NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. No. 148. 1907. Maandag 25 Maart 21e Jaargang, CHRISTELIJK- HISTORISCH VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed, S, I DE JONGE-VERWEST, F. P. D'HUU, te Middelburg. Goes PRIJS DER ADVERTENTIËN Familienamen in Zeeland. UIT RE PROVINCIE. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25. Enkele nummers 0,025. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zij die zich met 1 April op ons blad abonneeren, ontvangen het tot dien datum gratis. nSZouLd-eJrerJs:©.. Voor een lid van den gemeenteraad steunen wij de oandidatuur door de anti- revol. kiesvereeniging gesteld, van dhr. H. DEKKER Jae.zii. 't Is wel de moeite waard, eens ca te gaan, hoe wfi aan onze namen gekomen zijn. De geschiedenis van vele namen le vert een niet onbelangrijke bijdrage voor taalkunde, voor volkskunde („folklore"), voor geschiedenis. Vooral is dit 't geval met de familienamen, die niet, zooaïs de meeste voornamen, gemeengoed zijn van verschillende volken, zij 't dan ook naar taal en tongval gewijzigd. Onze verdien stelijke oudheidkundige en folklorist Johan Winkler heeft een uitvoerig werk geschre- .ven over Nederlandsehe Geslachtsnamen, ■waarin allerlei merkwaardige bijzonder heden voorkomen, door die namen toege licht, aan deze verbonden en door deze in de herinnering teruggeroepen. Dat de schrijver naast de duizenden namen, door hem behandeld, meerdere duizenden onbe sproken gelaten heeft, ligt in de rede, en wie de registers nagaat, zal bespeuren, dat van de Zeeuwsche namen slechts enkele behandeld zjjn. 'kVind 'tniet on aardig eens den oorsprong na te gaan van een aantal namen, die dagelijks in onze omgeving genoemd worden en vertrouw, dat ook tenminste sommigen onzer lezers in de uitkomst van dat onderzoek een weinig belang stellen, waarom ik de vrij heid neem 't ter plaatsing in ons blad aan te bieden. Aanvulling, des noodig verbe tering, van 't geen ik meen te mogen vast stellen, zal mij zeer welkom zijn. Namen dienen om menschen, dieren of dingen van elkander te ondersoheiden. Daar de voornamen reeds van ouds in verschillende familiën voorkwamen, had men ook reeds behoefte aan toenamen. Wat lag meer voor de hand, dan dat men deze ontleende aan den naam van de vaders? Reeds in den Bijbel worden de menschen onderscheidenlijk aangeduid door bijvoeging van den vadernaam. Om een bekend voorbeeld te noemenin den Apostelkring werden de twee Jacobussen onderscheiden door de toevoeging „zoon van Zebedetis" en ,,zoon van Alfeüs". Zelfs werd die vadersnaam reeds toen tot eigenlijke naam verheven, zooals de namen Bartimeiis zoon van Timeüs) en Bartholomeüs) zoon van Tholomeüs) leeren. In ons Jand giDg 'tal evenzoo. Waven er twee of meer Jan's op een dorp, maar heette de vader van den een Pieter, van den ander Hendrik, dan werd de een Jan Pieters, Pieterse of Pietersen (oor spronkelijk Pieterszoon, Pietersz) en de ander Jan Hendriks, Eendrikse of Hen- driksen genoemd. De kinderen van allebei die Jannen heetten dan weer Jans, Janse, Jansen, maar omdat er op die wijze weer allioht volkomen gelijknamige dorpsge- nóoten kwamen, moest men weer een nieuwe onderscheiding bedenken, bv. men behield ook den grootvadersnaam bij en benoemde aldus Frank Jan-Hendriksenen Frank Jan-Pietersentzoon). Veelal koos men eenvoudiger onderscheiding en be noemde naar ambacht, bedrijf, woonplaats enz., doch daarover later. Een groot aantal vadersnamen (patro nymics) zijn in de 18e en't begin der 19de eeuw (invoering van den «Burgerlijken Stand") familienamen geworden. Heelte vroeger de vader Simon zijn zoon Jan 'Simonse diens zoon Pieter Janse diens zoon Hendrik Pieterse enz. sedert den Fransohen tijd bleef de toen door 4 emand gedragen toenaam de naam van ^ijo