NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No, 117. 1907.
Zaterdag 16 Februari
21e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed S. J. DE JON GE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg,
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT DE PROVINCIE.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
EK VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
BIJ8SEN.
Ontvangen f 4,60 van de Antirev. Kies-
vereeniging te Kruininge.
15 Februari 1907.
Kiesrecht.
Wij herinneren ook nog dat zij die
elders in de Rijks directe belastingen zijn
aangeslagen, dit vóór 15 Maart ter sec
retarie in de gemeente waar zij nu wonen,
met overlegging van het voldane belas
tingbiljet uit de andere gemeente moeten
komen bekend maken.
Onze Middelbnrgsche corresp. schrift
Het leger des Heils is gewoon een van de
twee-en-vjjftig jaarweben te stempelen
met den naam vanweek van zelfverloo
chening.
Wij zouden deze de week der algemeene
nooden kunnen noemen.
Dinsdagavond kwam ds. Van Aalst met
een Rotterdamsch dameskoor en vele licht
beelden ons vertellen van de geestelijke en
lichamelijke nooden van de chineezen en
onze hulp inroepen voor de medische zen-
1 'ding- Van dr.- öfcte.
Woensdagavond kwam ds. Goslinga van
Schiedam ons vertellen van den zwaren
arbeid en de ongunstige positie der Hol-
landsche haringvisschers in noordelijke
streken en hulp vragen voor de zending
onder die visschers, die het best gediend
zijn zou met een hospitaalschip naast het
reeds bestaande-
En Donderdagavond kwamen twee
stakers uit het voor ons onbekende, maar
nu zoo druk besproken Ryssen, ons ver
tellen van de toestanden ginds en onze hulp
vragen voor de velen, die den arbeid hebben
gestaakt.
Eenvoudige mannen, wier optreden als
van zelf een cachet van waarheid en een
voud vertoonde. Mannen op middelbaren
leeftijd, van hun arbeid en hun ellende
sprekende. Zij kwamen bevestigen wat
door de pers reeds uitvoerig is meegedeeld
en wat onze verslaggever uit hun mond
nog eens navertellen zal, en uw correspon
dent, die zich deze drie avonden geven kon
aan den arbeid van het hooren en volgen
van de beschrijving van veel ellende en
veel klachten, herinnerde zich het woord
in het grjjs verleden eens gesproken en nog
altijd van dezelfde kracht, het woord
Heeft niet de menseh een strijd op aarde
In China en op de Noordzee, maar ook op
de heide.
Overal
Middelburg. Gisterenavond trad in
Schuttershof op vanwege het Steuncomité
voor Rijssen een tweetal stakers.
De heer Onderdijk voorzitter der Mid-
delburgsche Bestuurdersbond opende de
vergadering met een inleidend woord waar
in hij aantoonde waarom deze vergadering
is belegd. Hij betreurde het dat de heer
Verveld niet op kan treden daar deze te
Rijssen niet kan worden gemist, dooh in
zijn plaats treden thans op een tweetal
der stakers.
De heer Pluimers zette in korte trekken
uiteen wat de staking is. Het is 5 jaar
geleden dat pogingen werden gedaan om
eene organisatie tot stand te brengen, dat
is toen geschiedt. Het gaat niet dat één
arbeider om loonsverhoogiug vraagt bij
zoo'n reuzenfabrieb. Toen dan de eerste
vergadering voor de organisatie gehouden
werd bleek dat er slechts 3 arbeiders zich
opgaven voor vereenigen. Toen 3'/2 jaar
later den patroon een zilverbeeld werd
aangeboden, door de arbeiders, was er op
menige lippen de bade „och dat de patroon
zich over ons eens ontfermde en onze
loonen verbeterde'', doch neen de arbeiders
kregen een feest, door naar Amsterdam
te gaan. Toen zijn de oogen opengegaan
der arbeiders en inplaats dat de toe
stand verbeterde, verergerde ze, het
was alsof het reisje er uit moest, zij
waren wakker geschud uit hun dommel,
de grondstoffen werden slechter en daar
om de verdienste minder, en toen alle
arbeiders naar den directeur gingen
klagen en vragen of de grondstoffen beter
mochten worden, zeide deze er met den
eigenaar over te spreken, dooh er kwam
geen antwoord, wel werd er bekend ge
maakt dat voortaan niet meer dan twee
personen tegelijk bij den directeur moohten
komen. Op de juttefabriek moet iedere
arbeider zijne machine betalen, d. w. z.
