NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND No. 47. 1906. Vrijdag 23 November 21e Jaargang. CHRISTELIJK- HISTORISCH VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JÜNGË-VERWEST. te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Abonné's die verhuizen, worden vriendelijk verzocht bij hun nieuw adres tevens het oude adres op te geven. DE ADMINISTRATIE. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,02'. UITGAVE DER FIRMA EN VAN f van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. 22 November 1906. Nu in alle partijen de vraag naar meer dere uitbreiding van kiesrecht toeneemt, achten wij het een gelukkig teeken des tijds dat hiermee gelijken tred houdt de beweging voor uitbreiding onzer chr scholen Het mag toch niet ontkend worden dat de tegenwoordige lagere klasse niet meer is wat zij vroeger was. In de 18e eeuw waren het de kleine luyden bij wie het drievoudig snoer «God, Nederland en Oranje'' het meest iD eere was. In de 19e eeuw bleef de christen-werk man de groote kurk waarop het nationale leven dreef. En nog in de 20e eeuw denk aan het anarchistisch avontuurbleek Pa trimonium de krachtige kern die de maat schappij voor uiteenvallen behoedde, den aanval op 't Gezag wist te stuiten, en het Woord Gods boven de stemmen uit den Afgrond uit deed weerklinken. Maar tegenover dezen staan dan toch in breede rijen de duizenden die reeds lang den Bijbel uit hun scholen, gezinnen en werkkringen hebben geweerd.DatBoek, door de geleerden een wespennest vol fa belen gescholden, is voor de kinderen vatf een door deze geleerden gekweekt geslacht een gewoon menschelijk boek, erger nog een gansoh onbekend boek geworden. Daarom juichen wij het toe dat naast 't streven naar algemeen stemrecht, de strijd voor algemeene stichting van vrije scholen met den Bijbel toeneemt. Uitbreiding van 't getal Chr. scholen is bij uitbreiding van het kiesrecht dan ook noodzakelijk. Een voik, dat zich door Gods Woord gebonden acht, zal zijne vrijheid niet zoo licht misbruiken. Liefde is vindingrijk. In Rotterdam zeker meer noodza kelijk als op eenige plaats in ons land bestaat een Yereeniging tot bestrijding van de meest gevreesde volksziekte, de tuber culose. In het buitenland is een weg gewezen om aan de weldoende menschheid op ge makkelijke manier de gelegenheid tot weldoen te geven. Deze manier past men voor 't eerst in ons land ook te Rotterdam toe. Men koopt aan de Rotterdamsche post kantoren weldadigheidszegels voor twee centen per stuk, en plakt er de brieven mee dicht. Op de voorzijde van den brief plakt men het frankeerzegel, op de achterzijde, tot sluiting, het weldadigheidszegel. Koningin Emma, de patronesse der wel dadigheid tegenover tuberculoslijders, gaf hare toestemming haar borstbeeld op het weldadigheidszegel te plaatsen. Een nieuwe partijgroepeering in ons staatkundig leven is het ideaal dat iedere vrii zinnige zich voorstelt. Een partijgroepeering waarbij de anti these verplaatst wordt. En dus de schei dingslijn niet loopt tusschen geloof en ongeloof, tusschen godsdienst en mensche- lyke rede, tusschen kerk of loge, maar tusschen democraten en conservatieven. Een ideaal dat wel meer en meer een illusie zal blijken. Een ideaal dat steeds verder wegzakt. Men heeft Viviani's godslasterlijke taal in de Fransche Kamer toegejuicht door alles wat zich in Europa vrijzinnig noemt, maar te lezen om te weten hoe ver we verwijderd zijn van zoodanig ideaal. Eerst zouden de vrijzinnigen aan de christelijke partijen deugdelijke bewijzen moeten geven dat onder hun