NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 105. 1907.
Zaterdag 2 Februari
21e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Baitegludscb IfrerzJekL
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JÖNGE-VERWEST. te Goes
P. D'HÜIJ, ie Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
£N VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
snasssLsatesasaBsaassiasn! sae
1 Februari 1907.
Nu is 'ttijd.
Van 1 tot 16 Febr. is er in alle gemeenten
gelegenheid om zieh ter secretarie aan te
melden als loon- of woonkiezer enz.
Kiesvereenigingen, voorzitters en eeere-
tarissen, aan het werk
Nu iederen dag in het gareel. Alle
plekjes afgezooht of er ook niet nog ergens
een overgeslagen geestverwant zit, dien
gij hebt overgeslagen op uw wandelingen
der vorige maand.
Haalt nu op 't secretarie eenige formu- j
Lieren Model Va (loonkiezers en Model III
(woningkiezers).
Laten de vrienden die kiezer kunnen zijd
wegens hun loon of wegens hun woning,
hun naam zetten onderaan en vult g|j in
hun tegenwoordigheid de aanvraag in.
Hoeveel men verdient of verwoont, be
hoeft niet er bij gezet. Aangifte dat men
aan de gestelde vereiechten voldoet, is vol
doende.
Nu is 'ttijd van zaken doen.
De brandspuiten worden nooit gepro
beerd op 't oogenblik als de brand uitge
broken is, doch lang daarvóór.
Zoo ook moet tusschen 1 en 15 Febr. zoo
hard gewerkt worden, dat men in Juni
vrijmoedigheid heeft onze zaak in 'sHeeren
hand te stellen.
Wie nu zijn roeping verzaakt en toch in
Juni Gods hulp op zijn arbeid zou inroepen,
die is niet anti-revolutionair; die dient God
niet, maar wil Hem gebruiken.
Daarom geen traagheid nu of valsche
lijdelijkheid.
Het kan en zal in Juni bij de Staten
verkiezingen aan ééa stem hangen en het
zou jammer zijn indien die ééne stem die
van den vriend was, welke door uwe nala
tigheid ditmaal niet op de kiezerslijst
kwam.
Ons bericht omtrent het voornemen van
H. M. de Koningin, althans voor loop ig,
Zeeland niet te bezoeken, heeft gisteren
in verschillende Hollandsche dagbladen
gecirculeerd met de tusschenvoeging dat
de Middelburgsche Courant een foutief be
richt in de wereld gezonden had.
Wij maken er deze bladen attent op
dat deze toevoeging niet is van ons, doch
blijkbaar van een berichtgever die deze
bladen bedient.
Wij voor ons hebben aan de Midd. Grt.
zelfs niet eens gedacht. W|j meenden
zelfs dat de M. C. ook reeds een bericht
in denzelfden geest als het onze had ge
publiceerd.
Het is niet onze gewoonte, bij tegen
spraak van een bericht, een bepaald blad
te signaleeren.
Dat toch is klein
De geslagen candidaat in het kiesdistrict
E le mr. P. Tideman, leerling en geestver
want van mr. v. d. Vlugt, heeft op 31 Jan.
onderstaanden open brief geschreven aan
dr. Kuyper.
Enkele uitdrukkingen spatieeren wij.
Tijdens de voorbereiding tot den stembusstrijd
van heden in het district Ede heb ik gelegenheid
gehad in vertegenwoordigers van uw staatkun
dige partij waar te nemen den innigen, gloei-
e n den haat die een deel hunner bezielt
tegen de vrijzinnigen al bedoelen dezen te goeder
trouw het goede voor het gemeenschappelijke
vaderland, doch ook om in anderen hunner waar
te nemen naast kracht van eigen
overtuiging 'n vrijzinnigen geest
die waardeering van elk edel pogen van anders
denkenden niet uitsluit en dus het beste belooft
voor het welzijn des lands.
Waar uw krachtige leidiDg van uw partij als
het ware haar zielesterkte uitmaakt, moetenbeide
hierveren omschreven gevoelens gelijktijdig in u
wortelen, althans in u het sterkste leven en uit u
het sterkste spreken.
