T
Parapluies.
Iseije „Ben Burcht",
No. 55. 1906.
t
NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
rkifieraonii te Mar
Maandag 3 December
21e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
MIDDELBURG
anko "1
Koolvisch
eeren- en Kinderparapluies
je Uitverkoop
;eloofbaar lage prijzen.
GEENSEN,
in, Boomgaard
en Weiland.
TE KOOP
TE KOOP
euwe Yeerwagen
geiiimilieBskiieclit
genmakersknecht,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
DE J0NGE-VERWES1
te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
gebeukte
Stok visc]i
Uit de Tweede Kamer.
Gemengde Berichten.
AAS JU NIOR- J
koop van deze groote party
vanaf heden
'ie bij
rdstraat 31 Middelburg.
op naam en adres.
Tegen Mei
j, bij J. H. GESCHIERE,
Poppendamme.
DE HAND TE KOOP
gen bij L. SUUIiMOND te
i b u r g.
zeilen, afmetingen naar
bij S. DE KAM, timmerman
'■lie.
)SE, Wagenmaker, Koude-
Met Maart a.s.
bij JOH. VAN DE REPE,
sr en Schilder, Baarland.
gevraagd met Januari of
dig kan werken, bij de Wed.
RDE, Wagenmakerij, Nisse.
Fan stonden aan
Handknecht
>n tevens wegens plaatsge-
enwagen te koop.
oekh. D'HUIJ, Middelburg.
Met Mei
Handknecht
>nde Knecht benoodigd, bij
ITERS, V e e r e.
Met Mei
H an d li u ecli t
Dooruenmutsaurds
bij F. DE WITTE, Zoute-
Met Mei
H fut <1 U'neeht
3ij M. FRANCKE, Hofstede
rig'damme.
Met Mei
bij de Wed. J. KLUIJF-
idekerke, Westhoek.
Met Mei
ij A. VOLKERS, Veere.
nstplicht met Maart of Mei
Iïa)33.dïs:a©e3h.'fc
ij C. JANSE, Kleverskerk-
i d d e 1 b u r g.
vraagd met Maart
ïkwaamheid, bij
3LAAR, 's-H. Arendskerke.
Terstond
es.© O^Eeld.
jij H. Z WEE MER te Krui-
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
VAS JUNIOR-
1 December 1906.
In Zwitserland beslissen de republikein-
sche bergbewoners hunne gemeenschappe
lijke belangen door een volksstemming,
waaraan ieder meerderjarig ingezetene
kan deelnemen.
Dat wil men ook te Hillegom, in het
land van de bloembollen probeeren. Daar
is de vraag aan de orde of de kermis zal
gehandhaafd blijven, dan wel of een volks
feest met subsidie van de gemeente deze
verouderde instelling vervangen zal.
Ieder 21 jarig ingezetene zal vóór of
tegen kunnen stemmen.
Principieel valt daar, altyd voor een
ontwikkeld volk, weinig tegen te zeggen
maar het schynt nog al omslachtig en
men zal het, wat dikwijls toegepast, waar-
schijnlijk spoediger moe dan gewoon zyn.
Pandjeshuizen, zoogenaamde huizen van
verkoop met recht van wederinkoop, wer
den op een vergadering tegen den woeker
en dergelykeinrichtingenalspasgenoemde,
eene monsterspin genoemd, die hare slacht
offers niet loslaat, maar uitzuigt en ten slotte
doodt.
Is deze uitspraak overdreven?
Over 't algemeen niet.
En wel om de volgende redenen.
Vaak wordt een hoog percent geheven
van de ingebrachte goederen.
Meermalen wordt van de hooge opbrengst
van de panden niets teruggegeven aan hen,
die ze zoogenaamd te koop hebben aange
boden.
Integendeel moeten zysomtyds bijpassen
als die opbrengst minder mocht bedragen,
dan hjj op de panden heeft gegeven.
