,
zonder een wèl onderwezen geslacht, dat
niet alleen wiskunstig juist ziet, uitstekend
richt en mikt, en volmaakt afstanden leert
schatten, dach niet is onderwezen in het
abc van den eerbied voor gezag en disci
pline, is nog niets waard.
Men late zich dus door dat geroep van
StaalStaalen VolkslegerVolksleger
niet verschalken.
4 April 1907.
Bet is dus zoo goed als zeker dat het
Kabinet-De Meester, met uitzondering van
den heer Staal, blijft.
Deze oplossing van de crisis wijst op de
machteloosheid en de krachteloosheid der
linkerzijde om op te bouwen;
haar gebrek aan verantwoordelijkheids
besef waar zy besloot gezamenlijk heen te
gaan na het votum der eerste Kamer, en nu,
na aeht weken, eerst doet wat naar consti
tutioneel besef, noodzakelijk was
haar totaal gemis aan waardigheid,waar
van zij blijk gaf door de wijze waarop zjj
zich tijdens de crisis gedroeg en onder
allerlei drogredenen zich wecschte te ont
trekken aan de plichten haar opgelegd door
52 48.
Gelukkig dat het afschuiven haar niet
gelukte en het Nederlandsche volk zich
verder zal kunnen overtuigen van de zon
derlinge wijze der behartiging harer be
langen, door de vrijzinnigen toegepast.
he Middelburgsche Courant vrij gevolgd.
Zoo zal dan het scheepje van dit Kabi
net doch nu zonder Staal, opnieuw van
wal steken.
De eenig goede oplossing, waarop van
den beginne door on3 was aangedrongen,
en die bü minder onberaden optreden van
den stuurman niet eens nooodig zou zijn
geweest.
Tijge het ministerie nu met frisschen
moed weer aan den arbeid.
Echter niet in de stemming van den
opperman, die op karrewei gaat, omdat
het niet anders kan. Maar in die van den
Staatsman, welke roemt in de hervonden
vrijheid om te werken „tot voorstand van
't gemeen"
Juist geraden.
Den 23 Febr. schreef het vrijzinnige blad
Land en Volk:
Het gerucht begint meer en meer te loopen da*
het huidige Ministerie besloten zou hebben, met
uitzondering van generaal Staal, aan te blijven-
Naar wij uit de meest betrouwbare bron ver
nemen, is dat gerucht minstens genomen zeer
voorbarig; er is veel meer reden om aan te nemen,
dat de crisis nog lang blijft voortduren.
Juist geraden.
Het gerucht dat 't ministerie zonder
Staal zou aanblijven was voorbarig. En de
crisis heeft lang voortgeduurd.
Maar en hierop komt het aan het
ministerie is zonder Staal aangebleven. Het
is voorbarig gebleken in zijn dreigement om
met Staal heen te zullen gaanvoorbarig
ook met zijn gezamenlijke ontslagaanvrage.
Men kan er bij de aanstaande staten
verkiezingen op rekenen dat in onze pro
vincie alle sociaal-democraten, behoudens
een enkele die „maling" heeft aan een
partyparool, in de „anticlerieale" gelede
ren zullen plaats nemen.
Dit deden zij ook al bij de verkiezingen
in 1905 en zulks niettegenstaande op 't
partijcongres beslist was dat alleen op
voorstanders van algemeen stemrecht mocht
worden gestemd.
Maar nu zal het gemakkelijker gaan om
de meest conservatieve candidaten, zelfs de
ohrisielijk getinte liberalen, die hier en
daar tot wering onzer aftredende anti
revolutionairen zullen worden voorge
bracht, van ganscher harte te steunen.
Het congres te Haarlem Dam met alge
meene stemmen de motie-Schaper aan om
niet door het congres een paar maanden
te voren maar door het partijbestuur
kort voor de stemming het bevel te doen
uitgaan op wien de partygenooten zullen
hebben te stemmen.
Wij vestigen hierop bereids de aandacht
onzer vrienden opdat zy tegen den feilen
aanval op onze Slatenzetels door deze
zouaven der vrijzinnige partijen, zieh ter
dege zouden wapeDen en organiseeren.
Ons volksleven.
De kroniekschrijver in Bollandia meent,
dat ons volksleven er niet op vooruitgaat.
Hy zegt er o. m. dit van
Vooral het peil van het huiselijk leven daalt
onrustbarend.
Een hoofd van een openbare school hier ter
stede deelde onlangs aan schrijver dezes mede,
dat Zondagsavonds geregeld het overgroote
deel der ouüere kinderen van zijn school met de
ouders mee naar de een of andere „vermakelijk
heid" gaat, die ze in den grond bederft. Men
vraagt enkel naar „amusement" voor zich zelf
en de kinderen.
't Hooger leven sterft weg.
Wij lazen dan ook met ergernis de mededee-
ling van »Het Handelsblad»het blad dat in
vele Christelijke gezinnen hier ter stede nog
steeds schering en inslag is dat de De Ruyter-
week „op zoo waardige wijze geopend" was.
En wel te weten „in den circus Carré" en
dat op Zondagavond weer.
Geen wonder trouwens, „de heer Van Haar
lem" (de spullebaas) „kent", verzekert -Het
Handelsblad«, „zijn publiek"pakkend bovenal
moet het zijn, en hij is daarin weder geslaagd,
zoodat ook de voorstelling Zaterdagmiddag voor
de kinderen te geven, ongetwijfeld succes zal
hebben.
