NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 133 1907
Donderdag 7 Maart
21e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
WÖLFAARTSDIJK.
Buitenlandse!) Overziehl.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JON GE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
I). VLEUGEL.
ZDe Crisis.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,02®.
X
UITGAVE DER FIRMA
HN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April op ons blad
abonneeren, ontvangen het tot dien
datum gratis.
Voor de stemming voor een lid van
den gemeenteraad op Vrijdag 8 Maart
a. s. steunen wij de eandidatunr der
antirev. kiesvereeniging van dhr.
BIJSSEN.
Ontvangen van den heer W. Wisse te
Wolf aartsdijk, gecollecteerd in de antirev.
kiesvereeniging aldaar, voor de stakers
f 2,42s, die doof ons dankbaar is over
gemaakt.
Zoo ging de vorige week weder voorbij
zonder eenig bericht van de oplossing van
de ministerieële crisis die ons politiek
leven in spanning houdt. Niet alleen zonder
bericht van oplossing, maar zelfs zonder
uitzicht daarop.
In het begin van de week seheen de
oplossing nagenoeg gevonden, maar daarna
kwam het troostelooze bericht dat het uqg
lang duren kan.
Verschrikkelijker ontnuchtering als deze
bopelooze crisis kan het vrijzinnig Neder
land, na al het rumoer van 1905 wel niet
ten deel vallen.
Haar pers roept in koor tot de rechter
zijde gij zijl de schuldige.
Nu goed, zouden wij zeggen, lafcn we
dat voor een oogenblik aannemeD, maar
hoe zwak staat uwe meerderheid, uwe
regeering dan toch wel, als uw tegenstan
ders u oin een onderdeel van regeerings-
beleid, voor een crisis kunnen plaatsen,
die voor u onoplosbaar is P
Wat is uwe meerderheid dan toch waard
als gij geen homogeen Kabinet, staande
op twee beenen een program en een
meerderheid kunt leveren
Is op die wijze uw beweging van
1905 niet aan een zeepbel gelijk, opge
blazen om weldra uiteen te spatten P
Nu begrijpen we eerst waarom ge zoo
herhaaldelijk hebt verkondigd dat de
antithese dood was. Gij zelf zijt als re
geering dood omdat ge als meerderheid
ri-ft levensvatbaar zijt geweest. Groot
getier en uitbundig lawaai heeft in 1905
uwe innerlijke onmacht moeten bedekken.
Een hersteld Hioisterie De Meester
zoomin als een zaken-Kabiuet kunnen de
vrijzinnigen in den lande op dit oogenblik
helpen.
Als men grootscheeps varen wil dan
heeft men ook een zeker decorum op te
houden.
Noblesse oblige.
Arm zijn is geen schande, mits men
zijn armoede erkennen wil.
En arm is alles wat vrijzinnig ia in ons
land. Arm, niet aan mannen van talent,
maar arm aan gezag.
Haar individualisme vermoordt haar
talent en haar mannen. Haar eigenliefde
en haar strijd voor belangen maakt ieder
gezond partijleven onmogelijk.
Slechts een negatieve leuzeanti-oleri-
calisme is in staat haar in 't gezicht van
de stembus leven in te blazen. Een leven
welks uiting als in 1905 het stempel van
den dood draagt.
We profefeereri van geen uitslag van
deze crisis omdat we er niets van weten.
We beoordeelen of veroordeelen geen
enkele bonding nooh van linker- noch
van reoh terzij de omdat we daarbij i iet
ingewijd zijn.
Maar dit vierweeksch getob met de
boodschap er bij dat het nog lang duren
kan spreekt boeken.
Geen ellenlange artikelen kunnen de
onmacht bedekken van de vrijzinnigen
die de antithese in naam der meerderheid
dood verklaarden en daarom op de Btoelea
des gericht» zijn gaan zitten.
6 Maart 1907.
Zoonis de waard is....
De Goesche Courantmeldisg makend
van ons woord van lof over de aanwe
zigheid van een Roomsoh geestelijke bij
de redding aan den Hoek in tegenstelling
van de beide geref. en den Ned. Herv.
predikant maakt daarbij de volgende
vileine opmerking
»Wij hebben ons afgevraagd wat toch de
beweegreden mag zijn van zulk geschrijf.
