No. 42, 1906.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Zaterdag 17 November
21e jaargang.
GHR1STELIJK-
HISTORISCH
ende Knecht
|uiskoudster,
!EEUW" belast
DTERTENT1ËN
land
SIER,
tnakerskneeht
ndknecht
Ineclrt
denknecht
idknecht
i-Werkmeisje
leid.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
S. J, DE JONGË-VERWEST, te Goes
f. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Gemengde Berichten.
DELBVMi
a
i aan als
kunnende omgaan,
lhouders of Omnibus-
>ec. Brieven onder
tot 20 Nov. a/h
W, Goes.
Mei
ESCHIERE, Grijps-
dP.G.,
'benclyjke.
it met Maart of Mei
M. BESUIJEN, bij
Mei
VADER Hz., Sint
Mei
d gevraagd, bij C.
s k e r k e.
met Maart
^IAANSE, Y e e r e.
Mei
t paarden kan om-
E, VI is sing en.
jog loon
pagd.
OTEL, Middelburg.
aan gevraagd
jaar, bij een eenig
leine melkerij heeft.
ISSER Sr., Land-
1 a a t.
lei a.s.
GUILJAMland-
Vi/jert (Nieuwedorp).
erteren, en zoo hard
ien maar gebroken
gewone drank was
of welle", en vooral
gegoeden gebruikten
uwen vervaardigden
bier verbeterd, dat
e kracht van wijn
tide men de toen als
nu bijna vergeten,
Jvijl ook appelen- en
tren. Alle Germanen
n dronk, en de Sak-
ging naar Brittanië
feeds in de 8e eeuw
vet, beperkende het
grootte der drink-
n, terwijl in de eerste
zweep tot kastijding
ïaDgen werd.
wij nog iets verne
en meest gangbare
le we afscheid nemen
tn leefwijze.
[elke ons strand op-
tn druk handelsver-
ommigen dragen de
\nsche kiezers, welke
ks de helft der 6e
door den gouden
de zilveren denarius
i.
groote te Domburg
der uit slecht zilver
-Saksische sceatta's.
an het Domburg sche
soorten dier kleine
Deze sceatta was
my, en prijkte sedert
V, de regeering van
Ethelbert, met het
Ter Christenen,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
EEN ONTSLAG EN ZIJN GEVOLGEN.
Men kent de geschiedenis.
Minister Staal had 't vorige jaar bij de
verdediging zyner begrooting voor 1906
zich schrap gezet tegen den bezuinigings-
eisch der vrijzinnig-democraten.
Doch nu had hij, blijkbaar onder anti-
militairistische pressie, zijn draai genomen
en stemde hij toe in groote bezuinigingen,
onder anderen te verkrijgen door ver
vroegde wegzending van het blijvend ge
deelte bij de cavallerie.
Generaal Smeding, inspecteur der caval
lerie, had dezen maatregel als schadelijk
voor den dienst en het landsbelang ont
raden. Doch 31 Ootober ging de minister
tot het ontslaan van genoemd gedeelte over.
De inspecteur die nu niet meer, overeen
komstig zijn instructie, voor de weerbaar
heid van dit wapen dorst in te staan en de
verantwoordelijkheid voor de landsverde
diging niet meer kon dragen, vroeg eervol
ontslag, niettegenstaande hij pas een jaar
generaal is en derhalve geen recht op
pensioen in dien rang kon doen gelden
de minister haastte zich 't verzoek aan de
Koningin door te zenden en 't ontslag werd
verleend zonder de traditioneele dankbe
tuiging voor bewezen diensten.
Ziedaar de oorzaak van der bladen twist
geschrijf, waarbij de meeste vrijzinnige
bladen de zijde van den minister kiezen
doch tevens „in een toon van waardeering
over de daad van den gewezen inspecteur
en diens karakter spraken".
Zoo met name de Zutfensche, Het Vader
land en ook Het Handelsblad dat aanvan
kelijk den generaal van „politieke bijoog
merken" beschuldigd, doch dit na bekomen
inlichtingen ruiterlijk teruggenomen had.