regime de christelijke grondslagen van ons volks leven niet zouden ondermijnd worden. En hun optreden bewijst juist overal het tegendeel In de vergadering der Liberale Unie dezer dagen gehouden, heeft de heer Van Kammen, lid der Kamer van Koophandel te Dordt, blijkens 't verslag in de N. R. C. onder meer het volgende gezegd Dit gedeelte der nieuwe belastingvoor stellen (verhooging van den jeneveraccijns) moet dus verworpen worden. Tevens merkte Spr. op, dat in 1904 (lees 1905) de bij het gedistilleerd belanghebbenden den indruk hebben gekregen, dat de aan staande regeering niet in verdere bemoei lijking hunner belangen ver eerdering van inkomsten zou zoeken. Spreker gaf niet onduidelijk te kennen, dat hij de overivinning der vrijzinnigen voor een deel toeschrijft aan de Drankwet van 1904, en hij vreesde, dat .die sympathie door de regeering zal worden verspeeld". Terecht vestigt een inzender in de Rot terdammer op deze uitlating de aandacht. Nieuws bevat zij wel niet. De Drankwet heeft voor een groot deel schuld aan den val van het vorige kabinetde val van het tegenwoordige zal wel gevolg zijn van den Jenever-accijns. In beide gevallen echter walgelijke en door ons afgekeurde motieven. N De Roomsch-Katholieken maken meer en meer ernst van hun optreden tegen wat zij noemen den „vuilhandel" en wat wij zouden noemen den handel in onzedelijke platen en boeken. Waar zoodanige vieze dingen voor de glazen liggen, loopt in Amsterdam voor zoodanigen winkel een man met een bord waarop staat „Koopt niet in winkels met onzedelijke uitstalling". Dat helpt, want de winkelier doet een, twee, drie, het gewraakte uit de étalage verdwijnen. Het vorig Ministerie wenschte ook die openbare tentoonstelling en verzending van onzedelijkheid te stuiten. En zoo gaan Rome en Dordt weder samen. Het monsterverbond in volle werking, zeker tot grief van een deel der vrijzinnigen. Dat komt omdat bij de Christelijke par tijen, of bij alle leden der Christelijke partijen, die hunne roeping begrijpen, de begeerte leeft om onze Christelijke maat schappij te beveiligen tegen den toenemen- den afval, waarbij godsdienst en zedelijk heid overboord geworpen worden. Oneerbaarheid, gemis aan zedelijkheids besef verwoestte, naar de geschiedenis zegt, eens de Grieksch-Romeinsche wereld, on danks al haar rijkdom aan kunst en genie. Het Christendom met zijn leer van zelf verloochening en sober leven redde haar. En zoo is het nog Waar de slinger van de klok is, zegt een oud spreekwoord onder onze plattelands bevolking bekend, daar slaat ze aldoor. Hoe het komt dat de Indische begroo ting dit jaar zooveel op peuterwerk ge lijkt en zoo weinig belangstelling gaande maakt Wel omdat er geen belangrijke vraag stukken bij besproken worden. Minister Idenburg is begonnen met de oeconomische positie van de inlandsche bevolking te versterken, en wordt op dien weg door zijn opvolger Minister Fock trouw gevolgd. Wachten we nu de resultaten af. Daarbij komt, dat voor het volgend jaar de uitgaven voor Indië zoo ongeveer klop pen met de ontvangsten, en als dit zoo is dan is de prikkel voor veel geharrewar ontnomen. Laten we intusschen er direct tot waar schuwing bijvoegen dat deze betrekkelijk gunstige toekomst grootendeéls te danken is aan wat men noemt toevallige oorzaken. Bepaaldelijk aan de hooge prijzen van het tin afkomstig van Banka en Billiton. Dalen deze dan zal de begrooting niet kloppen, In petilleerend, zoetvloeiend Fransch, vol poezie, sprak Viviani in de Fransche Kamer, van een met plechtig gebaar doo- ven van het