Het is daarom dat ik mij tot u wend met de
vraag, die ik u verzoek in het openbaar te willen
beantwoordenof u het neemt voor rekening
uwer partij, dat is voor rekening van uw leiding,
dat is voor rekening van uw persoon die daarin
geheel opgaat, dat uwerzijds gehandeld wordt
als gesignaleerd in 't ochtendblad van de Nieuwe
Courant van heden naar aanleiding ran een
publicatie in het te Enkhuizen verschijnende blad
De Vrije Westfries.
Wanneer u die handeling voor uw rekening
neemt dan zullen in uw partij vele leden die ik
heb leeren hoogachten, zichzelf bezinnen omtrent
de vraag of niet waar is, wat wij vrijzinnigen
omtrent u hebben gedacht en omtrent u hebben
uitgesprokendat utwistzaaitinons
volk om uit tweedracht partij-
belang te voeden. Wanneer u die han
deling voor uw rekening niet neemt, ze tevens
kortaf en onomwonden wraakt, dan zal die daad
van u er krachtig toe kunnen medewerken, dat
tot naar de uiterste verwefpelijke rechterflank van
ons staatkundig leven worden weggedrongen
zij wier haat in hen de sterkere is
van hun behoefte aan gemeen
schapsleven; zij wier streven op den duur
tot niets kan leiden dan een burgeroorlog in ons
kleine lieve vaderland.
Wat is daarop uw antwoord?
P. TIDEMAN.
Barneveld, 31 januari 1906.
Dit vriendelijke schrijven zal denkelijk
al wel beantwoord zijn.
Er spreekt anders wel groote naïviteit
uit de vraag. Zijt gij 'teens met iederen
uitval in bladen uwer richting tegen de
vrijzinnigen
In ieder geval mag uit dit schrijven
door alle antirevolutionairen de les ge
trokken worden, onthoudt u van elke
uiting in woord of gebaar of daad, die
den tegenstander (zooals hier mr. T.) kren
ken of den venijnzuigeraanleidingtot'tdoen
van onjuiste beschuldiging geyen zou.
Overigens begrijpen wij niet hoe mr.
Tideman nu juist met zijn vriendelijke
aanklacht kwam, waar hij candidaat was
in een distriet als Ede waar de vrijzinnigen
althans de leidersniet minder dan
jarenlang gepleegd grof boerenbedrog op
hun geweten hebben.
Eigenaardig toch is dat de Nieuwe
Courant die den brief van mr. Tideman
opneemt, onder den brief een ander inge
zonden stuk plaatst dat de aanklacht van
mr. Tideman volkomen neutraliseert.
Het is namelijk een schrijven van een
Ned. Herv. predikant ds. G. Goossen uit
Rummeloo, die protesteert tegen eenige
onjuistheden van de redactie tegen de
antirev. party en de „doleerende predi
kanten" en deze weerlegt.
Wij drukken er onderstaande uit af_
Wat het drijven der «doleerende" predikan
ten betreft, diene het volgende. De kerkelijke
scheiding van 1886, de zoogenaamde «dole
antie-' heeft de inwoners, hoofdzakelijk in het
Geldersche deel van het district Ede, zeer
te een elkander in het harnas gejaagd. Van
dele kerkelijke twisten, die onder deze zeer
rechtzinnig-kerksche bevolking groote afme
tingen hadden aangenomen, heeft de Edesche
liberale partij zeer unfair partij getrokken.
De liberale partij in Ede is hier de partij, die
om uw eigen woorden te gebruiken, «uit gods
dienstige en kerkelijke geschillen politieke munt
heeft geslagen en die in Ede en omstreken
het onheilig vuur van godsdien
stig krikreel aanstookt met poli
tieke b ij bedoelingen.
De kiesvereeniging toch die in vroeger dagen
in Ede en omstreken mannen als de heeren
jhr. v. Borssele, W. E. J. baron v. Wassenaer
en baron v. Nagell in Tweede Kamor en Staten
bracht, droeg den verdraagzamen naam van:
Anti-doleerende kiesvereeniging
voor Koningin en Vaderland.
Deze kiesvereeniging was het, die de her
vormden ophitste tegen de doieerenden (die
tot de a.-r. partij grootendeels behoorden). De
haat tegen de «doieerenden" werd in dienst
gesteld van en als drijfkracht gebruikt voor de
vrijzinnige partij in het district Ede. Indien
dan ook de heer mr. Tideman mocht gekozen
worden wat ik intusschen voor zeer onwaar
schijnlijk houd dan zal Z.Ed. dit voorzeker
tegen zijn wil te danken hebben aan de haat
van Hervormden tegen de Gereformeerden.
