NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 36. 1906.
Zaterdag 10 November
21e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Buitenlandse! Overzicht
estfr-öchdöf
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UXDELB VBG
t op de "Wester-Schelde.
)EN— HANS-W EEST.
'6 tot en met 30 April 1907.
seesche of Spoortjjd.
VanWalsoorden naarHans-
5, 8,45*. 12,30, nam. 3,25.
t naar Walsoorden voorrn.
2,38, 5,38.
iizen worden geen goe-
voerd.
1IDDELB. EOTTEEDAM.
fovember.
uitgezonderd 's Zondags,
Vrijdags, van Vlissingen
burg en Botterdam 8 uur.
ie nat- „SCHELDE'
ovember.
Dins. 20 8,— 10,30
Woen21 8,30 10,—
Dond.22 8.30 10,—
Vryd.23 8,3" 10,30
30 Zater.24 8,3u ll
Zond. 25 8,30 8,30
Maan. 26 8,30 9,
Dins. 27 9,9,30'
Woen 28 9,30 9,30
Dond.29 9,30 9,30
30 Vrjjd. 3010,9,3q
tal achter een datnm is
:zee het tweede getal ia
dam).
IELBOHG—ZEKEIKZK 2.
tvember.
Van Zierikzee.
VijjJ. 9
Za er. 10
Zond. 11
Maan. 12
Dins. 13
Woen 14
DoDd.15
Vrjjd. 16
Zater. 17
Zond. 18
Maan. 19
Dins. 20
Woen 21
Dond.22
Vrjjd. 23 7,30
Zater.24 7,30
Zater. 2411,
Zond. 25
n. Cortg. 7,30
terugZzeeO,
Maan. 26 7,30
Dins. 27 7,30
Woen 28 7,30
Dond.29 6,30
Vrjjd. 30 7,30
7,30
7,30
7,30
7,80
7,30
7,30
6,30
7,-
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
6,30
2-
2,-
2,_
2,-
2-
2,15
2-
2,-
2-
2,-
2,-
2,15
2,-
2-
2-
2-
2,15
2,-
Suropeesche of Spoortijd
i i) nm. 3,23c) g)
3,50^)
1,65/)
,23c)
n na het vertrek van
erke n. Neuzen vm. 8,30
Ireskens, Borsselen en
Neuzen ten hoogste 30
1,55 van Neuzen naar
Heerenhoek des Zondags
de prediking van dien
gesticht te worden,
ïwd, woonde te Drie-
laclits zijne dienstbode
ie Hevea, dit wetende
vervoerd, trok nu aan
Zondag 11 Mei 1687
weer naar Driewegen,
>ene haag in den. tuin
de^elaapkatner^ zijn
tgewaad voor een stoel
et doen van zijn avond-
3m een kogel door het
e gruweldaad opnieuw
gekomen, was er een
merjapon afgescheurd
lijven hangen, 't welk,
een belangrijk voor-
en van den dader kon
!an ook daardoor, dat
den moordenaar ont-
'sohuwelijke daad was
van het volk zóó
taat zou geweest zijn
•e hij niet tijdig door
erd.
omen, werd hij naar
en aldaar op de Ge-
ten. In den morgen
hetzelfde jaar vond
3d in zijn kerker, zioh
in zijn schoenen ver-
t leven beroofd heb-
d naar het galgenveld
egraven.
van hem, die door
het leven van twee
verwoestte.
gemeente: in 1824
19 zie1 en).
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Plaatsgebrek dwingt ons slechts aan te
stippen van de voornaamste feiten uit de
politieke wereld. In Duitschland ziet
men met belangstelling de ontslagaanvrage
van den rijkskanselier Von Biilow tege
moet. Reeds laDg was er gefluisterd dat
zekere schandalen waarin de minister Pod-
bielskj betrokken was, het heengaan van
een meerdere dan deze minister ten gevolge
zou hebben. Thans schijnt het aftreden
van v. Btllow vast te staan. De beslissing
zal waarschijnlijk vallen na den terugkeer
des keizers uit het slot Liebenstein, waar
heen de ohef van den generalen staf van
Moltke hem vergezelt.
En dan komt het geslacht Moltke weer
aan 't roer. Want Helmont von Moltke,
kleinzoon van den grooten opperveldmaar-
sehalk van '70 wordt als Bülow's opvolger
gedoodverfd.
Doeh het zou ook wel een praatje
kunnen zijn. Immers velen gelooven dat
eer Moltke dan Biilow den staatsdienst
zou verlaten.
