NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 148. 1907.
Maandag 25 Maart
21e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed, S, I DE JONGE-VERWEST,
F. P. D'HUU, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Familienamen in Zeeland.
UIT RE PROVINCIE.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April op ons blad
abonneeren, ontvangen het tot dien
datum gratis.
nSZouLd-eJrerJs:©..
Voor een lid van den gemeenteraad
steunen wij de oandidatuur door de anti-
revol. kiesvereeniging gesteld, van dhr.
H. DEKKER Jae.zii.
't Is wel de moeite waard, eens ca te
gaan, hoe wfi aan onze namen gekomen
zijn. De geschiedenis van vele namen le
vert een niet onbelangrijke bijdrage voor
taalkunde, voor volkskunde („folklore"),
voor geschiedenis. Vooral is dit 't geval
met de familienamen, die niet, zooaïs de
meeste voornamen, gemeengoed zijn van
verschillende volken, zij 't dan ook naar
taal en tongval gewijzigd. Onze verdien
stelijke oudheidkundige en folklorist Johan
Winkler heeft een uitvoerig werk geschre-
.ven over Nederlandsehe Geslachtsnamen,
■waarin allerlei merkwaardige bijzonder
heden voorkomen, door die namen toege
licht, aan deze verbonden en door deze
in de herinnering teruggeroepen. Dat de
schrijver naast de duizenden namen, door
hem behandeld, meerdere duizenden onbe
sproken gelaten heeft, ligt in de rede, en
wie de registers nagaat, zal bespeuren,
dat van de Zeeuwsche namen slechts
enkele behandeld zjjn. 'kVind 'tniet on
aardig eens den oorsprong na te gaan van
een aantal namen, die dagelijks in onze
omgeving genoemd worden en vertrouw,
dat ook tenminste sommigen onzer lezers
in de uitkomst van dat onderzoek een
weinig belang stellen, waarom ik de vrij
heid neem 't ter plaatsing in ons blad aan
te bieden. Aanvulling, des noodig verbe
tering, van 't geen ik meen te mogen vast
stellen, zal mij zeer welkom zijn.
Namen dienen om menschen, dieren of
dingen van elkander te ondersoheiden.
Daar de voornamen reeds van ouds in
verschillende familiën voorkwamen, had
men ook reeds behoefte aan toenamen.
Wat lag meer voor de hand, dan dat men
deze ontleende aan den naam van de
vaders? Reeds in den Bijbel worden de
menschen onderscheidenlijk aangeduid
door bijvoeging van den vadernaam. Om
een bekend voorbeeld te noemenin den
Apostelkring werden de twee Jacobussen
onderscheiden door de toevoeging „zoon
van Zebedetis" en ,,zoon van Alfeüs".
Zelfs werd die vadersnaam reeds toen
tot eigenlijke naam verheven, zooals de
namen Bartimeiis zoon van Timeüs)
en Bartholomeüs) zoon van Tholomeüs)
leeren. In ons Jand giDg 'tal evenzoo.
Waven er twee of meer Jan's op een dorp,
maar heette de vader van den een Pieter,
van den ander Hendrik, dan werd de een
Jan Pieters, Pieterse of Pietersen (oor
spronkelijk Pieterszoon, Pietersz) en de
ander Jan Hendriks, Eendrikse of Hen-
driksen genoemd. De kinderen van allebei
die Jannen heetten dan weer Jans, Janse,
Jansen, maar omdat er op die wijze weer
allioht volkomen gelijknamige dorpsge-
nóoten kwamen, moest men weer een
nieuwe onderscheiding bedenken, bv. men
behield ook den grootvadersnaam bij en
benoemde aldus Frank Jan-Hendriksenen
Frank Jan-Pietersentzoon). Veelal koos
men eenvoudiger onderscheiding en be
noemde naar ambacht, bedrijf, woonplaats
enz., doch daarover later.
Een groot aantal vadersnamen (patro
nymics) zijn in de 18e en't begin der 19de
eeuw (invoering van den «Burgerlijken
Stand") familienamen geworden. Heelte
vroeger de vader Simon zijn zoon Jan
'Simonse diens zoon Pieter Janse
diens zoon Hendrik Pieterse enz. sedert
den Fransohen tijd bleef de toen door
4 emand gedragen toenaam de naam van
^ijo geslacht. Wie toen Jan Pieterse heette,
droeg op zijn geslacht den naam Pieterse
over enz. Zulke vadersnamen zijn onmiddel
lijk als zoodanig herkenbaarde Janse's,
Pieterse's, Hendrikse's, Leinse's enz. enz.
behoeven geen oogenblik naar den otr-
sproDg van hun familienaam te zoeken.