De schrijver (eekent zich voluitG. Goos
sen, Ned. Herv. predikant te Hummeloo.
Trouwens de feiten die hij noemt zijn
bekend, en notoir.
Mogen wij in verband met de door ons
hierboven overgenomen protesten van
den oud-liberaal en ran den Ned. Herv. pre
dikant nog even er op wijzen dat de
groote liberale pers van heden morgen uit
de Nieuwe Courant wel het stuk van mr.
Tideman,nietdat van ds. Goossen overnam
en dat wij verwachten dat de kleinere
vrijzinnig democratische pers heden avond
dit voorbeeld wel zal volgen!
Dergelijke gevallen van eenzijdige voor
lichting zijn wij aan die zijde gewend.
Wij zullen het heden avond zien.
Leerzaam.
Frankrijk zakt al verder af.
Men herinnert zich Yiviani's rede.
Toen kwatn hel schrappen van het rand
schrift Dieu protege la France (God be-
soherme Frankrijk) van de munt.
En nu leest men van het wetsontwerp
tot hervorming van het huwelijk door een
commissie die zieh daartoe gevormd had
in gereedheid gebracht.
Wat wil deze oommissie?
In de eerste plaats den toegang tot het
huwelijk gemakkelijk maken, teneinde die
huwelijken te doen toenemen, welke steu
nen op liefde, „de eenige waardige huwe
lijken". Daarom wordt voorgesteld dat
een man boven 21 jaar en een vrouw
boven 18 jaar zullen kunnen huwen bij
iedere acte waaruit de bedoeling om te
huwen blijkt. Weg formaliteiten, weg
ouderlijke toestemming! Leven de huwe
lijken uit liefde Van onberaden en licht
zinnige huwelijken te spreken is achter
lijk dat zijn juist de beste huwelijken.
Een tweede hervorming zal moeten zijn
de volkomen gelijkstelling van man en
vrouw in het huwelijk.
En als derde, voornaamste, hervorming
wordt daaraan toegevoegd vergemakke
lijking van de echtscheiding. Naast over
spel en kwaadwillige vertaling komen als
gronden van echtscheiding: storing van
de geestvermogens, plaatsing in een ge
sticht of ourateele tengevolge hebbende
verder ingekankerde drankzucht, ernsiige
geslachtsziektendan „onvereenigbaar-
heid van humeur of karakter". Eindelijk
nog de echtscheiding zonder opgave van
redenen met onuerlinge toestemming der
eehtgenooton,
Men ziet, van het Christelijk huwelijk
wordt niet veel overgelaten wel inder
daad worden de ohristeljjke grondslagen
onzer maatschappij bedreigd.
Maar spreek nu eens over den invloed
op de staatkunde van den godsdienst en
van de antithese tusschen de christelijke
en de moderne wereldbeschouwing, dan
krijgt gij te hooren dat het daarmede se
dert den val van het kabinet-Kuyper uit
is't Mooht watFrankrijk toont ons te
duidelijk waarheen de vrijzinnige staat
kunde afglijdt, wanneer zij niet een krach
tig tegenwicht vindt.
(Hilver- en Vechtbode.)
F r a n k r ij k.
Tirannen leven niet lang, Niet dat men
ze doodschiet. Dat deed men wel in de
dagen van Marat. Maar zij maken zich
zelf onmogelijk. Gleriealenvreters als
Gambetta, Combes en zoovele anderen in
dit land der revolutie zijn mannen van één
dag gebleken door hun heftig optreden,
tegen de Roomsche Kerk en want het
is ook hierhetgeen men ziet en hetgeen
men niet zietden Godsdienst.
Dat zal ook Clemenceau ondervinden.
Ook bij is die geweldige man van wiöta
de Schrift zegt dat hij er was en spoedig
verdween.
Eergisteren in de naehtvergadering der
Fransche Kamer, is zijn va! begonnen.
En die val zal voortduren tot hij voor
goed tegen den grond ligt.
In ons overzicht van gister wezen wij
er reeds met een enkel woord op, hoe
bij de bespreking van de verzoenende
nota der bisschoppen de socialist Jaurès
in de rol van ophitser optrad. Ophitser
tegen zijn geestverwanten, .den minister
van eeredienst Briand, die zich in ver
zoenenden geest jegens deze nota had
uitgelaten.