„Na de pauze wordt n.l. vertoond „Bestevaer
Michiel" hulde gebracht door de Nederlandsche
zeemacht. Een matrozenlied en een hymne
worden bij een viertal tableauxvivant voorge
dragen door den heer Henri Dons, den beken
den operazanger, in de uniform van zeeofficier,
terwijl het koor door matrozen gevormd wordt.
Na elk couplet van het „Matrozenlied" rijst
het scherm en krijgt men als in een lijst De
Ruyter te zien in een passende omgeving".
Enz. Enz.
En aan het slot van'het relaas;
«Een uitverkocht huis heeft gisteravond deze
voorstelling bijgewoond, die niet alleen deze
week, doch nog wel geruimen tijd langer des
avonds een stroom van menschen naar den
Amstel zal lokken.
«Daanoe zal ook meewerken het overige van
het piugiamma, inhooge mate internationaal,
Zoo vindt men er o.a. een troep Chineezen, die
zich duizendkunstenaars noemen en dan ook
alles ter zijde laten wat men gewone goochelarij
pleegt te noemen. Een gezelschap Russen geeft
in de bekende schitterende kleedij eenige znng-
nummers, gevolgd door de volksdansen, doch
zij brengen ook iets nieuws, een snaarinstru
ment, de Balalyka, die in verschillende grootten
door de leden van het gezelschap wordt be
speeld. Lous en Rika Davids komen met aar
dige coupletten, ondeugend genoeg (sic om
eens hartelijk te lachen, en de onafscheidelijke
acrobaten eu grapgenmakers ontbreken na
tuurlijk niet.
«De bioscoop geeft een zoo vermakelijke
scène de uitwerking van de electrische cein
tuur, dat deze een afzonderlijke vermelding
waardig is".
Zoo meent men nu, schijnt het, ons volk
op te mogen voeden. Ons komt het onver
antwoordelijk voor.
Het scharlaken.
Een Engelsch ohemieus zeide eens tot
zijne hoorders, bij gelegenheid dat hij eene
verhandeliag hielch over het vervaardigen
van papier//de ijzerachtige kleuren geven
ons altijd eenige moeite, maar vrat de
scharlakenlappen betreft, is het onmogelijk
de kleur te vernietigeu.
Gij ziet, zeide hij, dat vod, dat ik als
het ware met mijne oplossing doorweekt
heb, het is wel iets verbleekt, maar toch
nog zeer rood gebleven, en zoo ik het
langer in mijn ontbindend vocht liet, om
de kleur geheel te doen verdwijnen, zou
den de draden en vezels zoodanig verteren,
dat de overblijfselen voor ons fabrikaat
ondienstig moeten worden.
Wat zullen wij dan met de soharlaken-
iappen aanvangen? Zij zijn enkel te ge
bruiken tot de vervaardiging van het roode
vloeipapieren zoo gij wellicht niet hebt
begrepen, waartoe men dat papier een
roodachtige kleur gaf, zoo kunt gij er nu
de oorzaak van weten".
Een der hoorders van bovenstaande uit
legging, verklaarde later.dat hy dien nacht
de slaap niet kon vatten, van opgetogen
heid over eene mededeelirtg, die hem zoo
duidelijk deed begrijpen de groote rijk
dommen der genade en de onschatbare
waarde van het dierbaar bloed van onzen
Heere Jezus Christus.
De Heilige Geest toch heeft den profeet
Jesaj». ingegeven niet om te schrijven, al
waren uwe zonden blauw als het hemelge
welf, of groen als 't blad van den Olijfboom,
of zwart als de nacht, maar wel degelijk
al waren uwe zonden als scharlaken, zij
zullen wit worden als sneeuw, al wsren zij
rood als karmozyn, zy zullen worden als
wi te wol; uit alle kleuren juist de eenige
kiezende die'bij alle hulpbronten, zelfs der
moderne wetenschap, moet verklaard wor
den onuitwischbaar te wezen.
oïWG.
Het orgaan der Nederlandsche ZendiDgs-
vereeniging no. 4, April 1907 bevat een
belangrijk jaaroverzicht vaD den arbeid
der zendelingen. Bij iedeT kort verslag
staat 't portret van den zendeling. Zoo wor
den achtereenvolgens behandeld Batavia
(Tiemersma), Meester Cornell's (Albers en
Bliek), Buitenzorg (Alkema), PaDgharepan
(Tuiten), Tjandjoer (Blinde), Bandoeng
(Rutten en Iken), Garoet (Hoekendijk),
Tjideres (Verhoeven), Cheribon (v. dB rug)
Indramajoe(Vermeer en Anna de Haan).
Van de gemeenten om Batavia zijn enkele
kwijnende, sommige bloeien. Op Meester
Cornells is een goed vooruitgaande school,
in de omgeving is een enkele post door
de inmenging van Roomsehen en Metho
disten tot scheuiing gekomen. De helper
Nathanael, die Roomsch werd, viel in
oDgenade bij den pastoor en voegde zich
bij de Methodisten, die de ohr. gemeente
aldaar beroeren, terwijl zij de Mohame-
danen links laten 'iggen. Buitenzorg klaagt
over gering kerkbezoek, gevolg van te
weinig huisbezoek, en dit wordt meer ver
oorzaakt door de opleiding van de 3 oudste
leerlingen der kweekschool, die al de zorg
van den zendeling vragen. De school maakt
'tgoed, doch het hoofd, een inlander, moet