Gansch anders evenwel de Goesche Cou
rant. Deze schrijft aan het slot van een suf
Btukje, getiteld „ondermijning van gezag
„Over den generaal Smeding zullen we hier
maar niet spreken. Iemand, die zoo weinig
soldaat is, dat hij zijn chef, op het oogen-
blik dat deze den strijd, gaat beginnen, een
wonde in den rug tracht toe te brengen, zal,
dunkt ons, best in het leger gemist kunnen
worden".
Een oordeel dat slechts door dat van een
ander vrijzinnig-democratisch orgaan
Land en Volk wordt overtroffen. Dat
blad, gewagende van zeker voornemen bij
de inspecteurs der artillerie en infanterie
om ook ontslag te vragen, heeft den moed
den minister aan te raden aan deze generaals
ongevraagd hun ontslag thuis te zenden,
wijl zij propaganda maken tegen de maat
regelen van hun chef!
Nota bene naar aanleiding van een
courantenbericht, waaraan deze officieren
misschien part noch deel hebben.
Eu dat waar men 't aan die zijde altijd
zoo voor de vrijheid van geweten, van
overtuiging, van spreken opneemt.
Waarbij nog komt dat de instructie met
name van den inspecteur der cavallerie
(artikel 6) dezen verantwoordelijk stelt
voor de strijdvaardigheid van den troep,
hetwelk is te zeggen «dat de troepen, wat
betreft aanvoering, oefening, uitrusting,
krijgstucht en militairen geest geschikt zijn
voor hunne taak in oorlogstijd".
Gelukkig dat generaal Smeding niet
olericaal of Kuyperiaanseh is, want dan was
er heelemaal niets van hem overgebleven.
Trouwens zoo er een quaestie is, waarbij
de partij-zucht heeft te zwijgen, dan is
't wel deze.
Hier toch is een stuk landsbelang dat
bedreigd wordt, en daarom hebben wij
't toegejuicht dat deze generaal aan de
alarmklok trok. Wij achten dat een mi
nister op een gevaarlijken weg is, wanneer
hij toegeeft aan de eischen van de vrij
zinnig-democraten.
Wie nog prijs stelt op onze weerbaar
heid en onafhankelijkheid, en vertrouwen
heeft in de mannen aan de spitse die daar
voor waken, die zal den ommezwaai van
den minister betreuren en de Kamer heeft
wel toe te zien of zij de verantwoordelijk
heid voor hetgeen nn geschiedde, mee mag
jdragen,
Zuid Bevelandsche Brieven.
VI.
Naar aanleiding van mijn vierden brief
kreeg de redaktie een schrijven van J. v. P.
te Oud-Vosmeer, welken ze aan mij op
zond. Na de lezing van mijn vijfden brief
acht deze broeder wellicht opneming van
zijn brief in De Zeeuw niet meer noodig.
In elk geval zullen de classis en meerdere
kerkvergaderingen over deze zaak dienen
te beslissen in overleg met elkaar. Omdat
nu reeds zoo laug de dankdag op dien
dag is gehouden, is er geen noodzaak om
daarom daarmee voort te gaan. Oude palen
moeten niet verzet worden, maar dat mag
m.i., niet hier bij te pas worden gebracht,
maar wel dient op ons Nederlandsch spreek
woord gelet te wordenAls het getij ver
loopt, verzet men de bakens.
De landbouwer is veranderd en daarom
dient de dankdag daarmee in overeenstem
ming te worden gebracht. Wordt dit nu
gedaan en bijv. 100 jaar volgehouden dan
zijn wij ook weer de ouden, die voor het
levende geslacht iets hebben vastgesteld.
Maar ook dan zal het veranderd mogen
worden. Alleen het Woord onzes Gods
bestaat tot in eeuwigheid en daar zal men
afblijven.