Waarschijnlijk zal het geschied zijn om den
politieken bondgenoot aangenaam te stemmen,
met het oog op de aanstaande verkiezingen
voor de Provinciale Staten. Deze zal nog niet
vergeten hebben, hoe de a.-r. broeder hem
allerleelijkst heeft verlakt bij gelegenheid van
de candidatuur-Timans. Maar dan komt het
ons toch voor, dat vele Roomschen mot ver
achting kennis zullen nemen van een lofspraak
waardoor degene, die ze uit, zichzelf weggooit".
Men ziet het, een hoog standpunt is 't
niet, van waaruit de Goesche Courant
de dingen beziet.
Wij nemen dit laffe schrijven echter
niet op ont er op in te gaan. Het zou al
te veel eer zijn voor den schrijver, die
alle principieel debat met zijn tegenstander
mijdt, doch dezen af en toe gooit met
wat De Genestet noemen zou paar
devijgen.
Onze lezers kunnen overigens weten dat,
ook in een tijd toen hier Roomsoh en
Anii-revolutionair fel tegenover elkander
stonden, wij, waar hij 't verdiende, steeds
den Roomsohen tegenstander ten voorbeeld
gesteld hebben.
Wij herinneren slechts aan onze artikelen
over Pater Damiaan en Kardinaal Deia
vigerie.
Waarom zouden wij dit dan nu nalaten,
nu de Katholieken in eeD andere verhou
ding tot ons staan
Dat de Roomsche leiders in 't Goesche
district al meer buiten het vaarwater der
Goesche Courant geraken, en de Roomsche
lezers misschien ook wel een beetje, behoeft
toch geen reden te zijn om ods van
't laagste dat zich denken laat het slaan
van politieke munt uit de ramp met de
//Berlin" te verdenken-
Dat de Goesche Crt. veel durft, wisten
wij welmaar voor het uitbrengen van een
dergelijke verdachtmaking hadden wij haar
heusoh nog te fatsoenlijk geacht.
Nog een staaltje.
De Goesche Courant zegt ook nog
De R.-K. priester gaat in de ure des gevaars
mee om de ziel te redden, den laatsten troost der
kerk te bieden. Het zieleheil van den protestant
is, volgens diens geloof, niet afhankelijk van,
noch wordt bevorderd door het bijzijn van een
predikant in de laatste levensure.
De aanwezigheid van een predikant in een
reddingsboot zou slechts maken, dat er een plaats
minder beschikbaar was, voor een persoon, die
uit den aard van zijn werk meer tot redding be
kwaam is.
Moedig is de R.-K. priester, die in 'n reddings
boot plaats neemt, maar verstandig is de protes-
tantsche predikant, die er uit blijft, want hij is er
niet noodig en er zijn anderen,wier aanwezigheid
den in nood verkeerenden meer kan baten.
Maar daarom ook heeft »De Zeeuw< volstrekt
niet het recht de protestantsche predikanten op
het punt van moed minderwaardig te verklaren
ten opzichte van de R.-K. priesters. Onwaardig
is zoo'n bedrijf en onwaar bovendien.
Voor dit stukje wijsheid, zijn hoogen
toon incluis, danken wij dezen verdediger
der „protestantsche predikanten" wel.
Zijne voorstelling is een gevolg van het
„godsdienstig'' standpunt der redactie, dat
in den predikant in een reddingsboot een
mensch ziet die in den weg staat, die er
niet noodig is, die met „zijn bijzijn in de
laatste levensure" het „zieleheil van den
protestant'' niet bevordert.
Aan zulk star fatalisme doen wij „prote
stanten" nn niet. Wij meenen wel dege
lijk dat een predikant, liefst een die de
moderne talen verstaat, bij gelegenheden
als die op het wrak, tegenwoordig behoort
te zijn.
Zoolang er leven is, in den lijdende, beeft
az&BstBg&BS3SKsmamE[3BSssB!mi!mi
de prediker het Evangelie te brengen, het
Woord Gods te prediken als middel tot
diers eeuwig behoud.