geslacht. Wie toen Jan Pieterse heette, droeg op zijn geslacht den naam Pieterse over enz. Zulke vadersnamen zijn onmiddel lijk als zoodanig herkenbaarde Janse's, Pieterse's, Hendrikse's, Leinse's enz. enz. behoeven geen oogenblik naar den otr- sproDg van hun familienaam te zoeken. Er zijn echter een aantal vadersaameu, die men niet dadelijk als zoodanig herkent. Neem bv. de namen Moens en Boone. Als ik zeg, dat in de middeleeuwen de voor naam Moert niet ongeweon was, zal meu begrijpen, dat de familie Moens afstamt van iemaud, die dezen naam heeft gedragen en als ik opmerk, dat Boon ook een ge wone voornaam was, doorgaans wel een verkorting van Bonifaeius, dan begrijpt men dat de kinderen van zoo'n Boon den bijnaam «Bonenzone", later Bonen of Bone droegen, wat, omdat men den oorsprong van den naam niet kende, en misschien wel aan de bekende peulvrucht dacht, nog later in Boonen of Boone veranderd werd. Zoo ontleenen Francke'p hun naam aan een voorvader die Frank heette Meeuwses zijn benoemd naar een Bartholomeüs enz. Over een paar patronymiea uit deze streken nog een woordje. Vooral te Zoutelande is vertegenwoordigd de familie Koppejan Om dien vreemdklinkenden naam te ver staan, moet men weten, dat men vroeger iemand, die Jakob heette, doorgaans Kop of Koppe noemde. Nu moet er eens een Jan geweest zijn, die een zoon Jacob had deze heette nu Jaoob Janse of, zooals men zeiKoppe-Jans later werd dit Koppe- jans Dog later Koppejan. Evenzoo ont stond de Daam Coppoolse uit Jakob Pau- luss© Kop-Pouwelse. Op Koudekerke en Biggekerke wonen een paar menschen die Hendrikse heeten, maar geregeld «Kor- seine" worden genoemd. Hoe zit dat Wel heel eenvoudighun stamvader heette Hendrikmaar werd genoemd Hein. Zijn zoon heette Oornelis, dus Corneüs Hen drikse, of bij de verkorting Cornelis Heinen, wat weer sa&mgeschrompeld is tot Cors- Heine of «Korseine". Daar de vader soms een bijnaam droeg, lag 't voor de hand ook dien bijnaam op 't patronymieum over te dragen. Heette de vader Pieter en was hij kleia van persoon, dan noemde men hem «Kleine Pier" en zijn kinderen heetten «Kleinepiers" thans Kleinepier. Zóó ontstonden Jonge- pier, Jongejan, OuwejaD, Grootjans, e. d waarvan alleen de eerste hier in den omtrek inheemsch is. Wordt vervolgd). B. K. W. 23 Maart 1907. De Goesche Courant ontkent dat wij een grooter oplaag hebben dan zij en de Midde burgsche Courant. Voor zoover Zuid-Beve land en Goes aangaat, zegt z\j, ia dit wat de Goesehe Crt. betreft onwaar, en voor wat de Middelburgsche Crt. aangaat, wil zij het „betwijfelen". De Goesche Crt., die natuurlijk geen in zage van ons administratieboefe had, grondt haar ongeloof en twijfel natuurlijk op een „zoo maar". "En dan voegt zij er bij „de belanghebbenden weten gewoonlijk drom mels goed waar zij zijn moeten". Dit laatste geven wij niet toe. Velen adverteeren in Goesche- en Middelburgsche Courant omdat zij denken dat die zooveel ouder zijn en daarom veel meer gelezen worden. Een geheel onjuiste onderstelling. Het ware te wenschen dat zich hier, gelijk dezer dagen te Amsterdam met het Nieuws blad voor Nederland, eens een commissie opwierp uit de voornaamste adverteerders, om de administratieboeken der hier ver schijnende bladen in te zien, en het aantal abonnenten van elk dezer bladen te notee- ren. W(j vreezen een zoodanig onderzoek niet. En dan zou uitkomen dat 't ongeloof en de twijfel van de Goesche op grootspraak berusten en wat een klein verschil in oplaag De Zeeuw vertoonen zou bij vergelijking met de Middelburgsche- en Goesche Courant ieder afzonderlijk. Neen, onze klacht was alleszins gerecht vaardigd. Trouwens dat ontkent de Goesche ook niet. Godsdienst 'en Sociaal-democratie. Mr. Mendels sprak te Utrecht «Toen Gorter waarschuwde tegen het