den spoel die f160 kost, er werd een brief,
opgesteld door de organisatie om dit er af
te krijgen, doch de brief kon den patroon
niet bereiken want er werd in de fabriek
aangeplakt een brief, dat de spoel zou
verminderen tot 60 ct. en de prikkels tot
10 cent, dooh er waren arbeiders die eene
neutrale organisatie niet goedkeurden, en
er werd eene Chr. vereeniging opgericht
„Unitas", die bleek betere levensvastbaar-
heid dan de vereeniging Eendracht". Ook
de vrouwen en meisjes vereenigden zich
in grooten getale.
Uit den boezem der Cbr. ver. Uuitas werd
dan ook op eene ledenvergadering ge
vraagd of het niet wenschelijk was thans aao
den patroon te vragen om loonsverhqoging.
Het bestuür, dec heer Verveld aan
het hoofd, wendde zioh tot het bestuur van
de vereeniging „De Eendracht" om steun
voor dit doel, dit werd met open armen
ontvangen. Ia April 1906 werd de eerste
gecombineerde vergadering gehouden en
de brief ging weg om 20 verhooging
van loon. Veertien dagen later werd het
bestuur met de oommissie op bet kantoor
genoodigd en deelde de patroon mede dat
over alles mocht worüen gesproken, be
halve over loonsverhooging, want dat kon
niet met het oog op de concurrentie met
Engelsch-Indië. Dit was natuurlijk eene
dwaasheid, ieder begrijpt dat dit de ar
beiders tegenviel, vooral van hen die dit
kleine fabriekje hebben zien groeien tot
de grootste van Drenthe.
Het hoofdbestuur der vereeniging werd
verzocht eene bemiddeling te doen bij den
patroon, doeh deze schreef terug dat alle
vragen vruchteloos waren. Toen dan in
Augustus de arbeiders besloten tot het
uiterste, het staken, verzocht de patroon
eene commissie te benoemen tot eene be
spreking. Er werd eene commissie be
noemd, bestaande uit een lid van De
Eendracht, twee van Unitas, eea van de
Vrouwen vereeniging en twee door den pa
troon. Deze commissie verlaagde de20 op
5 De meisjes die f250 verdienden
moesten echter 20 pCt. hebben, want deze
zwoegen, voor de wevers is 10 pCt. ge
vraagd voor de arbeiders die tamelijke
hooge loonen hebben werd niets gevraagd,
deze voorstellen werden verzonden aan den
patroon, een der bazen zeide dat deze
verhooging zeer billijk was doeh de firma
melde terug dat er wel eenige verbete
ring zou worden aangebracht, doch dan
moesten er een deel de fabriek verlaten
en wel de zwakste, dit was natuurlijk niet
aanneembaar.
De arbeiders hadden verklaard met de
voorstellen der commissie mede te gaan,
doch toen het antwoord van den patroon
inkwam verklaarden de arbeiders deze
voorwaarde niet aan te nemen, liever
gebrek lijden met alle dan enkelen uit te
stooten.
3 Dec. 1906 werd de staking geprocla
meerd, nooit vergeet spr. dien morgen toen
al de arbeiders voor de fabriek stonden
om den patroon te laten zien dat men
wilde binnen gaan, doeh niet kondeD.
Op voorstel van den Burgemeester werd
toeu eene commissie benoemd om met den
patroon in onderhandeling te treden, deze
verklaarde wel het comité te ontvangen,
dooh wilde niet onderhandelen, eenige in
vloedrijke mannen als de heeren Van
Vliet en Wielenga gingen toen naai
den patroon om te vragen om met het
comité nog te onderhandelen, doch de
patroon richtte een schrijven aan den heer
v. Vliet, dat loonsverhooging niet bon
worden gegeven. Toen sprak de heer v.