hemellicht, maar wat deed Van Kol, de socialistische afgevaardigde van Enschedé, in sober Hollandsch en dus minder zwierig, toch eigenlijk beter Door de heeren Malefijt en Boogaart was terecht gewezen op de macht van het Mohamedanisme, van den Islam, in onze Koloniën. Ernstig klaagden zij er over, dat het Gouvernement de verbreiding van de leer van Mohammed steunt, terwijl de zending niet wordt bevorderd. Vele in landsche scholen zijn secte-scholen der Mohamedanen. Och, zei de heer Van Kol, de Islam is nog zoo kwaad niet. Die godsdienst past zich veel meer aan de behoeften van de inlandsche bevolking dan het Christendom Of hier de christelijke grondslagen van ons volksleven ook ondermijnd worden De Halve Maan past zich beter aan dan het Christendom volgens den heer Van Kol. Een nieuwe, uiting der antithese. Tegenwoordig schijnt het oude, doch niet verouderde vraagstuk der luchtscheepvaart opnieuw de gemoederen van sommige vooruitstrevenden men kan ze wel noe men excelsior-mannen in Engeland en in Amerika in beweging te brengen. Er zijn reeds prijzen uitgeloofd voor'ngrooten luchtwedstrijd en wel voor een internatio nalen wedstrijd. Natuurlijk niet met een soort luchtschip of ballon, maar met een heusche vliegmachine. Er is niet minder dan honderdtwintig duizend gulden voorwaar geen peulschilletje te verdie nen voor dengene, die met zulk 'n machine als een vogel weet te vliegen van Londen naar Manchester. Tweemalen zullen de deelnemers op dien tocht mogen stilhouden niet om te rusten, maar om olie in te nemen. Dit zal het volgende jaar reeds plaats vinden. En wie van de liefhebbers dan nog niet met zijne machine gereed is, of wien de tocht niet meegevallen is, kan in 1908 de proef wellicht met verbeterde machine nog eens dunnetjes overdoen van Par(js naar Londen. Bij welslagen kan hij op gelijke premie rekenen. De beide uit lovende vereenigingen zijn zoo goed als de bank. Men spreekt reeds van deelnemers. Ze zouden in Amerika moeten zitten. Vol gens sommigen hebben in het land der- uitvindingen bij uitnemendheid, zekere gebroeders Wright te Dayton in Ohio de hoofdmoeilijkheden in de luchtscheepvaart de handhaving van het evenwicht, wat de vogel by instinct doetzoo nagenoeg weten te overwinnen en zouden deze alzoo na jaren proefnemingen een natuurgeheim hebben ontdekt, waarmede zij zooals van zelf spreekt niet te koop loopen, maar stil letjes als het geheim van de luchtscheep vaart voor zieh behouden evenals de werk tuigkundige vanwien J ohnson, de Engelsche schrijver, in zijn „Rasselas" verhaalt. Het kan zulke verkeerde gevolgen hebben, meende deze, als jan en alleman zoo maar konden gaan vliegen. De menschen zijn er niet naar. Als ze allen braaf en deugdzaam waren, ja, dan Maar de brave werktuigkundige vol idealen over zijne uitvinding, moest zelf het gelag betalen, toen hij op zekeren mor gen zijn proeftocht met zijne vleermuis vleugelen wilde ondernemen in het bijzijn van een Abessynischen prins, aan wien hij het geheim had toevertrouwd. Theorie en practijk zijn twee. Dit zal ook bij de voor genomen luchtvaart nu wel blijken. Als het er ten minste toe komt. BBlteïlaidseh OrerziebL Engeland. De Engelsche gemeenteraadsverkiezin gen, die voor eenige weken zoo in het nadeel der liberalen uitvielen, hebben aan leiding gegeven tot bespreking in de groote pers hoe die gemeenteraden wel in elkan der zitten. Een Engelsche gemeenteraad bestaat in het algemeen uit drie deelen eerst de „mayor", de burgemeester. Hiervan zijn er in Londen 28 een er van is de „Lord Mayor" der „City of