NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND I No. 53. 1906. DER. raÉtteien ubrsMt Vrijdag 30 November 21e Jaargang. HISTORISCH CHRISTELIJK- Noordstraat E19 EST Slakkenmeel orden ingewacht. St» •ek voordeelig OP: wer, Goes. OP Kalfraars, re en een Vaars, J. DE WITTE, spaard ersknecht e Meisje tbode e B IO R - mm VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. DE JONGE-VERWEST, Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Gemengde Berichten. 1LBVRG azerne. 1 -i- len, Purgeerpillen, leien tegen Hoest, ier-olie, enz., enz. H. J. DAMEN. legenhoid, tot het rcontiacten voêr. be pi yzen de kwaliteit ge- aarne KATOEN- KOEK, GROND- C,LIJNMEEL erartikelen tegen ens bij contracten n. B008ERD, Middelburg. co vóór den wal smede een partij u/n c-M. p stkapelle. a.s. AN DE REPE, lder, Baarland met Januari of ken, -bij de Wed. ninakerij, Nisse. te Amsterdam et 4 kinderen. oesche Courant. getuigschrif- GE, Bruinisse. old. PPEJAN, Tol, OZDEBIKZKB. eljjks 7,30 voor- ïonderd Zondags) ee. .17 18 19 d.20 d.21 r. 22 d. 23 en 7,- 7,30 7,30 6,30 7,30 7,30 7,30 n.24 7,30 s. 25 7,30 en 26 7,30 d.27 6,30 'd.2 7,30 r.29 7,30 d.30 7,30 n.31 7,— 1,30 1,30 1,30 2,- 1,30 1,30 h- 1,30 1,30 2, 1,30 1,30 1,30 *0 IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,02®. UITGAVE DER FIRMA SN VAN I van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. 29 November 1906. Onze wenk zie ons vorig no heeft al gevolg. Met genoegen vernemen wij dat de heer F. H. Hopster (firma J. J. Visser) bereid ia om de uitgave van 't portret van dhr. Iiohman in eenzelfde uitvoering als het portret van dr. Kuyper te bevorderen. Althans hij heeft onderhandelingen in dien zin geopend. Dezer dagen zal een inteekenlyat in stad en omgeving rondgaan. Mocht er voldoende deelneming zyn, dan zal het plan ook wer kelijkheid worden. Wij hopen dit zeer, en verwachten het ook. Het plan heeft onze warme sympathie. Lucter et Emergo legt uit op grond waar van het raadslid Versluijs te Ter Neuzen bij Ged. Staten ongeldigverklaring der jongste stemming voor een lid van den gemeente raad aldaar kon vragen. Volgens art. 18 Gemeentewet kan ieder Raadslid ontslag nemen en blijft dan lid tol in zijn plaats is voorzien. Maar volgens art. 25 van diezelfde wet houdt een Raads lid terstond op lid van den Raad te zijn, wanneer hy by rechterlijke uitspraak het beheer over zyn goederen heeft verloren. In dat geval verkeerde de heer Versluijs want hij werd eind Augustus van dit jaar failliet verklaard. Hij had dus, volgens art. 25, moeten kennis geven aan den Raad dat hij had opgehouden lid van den Raad te zijn, met opgaaf van redenen. Hij deed dit echter niet, maar gaf kennis dat hij ontslag nam, zonder opgaaf van redenen. B. en W. schreven toen een nieuwe ver kiezing uit. Er werden twee candidaten gesteld, Versluijs teekende de candidaten- lijst en ging zelf stemmen. Doch toen de heer Scheele gekozen bleek, diende hij een protest in tegen deze verkiezing. Waarom, dat weet men niet. Met belangstelling mag de beslissing worden tegemoet gezien, in ieder geval heeft de stemming wettig plaats gehad, maar de uitschrijving der verkiezing was 't niet. B. en W. hadden den heer Versluys om een wettelijke kennisgeving op grond van art. 25 moeten vragen, zegt L. el E. Daartoe waren zij onzes inziens niet ver plicht. De heer Versluys alleen is hier de schuldige. En nu vinden wij het wol leuk dat een man, alleen op grond van zijn eigen dom heid tegen een daad uit zyn domheid voort vloeiende, komt protesteeren. Ds. Wagenaar, een der penvoerders van de Friesch Chr. Historisohen, sehrijft in l)e Volksbode dat de reehtsohe partijen op den loer liggen om aan de liberale con centratie een vlieg af te vangen. De vrijzinnig-demooratisohe pers was er als de kippen bij om deze onbewezen be- achuldiging in haar kolommen af tedrukkeu. Zou hij dan alleen maar De Stemmen