Er zijn echter een aantal vadersaameu,
die men niet dadelijk als zoodanig herkent.
Neem bv. de namen Moens en Boone. Als
ik zeg, dat in de middeleeuwen de voor
naam Moert niet ongeweon was, zal meu
begrijpen, dat de familie Moens afstamt
van iemaud, die dezen naam heeft gedragen
en als ik opmerk, dat Boon ook een ge
wone voornaam was, doorgaans wel een
verkorting van Bonifaeius, dan begrijpt
men dat de kinderen van zoo'n Boon den
bijnaam «Bonenzone", later Bonen of Bone
droegen, wat, omdat men den oorsprong van
den naam niet kende, en misschien wel
aan de bekende peulvrucht dacht, nog later
in Boonen of Boone veranderd werd. Zoo
ontleenen Francke'p hun naam aan een
voorvader die Frank heette Meeuwses
zijn benoemd naar een Bartholomeüs enz.
Over een paar patronymiea uit deze streken
nog een woordje. Vooral te Zoutelande
is vertegenwoordigd de familie Koppejan
Om dien vreemdklinkenden naam te ver
staan, moet men weten, dat men vroeger
iemand, die Jakob heette, doorgaans Kop
of Koppe noemde. Nu moet er eens een
Jan geweest zijn, die een zoon Jacob had
deze heette nu Jaoob Janse of, zooals men
zeiKoppe-Jans later werd dit Koppe-
jans Dog later Koppejan. Evenzoo ont
stond de Daam Coppoolse uit Jakob Pau-
luss© Kop-Pouwelse. Op Koudekerke en
Biggekerke wonen een paar menschen die
Hendrikse heeten, maar geregeld «Kor-
seine" worden genoemd. Hoe zit dat Wel
heel eenvoudighun stamvader heette
Hendrikmaar werd genoemd Hein. Zijn
zoon heette Oornelis, dus Corneüs Hen
drikse, of bij de verkorting Cornelis Heinen,
wat weer sa&mgeschrompeld is tot Cors-
Heine of «Korseine".
Daar de vader soms een bijnaam droeg,
lag 't voor de hand ook dien bijnaam op
't patronymieum over te dragen. Heette de
vader Pieter en was hij kleia van persoon,
dan noemde men hem «Kleine Pier" en
zijn kinderen heetten «Kleinepiers"
thans Kleinepier. Zóó ontstonden Jonge-
pier, Jongejan, OuwejaD, Grootjans, e. d
waarvan alleen de eerste hier in den omtrek
inheemsch is. Wordt vervolgd).
B. K. W.
23 Maart 1907.
De Goesche Courant ontkent dat wij een
grooter oplaag hebben dan zij en de Midde
burgsche Courant. Voor zoover Zuid-Beve
land en Goes aangaat, zegt z\j, ia dit wat de
Goesehe Crt. betreft onwaar, en voor wat de
Middelburgsche Crt. aangaat, wil zij het
„betwijfelen".
De Goesche Crt., die natuurlijk geen in
zage van ons administratieboefe had, grondt
haar ongeloof en twijfel natuurlijk op een
„zoo maar". "En dan voegt zij er bij „de
belanghebbenden weten gewoonlijk drom
mels goed waar zij zijn moeten".
Dit laatste geven wij niet toe. Velen
adverteeren in Goesche- en Middelburgsche
Courant omdat zij denken dat die zooveel
ouder zijn en daarom veel meer gelezen
worden. Een geheel onjuiste onderstelling.
Het ware te wenschen dat zich hier, gelijk
dezer dagen te Amsterdam met het Nieuws
blad voor Nederland, eens een commissie
opwierp uit de voornaamste adverteerders,
om de administratieboeken der hier ver
schijnende bladen in te zien, en het aantal
abonnenten van elk dezer bladen te notee-
ren. W(j vreezen een zoodanig onderzoek
niet. En dan zou uitkomen dat 't ongeloof
en de twijfel van de Goesche op grootspraak
berusten en wat een klein verschil in oplaag
De Zeeuw vertoonen zou bij vergelijking
met de Middelburgsche- en Goesche Courant
ieder afzonderlijk.
Neen, onze klacht was alleszins gerecht
vaardigd. Trouwens dat ontkent de Goesche
ook niet.
Godsdienst 'en Sociaal-democratie.