Dikwijls ontvangen de bezoekers van de
pandjeshuizen hun eigendom niet terug,
ook al willen ze het op den bepaalden tijd
inlossen, doordat de houder van 't pandjes
huis soms willekeurig den termyn van de
leening vervroegt.
Die afkeuringswaardige praktijken be
nadeel en ook den handeldry venden midden
stand, aangezien ze oneerlijke concurrentie
in het leven roepen. Daarenboven brengen
ze meermalen diepe ellende in de gezinnen
in den vorm van diefstal, trouwbreuk, bede
larij en ontucht.
Daarom moet het zoo spoedig mogeiyk
komen tot de in uitzicht gestelde betere
regeling van de banken van leening. Ook
dienen de zoogenaamde pandjeshuizen zoo
al niet verboden, dan toch onder ryks- of
gemeentelijk toezicht gesteld te worden.
Verbetering van het crediet der behoef-
tigen door de oprichting van ondersteu-
nings- en spaarkassen is daarbij dringende
eisch.
Zulk een coöperatieve ondersteuning- en
spaarkas bestaat reeds by de Vereeniging
voor Gemeente- en Volksbelangen, welke
zich voor deze zaak bijzonder interesseert.
Behalve de heeren Schokking en Talma
waren eergisteren aan het woord een drietal
sprekers van de linkerzijde, n.l. de heeren
Tydeman, Borgesius en De Beaufort. Over
elk der lange redevoeringen der drie laat-
sten een kort woord. Vooreerst de speech
van den afgevaardigde van Tiel, mr. Tyde
man, de woordvoerder der vrije liberalen.
Uit de rede van dien afgevaardigde bleek
dat zijne party, hoewel inziende, dat het
kabinet op loopzank is gebouwd, zoodat
het zich kalm moet houden en tot geen bui
tensporigheden moet vervallen, desniet
tegenstaande op vriendschappeljjken voet
wil en kan leven met deze regeering. Er is
veel te prijzen en te loven. Ook op land
bouwgebied. De praetische methode, daar
gevolgd, verdient aanbeveling. Zonder
protectie kan ook voor landbouw en vis-
sohery veel van regeeringswege worden
gedaan.
Jammer vindt dhr. Tydeman, dat het
kabinet, van geboorte vrijzinnig, op het
oogenblik een zakenkabinet is geworden.
Want zoo is de toestand feitelijk. En dat
brengt ook voor het kabinet zelve een
zekere stremming in de werkzaamheden.
Angstvallig wordt er genikt en gewogen,
niet gaarne zou men hierin of daarin te ver
gaan. Denk maar aan het onderwijs. Of is
op dit gebied niets meer te verrichten
Men weet wel beter. Of hoe staat het met
de opleiding der openbare onderwijzers?
Alleen in subsidies is men vrijgevig. Wel
willend is de regeering genoeg, o ja, maar
niet krachtig. Ook de heer De Beaufort
heeft den ijver van de regeering bewonderd.
Hij waardeert dien ijver nog, maar zou
de regeering willen toeroepen„matig u
en overstelp ons niet met arbeid", en neem
vooral geen grondwetsherziening ter hand.
De partijen zijn daarvoor nog geenszins rijp.
Dit bleek nog uit de rede van dhr. De
Visser, zei dhr. De Beaufort. Hij bracht
de antithese weer op den voorgrond. Wat
zal ds. Wagenaar door die rede zijn teleur
gesteld De afgevaardigde van Leiden
beschuldigde de liberalen, dat in de Troon
rede van 1870 op hun initiatief de bekende
formule van de inroeping van Gods zegen
was weggelaten. Doch dit is niet zoo. Wel
kwam ze niet voor in de Troonrede van
1869 dhr. De Visser had beter dienen
te onderzoeken doch volgens verklaring
van minister Van Bosse destijds, waren
de bewuste woorden wel in den oor-
spronkelijken tekst opgenomen, maar had
een copiïst ze vergeten neer te schrijven.
