e W
4*
NIEÜWSBLAD
VSOR ZEELAND.
LUST!
No. 110. 1907.
Vrijdag 8 Februari
21e Jaargang.
idijk's Bank
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
ELKERU,
RIOOL,
alfvaars,
nstbode
nstbode
Buitenlandse!) Overzicht.
1 fi'
ELBUEG.
- Orders uit
n Buiten-
rzen.
O gld.
gewaarborgd.
LTE Co.,
oop wegens
n leeftijd:
OP
PaardSpring-
ooskerke (W.)
OP
MMta,
ÖP~
e Geit,
knecht
midsknecht,
tbode
©id
.k.
udster
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
SPOUSE
TLB ÜBG'
dagelijks, uitge-
shetzij aan het
euw, hetzij bij hem
r hen die inlich-
trekking tot plaat-
rsj woning-
p de kiezerslijst.
B IJ S E
renstraat D 72a.
reed voor het ge-
e gebruiksaan-
htboomen en
anten.
ij partij.
de Krnia"
iddelburg.
den van Goes,
bestaan oplevert,
ikt voor Vracht-
edrijf. Brieven
aan OOSTER-
Uitgevers, Goes.
rekening 5 Fe-
ekening 3 Maait,
e 1 i s k e r k e.
'olfertsdijk.
West-Souburg.
~00D, Teersche
et Mei
evraagd, bij A.
apelle.
egenwoordige
i
GOOTE, Lange-
Lpril of Mei
POLDERMAN,
urg.
US SMALLE-
tsdijk.
erke (W.)
iS,
ALLEGANGE,
erweet - Goes-
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
2N VAN
-■ -
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
7 Februari 1907.
Goedkoop.
Ds. Rudolph schrijft in De Rotterdammer:
Er is weer een nieuw vrijzinnig-propa-
ganda-boekje uit.
't Kost slechts vijf cent
Neem weg maar
't Is dan ook vol goedkoope beweringen.
Op bladzijde 6, de tweede bladzijde van
Borgesius' redevoering, vinden wij bijv. de
volgende woorden van Borgesius
„Enkele weken geleden heeft een spreker van
de rechterzijde in een kiesvergadering beweerd,
dat ik van den gunstigen uitslag der verkiezin
gen zóó was geschrokken, dat ik mijn spraak
vermogen had verloren en dat nog niet had
terugbekomen.
Het verheugt mij heden aan mijn vrienden
van de Liberale Unie te kunnen toonen, dat
mijn geëerde tegenstanders zich over den toe
stand van mijn keelorgaaH, dat reeds veertig
jaar ook voor politieke propaganda dienst heelt
gedaan en daardoor zeker niet beter is gewor
den, wat al te bozorgd heeft gemaakt. Veeleer
zou er voor dien tegenstander reden zijn zich te
verheugen, dat sommige zijner partijgenooten,
voor wie in de periode 19011905 zwijgen en
jaknikken een tweede natuur was geworden, in
Juni 1905 de vtijheid hebben herkregen om hun
stem te doen hooren".
Wat zegt ge nu van die aardigheid
Is ze niet goedkoop
O, hoe gaarne hadden de tegenstanders
gezien, dat onze mannen in de periode van
19011905 het Christelijk Kabinet hadden
bemoeielijkt
't Ware evenwel in onze afgevaardigden
niet minder dan misdadig geweest, wan
neer zij door misplaatste oppositie alzoo in
de kaart van den tegenstander hadden
gespeeld.
Bovendien was voor hen allerminst
eenige reden tot tegenspraak tegen het
toen zittend Kabinet.
Menigeen zal bij het zien van een
spons, wel eens gedacht hebben, welke
tooh de geschiedenis van die kunstige,
eigenaardige voorwerpen is. Wel weet
natuurlijk een ieder, dat de sponsen in
de zee worden opgedoken, maar hoe en
waar
Dat zullen wij hier eens gaan ver
tellen.