Nu er toch op mijn vierden brief wordt
teruggekomen, wil ik nog een zin ver
beteren, die ongetwijfeld misverstaan is
door den zetter. Ik schreefliet gewone
loon dient dan echter door te gaan, anders
offeren de arbeiders ook zonder hun dank
offers naar verhouding meer dan de werk
gevers. De zetter maakte hiervan Het ge-
wone leven dient dan echter door te gaan enz.
Laat mij nu voortgaan met de zaak van
het Christelijk Onderwijs en dan begin ik
weer te Billand-Bath. Deze plaats heeft
nog wel geen Christelijke School, maar
toch een vereeniging tot stichting eninstand-
houdiog van zulk een school. Hoe het
komt, dat we in De Zeeuw van deze ver
eeniging in geen jaren iets vernamen,
zouden zeker onze lezers wel gaarne van
het Bestuur vernemen.
Nu volgt Krabbendijke. Voor Krabben
de ke en omstreken vinden we een getal van
ruim 300 voorstanders van een School met
den Bybel. Hier bestaat een Christelijke
School. In 1878 was het aantal opgegeven
kinderen 163 en de toeneming der bevol
king zou nu een getal van 180 kinderen op
de bestaande school doen verwachten en
toch gaan er niet meer dan de helft.
In 1878 zonden de kerkeraden van de
Ned. Herv. Kerk en van de Christelijke
Geref. Kerk ook hun adres en dat nu de
eerste zich zoo koud betoont voor de be
staande school, daar is wellicht, in verband
met het hoogere schoolgeld op de bijzondere
dan op de openbare school, de oplossing
van dit raadsel te vinden.
Zeker een 10-tal jaren geleden werd ook
voor het gehucht Oosldijk tusschen Krab
bendijke en Kruiningen een vereeniging
voor Christelijk onderwijs opgericht, maar
tot schoolstichting kwam het niet en onder-
tusschen kwam er na de Leerplichtwet een
openbare school.
Kruiningen liet in 1878 ook zijn protest
tegen de wet Kappeyne uitgaan. De kerke
raden der Ned. Herv. Kerk en der Christ.
Geref. Kerk zonden hun adressen en 312
personen teekenden er, die samen 212 kin
deren opgaven. De gemeente nam onder-
tusschen nog in welvaart toe, zoodat van
Kruiningen en omstreken op de bestaande
Christelijke School wel ten minste 250 kin
deren zouden mogen verwacht worden en
toch bedraagt het aantal maar deel
daarvan. Oorzaak wellicht ook hier de
kerkelijke gedeeldheid der voorstanders
van de School met den Bijbel. Waarom
men dan, als men meent niet te kunnen
samenwerken, niet twee of drie Christelijke
Scholen tracht te stichten, is een vraag, die
gemakkelijker gedaan dan beantwoord
kan worden.
Waarde lieten we links liggen, want
noch bij de adressen der kerkeradep, noch
iu de lijst der petitionarissen wordt deze
plaats genoemd en ook werd nog geen ver
eeniging voor Christelijk onderwijs aldaar
gesticht.
Schore verkeert bijna in hetzelfde geval.
Alleen teekenden daar nog 40 personen
opgevende 17 kinderen het smeekschrift.
Tenzij de belangstelling sedert 1878 ver
meerderde, is het getal kinderen daar te
klein om een Christelijke School te stichten.
Hansweert behoort bij Kruiningen. Als
we weten, dat daar een bloeiende afdeeling
van den Chr. Nat. Werkmansbond is, en
dat ook de protestantsche bevolking nog
gedurig toeneemt dan is het nog best
mogelijk, dat Hansweert binnen enkele
jaren ook zijn „School met den Bij bel" heeft.
Goes. Donderdagavond werd de alge-
meene jaarvergadering der vereeniging
„Ijsvermaak" op het „Slot Ostende" ge
houden. Ook hier was, zooals de meeste
vergaderingen zich kenmerken, het bezoek
gering. Bij absentie van den voorzitter, den
heer S. v. d. Peijl, tengevolge van een onge
val, werd het presidium door den secretaris,
den heer J. M. Slegt, waargenomen. Na het
lezen der notulen der vorige jaarvergade
ring, bracht de secretaris het jaarverslag
uit. Hierin werd melding gemaakt dat de
penningmeester, de heer M. J. Goemans,
naar elders was vertrokken en de heer H.