London". Dat „Lord" wil niet zeggen dat hij hoofd is van die 28. Het is een bloote titelals „mayor" is zyn gezag beperkt tot de city der eigenlijke oude stad Lon den, waaraan de 27 omliggende gemeen ten oudtyds dorpen en gehuchten na zelf steden te zijn geworden, lang zamerhand werden vastgebouwd. Die 28 burgemeesters worden, telkens voor één jaar, door den gemeenteraad be noemd. Een herbenoeming komt wel af en toe voor, doch is verre van gebruike lijk. Het tractement aan het ambt ver bonden is trouwens in alle 28 zoo gering, dat het nauwelijks toereikend wordt ge acht om er de liefdadige giften uit te be strijden, welke de titularis gewoonlijk te maken heeft. De Lord-Mayor der City heeft wel f 120,000 inkomen doch de dure feesten die hij moet geven, kosten hem uit eigen zak nog wel datzelfde bedrag er bij. Alleen een buitengewoon vermo gend man zou dit een reeks van jaren kunnen bijpassen. Deze burgemeesters behoeven niet alléén uit de raadsleden gekozen te worden mocht dit geschieden dan houden ze op raadslid te wezen en ontstaat er voor hun district een vaeature. De „aldermen" of wethouders worden wel ook door, doch niet hoofdzakelijk uit de raadsleden gekozen. Zij zitten voor 2 of 5 jaar in verband met het aftreden van den raad die ze kiest. Men kiest tot „aldermen" zeer vaak raadsleden welke öf reeds een geruim aantal jaren zitting hadden, óf welke bij een verkiezing bijna een meerderheid behaalden. Op die wijze houdt men in het stedelijk bestuur per sonen die men in het algemeen belang liever niet zou missen. Ook hierbij is de gemeenteraad niet verplicht buiten de zittende raadsleden te gaan. Doch doet hy dit, kiest hij „al dermen" uit zijn midden, dan schept hij even zooveel vacatures, waarvoor dan nieuwe verkiezingen noodig zijn. De gemeenteraad zelf eindelijk, de „bo rough council" treedt, in zijn geheel, eens in de drie jaar af en die termijn was dit jaar verloopen. Bij zulk een verkiezing laten de partijen redenaars optreden. Dit jaar geschiedde dit vrij sterk door de conservatieven. Die redenaars kregen ook f 4,50 voor een toe spraak tot de kiezers op de openbare straat en f 6 voor een in een zaal. Dat verschil van een daalder is duidelijk voor ieder die de Engelsche gebruiken kent. Het spreken in de open lucht is een zeer algemeen iets. Iedereen doet het hier, bij alle verkiezingen niet alleen, doch ook in het gewone, dagelyksche leven,om gods dienstige of andere onderwerpen te be handelen. Nu duurt zoo'n rede in de open lucht nooit zoo heel lang, zoodat één „redenaar" op één avond allicht op drie verschillende plaatsen kan optreden, telkens natuurlijk dezelfde dingen bewerend. Zoo maakt hij op zoo'n avond nog een aardig daggeld, te meer daar de stof hun in den regel door de leiders der partij wordt gegeven. Dat de liberalen van die redenaars geen druk gebruik maakten is zeker wel de hoofdoorzaak van hunne algemeene neder laag geweest. Natuurlijk kan de uitslag der raads verkiezingen geen maatstaf zijn voor de waardeering van het liberale kabinet. Doch zeker is dat de teleurgestelde vrouwen bij hun beweging voor vrouwen kiesrecht, en de meerdere roerigheid der arbeiders in socialistischen zin het kabinet geen góed zullen doen. Daarom wordt dan ook met belang stelling de uitslag eener stemming voor het Lagerhuis in een der districten tege moet gezien, waar een liberaal wegens aanvaarding eoner rijksbetrekking moest aanatHMf aftreden. Bij zijn verkiezing in 1905 be kwam hij 6000, de werkman-candidaat 5000, de conservatief 4000 stemmen. Nu heeft men weer drie