Vliet: dan zal ik eene commissie samen
stellen, bestaande uit de heeren Aalberse,
Polak en Hovy. Deze kwamen tot de com
missie en vroegen als de patroon bewees
dat hij niet meer loon kon geven, zij dan
bereid waren op den ouden voet voort te
werken. Dit stemde deze toe, doch de firma
weigerde ook dit aan deze commissie. Zij
gaven geene inzage hunner boeken. Spr.
wijst nog op den zieken toestand in Rijssen
van de tuberculose. Een jongeling, die ziek
was, werd door hem bezocht en dan bloedde
zijn hart bij het zien van dezen lijder, die
ook een fabrieksarbeider was. Hij riep de
hoorders op tot hulp voor den verdrukten
arbeider te Rijssen. Wel zijn er enkele aan
het werk gegaan, doch deze zijn niet geor
ganiseerd.
De firma heeft thans een boekje uitge
geven, waarin deze de schuld der arbeiders
aan wil toonen, doch dit is maar aan enkele
vrienden gegeven, en niet aan alle.
Dhr. Vlogtman, bestuurslid der chr. ver.
flUnitas"die enkele loonen schilderde zeide:
Op de twee fabrieken werken 1022 arbei
ders, eene afdeeling waar de grondstoffen
worden getraand, verdienen de arbeiders
f7 per week, in de kranerij verdienen
de mannen f 6 a f 6,50 en de vrouwen f 4,50,
in de spinnerij werken vrouwen die wer
ken van 712 en van 17 en dan ver
dienen f4,50—f5. Ook werken er meisjes
die verdienen f2,10f2,50, en hooger
komen deze niet. In de spoelerij, waar de
pijpen en klossen worden gespoeld, dit
doen jongens van 14 tot 16 jaar, die een
loon hebben van f 2f 3 Ook werken er
mannen die een loon hebben f5—f6,50.
In de weverij, waar spr. werkt, zijn de
loonen voor het zware werk, waarvan de
vele bloedspuwingen die daar voorvallen,
deze maken een gemiddeld loon van f7.
Ook werden er loonen aangetroffen van
f5,60, ook zijn er wevers die twee ge
touwen bedienen, doch deze moeten dan
25 pOt. laten vallen. De firma schreef
wel dak de arbeiders geen twee getouwen
willen bedienen, doch dit is een leugen,
zij willen wel, maar het kan niet overal,
in de kranerij en pakkerij zijn de loonen
door aanhouden geklommen tot f 6, doch
er werden nit deze afdeelingen 2 arbeiders
weggenomen, zoodat er harder moest
worden gewerkt, in deze afd. werken ook
vrouwen met de naaimachine die een tame
lijk loon verdienen voor hen is geen loonver
hooging aangevraagd, zoo vraagt spr. zou
#eae verhooging van 2© pCt. zoo onbillijk-
geweest zijn En dan werd dit nog terug
gebracht op 5 pCt. Voor ruim 40 jaar is de
firma begonnen met een kleine machine en
thans is het een groote fabriek. Van en
door wie, is het niet door de arbeiders, als
men ziet zijne vila's zijn prachtige paarde-
stallen, is dit niet eene ongekende rijkdom
door de arbeiders gewrocht.
Voor de staking werd er thuis nog door
de vrouwen klaargemaakt, nu is wel deze
arbeid afgeschaft, doch zij is toch thuis
verricht alles lijdt er onder in 't huisgezin,
want de kinderen krijgen niet wat ze
behoeven.
Deze kinderen moeten ook medehelpen.
Het loon bedroeg f 0,50 f 0,55. Sommige
mannen werden door deze huisarbeid ge
trokken naar de kroeg, waar de firma de
schuld van is. Hoe gaarne wensehte spr.
dat er eens afgevaardigden kwamen nit
Middelburg om de toestanden te zien.
Nu heeft de firma wel geschreven dat er
loonen zijn van f 18—f20, ja zelfs loonen
worden uitgekeerd van f36, doch dit ligt
aan de arbeiders, want hoe harder deze
werken, hoe hooger deloonen der bazen zijn.
Spreker hoopte dat de arbeiders van
Middelburg aan de zijde van de stakenden
te Rijssen zullen staan, want de toestand is
er ernstig, nu zegt de firma wel dat er
een 300 personen werken, doèh dit is niet
zoo, het zijn er 175, ook tracht de firma
wel de arbeiders over te balen tot werbeD,
doch het lukt lien niet, inzonderheid gaat
het personeel van het kantoor naar de
vrouwen om deze over te halen, doeh
deze staan aan de zijde der arbeider^.