Ofschoon niet vergeten mag worden dat
•laurès door minister Briand bij diens ver
dediging van bedoelde nota, tijdens de
behandeling van het ontwerp tot afschaffing
van de verplichting tot het doen van
aangifte van 't plan om een openbare
vergadering te houden (wet van 30 Juni
1881) beleedigd had.
Daardoor prikkelde hij den premier,
omtrent wien 't zeker reeds uitgelekt was
dat hij met dien verzoenenden geest niet in
stemde. In een holle rede, zichzelf opheme
lend ten koste van zijn ambtgenoot, dien hij
striemde met dc geeselslagen van zijn spot,
nadat deze zoo ju'st een boozea aanval
had afgeslagen, verklaarde Clemenceau
dat geen pardon of verzachting wenschelijk
was, en dat de strijd tegen de kerk met
vastheid moest worden voortgezet.
Zulk een openlijken zijaanval op een
minister door een eersten minister is in
derdaad iets ongehoords.
En terecht verliet Briand dan ook, du
het om 't gezag van zijn woord en herstel
van den landsvrede ging, vol verontwaar
diging de zaal.
Tevergeefs trachtten zijn collega's hem
tot terugkeer te bewegen. De premier was
wel genoodzaakt, nu een min istriëele crisis,
mat al de verwarring die er uit zou zijn
voortgevloeid, dreigde, zijn woorden op te
eten. Daarop begaf hij zieh naar Briand,
dien hij door herroeping van zijn woord
en daad tevreden stelde.
Briand keerde terug, in zijn positie ver
sterkt, en met de vermeerderde kans dat
zoo 't kabinet mettertijd valt, Clemenceau
voor altijd van de baan gaat en hij, Briand,
in zijn plaats treedt.
Het zal er Frankrijk wel niet slechter om
gaan, doch ook niet beter.
Maar 'tzal een geweldige, een praats
maker minder zijn in deregeeringskringen,
en dat is toe te juichen.
ïjfFdè provincie.
Middelburg. Donderdagavond werd in
het Nederlandseh koffiehuis door de Mid
delburgsche sportvereeniging T. O. V. I.
D. O. een algemeene vergadering gehou
den. Hierop werd besloten den 300en ge
boortedag van M. A. de Ruyter feestelijk
te herdenken, en wel door het organiseeren
van Sportwedstrijden van verschillenden
aard. Tot feestcommissieleden werden ge
kozen de heeren N. Cornelisse, voorzitter;
J. L. Diesch, vice-voorzilterM. K.
Heeröldt le en W. v. d. Driest, 2e secre
taris; S. de Vries, penningmeester en H.
Jans en A. Bakker.
De bovenbedoelde wedstrijden zullen
be staan uit a. Estafette, loopwedstrijd
over 225 M.b. vrije- en ordeoefening,
(beiden vereenigingswedstrijd)c. perso-
neele loopwedstrijd over 75 M.d. voet
ballen, (zuiver- en ver trappen)e. hin-
dernis-wielrijden bos-verspringen en
g. het kampioenschap van T. O V. I. D. O.
in hardloopen en wielrijden.
Als juryleden voor de wedstrijden a b,
c, en g zullen gevraagd worden de heeren
B. Ten Have, H. J. v. d. Bel, R. Borggreve
en C. J. Stompsen voor de wedstrijd
d en e de heeren mr. H. Oele, I. Salberg,
J. W. Sohuyteman en N. Cornelisse.
Des avonds wil de vereeniging een soiree
ammusante organiseeren, waarop getracht
zal worden door deleden van T. O. V. I. D. O.
eenige episoden uit het leven van De
Ruijter voor te stellen.
De heeren Herman Snijders, R. Borg-
greve en J. K. Swaters zullen gevraagd
worden zieh hiermede te belasten.
Tot deelname aan de bovengenoemde
wedstrijden zullen verschillende Zeeuwsohe
sportvereenigingen uitgenoodigd worden.
Voor de personeele loopwedstrijd moet
men, wil men deelnemen, lid zijn van een
Zeeuwsohe sportclub.
Het in Middelburg gevestigde Ruyter-
Comjtó benevens verschillende autoriteiten
zal om stêun gevraagd worden tot het
wnirm—nwstu wi aait?
organiseeren van het voorgenomen feest,
dal gehouden zal worden eenige dagen
voor of na de De Ruyler leesten in Vlis-
singen.