Dat de Goesche Crt. hiervan niets ver
staat, nemen wij haar niet kwalijk. Maal
laat zij zich er dan buiten houdenzij
wascht met haar zienswijze bedoelde
„protestantsche" wji bedoelen nn juist
eens meerendeels gereformeerde predi
kanten teek niet schoon.
Bergentheim.
In Patrimonium schrijft H.
Voor een korten tijd geleden hebben
wij verslag gegeven van eene vergadering
die door de afd. Bergentheim van //Patri
monium" was gehouden.
Het was toen niet voor het eerst, dat
wij in die streken vertoefden. Ook in
19(14 zijn wij in die buurt geweest bij ge
legenheid van de Statenverkiezing. Des
tijds was de heer v. d. Sanden de eandidaat
der liberalen. Des middags op den stem
dag, ongeveer 4 uur, kwamen er eenige
rijtuigen met kiezers, allen arbeiders van
den heer v. Rooijen onder directie van
v. d. S. Deze arbeiders giDgen onder ge
leide van liberale voormannen stemmen
en ontvingen daarna een glas bier of drank.
Het spande er dieij dag voor hen. V.
d. 8. werd met eene kleine meerderheid
dieD dag gekozen.
Onze lezers, die ook het laatste nieuws
uit Bergentheim hebben gelezen, zullen
wel eenig verband weten te vinden, tus-
sohen het bovenstaande en de geschiedenis
der ontslagkwestie.
Ouze christelijke arbeiders moeten Ber
gentheim nit. Dat was 't vraagstuk, waar
mede de heer v. d. S. zich dagelijks bezig
hield. Vaudaar dat hij het niet alleen
tegen de christelijke school heeft, maar
hij is even vurig gebeten tegen //Patri
monium". Dat bleek bijv. 31 Jan. toen
wij daar gesproken hebben, en aan som
migen werd verboden om de vergadering
te bezoeken, tenzij dat deze mannen om
permissie gingen vragen. Bevreesd voor
eene weigering hebben zij niet gedurfd.
Het kan al eigenaardig loopen.
Of neen, laten wij maar zeggen, dat God
regeert.
De christelijke werklieden mochten hunne
kinderen Diet naar de christelijke school
zenden, of anders volgde ontslag uit den
dienst van den heer van Rooijen.
Maar de lezers zullen wel begrijpen, dat
het niet alleen bij deze geschiedenis is
gebleven, weineen, de heer v. d. S. heeft
reeds van te voren alles aangewend om
te verhinderen, dat in Bergentheim een
fijne school zou gebouwd worden.
V. d. Sanden raasde wel, maar God
regeert.
Toen de school aanbesteed was, en de
aannemer een tijd van aflevering aange
nomen had, geraakte hij spoedig ia eenige
moeilijkheid. De stand van het water werd
zoo laag, dat hem de gekochte steen voor
de school in de buurt van Arnhem niet
kon worden gebraoht. Ten einde raad gaat
de aannemer Daar Zwolle, en vraagt bij
een scheepsbevrachter of het dezen ook
bekend is, of er nog steenen in den omtrek
van Zwolle te koop zijn. De aannemer
ontvangt een adres en komt terecht aan
de steenfabriek van den heer mr. v.Rooijen.
De baas van de steenfabriek niet met
het drijven van zijn patroon op de hoogte,
verkoopt aan den aannemer de steenen,
waarna het contract wordt geteekend.
De aannemer, tevreden met den loop
van deze zaak, vervoegt zich andermaal
bij den scheepsbevrachter om een schipper.
Ook dat gelukt, want de scheepsbevrachter
geeft iemand op, die gaarne de steenen
naar Bergentheim wil brengen. De aan
nemer sluit het aeooord, waarna hij verblijd
naar Bergentheim reist, met de wetenschap
dat er nu spoedig steenen zullen worden
aangevoerd.
Twee dagen later ontvangt de aannemer
een telegram uit Zwolle, dat de steenen
niet mogen worden gelaten, want
ja dat wist de aannemer Diet.