Mr. Mendels sprak te Utrecht
«Toen Gorter waarschuwde tegen het
calvinisme, bedoelde hij, dat oalvinistische
arbeiders nog geen betrouwbare^ klassen-
strijders zija, omdat zij den kapitalisfcisohen
godsdienst nog aanvaarden. Een arbeider,
die nog gelooft, dat de klassenstrijd zondig
is, dat het kapitalisme een gevolg is van
de erfzonde, en het alleen door Gods
genade beter kan worden, kan geen sociaal
democraat tegelijkertijd zijn".
Dat is zeer duidelijk(Br. Crt.)
Ten opzichte van de uitvoering der
kinderwetten laat het verslag van de
oom missie voor kinderverpleging de vol
gende klacht hooren
«De regeerings8ubsidie zelve is gemakke
lijker gevraagd dan toegestaan en ver
kregen. Er moet heel wat administratieve
drukte voor worden gemaakt en ten slotte
moet men uit den treure wachten om de
belofte in de daad te zien omgeset.
Het gecursiveerde doet de deur toe. Dat
er voor tegemoetkoming of subsidie van het
rijk moeite moet aangewend worden zij
het ook administratieve drukte is be
trekkelijk nog het ergste niet, als men den
weg maar weet om tot het doel te geraken.
Wat een administratie moet er niet ver
richt worden om voor onze scholen het
subsidie te ontvangen, een subsidie, dat
elk jaar bij het minste vergrijp zelfs tegen
den vorm der wet zonder mededoogen
wordt ingehouden. Moeht ook dit spoedig
anders worden.
Maar dat de uitbetaling van zulk een
subsidie van het rijk zoo laat komt, het
verslag spreekt zelfs van uit den treure
wachten, is minder aangenaam en kan den
flnantieelen toestand eener vereeniging,
momenteel deerlijk in de war brengen.
Immers zulk een subsidie ontvangende
vereenigiog als «Kinderverpleging" of
«Kinderzorg" is geen kapitalistische on
derneming, bij welke een uitstel van be
taling niet geeft, omdat er genoeg fondsen
voorhanden zijnintegendeel eene instel
ling, die alles moet gebruiken, wat zij in
voorraad d. w. z. wat zij in kas heeft, of
waarover zij beschikken kan. Voorschieten
is geen prettig werk en gewoonlijk zijn
daarvoor de penningmeesters niet te spre
ken. En daartegen is o. i. niets te zeggen.
Zoo iets behoort dan ook niet in gwone
omstandigheden tot de taak van een func
tionaris.
De vertraging, waarover in het verslag
wordt geklaagd, schijnt haar oorzaak te
vinden in het nieuwe der aangelegenheid
en in de eisehen gesteld door de Reken
kamer.
GEMEENTERAAD.
Middelburg. Invoering meterstelsel bij
de duinwaterleiding.
De commissie van Fabricage, over
wegende dat de invoering van het meter
stelsel bij de duinwaterleiding hoe langer
zoo meer blijkt gebiedend noodzakelijk te
zijn tot het tegengaan van waterverspilling,
bevordering van het financieel belang der
gemeente en met het oog op waarschijn
lijke vermeerdering van aansluiting van
groofe perceelen en tot zekerheid dat alle
gebruikers van duinwater naar de mate
hunner krachten hun evenredig aandeel
betalen in de kosten van aanleg en in
standhouding der duinwaterleiding, stelt
voor te besluiten het meterstelsel bij de
duinwaterleiding in te voeren, zoo spoedig
mogelijk, immers vóór 1907.
Art. I der Verordening stelt de Com
missie alsdan voor aldus te wijzigen
Levering water voor huiselijk gebruik
voor perceelen met een belastbare op
brengst van 150 en daar beneden 15 en
met een belastbare opbrengst van f51 en
tot en met f 100 19 cent per M3., en zoo
vervolgens.
Bij levering van water voor industriëel
gebruik wordt betaald voor 1 tot 30 M.3
per maand 20 centvoor eiken SU boven
de 30 M3 tot en met 300 M3 per maand
15 eentvoor id. boven de 300—750 M3
per maand 12 eentvoor eiken M3 bove»
de 750 Ms per maand 10 cent per M3. Voor
gestichten van liefdadigheid, ziekenhuize:i
en scholen tot op de helft verminderd.
Deze voorstellen zijn vergezeld van
breede toelichtingen.