En wie was toen het meest verrast, toen
de formule niet uit den mond des Konings
werd vernomen De regeering zelve. Spr.
komt er dus tegen op, dat de liberalen op
zettelijk hadden nagelaten Gods zegen in te
roepen. Doch als nu een man van ontwik
keling, een afgevaardigde des volks er toe
komt, om zulke dingen te zeggen, hoe zeer
moet dan die strjjd over religieuze vraag
stukken in verband met de politiek niet by
het volk leven. Ook uit zulke verschijnselen
besluit dhr. De Beaufort, dat de tydnog
ganschelyk niet gekomen is al zijn we
by het onderwijsvraagstuk een schrede
vooruit en is de „facultatieve splitsing" in
het vooruitzichtom „staatkundige vraag
stukken" te gaan behandelen.
En nu de rede van den afgevaardigde van
Enkhuizen, den heer Borgesius, „la béte
noire" in de Kamer, zooals Troelstraden
kabinetsformateur noemde. Allen luisterden
met gespannen aandacht naar de niet al te
gelukkige, door interrupties onderbroken
rede van dien spreker. Er ontstond zelfs
eene algemeene beweging, toen hy het
woord erlangde.
Hy begon er mede, dat men hem in 't zon
netje had gezet over zijn rede in de Liberale
Unie, hier in het debat gebracht als „stryd-
middel". Te veel waarde wordt er aan die
rede toegekend en ook te veel eer bewezen.
En daarby krijgt men zoo den indruk, alsof
men aan de overzijde wat „zenuwachtig"
wordt omdat de antithese wat zwakjes
begint te staan.
Eerst wil spreker eenige punten van
regeeringsbeleid bespreken, om daarnamet
de tegenstanders af te rekenen. Met dit
laatste liep het echter wel wat spaak.
Had de afgevaardigde van Enkhuizen
maar veel „persoonlijks", zooals hij het
noemde, over zijn kant laten gaan, het
ware nog wel geschikt, maar zijn krijgs-
mansnatuur speelde hem parten en toen
was het met de mooie opgezette rede ge
daan. Om in zoo'n geval le beau róle te
blijven vervullen, moet men, naar het
schijnt, wat minder strijdlustig zijn. Anders
gaat het niet
Aan de regeering gaf de heer Borgesius
enkele harde noten te kraken. Ouderdoms-
pensioneering zonder invaliditeitspensio-
neering was hem alles behalve aangenaam
daarenboven is dhr. Borgesius niet te vin
den voor de invoering der nieuwe belastin
gen, voor en aleer de verzekeringswetten in
het Staatsblad zullen staan. En dat zal
waarlyk morgen niet zyn.
Doch genoeg. Het politieke steekspel
gaan we voorby. Het zou wel aardig zyn,
als het niet zoo onverkwikkelijk was.
Van de rechterzijde spraken nog dhr».
Schokking en Talma. Terecht kreeg deze
laatste den indruk dat onze politiek ver
keert in een toestand van „vertroebeling".
De gehouden redevoeringen zijn negatief
alleen dhr. De Beaufort deed iets positiefs
hooren, toen hij tot de regeering zeide
stuur ons geen wetten meer. En aan wie de
schuld De regeering heeft er wel eenige
aanleiding toegegeven en wel door haar
beleid.
Haar program is zoo wankel. Denk aan
het militair vraagstuk. Aan de beloofde
Drankwetnovelle. Aan de verzekerings
kwesties. Voorts beantwoordt dhr. Talma
de opmerkingen van dhr. Troelstra over de
zwenking van Patrimonium naar 't blanco
artikel. Spreker weet heusch van die zwen
king niets. Wel wil Patrimonium oprui
ming van „noodelooze staketsels". Maar
dat is heel wat anders dan het blanco
artikel. Het staat er heelemaal buiten.
Patrimonium wil alleen het „volle, politieke
recht" voor den arbeider, omdat dit be
trekking heeft op zjjn sociaal leven.