D. de Witt Hamer tijdelijk die functie op
zich had genomen. Het plan, zooals vorige
jaar besloten, om een ijsfeest te houden kon
niet doorgaan wegens gemis van ijs. Het
ledental dat 65 bedraagt, bleef zoowat het
zelfde. De flnantieele toestand is gunstig.
De heer De Witt Hamer bracht daar
van verslag uit, waaruit bleek dat de kas
der vereeniging een goed slot van vorige
jaar aanwees van f74,39 ontvangen f73,70
totaal f 148,09, kleine uitgaven f8,95, rest
f 139,14. In de kas voor het organiseeren
van feesten voor arme kinderen was hel
saldo f21,93. Deze kas wordt afzonderlijk
beheerd. Aizoo totaal f 161,07. Inplaats
van M. J. Goemans (vertrokken) werd
tot bestuurslid gekozen de heer F. W. J.
de Ligny en de aftredende bestuursleden
de heeren J. M. Slegt en H. D. De W itt
Hamer werden herkozen. De laatsten na
men hun herbenoeming aan, terwijl den
eersten kennis zal worden gegeven. Voorts
hadden besprekingen plaats voor plannen
van den naderden winter. Voorop werd
gesteld dat als er ijs is een feest zal ge
organiseerd worden voor arme kinderen
en het bestuur naar bevind van zaken
zal handelen.
Voorts kwam ter sprake dat de vereeni
ging zelf een meer luxe feest op touw
moest zetten. Het bestuur was daar huiverig
voor omdat vroeger daaromtrent onaan
gename ervaringen opgedaan zijn. Wanneer
leden der vereeniging het initiatief willen
nemen, zal het bestuur zijn steun niet ont
houden. Voorts is het plan de vest eerst
te zuiveren van grui.
Vlissingen. De nachfmailboot «Prins
Hendrik" zal naar Rotterdam vertrekken
om aldaar te dokken, schoongemaakt en
geschilderd te worden.
De wed. van Hoepen, wier man,
loods bij het Ned. loodswezen, deze zomer
tengevolge van een steek door een muskiet
aan boord van een schip, aan de gevolgen
van bloedvergiftiging is overleden, heeft
het volle weduwen-pensioen gekregen,
zoodat is aangetoond dat haar man in en
door den dienst is overleden.
Verplaatst inet ingang van 1 Deo.
e. k. de rijksklerk 2e klasse bij de be
lastingen G. G. Hinsbeeck van Middelburg
naar Tiel. In diens plaats is alhier tijdelijk
werkzaam gesteld de nieuw-benoemde
rijkskierk 3e klasse J. A. Haverkorn, thans
particulier klerk te Amersfoort.
Rilland. Een der zoons van dhr. L. v.
B. alhier reed met kar en paard om een
hoeveelheid erwten naar den molenaar.
Door het gesohreeuw van een varken, dat
in de nabijheid was, ging het paard met
kar en berijder aan den haal. Naeenigen
tijd geloopen te hebben geraakte de kar
ondersteboven. De voerman viel er uit
doch bezeerde zioh gelukkig niet. Het
paard holde door tot dat het nabij den
ingang van den hofdam, die voert naar
de hofstede van dhr. J. Blok, werd ge
grepen. De bodem der kar en ook de
veeren waren nog al stuk, doch het paard
bekwam, evenals de berijder, geen letsel.