voor W. en V. lezen, en niet bijvoorbeeld De Standaard, De Rotterdammer en De Nieuwe Provinciale, bladen die tooh mee tellen en uit wier kolommen hij dan de bewijzen voor zijn aantijging zou hebben te putten Doch 't is waar, Z.Eerw. noemt de eritiek op de vacantie-ieis van minister Kraus en den ommezwaai van minister Staal. Had onzerzijds hiervan gezwegen moeten worden Immers neen. Immers hij noemt zelf de houding van laatstgenoemde buiten gewoon zwak en zijn ommezwaai naar de vrijzinnig-demoeraten erger dan droef. Maar voelt hij dan niet dat in 't lioht van zijn eigen woorden zijn eritiek op de houding der Chr. partijen al niet veel beter is dan „zwak" en „droef" Wij verklaren gaarne er niets van te pegrijpen, v Arbeidsduur. Onlangs verwierp de Raad van Amster dam een voorstel tot gedwongen winkel sluiting na een bepaald avonduur. Sedert kwamen vele pennen in beweging om het voor en tegen te bepleiten van wet telijke beperking van den arbeidsduur. In den Middenstandsbond is een tot nog toe onbekend bezwaar geopperd, namelijk dat de groot-winkelier dan met ploegen zal gaan werken, zijn zaak daardoor langer openhouden, en zóó de wet krachteloos maken. „Dat dergelijke toestanden niet zoo maar uit de lucht zijn gegrepen, doch bij invoering eener arbeidswet wel degelijk zullen plaats grijpen, wordt ons bewezen door hetgeen men in New- York met de bankinstellingen ziet geschieden. Door 't buitengewone succes der New-Yorker „Dag- en Nachtbank", zijn vele andere bankin stellingen in haar naijver deze methode van zaken doen gaan volgen, zoodat nu vele wissel kantoren tot 2 en tot 4 uur 's nachts geopend zijn. Daardoor wordt het zakenleven der New- Yorkers ook des nachts hoe langer zoo meer aangewakkerd. Men heeft nu de gewoonte aan genomen theaterbezoekers en lieden, die in de groote nachtrestaurants soupeeren, 's avonds laat circulaires met aanbiedingen tot het doen van speculaties aan te bieden en zoo is 't tegen woordig voor velen een verheven gevoel om zaken te doen, terwijl de anderen slapen. Den rechtgeaarden New-Yorker zakenman zijn de twaalf daguren veel te weinig om te werken en hij begroet daarom met vreugde de verlenging van den tijd, waarin hij „geld kan maken". Zoo is er op 't oogenblik in de Broadway ('t centrum van handel en verkeer) des nachts om 12 uur reeds veel meer handelsvertier dan 's middags 4 uur. Geldswaardige papieren van zeer hooge bedragen worden in de hotels, bars en café's des nachts verhandeld, 't Meerendeel der fondsen makelaars, die den geheelen dag in hun kantoor gewerkt hebben, bezoeken 's nachts 't Waldorf-, Astoria- of St. Regis-Hotel en doen in die paar nachtelijke uren dikwijls meer zaken dan ge durende den geheelen dag. 's Nachts om 2 uur is de Broadway nog hel met electrisch licht over goten en heerscht er een luid geroezemoes. In de meeste restaurants spelen de orkesten tot des nachts 4 uur. De electrische trams gaan des nachts alle 5 minuten en vele apotheken, siga ren- en kapperswinkels sluiten hun deuren in 't geheel niet meer. 't Gevolg is, dat er steeds meer vraag is naar nachtpersoneel, daar 't zaken doen nu bijna ongestoord dag en nacht voort duurt. Zulke toestanden zijn ook te wachten in lan den, waar men zoo bijzonder op een zeker soort vrijheid is gesteldtegen de gevolgen bij tijds te waarschuwen is de plicht van ieder, die in wer kelijkheid geen slaaf, doch op zijn tijd ook eens vrij wil zijn". Over deze quaestie is ook liet laatste woord nog niet gesproken. Wel zien wij het aangeduide gevaar voor onze provincie niet in. Doch Zeeland is slechts een deel van Nederland, en in Am sterdam is 't aangeduide gevaar zeker niet denkbeeldig. De heeren Kolkman, De Visser en Heems kerk, vertegenwoordigers der 3 rechtsche partyen hebben bij de Algemeene Beraad slagingen over de Staatsbegrooting de staatkunde van den dag behandeld. Het spreekt van zelf dat daarby