De belangstelling van dhr. Troelstra
is wel wal verdacht. Doch dhr. Troel
stra heeft hier een bijzondere positie in
de Kamer. Hij heeft ze te danken om
den steun van de liberale candidaten. De
linkerzijde loopt op roode pantoffels en
als ze die uittrekt, moet ze loopen op
harde kiezelsteenen. En zoo ging het
voorwaarts. Menige zet in die rede was
raak. Ook aan het adres van dhr. De
Beaufort.
LAJNDBOUW.
Men meldt uit Oud-Vossemeer
In den loop van den zomer werd dooi
den heer Cam man, rij kstuinbou wieeraar
voor West-Noord-Brabant en Zeeland te
Teteringen, hetvoornemen te kennen ge
geven om proeven te nemen met de teelt
van tuingewassen op de verdronken gron
den. Voor dat doel werd door den heer
F. J. Ambt alhier een tuin belangeloos
beschikbaar gesteld, zeer doelmatig bij het
dorp gelegendeze tuin werd volgens
opgave van genoemden luinbouwleeraar
bewerkt en verdeeld en werden grond
monsters opgezonden voor het onderzoek
van het zoutgehalte, maar daar is het, om
niet bekend geworden reden, bij gelaten.
Nóch uitzaai, nóch eenige proef in dit
opzicht is er genomen. Een en ander valt
ongetwijfeld te bejammeren, want op tuin
bouwgebied vooral had men tot heden geen
ervaringen van beteekenis omtrent de
cultuur op door zoutwater overstroomde
landerijen en tuinen. Intussehen ziet het
er in die tuinen treurig uitsierheesters,
bloemgewassen en boomen zijn dood, zoo
dat er in het komende voorjaar geen groen
zal te zien zijn en bovendien enkele per
sonen, die uit hun boomgaarden een be
duidend revenu trokken, daardoor finan
cieel zeer worden getroffen. Men is thans
begonnen met knotwilgen, die bijna overal
langs de dijken en wegen aan de sloot
kanten staan, voor zoover zij dood zijn te
rooien en ook menige olm, die een sieraad
der welbeplante dijken beloofde te worden,
zal in den loop van dezen winter moeten
vallen onder de bijlslagen van den rooier.
Al deze boomen zijn het eigendom van
de Ambachtsheerlijkheid van Oud- en
Nieuw-Vossemeer en Vrijberghe, zoodat
hier wel niet de kleine eigenaars worden
getroffen, maar deze dijken, meest com
municatiewegen, met hun schaduwgevende
boomen waren voor elk natuurliefhebber
en wandelaar een haast onmisbaar deel
van het landsohap.
Vlissingen. De machinist-leerling bij
de Staatsspoorwegen C. F. Huson alhier
is overgeplaatst naar Feijenoord.
Neuzen. Bij de stemming voor vier
leden van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken stemden 89 van de 171 kiezers
met geldige biljetten. De volstrekte meer
derheid was alzoo 45 stemmen. Gekozen
werd de heer A. C, Lense» met 46 en
herkozen de heer M. G. A. Blankers met
45 stemmen. Herstemming moet plaats
hebben tusschen de heeren P. J. Scheele,
R. Drost, J. C. J. Kolijn, (aftr. lid) en M.
Verbrugge, met resp. 48, 40, 87 en 31
stemmen. Verder werden uitgebracht op
de heeren J. D. Thielman 23, L. van der
Lubbe 13, J. L. Jurry 17 en R. J. Ver-
sluys 12 stemmen. De overige stemmen
waren over verschillende personen ver
deeld. De heer P. A. van de Velde (aftr.
lid) had verzocht niet meer in aanmerking
te komen.
Sluis. Candidaten voor den gemeente
raad zyn A. C. Bakker en B. Brand.
Gisterenmorgen is de schipper v. d.
W. op de Schelde door een windvlaag over
boord geslagen en verdronken.