calvinisme, bedoelde hij, dat oalvinistische arbeiders nog geen betrouwbare^ klassen- strijders zija, omdat zij den kapitalisfcisohen godsdienst nog aanvaarden. Een arbeider, die nog gelooft, dat de klassenstrijd zondig is, dat het kapitalisme een gevolg is van de erfzonde, en het alleen door Gods genade beter kan worden, kan geen sociaal democraat tegelijkertijd zijn". Dat is zeer duidelijk(Br. Crt.) Ten opzichte van de uitvoering der kinderwetten laat het verslag van de oom missie voor kinderverpleging de vol gende klacht hooren «De regeerings8ubsidie zelve is gemakke lijker gevraagd dan toegestaan en ver kregen. Er moet heel wat administratieve drukte voor worden gemaakt en ten slotte moet men uit den treure wachten om de belofte in de daad te zien omgeset. Het gecursiveerde doet de deur toe. Dat er voor tegemoetkoming of subsidie van het rijk moeite moet aangewend worden zij het ook administratieve drukte is be trekkelijk nog het ergste niet, als men den weg maar weet om tot het doel te geraken. Wat een administratie moet er niet ver richt worden om voor onze scholen het subsidie te ontvangen, een subsidie, dat elk jaar bij het minste vergrijp zelfs tegen den vorm der wet zonder mededoogen wordt ingehouden. Moeht ook dit spoedig anders worden. Maar dat de uitbetaling van zulk een subsidie van het rijk zoo laat komt, het verslag spreekt zelfs van uit den treure wachten, is minder aangenaam en kan den flnantieelen toestand eener vereeniging, momenteel deerlijk in de war brengen. Immers zulk een subsidie ontvangende vereenigiog als «Kinderverpleging" of «Kinderzorg" is geen kapitalistische on derneming, bij welke een uitstel van be taling niet geeft, omdat er genoeg fondsen voorhanden zijnintegendeel eene instel ling, die alles moet gebruiken, wat zij in voorraad d. w. z. wat zij in kas heeft, of waarover zij beschikken kan. Voorschieten is geen prettig werk en gewoonlijk zijn daarvoor de penningmeesters niet te spre ken. En daartegen is o. i. niets te zeggen. Zoo iets behoort dan ook niet in gwone omstandigheden tot de taak van een func tionaris. De vertraging, waarover in het verslag wordt geklaagd, schijnt haar oorzaak te vinden in het nieuwe der aangelegenheid en in de eisehen gesteld door de Reken kamer. GEMEENTERAAD. Middelburg. Invoering meterstelsel bij de duinwaterleiding. De commissie van Fabricage, over wegende dat de invoering van het meter stelsel bij de duinwaterleiding hoe langer zoo meer blijkt gebiedend noodzakelijk te zijn tot het tegengaan van waterverspilling, bevordering van het financieel belang der gemeente en met het oog op waarschijn lijke vermeerdering van aansluiting van groofe perceelen en tot zekerheid dat alle gebruikers van duinwater naar de mate hunner krachten hun evenredig aandeel betalen in de kosten van aanleg en in standhouding der duinwaterleiding, stelt voor te besluiten het meterstelsel bij de duinwaterleiding in te voeren, zoo spoedig mogelijk, immers vóór 1907. Art. I der Verordening stelt de Com missie alsdan voor aldus te wijzigen Levering water voor huiselijk gebruik voor perceelen met een belastbare op brengst van 150 en daar beneden 15 en met een belastbare opbrengst van f51 en tot en met f 100 19 cent per M3., en zoo vervolgens. Bij levering van water voor industriëel gebruik wordt betaald voor 1 tot 30 M.3 per maand 20 centvoor eiken SU boven de 30 M3 tot en met 300 M3 per maand 15 eentvoor id. boven de 300—750 M3 per maand 12 eentvoor eiken M3 bove» de 750 Ms per maand 10 cent per M3. Voor gestichten van liefdadigheid, ziekenhuize:i en scholen tot op de helft verminderd. Deze voorstellen zijn vergezeld van breede toelichtingen. B. en W. stellen voor een verhoogde subsidie te verleenen van f1000 aan he; Burgerlijk Armbestuur, op grond