De aannemer begreep het al spoedig,
dat de steenen niet werden afgezonden
omdat deze voor de fijne school in Bergen
theim waren. Hij steekt 't koopcontract en
den vrachtbrief bij zioh, gaat naar een
rechtsgeleerde in Zwolle, met den uitslag
datde steenen komen wél
De steenen zijn gekomen. Doch toen
kreeg de schipper last, want deze had geld
op zijn schip van v. d. Sanden. Maar ook de
schipper was aan zijn prachtbrief gehouden
De geschiedenis du is deze, dat,de gehate
z/lijne school" met steenen gebouwd is van
den heer v. Rooijen, en dat deze steeneD
zijn vervoerd met een schip, waarop
v. d. Sanden hypotheek had.
De vijaudenzullen medewerken ten goede.
D© christelijke school te Bergentheim,
gehaat en verfoeid door deze twee heerer,
die moesten medewerken tot 't bouwen
van deze christelijke school, een school, die
nu reeds begint met ongeveer 80 kinderen.
Trekvogels.
Te Belfort zijn Maandagmiddag de
eerste ooievaars gezien zij vlogen voorbij
in de richting van den Ëlzas. De ver
schijning dezer eerste ooievaars in West
Europa viel ditmaal vrij vroeg. Misschien
beteekent dit eeu vroeg cu zaeht voor
jaar. Wij ontleenen aau dr. Ekama's
bekend jaaroverzicht over 1906 ©ver de
bewegingen der Nederlandsehe trekvogels
nog de. volgende bijzonderheden over den
terugkeer aan den ooievaar ra dat jaar-
Hij werd gezien te 'sGravenhags op
15 Februari, le Zevenbergen op 6 Maart,
te Ameide op 11 Maart, te Rotterdam op
13 Maart, te Heemstede op 16 Maart, te
Geldermalsen op 18 Maart, te Hoogkarspel
op 18 Maart, te Hollum op 20 Maart, te
Hoevelaken op 20 Maart, te de Bilt op
26 Maart, te Nieuwerkerk op 26 Maart,
op andere plaatsen eerst- in April.
Het zal dus zaak zijn, deze dagen een
oog in 't zeil te houden en bij het zien
van ooievaars daarvan even kennis te
geven aan dr. H. Ekama te Utrecht.
Door dien beoefenaar der natuurlijke
historie worden al deze en dergelijke
waarnemingen over het komen en gaan
der Nederlandsehe trekvogels bewerkten
doorgezonden naar de Ungarisohe ornitho
logische Centralanstadt te Budapest.
De ooievaars in het park Merwestein
te Dordt zijn 5 dezer op het nest terug
gekeerd. Ook elders hier te lande zijn
heden de ooievaars gezien. NR. Ct
W volstaan heden met enkele berichten
uit de wereld der volksvertegénwoordigers.
Uit Amerika komt het volgende mooie
berieht dat in de eerste plaats herinner'
hoe er ook in Amerika nog eerlyke staats
lieden zijn, en in de tweede plaats dat het
geslacht der elkander waardeerende poli
tieke tegenstanders, zooals bijv- jaren ge
leden in Engelaed Fox en Burke,teD onzeDt
Thorbecke en Groen, nog niet is uitge
storven.
De republikeinsehe senator Spooner, die
zestien jaar lang in den Amerikaanschen
Senaat heeft gezeten, heeft zijn mandaat,
neergelegd, omdat hij zichzelf en zijn gezin
niet van zyne schrale bszoldiging kon
onderhouden en op zijn kapitaaltje in moest
teren. Daar hjj een bekwaam man is, heeft
zyn aftreden algemeen leedwezen verwekt.
President Roosevelt betreurt het in een
openlijke verklaring. Root, de minister van
buitenlandsche zaken, noemt het een onge
luk voor de openbare zaak. Taft de ministf r
van oorlog verheft Spooner als den groot-
sten parlementairen redenaar van zjin tijd.
Hij heeft, zegt hij,op de wetgeving met zij u
amendementen en voorstellen eon duur-
zamen invloed ten goede geoefend. Spoonr r
was ook de man met het grootste gezag i u
vraagstukken van volkenrecht, Toen zij u
grootste tegenstander, de democraat Till
man die zoo menig gevecht met Spooner
heeft geleverd, zijn besluit vernam, kwamen
de tranen hem in de oogen. Spooner die
zijn praktijk als advocaat gaat hervatten,
is 64 jaar.