Wemeldinge. Omtrent het optreden
VVoensdagavond van dhr. De Wilde,
echryft men ons nog het volgende
De vergadering werd met het zingen van
een Psalmvers geopend, waarna de voor
zitter der a.-r. kiesvereeniging voorging in
gebed, en aan de vergadering met eenige
toepasselijke woorden den spr. voorstelde.
Daarop nam de heer De Wilde hot woerd
en wees er allereerst op dat het jaar 1907
wel geen verkiezingsjaar zal zijn, waar
schijnlijk, als 1905, maar daarom, met het
oog op de verkiezing van Prov. Staten ook
niet onbelangrijk. Vervolgens liet spr. de
verschillende werkzaamheden van 't tegen
woordig ministerie de revue passeeren,
inzonderheid stilstaande b|j 't voorgestelde
wetsontwerp inzake het opnemen van land
bouwers en veldarbeidera in de bedrijfs
belasting, en vroeg„Is hier reden tot
tevredenheid Spr. wees cok op de ver
moedelijke belasting op tabak, verhooging
van accijns op gedistilleerd en meende dat
w(j ook hier niat kregen wat in 1905 was
beloofd. Wel krijgen wij verlaging van
suikeraccijns, doch dit is krachtens de
suikerwet van 1903, en had dus b|j het
voorgaande ministerie even goed plaats
gehad, indien dat aan had kunnen blfjven,
terwijl wij dan waarschijnlijk veel vroeger
zouden hebben geprofiteerd van de ver
zekeringswetten, die door dit ministerie
gedeeltelijk zijn ingetrokken, terwijl de
„ziekte-verzekering" b|jna onveranderd
wordt voorgesteld ais onder het ministerie-
Kuyper.
Spr. sprak vervolgens over de onderwijs
kwestie en zeide dat er van links reeds
stemmen waren opgegaan om de leerplicht
wet uit te breiden tot een verplichten,
leeftijd van veertien jaar, van verplicht
herhalingeonderwijs ook op het platte land,
dat er reeds gesproken was van verplicht
be waar school-onder wijs, en dat wij, wie
weet? als wij geheel en al een meerderheid
van links hadden nog zouden komen tot een
t|jd dat de kinderen van „de wieg tot de
bruidsdagen" naar school moesten. „Is er
bij dat alles reden tot tevredenheid Spr.
meende van neon. Daarom achtte spr. het
nog zoo'n groot voorrecht dat wij een Eerste
Kamer hebben die met een „rechtsche"
meerderheid er voor waakt, dat de wetten
toch eenigszins van „verzoeningsgezind
heid" tegenover rechts zullen moeten blij
ken. Die er voor zal trachten te waken, dat
wij niet al te ver naar links gaan. En
daarom wekte spr. de kiezers op, om te
trachten bij a.s. Prov Statenverkiezing die
mannen te stemmen, die op hun beurt ook
weer een rechtsche meerderheid voor de
Eerste Kamer hopen te kiezeD, eo spr. deed
dit met de leuze van Groen„Tegen de
revolutie het evangelie". (Applaus'.
Van de gelegenheid tot debat werd geen
gebruik gemaakt. Spr. betreurde dit en
drong er ten slotte nog op aan, vooral te
strijden met eerlijke middelen, gel|ik ook
voor het bijzonder onderwijs, wij strijden
eenvoudig voor recht en billijkheid, bracht
nog hulde aan diegene die ook hier een
chir. school hadden gesticht en wenschte
dat die op nog veel meer plaatsen zullen
verrijzen. De voorz. der kiesvereeniging
dankte den spr. voor deze keurige rede,
die boeiend en pakkend werd voorgedra
gen, waarna h|j nog liet zingen Ps. 68 16
en de heer De Wilde deze verg. (helaas niet
erg druk bezocht) met dankgebed sloot.
Uit Serooskerke (W.) schrijft
men ons
Woensdagavond hadden wij de eer te
behooren tot de genoodigden op het 2de
jaarfeest der Chr. zangv. „Crescendo" te
Gapinge, en maakten met velen, daarvan
een dankbaar gebruik. Wat was het eivol
van gasten in het nette en rriendelijk
verlichte kerkgebouw der Geref. te dier
plaatse. Nadat door den voorzitter, dhr..
Meijors, het feest met gebed en na psalm-