van ge bleken behoefte en uit overweging dat de bijdragen van particulieren cdz. billijk zijn en 't Armbestuur overeenkomstig zijn aard en bestemming aan zijn verplichtingen naar vermogen voldoet. In zake het verzoek van de Afd. Zeeland van den Ned. Bond van Gemeenteamb tenaren om betere regeling der jaarwedden der secretarie-ambtenaren stellen B. (ïd W. voor, ofschoon meegaande met alle gronden in 'tadre9 aangegeven voor eene billijk» verhooging aangevoerd, afwijzend te be schikken, wegens den slechten staat der gemeentetinanoiën. De commissie van financiën vereenigt zich hiermede zonder daarom onvoorwaar delijk te onderschrijven al de versohillend<- door B. eu W. bijgebrachte motieven dir zouden moeten gelden tot het nemen eenei gunstige beschikking ingeval de Btaat dm gemeentefinanciën zulks wèl zou gedragen B. en W. stellen voor wegens ©pheffin;: der schuttingen schadeloosstelling te ver leenen in den vorm van wachtgeld te ver leenen aan Akkerman (sergeant-majoor) als bode f 11,20 per jaar en 't 2e, Be en 4e jaa» f8,40 per jaar, aan den korporaal-tamboer Jongepier f 40 en aan de tamboers Bos, v. d. Sluis, Scheijbeler, Muller en F. L. Klemkerk f33,33 per jaar, dezen laatster het 2e, 3e en 4a jaar f25 per jaar. Eu geen wachtgeld te verleenen aan Akkerman, Sprink en Van Aartsen als sergeant-majoor wijl zij slechts vergoeding voor schrijf behoeften ontvingen, waarvoo; zij nu geen uitgaven meer behoeven te doen. Ook niet aan den tamboer Wessels, wijl deze eervol ontslagen is, en aange steld was op een tijdstip waarop het einde der schutterij reeds bekend was. Dit laatste geldt ook van den luitenant Schulte en den adjudant Lambertz. Ook niet aan den kapelmeester Morks, wijl hij directeur wordt van een nieuw muziekcorpsen evenmin den officier van gezondheid v. Berlekom en den auditeur v. d. Bilt, omdat zij 'tniet noodig hebben. B. en W. motiveeren dit laat3te ook hier mee dat het raadsbesluit wordt genomen uitsluitend om hen tegemoet te komen, die door de opheffing hunner betrekking zeer voelbaar zullen worden getroffen in hunne inkomsten en er geen sprake is van recht aan de zijde der leden van de schut terij, of van een plicht aan de zijde der gemeente. De Commissie van Financiën vereenigt zich met het voorstel, mits de wachtgelden ophouden, zoodra het Rijk toelagen geeft. De berichtgever van de Middelburgsche Courant houdt de juistheid van zijn bericht omtrent het «onstichtelijke" voorval in de Goesche geref. kerk staande. Natuurlijk, anders verspeelt hij zijn kwartje en krijgt in ruil daarvoor een schrobbeering van de redactie. De herkomst van het bericht is ods overigens duidelijk. Een onschuldige mede- deeling «en familie" moest worden opge blazen tot een schrikwekkend tendenz- berichtje voor een vrijzinnig democratisch blad. Een berichtgever in een dergelijk blad moet altijd voor den geest staan, wanneer hij over gereformeerden, anti-revolutio nairen en dergelijken schrijft, wat van Herodes geschreven staat in Handelingen 12«en toen hij zag dat het den Joden behaaglijk was voer hij voort om ook Pa- us te vangen". En tot dergelijk soort slimme» behoort vermoedelijk ook de beriohtgever die wist de Middelburgsche met dit hoogst over dreven, bijna geheel „onjuiste" bericht te zullen gerieven, ook al moest hij er zijn gereformeerde kennissen mee grieven. Mifldeltmi-gr. In de Gemeenteraads vergadering van Woensdag 37 Maart a. s., te 3 uur, worden onderstaande zaken behandeld 1. Notulen. 3. Stukken. 3. Benoeming lid Com missie, bedoeld bij artikel IX der Verordening op de heffing der belasting naar het geschatte inkomen (vac. Van Dunné). 4. en 5. Verzoek van mej. Van Nouhuys om eervol ontslag als onderwijzeres, en van mej. Beckers als onder wijzeres in de handwerken. 