B. en W. stellen voor een verhoogde
subsidie te verleenen van f1000 aan he;
Burgerlijk Armbestuur, op grond van ge
bleken behoefte en uit overweging dat de
bijdragen van particulieren cdz. billijk zijn
en 't Armbestuur overeenkomstig zijn aard
en bestemming aan zijn verplichtingen
naar vermogen voldoet.
In zake het verzoek van de Afd. Zeeland
van den Ned. Bond van Gemeenteamb
tenaren om betere regeling der jaarwedden
der secretarie-ambtenaren stellen B. (ïd W.
voor, ofschoon meegaande met alle gronden
in 'tadre9 aangegeven voor eene billijk»
verhooging aangevoerd, afwijzend te be
schikken, wegens den slechten staat der
gemeentetinanoiën.
De commissie van financiën vereenigt
zich hiermede zonder daarom onvoorwaar
delijk te onderschrijven al de versohillend<-
door B. eu W. bijgebrachte motieven dir
zouden moeten gelden tot het nemen eenei
gunstige beschikking ingeval de Btaat dm
gemeentefinanciën zulks wèl zou gedragen
B. en W. stellen voor wegens ©pheffin;:
der schuttingen schadeloosstelling te ver
leenen in den vorm van wachtgeld te ver
leenen aan Akkerman (sergeant-majoor) als
bode f 11,20 per jaar en 't 2e, Be en 4e jaa»
f8,40 per jaar, aan den korporaal-tamboer
Jongepier f 40 en aan de tamboers Bos,
v. d. Sluis, Scheijbeler, Muller en F. L.
Klemkerk f33,33 per jaar, dezen laatster
het 2e, 3e en 4a jaar f25 per jaar.
Eu geen wachtgeld te verleenen aan
Akkerman, Sprink en Van Aartsen als
sergeant-majoor wijl zij slechts vergoeding
voor schrijf behoeften ontvingen, waarvoo;
zij nu geen uitgaven meer behoeven te
doen. Ook niet aan den tamboer Wessels,
wijl deze eervol ontslagen is, en aange
steld was op een tijdstip waarop het einde
der schutterij reeds bekend was. Dit
laatste geldt ook van den luitenant Schulte
en den adjudant Lambertz. Ook niet aan
den kapelmeester Morks, wijl hij directeur
wordt van een nieuw muziekcorpsen
evenmin den officier van gezondheid v.
Berlekom en den auditeur v. d. Bilt, omdat
zij 'tniet noodig hebben.
B. en W. motiveeren dit laat3te ook hier
mee dat het raadsbesluit wordt genomen
uitsluitend om hen tegemoet te komen,
die door de opheffing hunner betrekking
zeer voelbaar zullen worden getroffen in
hunne inkomsten en er geen sprake is van
recht aan de zijde der leden van de schut
terij, of van een plicht aan de zijde der
gemeente.
De Commissie van Financiën vereenigt
zich met het voorstel, mits de wachtgelden
ophouden, zoodra het Rijk toelagen geeft.
De berichtgever van de Middelburgsche
Courant houdt de juistheid van zijn bericht
omtrent het «onstichtelijke" voorval in de
Goesche geref. kerk staande.
Natuurlijk, anders verspeelt hij zijn
kwartje en krijgt in ruil daarvoor een
schrobbeering van de redactie.
De herkomst van het bericht is ods
overigens duidelijk. Een onschuldige mede-
deeling «en familie" moest worden opge
blazen tot een schrikwekkend tendenz-
berichtje voor een vrijzinnig democratisch
blad. Een berichtgever in een dergelijk blad
moet altijd voor den geest staan, wanneer
hij over gereformeerden, anti-revolutio
nairen en dergelijken schrijft, wat van
Herodes geschreven staat in Handelingen
12«en toen hij zag dat het den Joden
behaaglijk was voer hij voort om ook Pa-
us te vangen".
En tot dergelijk soort slimme» behoort
vermoedelijk ook de beriohtgever die wist
de Middelburgsche met dit hoogst over
dreven, bijna geheel „onjuiste" bericht te
zullen gerieven, ook al moest hij er zijn
gereformeerde kennissen mee grieven.