De Russische Doema, tweede eslitie, is
gister geopend. Een Te Deum ging vooraf,
een toespraak van den metropolitaan volgde,
en het zingen tot tweemaal toe van het
Volkslied door de afgevaardigden besloot
de plechtigheid. Daarna wesd de ziUing
van de Doema door den rice-president van
den Rijksraad, Golubeff, geopend; Toen
de staatssecretaris de keizerlijke bsodsohap,
betreflendede bijeenroeping van de Doema,
voorlas, stonden de leden der reebterzijde,
ten getale vau bijna 100 aanwezig, van
hunne zetels op en riepen verscheiden
malen; «Leve de tsaar De overige leden
bleven zitten en luisterden diep-zwijgend.
Toen de voorlezing geëindigd was, riepen
de leden der rechterzijde nogmaals
„Hoerawaarbij alle ministers zioh van
hunne zetels verhieven. Daarna legden
alle afgevaardigden den eed af. De sociaal
democraten namen geen deel aan de ope
ningsplechtigheden, maar kwamen eerstin
de vergaderzaal, toen de eed afgelegd
moest worden. Daarna werd Golowin tot
voorzitter gekozen. Deze verkiezing werd
door de linkerzijde en het Centrum met
bijval begroef -, de rechterzijde daarentegen
ontving den uitslag roet stilzwijgen.
Golowin verkreeg 331 stemmen, terwijl
102 leden tegen hem stemden. Hij hield
een korte toespraak, waarin hij zich richtte
tot alle partijen in do Doema. Hij zeide
De nieuwe Doema zal werken. Ze hoopt
dat het haar gelukken zal, in vereeniging
met den monarch de weldaden van een
groed wettige regeering en van sociale wet
geving langs den door de eerste Doema
ingeslagen weg te verwezenlijken. Het
instituut der volksvertegenwoordiging zal
nooit verdwijnen; nadat het eenmaal in
het leven geroepen is, zal het niet ophouden
te bestaan.
De woorden van Golowin maakten een
gunstigen indruk en werden beantwoord
met bijvalsbetuigingen, ook van eenige
rechtsohe banken. Nadat Golowin mee
gedeeld had, dat hij heden door den keizer
ontvangen zou worden, werd de zitting
gesloten.
En nu nog iels uii den Duitsohen
Rijksdag.
De afgevaardigden vau de L Aharingeche
groep hebben bij den Rijksdag een motie
ingediend, strekkende tot verkrijging van al
geheels autonomie voor Elzas-Lotharingen.
Deze uiotie draagt de handteekening der
drie onafhankelijke Lotharingsohe afge
vaardigden, benevens die van 70 Duitsehe
afgevaardigden, waarvan een aaDtal natio-
uaal-liberaien. Deze manifestatie der Lo-
tharingers heeft des te meer beteekenis,
daar de Elzassers van hun kant een spe
ciale motie hebben ingediend door het
Centrum gesteund, terwijl die van de
Lothaiingers wordt gesteund door dena-
tionaal-liberalen, de progressisten en de
democraten van Zuid-Duitschland.
Scheepsramp aan den Hoek van
Holland.
Men meldt uit Hellevoetsluis
Gisteren zijn de kloeke redders van de
schipbreukelingen der Berlin alhier aan
gekomen.
Een schitterende ofitvangst werd hun
bereid. Door de commissie, onder voor-
zittei schap van den kapitein ter zee A. L.
Boelen van boord afgehaald en naar het
glacis geleid, vonden de zeelieden op die
uitgestrekte grasvlakte haast de gansehe
gemeente bijeen. Negen verschillende oor-
poratiën, deputatiën en zangvereenigingen
stonden daar opgesteld, de meeste met
hunne banieren. Velerlei liederen werden
hun toegezongen, door allen werd voor
hen gedefileerd.
De burgemeester bracht rog eens de
feiten in herinnering, schetste bet ontstaan