6. Id. van P. W. de Back om eervol ontslag als controleur der pl. belastingen. Voorstel van B. en W. tot het verleenen van een pensioen aan hem. 7, Staten oninbare posten hondenbelasting 1904 en school geld 1905/6. 8. Voorstel B. en W. n. a. v. het verzoek van D. W. Louis om des nachts te Vlissingen te verblijven. 9. Wijziging subsidie aan het B. A. over I906. In verband daarmede wijziging der Gemeente-begrooting voor 1906. 10. en iï. Voorstellen van B. en W. tot het aanbrengen van vier brandkranen in den Noord- weg tusschen het Gat van Ponse en den Hooge- landsehen weg, en tot het verleenen van toe lagen aan het bezoldigd personeel derSchutterij wanneer deze zal zijn opgegeven. 12. Ontwerp wijzigingder verordening van alge in eene plaatse lijke politie. 13. Voorstel B. en W. n. a. v. het verzoek van de afdeeling «Zeeland" van den Ned. Bond van Gemeente-ambtenaren" om betere regeling der jaarwedden van het secre- tarie-persoeeel. 14. Voortzetting behandeling adres van ar's Verheyden en de door mr.De Veer overgelegde circulaire van de Gasthuis directie. Hierbij voorstel van den heer Van Dunné. 15. Behandeling onderzoek van B. en W. inzake de Gasthuis-quaestie. Goes, In de gemeenteraadsvergadering op Dinsdag a. s., half acht, zijn aan de orde I. Stukken; 2. Verzoek A. M. Polderman,om eervol ontsfag als onderwijzer; 3. Benoeming onder wijzer; 4. Voorstel B. en W- inzake het verleenen van gratificatiën aan 18 onderwijzer(s)(essen) bij het O. L. onderwijs 5. Adres van H. van Sprang, houdende verzoek om vaststelling van peil, voor te bouwen woningen aan den Westsingel; 6 en 7. Adressen van M. Vleugel en P. F. de Jonghe, houdende verzoek om uitweg voor een perceel aan den Westsingel; 8. Adres van P. Hamel to Amsterdam ter verkrijging van gemeentegrond in erfpacht tot oprichting van een petroieum- bergplaats aan den Westhavendijk; 9. Verzoeken om kwijtschelding van hoofdelijken omslag10. Winst- en verlies-rekeningbalans 1906, ge meente-gasfabriek. Begrooting voor 1907, idem. Verslag over 1906, idem; 11. Af-en overschrij ving van posten op de begrooting voor het dienstjaar 190612. Voorstel B. en W. betref fende het adres van de afdeeling Zeeland van den Ned. Bond van gemeente-ambtenaren I3. Be noeming leden en plaatsvervangende leden voor de stembureaux in 1907 '4- Wijziging verorde ningen betrekkelijk de straten enz. en omrrent de honden in de gemeente Goes en opnieuw vast stelling dier verordeningen 15,16. Vaststelling primitief kohier hondenbelasting en hoofdelijken omslag dienst 1907. Goes. Vrijdagavond werd door 170 leerlingen der school B geassisteerd door Normaalsohoolleerlingen en enkele onder wijzers voor een verbazend groot publiek in de Prins van Oranje de cantate Michiel Adr. de Ruyter van Hasselbaeh en Lijsen gezongen. De koren en solo's klonken goed ea werden ad rem gezon gen. De kleine Michiel, H. W., zong zijn partij dapper. Een zilveren horlogeketting kreeg hij tot aandenken. De pianist had een zware taak maar kweet er zich dapper van. Bij den aanvang leverde het hoofd der school de heer A. v. Schelven een schets van den grooten man, terwijl de heer A. K. Zweede eenige coupletten ter eere van den grooten Admiraal voor droeg. Het publiek was zeer dankbaar en de beer D. P. van den Bout was aller tolk om den heer A. M. Polderman die de leiding had, namens het publiek te be danken, voor de twee aangename uren hier doorgebracht; ook de kinderen en allen die hadden medegewerkt werden niet vergeten. De kinderen werden onder de pauze onthaald en ontvingen bij het einde ieder een portret van den grooten Admi« raai. Het was er drukkend warm, zoodat na de pauze een zestal medezingeude kinderen onpasselijk werden en de zaal verlieten.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1907 | | pagina 1