Laten wij ons dan voorstellen, dat wij
beneden aan een klip staanvoor ons
golft de wijde, blauwe zee. In den glans
der middagzon ligt zij rustig en spiegelglad
en alleen van de ver-verwijderde klip-
randen blinkt ons een witte sehuimstreep
tegen. Boven een in eindeloosheid betoo-
verend blauw. De klip waarop wij staan
zet zich als een diepe afgrond langzaam
voort onder de zee, die haar tot stand
bracht. Gedurende duizenden en duizen
den jaren hebben kleine koraaldiertjes
haar uit kalk opgebouwd. Reeds lang
zijn de kleine bouwmeesters verdwenen,
hun kalkgebouwen echter werden lang
zamerhand rotsgesteente. Geleidelijk neemt
de zee eohter terug wat eens bestaan
heeft. In het gesteente maakt zij diepe
kloven en dreigend, gelijk avontuurlijke
diergestalten, doen zich de scherpe ge
spleten rotsen aan ons oog voor. Op de
toppen wiegt zich langzaam een fantastisch
gevormd, bont zeegewas en purperrood
wier. Als lang vrouwenhaar slingert zich
het gras geheimzinnig om de rots heen
en het is als zien wij in een stil herfst-
woud. Het lijkt of ginds aan den ge
spleten voet komische liguren ontstaan.
Hier een fraaie, roode lorkenzwam, ginds
een menigte goudgele schelpen en daar
dichtbij een reuzenexemplaar van een
hanekam, die met zijn vinger naar ons
wijst, althans lijkt het zoo. Maar het zijn
geen zwammen, die daar op den bodem
van de zee groeien, ook geen planten,
het zijn dieren. En wat wij in helle
kleurenpracht zoo geheimzinnig door het
heldeye water kunnen zien, zijn sponsen.
Alles giüg boven hun lof.
Ze spraken niet meer dau noodigwas,
en werkten overigens zoo hard mogelijk
mede. Vandaar dat 't vorig Kabinet on
danks 't obstruotionisme der tegenpartij
zooveel heeft kunnen doen.
Hoe geheel anders staat echter tegen
over hun zwijgen dat van een Borgesius!
Hun zwijgen was een teeken van goed
keuring.
Dat van Borgesius was een zwijgen der
beschaamdheid, omdat hij met niet anders
had kunnen komen dan met een Kabinet,
dat reeds met van alles en nog wat is ver
geleken, tot met de Amsterdamsche, scheu
rende beurs, toe, en dat met recht dan ook
het Ministerie der vergelijkingen is ge
noemd.
Inderdaad,wanneer twee hetzelfde doen,
dan is het nog niet hetzelfde.
De Vrije Westfries deelt in zijn jongste
nummer de correspondentie roeê, door den
heer Tideman uitgelokt naar aanleiding
van de opmerkingen, door ditblad gemaakt.
Na de gewisselde brieven te hebben af
gedrukt, zegt het blad
Wij zijn Dr. Kuyper dankbaar voor dit
antwoord.
Het lijkt ons onnoodig daaraan nog veel
toe te voegen.
Slechts een kort woord zij ons vergund.
De lezing van het verslag der rede van
Mr. Tideman, maakte op ons den indruk,
dat hij de Christelijk-hisforisohen in Ede
zoobt te winnen voor zijn candidatuur, niet
allereerst door de voortreffelijkheid van
eigen, vrijzinnige beginselen in het licht
te stellen, maar door het te doen voor
komen, dat er eigenlijk absoluut geen ver
schil tusschen hem en deze Christelijk his-
torisclien bestond.
De spons heeft de natuurvorschers lang
in hun onderzoek bemoeilijkt; de diereu-
kenners lieten het den plantkundigen over,
zij wisten Diets met het ding aan te
vangen. Den laatsten ging het echter
ook niet veel beter.
Zoo geraakte de spoDs in het gedrang
en bleef staan tusschen dier en plant.
Deze twijfel is wel te vergeven, omdat
de spons te weinig dierlijke eigenschappen
toont.
Daar staan zij beneden aan den grond
en niets verraadt ons dat daarbinnen leven
is. Beweging is niet te bekennen, omdat
zij van klein-af reeds aan den grond zijn
vastgegroeid. Eerst na ernstig onderzoek
door Oscar Sehmidt, Haeckel en anderen
ram de spons de plaats in die haar toe
kwam. Haeckel rekent de spons tot de
eehte dierplanten en stelt haar op één lijn
met de Aktinis, (mooie dieren, welke men
meestal met den naam van zeerozen of zee
anemonen bestempelt) kwallen, polypen,
enz.
Het liebaam der spons bestaat uit drie
deelen het buitenomhulsel, dat van vrij
weinig beteekenis is, de huid en de kiem,
die als drager van de belangrijke levens
functies fungeertbovendien nog het
binnenkiemblad, dat de hoofdrol speelt
bij het opnemen van voedsel. Deze weeke,
dieraohtige massa wordt in sland gehouden
door een liehaaro, en naar de stof waaruit
zij is samengesteld, in bijzondere klassen
verdeeld.