Colijnsplaat. In de vergadering der
Chr. werkliedenvereeniging «Draagt el
kanders lasten" alhier, gehouden in een
der lokalen van de openbare school, waren
aanwezig 66 van de 172 leden. De ver
gadering werd geopend met een welkomst
woord van den voorzitter, nadat gezongen
was Ps. 89 1 en daarna gelezen Ps. 115, en
deed ds. Feykes het gebed. Den secretaris
werd alsnu verzocht verslag uit te brengen
na het lezen der notulen van de vorige
vergadering. Uit het jaarverslag bleek dat
de toestand der vereeniging steeds gunstig
blijft, hoewel er veel ziekte was voor
gekomen onder de leden. Bij de vorige
jaarvergadering bezat de vereeniging in
eigendom een bedrag van f 1138,87. De
vereeniging telt nu 191 leden en 37 be
gunstigers. Doordat bij geval van ziekte
den leden vanaf de eerste dag wordt uit
betaald, waren de uitgaven niet gering.
Het salaris van den bode werd van f 25 op
f35 gebracht en de aan te stellen hulp-bode
zal daarvan bezoldigd worden. Uit het ver
slag van den penningmeester bleek dat de
inkomsten der vereeniging over het afge-
loopen jaar bedroegen f 179,78, de uitgaven
f 77,76, zoodat er een saldo was van f102,02
welk bedrag is gestort in de kas van het
ziekenfonds. De gezamenlijke inleg daar
voor was f 959,05 de uitgaven aan uitkee-
ringen bij ziekte aan 53 leden bddroeg de
som van f883,15, dus was er nog een batig
saldo van f75,90. Het bedrag van het totale
eigendom der vereeniging is nu f 1312,54,
waarvan ruim f 1000 op de spaarbank is
geplaatst. Aan de beurt van aftreden waren
de voorzitter, dhr. J. Sohippers; de secreta
ris, dhr. A.'Schuit en de penningmeester,
dhr. J. Douw, die allen metalgemeenestem-
men werden herkozen en hunne benoeming
aannamen. Tot hulp-bode werd gekozen
de heer J. de Wee.
Door het bestuur zal worden overwogen
of het wenschelijk is voor de vereeniging
om aansluiting te zoeken bij een algeineene
bond, waaraan door het lid, dhr. J. Moer
man werd herinnerd. Ook deelde de voor
zitter nog mede dat dezen winter weer 3
lezingen zullen worden gehouden, de 1ste
door een spreker buiten de gemeente de 2e
door ds. Feijkes en de 3e door ds. Staal.
Laatstgenoemde was op deze vergadering
afwezig. Daarna dankte de voorzitter de
vergadering voor hare opkomst, het be
treurende dat er nog zoovele leden afwezig
warenen na het zingen van Ps. 72 het
laatste vers, werd de vergadering door ds.
Feijkes met dankzegging gesloten.
's-Gravenpolder. In de Donderdag
gehouden raadsvergadering waren 6 leden
tegenwoordig. Afwezig de heer Paul. Na
opening door den voorzitter worden de
notulen der vorige vergadering gelezen,
welke daarna onveranderd werden goed
gekeurd. Medegedeeld worden eenige inge
komen stukken, welke voor kennisgeving
worden aangenomen. Vervolgens wordf
overgegaan tot het opmaken van een
suppletoir kohier van den hoofd elijken
omslag. Daarop worden 8 peronen geplaatst
en het totaal bedrag vastgesteld op f 69,84s.
De rekening van het Burgerlijk Armbest.
over 1905 is goedgekeurd. Deze bedraagt
in ontvang f4702.98, uitgaaf 3994.42, goed
slot alzoo f708.56. De begrooting voor
1907 van dit middel wordt eveneens goed
gekeurd bedragende in ontvang en uitgaaf
f 4019.24s met een post van onvoorziene
van f911.05. Tot lid van het Burgerlijk
Armbestuur ie herbenoemd dhr. A. van
Dijke. Op voorstel van dhr. Hubregtse
werd art. 38 der politieverordening zoo
danig gewijzigd dal in de 4 wintermaanden
het ruimen der secreten 's avonds na 9 uur
mag plaats hebben. Bij de rondvraag werd
nog gewezen op den slechten toestand der
wegen en op de goten van enkele huizen
waardoor het water op de straat terecht
komt.