Met ingang van 1 December zijn be
vorderd tot kommies 2e kl. by de belas
tingen de kommiezen 3e kl. I. J. v. d.Vy ver
te Eede, A. de Maker te Hoedekenskerke,
F. Rijstenbil te Tholen en P. J. le Grand te
Sluis.
Bij Kon. besluit is toestemming ver
leend aan L. W. B. A. Mulder, burge
meester der gemeente 's-Heer Abtskerke,
om tot 8 Juni 1909 te Ovezande te blijven
wonen.
Gedeputeerde Staten hebben op het
verzoek van P. J. Versluis, oud-lid van den
gemeenteraad te Terneuzen om den heer
R. Scheele, het in zyn plaats gekozen lid,
niet als zoodanig toe te laten, beslist dat er
geen termen zyn om aan het verzoek te
Op de te Rotterdam gehouden ten
toonstelling van pluimvee, konijnen, enz.
der Ned. vereeniging voor pluimveeteelt be
haalden uit Middelburg dhr. K. Meertens
en mevr. Kraamer beiden een eersten prijs.
Vrouwepolder. Vrydag werd alhier
de nieuwe ckr. school geopend en het
hoofd, de heer W. van Hekken, geïnstal
leerd. Ds Wolf opende de plechtigheid
met het laten zingen Ps. 25 6, ging
daarna voor in gebed en las Ps. 121. Hij
herinnerde er aan, hoe Timotheus door
zijn moeder onderwezen werd in de schrif
ten. Hij wees er op, hoe het socialisme
overal welig tierde, waar de kerk in
modernisme wegzonk en het openbaar
onderwijs het volksleven beheerscht. Hij
legde er nadruk op, dat het stichten eener
chr. school geen particuliere liefhebbery
is, maar dat de doopsbelofte de ouders
daartoe verplicht. Opleiding tot chr. deug
den kan alleen plaats hebben, waar de
Christus tot Zyn eer kan komen. God
werkt door middelen en daarom was Timo
theus' moeder een exempel, dat wij moeten
navolgen. Een akker, bezaaid met goed
zaad, schenkt gouden korenaren, maar een
akker, met onkruid bezaaid, brengt door
nen en distelen voort. Verder bracht hy
namens de ouders, den leden van het
schoolbestuur dank voor hun geldelijken
steun en den velen arbeid dien zy zich
ter wille van de goede zaak getroost had
den. Hy sprak het nienw benoemde hoofd
ernstig aan en wees hem op] zyn dure
roeping, om de kinderen te leiden op den
weg ter zaligheid.
Den ouders wees hij erop, hoe zij de
gave Gods, hun in de Chr. School ge
schonken, moesten waardeeren en hoe het
huisgezin mede moet werken met de school.
Ten slotte dankte hij namens het bestuur
den bouwmeester en den architect voor
hun ijver bij het bouwen der school betoond.
Daarop verkreeg ds. Scheele het woord.
Deze wensohte het bestuur en de ouders
hartelyk geluk met hun school en uitte
de bede, dat ook deze Chr. School in
de goede leer zou onderwijzen en vrucht
opleveren voor de eeuwigheid. Hij wees
erop, hoe alleen de Chr. School kan op
voeden naar den eisch van Gods Woord
en hoe daarom, maar ook uit een maat-
8clv>pprlijk oogpunt, een Chr. School noo-
dig was. In den strijd des levens schenkt
alleen liet evangelie kracht, zaligheid en
levensvreugd. Hij wensohte het nieuwe
hoofd den zegen des Heeren toe en wees
hem erop, hoe hij alleen door een biddend
leven kracht zou vinden voor zijn moei
tevolle taak. Alsnu kwamen aan het
woord dhr. Versluys en De Wolf, hoofden
der Chr. Scholen teSerooskerkeenteVeere.
Eersgenoemde wees erop, hoe het huis
gezin, de school en de kerk een drievou
dig snoer vormen, dat niet licht wordt
verbroken. Deze school was weer een
monument te meer voor ons Chr. onderwijs.