Daar zijn er met een soort hoornen
harnasde hoornsponsen of de Cereo-
sponsen verder heeft men sponsen, welker
lichaam uit kalkdeeltjes is samengesteld
deze noemt men kalk- of Calciosponsen.
Dan zijn er nog soorteD, welker lichaam
uit puur kiezelzuur bestaatde zooge
naamde glassponsen of Herostenelliden.
Naast deze hoofdklassen treft men nog
allerlei tusschen - en overgangssoorten aan.
Komen alle andere sponsen in stilstaand
water voor, de glassponsen zijn slechts te
vinden in de diepzee. Dat is gemakkelijk
te verkiaren, want wat betreft den bouw
van het lichaam dezer sponsen, zijn zij
de fraaiste en mooiste die het dierenrijk
Door te vertellen, dat die „antithese"
geen werkelijkheid maar schijn was. Door
te zeggen ook wij, ook ik, „eerbiedig de
beginselen van het Evangelie van Jezus
Christus op staatkundig terrein," terwijl
toeh de spreker had onderschreven bet
vrij-liberale manifest, waarin dat positieve
beginsel niet alleen wordt gemist, maar
zelfs alle „vermenging van godsdienst en
politiek" wordt afgekeurd.
Zoodanige handelwijze noemden wij
„karakterloos'wijl het, ons bedunkens,
was „een wegmoffelen van eigen, vrijzin
nige beginselen".
Persoonlijk is de heer Tideman ons ge
heel onbekend.
Onze qualifioatie trof hem dan ook al
leen als politiek man.
Maar wanneer Mr. Tideman, uit volle
innerlijke overtuiging in Ede „eerbiediging"
vroegvande„beginselen der Evangeliums",
wanneer ook naar zijne overtuiging de
opperhoogheid Gods moet erkend en be
leden op staatkundig erf, din was onze
indruk geheel'verkeerd, ons oordeel onjuist
en bieden wij den heer Tideman onze
verontschuldiging aan.
Slechts kunnen wij met ons bevattings
vermogen er niet bij, dat een man, met
zulke beginselen, zich kan scharen onder
de vrij-liberale vlag. Onder dezelfde vlag
al Mr. Van Houten
De uitspraak van Dr. Kuyper, dat deze
partij karakter mist, blijkt maar al te waar.
Duitschland.
Als vervolg op hetgeen wij schreven
in ons vorig no. nog het volgende.
De samenstelling van den nieuwen Rijks
dag is thans bekend. Het centrum met
oplevert. Als door de hand van een kunste
naar uit het fijnste glas geweveD, staan
zij gelijk dwergen met lange, witte baarden
in bet diepe water. Leefden zij eerst aan
de oppervlakte, al heel spoedig werden
zij bij stormachtig weer door de golven
uit elkaar gehaald. De glassponsen hebben
haar harnas samengesteld uit zuiver kiezel-
zuur, wat ook het hoofdbestanddeel is van
ods kunstmatig glas en wel in zul keen over
vloed, dat van het weeke niets overblijft.
De glazen harnasdeeltjes zien eronder
een vergrootglas als verzameling fraai uit.
Men ziet er mooie sterren, kleine denne-
boompjes, slanke naaldboomen, aan welker
toppen zich rechtopstaande ankers en
schermen gevormd hebben. Deze fraaie
glasvormen komen hierdoor tot stand,door
dat de zesstralers, die aan 't kiezelvormige
geraamte den grondslag leggen, in vijf,vier
en minderstralers uitloopen en die dan nog
onder verschillende oppervlakten en pun
ten, deze wondervolle aanhangsels vormen.
Niet zelden komt het voor, dat de kiezel
lichamen tot heele glasmassa's gesponnen
z(jn, welke uit enkele lange naaldboomen
zjjn gevlochten. Met deze glasbeentjes nu
zetten de sponsen zich vast aan het slib der
zee. Zooals zich alle sponsen door groote
buigzaamheid kenmerkeD, is dit ook b\j de
glassponsen het geval.
Wat den vorm aangaat, enkele stellen
'n hoorn des overvloeds voor, mooie schalen
sierlijke knotsen en fraaie kelken, andere
weer rechtopstaande ina-nden en zwammen,
zwaar getakte boomen en veel gekronkelde
pijpen. Maar dat is nog lang niet het meest
wonderlijke. Wij zien ook kleine knoetsen,
eveneens op zich zelf staande dieren en wel
kleine polypen, een soort zeerozen, die met
de spons innige vriendschap hebben ge
sloten. Deze soort dieren-vriendschap, die
twee verschillende wezens tot gemeen
schappelijk nut en welzijn gesloten hebben,
komen wij in het heele sponsenrijk tegen.