ook de persoon van mr. Goeman Borgesiusin'tvisierkwam. Over den persoon van Goeman Borgesius kan men zijn gedachten hebben en voor zich houden, doch over een man van zijn invloed zwijgt men niet, vooral niet wan neer men dien invloed schadelijk acht voor het landsbelang. Vooral zijn politieke rede in de Liberale Unie, een rede die aan elkaar hangt van slimmigheidjes en hatelijkheid] es, waarmee deze witgedaste liberaal de kiezers vangst voor 1907 heeft ingeluid, was een evene ment dat onze mannen niet onbesproken mochten laten, temeer niet wijl deze staats man ter plaatse waar het behoorde, in de Kamer zelve, tot nog toe gezwegen had, en stellig daar zijne stekeligheid j es aan 't adres der Chr. partijen niet zal durven herhalen. En zie, dat betrekken nu van den grootste der Unie-liberale staatslieden in 't debat, noemt men „schelden", en dat waar men zelf immer de persoonlyke aanvallen op een bekend anti-revolutionair staatsman heeft aangemoedigd of laten begaan. Overigens begrypen wij dat men liever die „aanvallen op Borgesius" niet hoort dat men de vrijzinnigen liefst maar rustig wil laten doenen men liefst had dat de rechterzijde logen en laster, hetzij met of zonder witte das maar stil liet loopen. Maar dat mag nu eenmaal niet. Zweeg Kolkman, zweeg De Visser, zweeg Heemskerk daarvan, zij zouden straks oor zaak zyn dat de liberalen hier net zoo slecht werden als in Frankrijk Daar heeft de rechterzijde den princi- pieelen strijd tegen de vrijzinnigheid maar al te zeer nagelatenmet 't gevolg dat, in een tijdsverloop van slechts dertig jaren, het liberalisme daar tot socialisme is voortgeschreden, en van deftig theïsme a la Thiers is verkleurd tot poenig atheïsme ala Viviani dat „de lichten aan den hemel heeft uitgedaan". In het belang van het liberalisme zeiven dus mogen deze heeren niet zwijgen. En dat hun spreken raak moet geweest zyn, dat zegt de verbolgenheid waarmee over de gansche vrijzinnige linie Van Nieuwe Courant tot Volk deze heeren, dr. De Visser vooral te lijf gaat(2). Een berichtgever van deNieuweCou- rant, tevens van een anti-revolutionair blad, zond na de verkiezingen van i9o5 een eenvoudig kwartjesberichlje aan beide bladen. In dit be richtje werd iets gezegd over „het vorig kabinet", doch in 't berichtje in de Nieuwe Courant en andere liberale bladen waren de woorden „vorig kabinet" veranderd in „Kuyper-regime". De man wist ook wel waarom. (2) Wat zegt gij bijvoorbeeld van de o zoo verdraagzame oud-liberale Nieuwe Cou rant? Van dr. De Vissers rede zegt zij „Anti-pathieker geredeneer dan hedenmiddag van den predikant De Visser hebben wij zelden gehoord. Met de handen gevouwen op den katheder als gereed om over te gaan tot den dienst met zalving en diepe borsttonen is de antithese opgehaald en overeind gezet. Het lust ons niet vao deze dierbaarheid een uitvoerig relaas te geven". En de Middelburgsche Courant, minder fijn van smaak „Ten slotte kwam de heer De Visser, die een redevoering hield, zóó zot en zóó dwaas de typeering is heusch niet overdreven dat de geheele Kamer hem voortdurend uitlachte. De heeren brulden, vooral de nieuwe leden, die hem nog nooit gehoord hadden. Het was werke lijk in de letterlijke beteekenis een „uitverkoren vat", waar de zalving en uitveikorenheid van alle kanten uitdruppelde". Vooral dat „de heeren brulden" is typisch. Het teekent den omvang van't kwaad van I905 toen de vrijzinnigheid dergelijke brullers, die er niet in hooren, in de Kamer bracht. Wij gaan welhaast eens wat uil die pakkende rede van dr. De Visser overnemen De quaestie 15 Jan. of 29 Jan., waar over Vrijdag de stemmen staakten, is gis teren geëindigd in een sohaterlach Het Voorstel-Kolkman thans verduide lijkt, en door mr. Drueker gesteund, ging er nu door zonder hoofdelijke stemming en daarbij werd braaf gelachen. Ofschoon er toeh meer reden tot erger nis dan tot lachen