Hij wees de aanwezigen erop, hoe er geen
plaats kan wezen voor pessimisme, waar
men zich vastklemt aan de beloften des
Heeren.
Zij die mee bouwen aan Gods huis wor
den gezegend, ook in het tydelyk leven.
Daarna sprak hij 't hoofd der school ernstig
toe en wees hem er op, hoe hij niet enkel
moet studeeren in de boeken, maar bovenal
het kinderhart moet bestudeeren en bid
dende het werk beginnen niet steunen op
eigen kracht. En hoe hij door de tucht van
Gods Woord den revolutiegeest, die ook
huist in het hart der leerlingen moest be
strijden. Dan zou de liefde der leerlingen
hem een belooning zijn. Dhr. De Wolf wees
er op, hoe men Gode de eere moet geven en
hoe die eere boven alles moet gaan. Hij gaf
toe, dat de ouders veel voor de zaak van
het Chr. onderwijs over hadden, maar toch
niet te veel. Een enkelo kinderziel is meer
waard dan al het goud der wereld. Hy
stelde het jeugdige schoolhoofd duidelijk
voor welk een zware taak hy op zich nam.
Niet alleen moet hij goed maatschappelijk
onderwijs geven, maar bovendien de kinde
ren ook wyzen op den Christus. Daarna
sprak hij op pakkende wyze de kinderen
aan en wekte hen op tot gehoorzaamheid.
Dhr. Van Hekken, vader van den onder
wijzer, dankte het bestuur voor de liefde
aan zijn zoon betoond en beval dezen in de
medewerking en liefde der ouders aan, ter
wijl hij tevens het nieuwe hoofd wees op de
groote verantwoording, die op hem rust en
hoe hij alleen in Gods kracht zyn taak zal
kunnen volbrengen.
De heer P. Melis, wethouder van Seroos-
kerke, die met zijn mede-wethouder, dhr.
Christiaanse, het dagelijksch bestuur van
genoemde gemeente vertegenwoordigde,
dankte het schoolbestuur voor de vriende
lijke uitnoodiging tot het by wonen dezer
plechtigheid en hy verzekerde het bestuur,
dat het steeds op de welwillendheid en de
medewerking van het bestuur der gemeente
zou kunnen rekenen en hy hoopte, dat de
Heere, onze God al de uitgesproken wen-
schen zou vervullen. De heer Keulemans,
bouwmeester, dankte, ook namens den
architect, het bestuur der school voor hunne
medewerking by den bouw. De heer Van
de Putte, van Vlissingen, waarschuwde de
ouders tegen overdreven verwachtingen en
hoe zij met wijsheiddenonderwyzermoeten
steunen. Uit zijn ondervinding, als mede
bestuurslid eener Chr. School, toonde hy
aan, hoe dit kan geschieden. Wij, Calvi
nisten, mogen niet opzien tegen zwaren
arbeid, maar moeten op elk gebied een
eereplaats innemen. Ora et Labora zy ons
aller leus. Ook die van den jeugdigen
onderwijzer.
Daarna sprak het hoofd der school, die
het bestuur dankte voor de hem betoond©
welwillendheid, zich bij de ouders aanbeval
in hun medewerking en gebed, terwijl hij
de kinders aanmaande tot getrouwe plichts
betrachting.
Ds. Wolf bedankte daarop, ook namens
het bestuur, allen, die tot deze blyde ure
hadden medegewerkt.
Ds. Scheele ging voor in het dankgebed,
waarna de vergadering na het zingen van
Ps. 105 5 uiteenging. Het ryks-school-
toezicht had by vriendelyk schrijven be
richt, dat het verhinderd was de opening
bij te wonen. De kinderen werden feeste
lijk onthaald. De nette school en onderwy-
zerswoning zyn een sieraad voor ons dorp.
Oostkapelle- Vrijdagavond werd alhier
feestelijk de nieuwe Chr. School geopend.
De voorz. van het bestuur, de heer J. de
Voogd, opende het samenzijn met gebed;