Onder de glassponsen herbergen de
fraaie „bloemenkorf van Venus" en de
gietkannenspons bijna altijd een kreeften-
paartje. De kreeften kruipen, als zij nog
kleine larven zijn,door de fijne glascelletjes
van de spons en kunnen, als zij grooter
inbegrip der Elzassers keert er met 10
leden versterkt, dus 109 leden sterk, terug;
de sociaal-democraten beschikken voortaan
over niet meer dan 43 stemmeD. Verder
telt de Rijksdag 20 Polen, 1 Welf, 1 Deen,
58 conservatieven, 21 leden van de Rijks-
partij, 55 nationaal-liberalen, 15 leden der
Wirtschaftl. (Oeconomische) Ver., 8 lede"
van den Bund der Landwirte, 28 leden
der vrijz. volkspartij, 11 van de vrv'z.
vereeaigicg, 7 van de Duitsche volkspartij,
6 van de Reformpartei (anti-semieten),
3 Lotharingers en 10 wilden.
Met ons verhaal omtrent de ovaties aan
Rijkskanselier en Keizer gebracht waren
wij blijven steken bij de speech van Von
Bulow.
Van het paleis van den Rijkskanselier
trok een steeds aanwassende menigte door
de Wilhelmsstrasse, Unter den Linden naar
het koninklijke paleis, waar, na herhaald
huldebetoon, een marine-officier de komst
der keizerlijke personen aankondigde. In
middels verschenen de prinsen Adelbert
en August Wilhelm voor het venster, door
de menigte met luide ovaties begroet
Toen verscheen ook de Keizer met de
Keizerin, stormachtig toegejuicht.
Toen het eindelijk stil geworden was,
trad de keizer die de menigte voortdu
rend groette, terwjjl de keizerin met een
doek zwaaide naar het open raam en
hield de volgende toespraak
„Ik dank u, mijneheeren, van ganscher
harte voor de huldebetooging die gij mij
heden brengt. Zij komt voort uit het be
wustzijn, dat gij tegenover het vaderland
uw plicht hebtgedaaD,en hetwoordyan den
Rijkskanselier bewaarheid hebt„Duitsch
land kan rijden, als het wil". (Stormachtige
toejuichingen).
„Ik ben rotsvast overtuigd dat, als tot
dusver alle standen, hoog en laag, alle
worden, hun gevangenis niet verlaten. Het
betooverde glaspaleis dient het paartje dus
niet alleen tot woning en wieg, maar ook
tot doodkist, en slechts hun broedsel kan
het glazenhuis verlaten. Overal waar geen
sterk licht binnendringt, in reten en holen
van rotsen, in het dichte zeegras en het
algenwoud, ja zelfs in leege slakkenhuisjes
en mosselschelpen, treffen wij de fraaie
kalksponsen aan, die haar omhulsel uit
koolzure kalk samenstellen. Zij zijn de
dwergen in 't rijk der sponsen, want zelden
brengen zij het boven een grootte van
enkele centimeters. Geen andere spons-
soort eigent zich er beter toe ons een blik
te geven op den bouw dezer dieren, dan de
kalkspons.
Zij zijn meestal de eenvoudigste soort,
zooals b.v. de Olynhus, die een dunne een
heid voo-rstelt. 't Is een zakvormig lichaam
met ruimte voor de maag en een mondope
ning. Snijdt men zulk een zakdier, als het
volwassen is, door en bekijkt men de stuk
ken onder een glas, dat vijf honderd maal
vergroot, dan is 't een verrassing. Wij zien
een krioelen van talrijke kleine bolletjes,
omkleed door een dikke vacht van fijne
haartjes. Wat wjj daar zien zjjn jonge
sponslarven, die na hun geboorte in jeug
dige zucht naar vrijheid de groote, blauwe
zee doorzweven. Zulk een sponslarve be
staat uit twee geheel verschillende celvor-
mige omhulsels, waarvan het voorgedeelte
door talrijke lange draden, welke de be
weging tot stand brengen, voorzien is. Na
langen tijd houdt eindelijk het nomaden
leven der larve op, ze zet zich op een ge
schikte plaats vast en groeit uit tot een
dunwandigen, hollen cylinder boven met
een opening, in't midden de zoogenaamde
Oskulum en een van talrijke poriëD voor
zien, buitenblad.