was. Immers nu eerst blijkt dat door't voor- stel-Kolkman een klein stukje politiek werd afgesneden. Den 20 Januari hadden de secties moe ten vernieuwd worden. Deze secties die twee maanden gelden, kiezen de voorzit ters diefde centrale sectie uitmakenen nu schijnen de vrijzinnigen, die de meer derheid hebben in de op 20 Nov. 1.1. saam- gestelde sectie, den datum van sectiebe handeling der finanoiëele wetsontwerpen op 15 dat is vóór 20 Jan. gezet te hebben uit vrees dat na 20 Jan. de Cen trale sectie eens in haar meerderheid rechts zou zijn en een minder gewenschte rap porteur van rechts Heemskerk bij voorbeeld de wetsontwerpen te veel Het Handelsblad keurt deze frontver andering zijner geestverwanten in de Kamer af met het woord van Huygens „Wie 't schricklfjkst er van swygt, heeft aller best gesejd", in den weg zou zitten. Daarom dan ook was de opmerking van mr. Heemskerk waarom niet 22 Jan. zoo dom niet. Het was dus niet om die 8 dagen, of om die 14 dagen vroeger of later. Dat zat er achter Het voorstel-Kolkman en de ophaling van dhr, v. Wassenaer waren derhalve twee meesterlijke zetten op het politieke schaakbord. Troeltra's toorn en de partij stemming worden er door verklaard. Ter ivaarschuiving. De boomen in het vrijzinnige politieke woud gingen henen om een koning over zich te kiezen. Want de wind gierde door de takken en de lucht stond dreigend en de bijl des houthakkers speurden zij in de verte. En zij zeiden tot den olijfboomTydeman wees gij koning over ons. Maar de olijf boom Tydeman zeide tot henzoude ik de vettigheid van mijn manifest verlaten, die alle oud-liberalen geprezen hebben, en zoude ik henengaan om te zweven over de boomen in dit woud Ook zijn niet alle boomen hier. Toen zeiden de boomen tot den vijge boom Drueker kom gij, wees koning over ons. Maar de vijgeboom Drueker zeide tot hen zoude ik de zoetigheid van mijn vrijz.-dern. program verlaten en zoude ik henengaan om te zweven over de boomen Ook zijn niet alle boomen hier. Toen zeiden de boomen tot den wijnstok Borgesius kom gij, wees koning over ons. Maar de wi jnstok Borgesius zeide tot hen zoude ik de most van mijn liberale Unie verlaten, die zoo vroolijk en verzoenings gezind maakt, en zoude ik henengaan 0111 te zweven over de boomen Ook zijn wel allen aanwezig, maar de doornenbosch ontbreekt nog. Toen zeiden alle de boomen tot den doornenbosch Troelstrakom gij, wees koning our ons. Want uwe scherpe doornen zijn onze belagers ten schrik. En de doornenbosch Troelstra zeide tot de boomen Indien gij mij in waarheid kiest, zoo komt, vertrouwt u onder mijn schaduw en ik zal voor u vechten en mijn scherpste stekels afzenden op uwevijanden. Maar indien het niet naar waarheid is, zoo ga vuur uit van den doornenbosch en vertere de boomen der vrijzinnigheid. En de boomen zochten schaduw onder den doornenbosch, maar zij vreesden voor zijn vuur. (N. Prov. Gron.) Frankrijk blyft het afschrikkende voor beeld wat er van den vooruitgang zonder het geloof terecht komt. De minister van justitie (Guyot Des- saigne) heeft een wetsontwerp ingediend waarbij uit de eedsformule de naam God wordt geschrapt, en de getuige voor den rechter zal kunnen volstaan met de ver klaring dat hij de waarheid spreken zal. Na de wegneming van het Christusbeeld uit alle rechtszalen was de indiening van dit ontwerp slechts een quaestie van tijd. Nu de eene minister de lichten aan den hemel heeft uitgedaan, zal de ander het laatste wat nog aan dien hemel herinnert, uit de rechtszaal uitbannen Zoo zinkt de Fransche natie, met haar regeering, al dieper weg. Adat. Dit woord aldus de oud-zendeling Coolsma in De Nederlander is, ofschoon nu overal in Ned. Indië gebruikt, niet van Indischen, maar zeer waarschijnlijk van Perzischen oorsprong. Het komt dik wijls voor in de jongste boeken van het Oude Testament, die zooals men weet sterk onder den invloed van het Ara- meesch