candidaten. Gelijk men weet beslist by de Engelsche ver kiezingen niet de volstrekte, maar de be trekkelijke meerderheid dat wil zeggen niet. de helft plus één, maar de meeste stemmen. Zoodat bijvoorbeeld als er 8 candidaten zijn en no. 1 heeft 6000 stem men, en no. 2 en 3 elk 5999, no. 1 ge kozen is, niettegenstaande hij twee derden der stemmen tegen zich heeft. Ook in het kabinet schijnt verschil van gevoelen te bestaan. De radicale leden vin den hun collega van koloniën minister Elgin te conservatief. Daarom willen zjj hem laten vallen. De onder-minister Winston Churchill zou hem dan moeten opvolgen. Daar echter meerdere ministersin dit geval met lord Elgin mee zouden gaan, verwacht men dat de premier Bannerma nu 't wel bij het oude zal zoeken te houden. Zeker is het, dat lord Elgin als minister weinig naar den zin handelt van de parle mentaire meerderheid. Dat bleek reeds bij zijn bevel tot opschorting der terechtstel ling van de Kaffers in Natal, wat als een onbevoegd ingrijpen in de rechten eener autonome kolonie werd beschouwd. Sedert sloeg lord Elgin tot een ander uiterste over, en liet de koloniale regee ringen doen wat zij wilden. Thans verwy- ten de radicalen hem, dat hij geen maat regelen neemt om aan den Chineezen-plaag in Transvaal zoo spoedig mogelijk een eind te maken een verwijt' dat te meer grond van recht heeft, daar Transvaal nog geen autonomie heeft en als Kroonkolonie recht streeks door de Engelsche regeering wordt bestuurd. En de Chineezen-plaag is zoo erg, dat sir Henry Campbell-Bannermann het door Bucknill daarover uitgebrachte rapport niet in een Blauwboek wil publi- ceeren, en dat bij de bespreking van dat rapport in het Huis geen dames in de „La- dies' Galery" werden toegelaten en alle kaarten voor de gereserveerde tribunes werden ingetrokken. Voor de door Bucknill voornamelijk ver oordeelde schandalen is de minister Lyt- telton indertijd ernstig gewaarschuwd maar die minister, en in het Hoogerhuis de aartsbicschop van Cantnrbury, zagen vol strekt gèen bezwaar in hetbijeenhopen van 50,000 koelies zonder vrouwen, in de com pounds. Thans is de stemming wel wat veranderd dat blijkt uit het schryven van den bisschop van Hereford aan de „Times" waarin hij er op aandringt dat onmiddellijk de helft der Chineezen uit Transvaal naar hun land zullen worden teruggezonden en de aartsbisschop van Canterbury zou de andere helft ook wel graag kwijt willen zijn. Daarvoor zal de Transvaalsche Regee ring wel zorgen, wanneer zij over eenige maanden het recht van zelfbestuur ge kregen heeft. Duitschland. In Duitschland wordt de roerpen van staat met krachtige hand vastgehouden. Dit blijkt onder meer uit de hardnek kigheid waarmee wordt vastgehouden aan den maatregel tot het sluiten der grenzen. Zelfs de 15 koeien uit Leeuwarden voor het Mecklenburgsche landgoed van Prins Hendrik te Dobbin zijn terug gemoeten, en logeeren than3, voor wie weet hoe lang, in de Koninklijke stallen op Het Loo. De helft der bevolking schreeuwt om opening der grenzen voor den invoer van vee. De partyen in den Rijksdag steken de hoofden bijeen. De sociaal-democraten roeren zich. De statistiek begint luide te spreken van verontrustende vermindering van vleeschverbruik, (3e kwartaal 1906 bedroeg het 577518 ton 547 duizend ton in denzelfden termijn van 1904Kalm gaat de regeering haar gang. Podbielsky is weg. Straks komt Arnim in zijn plaats. De interpellatie der sociaal-democraten tot de regeering zal pas oyer veertien dagen

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1906 | | pagina 1