Wolf aar tsd ij k. Tegen Donderdagavond
waren de ingezetenen dezer gemeente op
geroepen tot het bijwonen van een ver
gadering om te trachten op te richten een
afd. van 't Groene Kruis. Nadat door dr. H.
Wessels het doel en streven van het Groene
Kruis uiteen was gezet, traden verschei
dene der aanwezigen als lid toe. Overge
gaan werd tot het vaststellen der Statuten
en Huishoudelijk Reglement.
Het bestuur bestaat uit 5 leden. Gekozen
zijn dr. H. Wessels, K. v. d. Slikke, A. C. J.
Noteboom, A. Noordhoek die hunne be
noeming aannamen en C. Koert die door
afwezigheid van zijn benoeming kennis zal
worden gegeven. Een woord van dank
werd door dr. H. Wessels aan de opge-
komenen gerichttevens de hoop uit
sprekende, dat deze afd. tot bloei en rijken
zegen voor deze gemeente»moge zijn.
Hulst. In de op 14 dezer gehouden
bestuursvergadering van het Fanfaren-ge
zelschap „Vlijt en Volharding" te Hulst
is in principe besloten in 1908 een inter
nationale muziekwedstrijd voor harmonie
en fanfarencorpsen uit te schrijven. Het
plan in 1907 den wedstrijd te doen plaats
hebben is, met het oog op een reeds uit
geschreven wedstrijd, opgegeven.
Door den Minister van Oorlog is be
paald, dat, met het oog op het gering aan
tal miliciens, dat gedurende den a.s. winter
in sommige garnizoenen blijft (in Middel
burg één), de korpscommandanten gerech
tigd zijn, zoo noodig miiiciens van het eene
garnizoen naar bet andere te detacheeren.
Deze bepaling is door den Minister ge
maakt, om de garnizoenen zooveel mogelijk
ieder, over een gelijk aantal dienstdoende
milicien-soldaten te laten beschikken. In
verband hiermede werd door Zijne Excel
lentie bepaald, dat geen burgerwerklieden
voor le verrichten diensten mogen aange
nomen worden. (Bergsche Courant.)
De hoofdinspecteur van administratie
J. W. Groeneyk, geplaatst bij het depart,
van marine, als chef der afdeeling soldijen,
voeding en kleeding, wordt van deze be
trekking ontheven en vervangen door den
benoemden hoofdinspecteur D. G. Krol
van der Hoek.
H. J. Schimmel, de bekende letter
kundige, is te Bussum overleden.
De Leeuw. Cl. maakt melding van
een uitvinding op militair gebiedeen
„drieplaDksbootje", uitgevonden door den
kapitein der infanterie jhr. A. von Steiger,
te Leeuwarden, dat een gemakkelijk
transportmiddel zou zijn in polderlanden.
Heden heeft de direoteur der Kon.
Dev. Tapijtfabriek te Deventer aan het
niet stakend personeel meegedeeld, dat
morgenavond 7 uur de fabriek wordt stop
gezet, dat er na dien tijd nog wel werk
voor eenige personen is te verrichten, maar
voor het gros geen arbeid is te vinden.
Het drama te Heerlen.
'tls aan de Duitsche politie mogen ge
lukken om Bastiaan, den laatste van het
beruchte drietal, dat vóór eenige weken
het ontzettende moorddrama te Heerlen
afspeelde, te arresteeren. Zooals men weet
werd Heuser, de hoofddader, nog denzelf
den nacht, dat de moord bedreven werd,
door de marechaussee te Heerlen aange
houden. De instructie in deze zaak is reeds
te Maastricht begonnen. Bussmann, die te
Bottrop in Westfalen aangehouden is en
Bastiaan zullen, daar zij Duitsche burgers
zijn, niet uitgeleverd worden. Men zal zich
herinneren, dat Bastiaan de persoon is, die
op de marechaussee De Klerk bijna k bout
portant geschoten heeft.
Te 's-Gravenhage kwamen Woens
dag in zekere straat aan zeker huis, waar
een weduwe woont, honderden, later duL