staan. Volgens Fftrst is het woor- deke dat (gelyk het in genoemde boeken luidt) uit het Perzisch in het Arameesch gekomen. In onze Statenvertaling is het gewoonlijk vertaald met „recht", „wet" of „btjyel." Als voorbeeld wijs ik op Esther 1 lfq dat, als we het woord onvertaald overnamen, aldus kan gelezen worden „Daarop ondervroeg de koning de wijzen, die de tijden verstonden, want aldus was het gebruik des konings ten opzichte van degenen, die de adat en de wet kenden." In het Arabisch is het woord tweeletter grepig, gelijk men het in Indië uitspreekt, en heeft het de beteekenis van „gewoonte." De Encyclopaedic van N. I. zegt er van „Volgens den Islam wordt de gewoonte al leen als rechtsbron erkend, waar de wet zwijgt, dan wel er nadrukkelijk naar ver wijst." Het ligt voor de hand aan te nemen, dat het woord met den Islam in Indië gekomen is. Daaruit moet nu evenwel niet afgeleid worden, dat het uitsluitend, of wel voornamelijk van Islamietische gewoonten of instellingen gebezigd wordt. Integendeel men bezigt het van alle persoonlijke en van alle volksgewoonten. Eenheid en vastheid moet daarin niet gezocht worden. De adat is zóó verschillend, dat men er onze spreek wijs op toepassen kanzooveel hoofden zooveel zinnen. Dit in gedachten houdende begrijpt men, dat zij, wier roeping het ia het recht te spreken of te handhaven, har telijk verlangen naar één en hetzelfde recht voor allen. Middelburg. Op heden 30 November vertrekken de miliciens der Jioliting WOC, niet behoorende tot het blijvend gedeelte van de le ploeg, met langdurig en groot verlof naar hunne haardsteden. De mili ciens behoorende tot het blijvend gedeelte der 2e ploeg keeren op 29 Maart a.s. weder onder de wapenen terug. Op den 1 December a s. zal per spoor van 7 uur 8 min. v.tn. van hier naar Amsterdam vertrekken een detachement sterk 8 miliciens, tot tijdelijke versterking van het garnizoen aldaar. Vlissingen. Bij de Mij tot Eaml. van Staatsspoorwegen is bevorderd tot opzichter le klasse de heer H. R. de Koning alhier, thans 2e klasse. Bij kon. besluit is verlof verleend aan J. O. Fanov, commissaris van politie te Vlissingen, tot het aannemen der ver sierselen van ridder in de Koninklijke Orde van den Verlosser, bem door Z. M. den koning van Griekenland geschonken. Serooskerke (W.) De eohtgenoote van Chr. L. die, blijkens de advertentie in ons vorig no., op zoo jeugdigen leeftijd overleedis bezweken aan bloed vergiftigi Dg. Zierikee. De heer mr. G. _W. Th. baron van Dedem, ambtenaar van het O. M. bij de kantongerechten te Zierikzee en Tholen, alhier, heeft als zoodanig eervol ontslag gevraagd. O.- en W.-Souburg. Woensdagavond trad voor de anti-revolutionaire kiesver- eeniging op de heer prof. mr. P. A. Diepenhorst van Amsterdam, om tespreken over het onderwerp Naast het Kruis de Roode Vaan. Voor dat spreker aan de behandeling van zijn onderwerp kwam, herinnerde hij zijn groot aantal hoorders aan den val van het ministerie Kuyper, aan de lage middelen die zijn tegenstanders daar voor gebruikten, en de bedenkelijke hartstochten waardoor zij werden geleid. In de behandeling van het onderwerp werd het onzinnige van de stelling dat christendom en socialisme samen kan gaan glashelder in het licht gesteld. Met on derscheidene citaten uit geschriften van binnen- en buitenlandsche leiders van de socialistische partij toonde spreker aan het valsche en onbetrouwbare van hunne stellingen, en bewees op schriftuurlijke en historische gronden de waarheid en betrouwbaarheid van het waarachtig chris tendom als de hechten en onfeilbaren grond voor Kerk en Staat en Maatschappij. Een langdurig applaus loonde den spreker. Van de gelegenheid tot debat werd geen gebruik gemaakt. De voorz., de heer A. van Veen, die de vergadering met gebed en een inleidend woord had gco|><'uJ,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1906 | | pagina 1