Spreker hoopte als overwicnaaz-s uit den
strijd te voorschijn te komen, (applaus)
De voorzitter dankte den sprekers voor
hunne mededeelingen en wekte allen op
tot steun voor de stakers te Rijssen.
De heer v. d. Leije begon met te zeg
gen dat eene werkstaking is een ramp,
deze staking is eene gerechtvaardigde,
mannen van verschillende politieke en
godsdienstige gezinte, hebben dit aange
toond, de heer Stork heeft wel geschreven
dat er niets moet worden gedaan voor
deze staking, want dat de firma Ter Horst
deze staking het hoofd zal bieden, nu dat
nemen we gaarne aan, dooh is dit een
motief om niet meer te helpen zullen
we aan deze raad gevolg geven moe
ten die arbeiders dan werken voor het
karige loon, dat ze verdienen, waar
de tuberculose in die streek toeneemt,
en dit komt door de kleine loonen en de
slechte voeding, is dan zoo eea werkman
nog minder dan een koe, die zich zat eet
en een warm stal heeft, daar laat men
mannen sterven in vochtige huizen, mag
en uioet hier niet worden gesteund Steunt
dus allen mee. Applaus.
Do collecte voor de stakers bij het ver
laten der zaal gehouden, bedroeg f 10,91'/2.
Bij de gisterenavond gehouden in
schrijving door het bestuur van de ver
eeniging „Uit het Volk-Voor het Volk"
voor de gecosturaeerde Kinderoptoebt,
hebben zieb ruim 400 kinderen aangemeld.
Door Burgemeester en Wethouders
alhier is benoemd tot keurmeester van
visch en schaaldieren J. van Wezel, gepen
sioneerd agent van politie le klasse alhier.
Baooerod tot plaatsvervangend voor
zitter van den raad van beroep voor de
ongevallen-verzekering te Middelburg
mr. L. van Andel, advocaat aldaar.
Wij vernemen, dat de Provinciale
stoombootdienst op de Wester-Sohelde op
23 Maart 1907, den dag voor de „De
Ruijterfeesten" te Vlissingen, op al hare
lijnen retourkaarten voor den prijs vaa
enkele reiskaarten zal beschikbaar stellen,
ten einde voor de bewoners van Z. Vlaan
deren het bezoek aan Vlissingen te ver
gemakkelijken.
Heirakenszand. Gisteravond is alhier
eene Christelijke Jongelingsvereeniging
opgericht met aanvankelijk 9 leden, waar
uit een bestuur werd gekozen, bestaande
uit de h.h. K. van Anken, voorz., C.
Lokerse, vice-voorz,, J. Dominicus, seor.
en A. Lokerse, pensiogm. In een vol
gende vergadering zal een reglement
worden vastgesteld.
's-Heerenhoek. Toen gisteren de
bedienden van den landbouwer J. B.
Werri, alhier, in den stal kwamen, zagen
zij. dat een der werkpaarden het aohter-
been, door een der anderen was afgeslagen.
Het dier moest onmiddellijk worden afge
maakt. Assurantie dekt de schade.
Goes. Woensdag werd alhier eene sl|
gemeene vergadering gehouden van de
Afdeeling „Zeeland" der V. P. N. De
voorzitter, dhr. Hanken, deelde mede, dat
afwijzend is beschikt op een verzoek aan
Provinciale Staten om een subsidie van
f 100. Uit het jaarverslag 1906, uitgebracht
door den penningmeester, dhr. Slegt, bleek,
dat DOg maar 2 onder-Afdeelingen bestaan,
terwijl er 7 zouden kunnen zijn, men hoopt
echter op spoedige toeneming. De on der-
Afd. Walcheren vooral verkeert in bloeien-
deu toestand, dank zij de lezingen, die daar
over pluimvee zijn gehouden ook gaat van
de onder-Afd. Zuid-Beveland veel actieuit;
het aantal leden der Afd. is dan ook in 1906
gestegen van 436 tot 721vier Afdeelingen
v an d e Zeeu wsche Land bou w- Maatsch appij
zijn begunstiger geworden tegen een bij
drage van f5; de f25 subsidie, verleend
aan de Landb.-Mij. Tholen voor de ten
toonstelling die daar in 1906 zou zijn
gehouden, dooh niet is doorgegaan, is voor
1907 toegezegd.