De larve is een spons geworden, door
de sluitbare poriën heeft een voortdurende
water-circulatie plaats, tot stand gebracht
door vele voortdurend zuigende draden
binnen in de spons. Hierdoor wordt het
dier onafgebroken voedsel toegevoerd, dat
door de maagwanden wordt opgenomen.
NW alle kalksponsen zijn enkelvoudig,
vaak vergroeien zij tot samenstelsejs.
godsdiensten luide bijvaleensgezind sa
menwerken, wij niet alleen kunnen rijden,
maar alles omverrijden wat ons in den weg
staat (voortdurende hoera 1-breteD)
Nu wil ik besluiten met de woorden, die
de groote dichter Kleist in zijn Trina
van Homburg sprak als Kottwitz op deu
grooten keurvorst toegaat: „Was hiim-
mert uns die Regel nach der der Eemd
sioh sohliigt, wenn er nur meder vor uns mit
allen seinen Fahuen singtdie Regel, die
ihn schliigt, das ist die höchste".
De rede was niet veel zaaksj" doch zij
was merkwaardig door de plaats, vanwaar
die werd gehouden en de wijze, waarop
ze werd ontvangen. Stellig werd de Keizer
nog nooit in de rede gevallen door applaus
en interrupties zooals dat dien nacht het
het geval was. „Bravowerd nu eens,
dan weer „Natuurlijk 1" „Tuist zoo 1" ge
roepen door de menigte, juist alsof men
in een volksvergadering was, waar men
den redenaar zijn instemming of atkeuring
betuigd.
Daverend hoerageroep en gezang van
nationale liederen klonk door den helderen
winternacht, terwijl het keizerlijk paar en
de prins voortdurend de menigte groetten.
Te kwart voor een trokken de vorstelijke
personen zich terug en de menigte ging
in opgewekte stemming uiteen.
Kingston.
Mededeelingen omtrent de ramp te King
ston door ooggetuigen gedaaD, geven een
indruk van 't verschrikkelijke der aard
bevingen, waardoor een deel van Jamaica
geteisterd werd.
Wat bekommeren wij ons om den regel
volgens welken de vijand slag levert, wanneer
hij maar met al zijn vaandels voor ens neerzinkt.
De regel die hem verslaat, dat is de hoogste.
Van alle sponssoorten wordt de bad-
spons het meest door ons gebruikt. Haar
omhulsel is een min of meer elastisch
netwerk van hoorn.
Al de sponssoorten, waarvan het lichaam
op de beschreven wijze gevormd is, duidt
men aan met den naam van hoornspons
of Cereospons.
De badsponsen worden door de visschers
in verschillende soorten verdeeld Daar
verhouding van de hoedanigheid Syrische,
Zemokha- en paardensponsen. De mooiste
soort is de grootgatige, grove paardenspons,
die soms een aanzienlijke grootte bereikt.
De grootste handelswaarde heeft de Syri
sche spons, Eenspongia officinalis en in het
bijzonder de fraaie bekervormige stukken.
Ook de hoornspons en de soorten
daarvan zijn niet zelden anders gevormd.
Fraaie samcnstelsels zijn o.a. de waaier
en de tralievormige spons Het non plu»
ultra echter in deze soort heeft de natuur
gevormd in den zoogenaamden „Neptu-
nusbeker." Op een prachtig onderstel
verheft zich deze groote bokaalvormige
spons. Van binnen zijn de wanden mooi
en zuiver glad, de buitenkant toch toont
onregelmatige verhevenheden. Deze bui
tengewone Neptunusbeker komt voorvaa
de kleinste soort tot de groote reuzen-
exemplaren van meer dan een meter hoogte
op den bodem van den grooten Oceaan.
Evenals de gladsponsen, worden ook de
hoornsponsen door verschillendediersoorten
bewoond. De ruime kanalen herbergen een
bonte menigte wormen, zeesterren kreeften
en polypen. Deze tot de z.g.n. kluizenaars
behoorende kreeften verbergen angstig
het zachte achterlijf in de poriën waardoor
zij 't licht kwetsbare lichaam in veiligheid
weten te brengen. De spons heeft van dit
samenleven dat voordeel, dat zij van de
eene naar de andere plaats gedragen wordt
en daardoor gemakkelijker in staat is
voedsel tot zich te nemen. Een afwijking
van de hoornsponsen zijn de kiezelsponsen,
die geleidelijk uit de eerste ontstaan zijn,
hiertoe behooren de mooie pijpspoosen, de
veeltakkige Chaliniden en de verblindend
witte Spongia lobata van de Fai öereilan den