Mifldeltmi-gr. In de Gemeenteraads
vergadering van Woensdag 37 Maart a. s., te
3 uur, worden onderstaande zaken behandeld
1. Notulen. 3. Stukken. 3. Benoeming lid Com
missie, bedoeld bij artikel IX der Verordening
op de heffing der belasting naar het geschatte
inkomen (vac. Van Dunné). 4. en 5. Verzoek
van mej. Van Nouhuys om eervol ontslag als
onderwijzeres, en van mej. Beckers als onder
wijzeres in de handwerken. 6. Id. van P. W.
de Back om eervol ontslag als controleur der
pl. belastingen. Voorstel van B. en W. tot het
verleenen van een pensioen aan hem. 7, Staten
oninbare posten hondenbelasting 1904 en school
geld 1905/6. 8. Voorstel B. en W. n. a. v. het
verzoek van D. W. Louis om des nachts te
Vlissingen te verblijven. 9. Wijziging subsidie
aan het B. A. over I906. In verband daarmede
wijziging der Gemeente-begrooting voor 1906.
10. en iï. Voorstellen van B. en W. tot het
aanbrengen van vier brandkranen in den Noord-
weg tusschen het Gat van Ponse en den Hooge-
landsehen weg, en tot het verleenen van toe
lagen aan het bezoldigd personeel derSchutterij
wanneer deze zal zijn opgegeven. 12. Ontwerp
wijzigingder verordening van alge in eene plaatse
lijke politie. 13. Voorstel B. en W. n. a. v. het
verzoek van de afdeeling «Zeeland" van den
Ned. Bond van Gemeente-ambtenaren" om
betere regeling der jaarwedden van het secre-
tarie-persoeeel. 14. Voortzetting behandeling
adres van ar's Verheyden en de door mr.De
Veer overgelegde circulaire van de Gasthuis
directie. Hierbij voorstel van den heer Van
Dunné. 15. Behandeling onderzoek van B. en W.
inzake de Gasthuis-quaestie.
Goes, In de gemeenteraadsvergadering op
Dinsdag a. s., half acht, zijn aan de orde I.
Stukken; 2. Verzoek A. M. Polderman,om eervol
ontsfag als onderwijzer; 3. Benoeming onder
wijzer; 4. Voorstel B. en W- inzake het verleenen
van gratificatiën aan 18 onderwijzer(s)(essen) bij
het O. L. onderwijs 5. Adres van H. van Sprang,
houdende verzoek om vaststelling van peil, voor
te bouwen woningen aan den Westsingel; 6 en
7. Adressen van M. Vleugel en P. F. de Jonghe,
houdende verzoek om uitweg voor een perceel
aan den Westsingel; 8. Adres van P. Hamel to
Amsterdam ter verkrijging van gemeentegrond
in erfpacht tot oprichting van een petroieum-
bergplaats aan den Westhavendijk; 9. Verzoeken
om kwijtschelding van hoofdelijken omslag10.
Winst- en verlies-rekeningbalans 1906, ge
meente-gasfabriek. Begrooting voor 1907, idem.
Verslag over 1906, idem; 11. Af-en overschrij
ving van posten op de begrooting voor het
dienstjaar 190612. Voorstel B. en W. betref
fende het adres van de afdeeling Zeeland van den
Ned. Bond van gemeente-ambtenaren I3. Be
noeming leden en plaatsvervangende leden voor
de stembureaux in 1907 '4- Wijziging verorde
ningen betrekkelijk de straten enz. en omrrent de
honden in de gemeente Goes en opnieuw vast
stelling dier verordeningen 15,16. Vaststelling
primitief kohier hondenbelasting en hoofdelijken
omslag dienst 1907.
Goes. Vrijdagavond werd door 170
leerlingen der school B geassisteerd door
Normaalsohoolleerlingen en enkele onder
wijzers voor een verbazend groot publiek
in de Prins van Oranje de cantate
Michiel Adr. de Ruyter van Hasselbaeh
en Lijsen gezongen. De koren en solo's
klonken goed ea werden ad rem gezon
gen. De kleine Michiel, H. W., zong zijn
partij dapper. Een zilveren horlogeketting
kreeg hij tot aandenken. De pianist had
een zware taak maar kweet er zich
dapper van. Bij den aanvang leverde het
hoofd der school de heer A. v. Schelven
een schets van den grooten man, terwijl
de heer A. K. Zweede eenige coupletten
ter eere van den grooten Admiraal voor
droeg. Het publiek was zeer dankbaar
en de beer D. P. van den Bout was aller
tolk om den heer A. M. Polderman die de
leiding had, namens het publiek te be
danken, voor de twee aangename uren
hier doorgebracht; ook de kinderen en allen
die hadden medegewerkt werden niet
vergeten. De kinderen werden onder de
pauze onthaald en ontvingen bij het einde
ieder een portret van den grooten Admi«
raai. Het was er drukkend warm, zoodat
na de pauze een zestal medezingeude
kinderen onpasselijk werden en de zaal
verlieten.