De tekening en verantwoording, uitge
bracht door den penningmeester, wees aan
een ontvangst van f343.22, een uitgaaf
van f303.85 en dus een goed slot van f33.37
De periodiek aftredende bestuursleden,
dhrn. Hanken, Vreeburg en Slegt, werden
feerkozen, evenals dhrn. Slegt en Vreeburg
ale commissaris en afgevaardigde. De be
grooting voor 1907 werd in ontvang en
uitgaaf bepaald op f 614 25.
Vlissingen. De korporaal-fourier A.,
van de le compagnie, 4e bataljon alhier,
die sedert 2 Februari j.I. zijn garnizoen
zonder toestemming had verlaten, is heden
daarin teruggekeerd.
De hoofdmaehinist der marine, A.
Riseeeuw alhier, wordt geplaats aan boord
van het instruotieschip van de werfdivisies
„Van Speyk'' te Willemsoord.
Voor het examen van maehinist-
leerling bij de Staatsspoor is geslaagd
dhr. A. J. W. Landman, alhier.
In de Walchersche Courant lezen wij
dat de heer Buijse te Serooskerke zal
optreden met 't onderwerp: „De organisatie
onzer partij". Of de heer B. te Serooskerke
zal optreden is nog vrij onzeker. Op
'toogenblik is de man ongesteld. En als
bij optreedt, behandelt hij een ander on
derwerp^ hetgeen wij Maandag hopeo mee
te deelen.
'S-Gravenpolder. In de Donderdag
gehouden vergadering van ingelanden van
het waterschap „'s-Gravenpolder'' is be
sloten ernstige bezwaren bij de Staten in
te dienen tegen de voor te stellen wijziging
en aanvulling van het algemeen polder
reglement. Men was het volkomen eens
dat, indien zoodanige wijziging en aan
vulling werd aangebracht en de binnen
dijken moesten worden gebracht in een
toestand, dat die waterkeerend waren,
zulks zeer bezwarend voor het waterschap
zou zijn en zelfs haast onuitvoerbaar.
Baarland. Woensdag vergaderden In
gelanden van het waterschap. Deze ver
gadering werd in hoofdzaak gehouden ter
behandeling van eventueele bezwaren tegen
de aanvulling en wijziging van het alge
meen reglement voor de polders of water
schappen in Zeeland. Op verschillende
gronden vond man die wijziging niet wen
schelijk en billijk, en besloten aan heeren
Ged. Staten te berichten dat Ingelanden
daartegen ernstige bezwaren hebben. Mocht
toch tot wijziging worden overgegaan, 't
artikel 17 dan zoodanig te wijzigen dat
alle kosten vallende op verhooging enz.
van binnendijken voor rekening van de
provincie worden gebracht.
Rilland Bath. De hedenmorgen gehou
den gemeenteraadsvergadering werd bijge
woond door 6 leden. Afwezig dhr. Boot
met kennisgeving wegens ziekte. Tot lid
van het Burgerlijk Armbestuur werd be
noemd dhr. J. Blok, aftredend lid, met 5
stemmen tegen 1 op dhr. Griep. De be
noemde nam zijne benoeming aan. Tot
leden van de commissie van schoolverzuim
te Bath werden herbenoemd de aftredende
leden Jan Blok, G. van Burg, Jacob
Dronkers en Chr. Blok en te Rilland de
heeren J. Wabeke, J. Kouman, C. Akker
man en J. P. J. Verplanke. Aan de be
noemden zal van hunne benoeming kennis
worden gegeven. Ingekomen waren een
aantal bezwaarschriften tegen aanslag in
den hoofdelijken omslag van hen die waren
aangeslagen volgens art. 245 le en 2e lid
der gemeentewet. Aangezien nog meerdere
reclames ingediend kunnen worden daar
de gestelde termijn nog niet is verstreken
werd besloten de behaudeling tot later uit
te stellen. Verder werd na machtiging
van Ged. Staten besloten een gedeelte grond
voor den vastgestelden prijs te koopen voor
de volkshuisvesting. De uitgestrektheid
bevat anderhalve H.A. Voor de betaling
der koopsom enz. zal eene leening worden
aangegaan alles onder nadere goedkeuring
van Ged. Staten. Op een verzoek van
A. Blok om grond in erfpacht te erlangen
werd afwijzend beschikt.
Daar viel niet aan te twijfelen.
Tijdens de beperking der wegen werd