In Frankr jjk is het radico-sooialistische
ministerie Ciemenceau, als de consekwente
voortzetting van zijn liberale en radioale
voorgangers met zijn program in de Kamer
verschenen. Het cleriealisme, de Kerk,
God, ziedaar de groote machten waartegen
het den Kruistocht begon te prediken. Of
liever, tegen den laatste verzet 't zioh niet
meer. Een zijner leden toch, de sociaal
democraat Viviani, sprak het met brutale
beslistheid uit dat er geen God is. De
werklieden zoo sprak hij, kunnen op mij
rekenen. Voor hun behoeften en hun vrij
heid geef ik mij. Den 10-urendag zal ik
hun bezorgen. De werklieden die de in
strumenten hebben gesmeed van de seuve-
reiniteit der rijken, eisohen de sociale
vrijheid en zekerheid op, die in den eigen
dom zijn gelegen.
Wij hebben, ging de spreker voort, door
een anti-clericaal werk de lichten in den
hemel uitgedoofd, welks niet-bestaan wij
hebben aangetoond.
Deze rede werd door salvo's van toejui
chingen begroet; de minister werd levendig
gelukgewenseht, vooral door Ciemenceau.
De aanplakking der redevoering werd
aangenomen met 368 tegen 129 stemmen.
Het is niet te verwonderen dat een der
clericale leden tegen zoo heftige Godloo
chening protesteerde. Arm Frankrijk
Dat Rusland financieel in de war zit
weet men reeds. Dat het, gelijk vroeger
door ambtenaren, thans door revolutio
nairen wordt beroofd, blijkt met den dag.
Maar hoe zal de ontvangst zijn der inkom
stenbelasting, welke de regeering wil in
voeren. Zij verwacht daarvan'n opbrengst
van 25 a 40 millioen roebels. De belasting
wordt geheven van inkomens boven 1000
roebels en is progressief van 1 pCt. tot 5
pCt. bij 100.000 roebels en meer. Ook
vreemdelingen, die een jaar in Rusland
wonen en daar een bedrijf hbben, vallen
onder de a.s. wet.
De rooveraanvallen duiden overigens wel
op groote machteloosheid aan de zijde der
regeering.
Zoo werden by het station Rogof in Polen
3 bommen op den posttrein geworpenvele
personen werden gedood of gewonden
van de ontsteltenis maakten de roovers
gebruik om een miljoen roebel aan gelds
waarden mee te nemem. Te Jekaterinoslof
pleegde een bende van 20 man den vorigen
nacht een aanval op een postwagen. De
conducteur en een politieagent werden
gekwetst en de bandieten maakten zich
meester van 63,000 roebels. Nabij Tiflis
wist een convooi van vier soldaten een
roofaanval op een postwagen met 42,000
roebels te verijdelen.
Maar ook particulieren loopen niet vrij.
Zoo heeft Woensdagnacht een roover-
bende het Loekianof-kloostei', by Moskau,
overvallen. Zeven hunner, die maskers
droegen en gewapend waren met revol
vers, vermoordden den archimandriet, den
prior en een monnik. Daarna plunderden
zij de kapel, met welker kostbaarheden
zy zich, tegelijk met een groote som gelds
uit de voeten wisten te maken.
Een grondeigenaar Volkof kreeg dien
zelfden nacht ook bezoek van bandieten,
vijf man drongen bij hem in huis en
maakten zich meester van al het geld en
de kostbare voorwerpen, die zij konden
vinden. Zij lieten daarna het rytuig van
Volkof inspannen en verdwenen daarmede
in de duisternis.
In Engeland gaat het, nu het conser
vatieve ministerie van de baan is, met
reuzenschreden den weg der (valsche)
democratie op.
Gevolg van den jarenlangen druk op de
vooruitstrevenden uitgeoefend, de zwakke
verweerkracht der liberalen op't punt van
beginselen tegen de sociaal-democratie, en
de toenemende vrijmoedigheid der arbei
derspartijen.
De stemmingen voor de gemeenteraden
zijn de reactie tegen dit kwaadwant
Engeland is Frankrijk niet. In Frankrijk
is 't hoe rooier hoe mooier, maar in En
geland woont nog vrij algemeen het nuch
tere gezond verstand, dat nog durft te-
rugkeeren als 't misloopt.
Wij zijn benieuwd wat er in dat licht van
het voorstel-Hardie tot invoering van
vrouwenkiesrecht zal terechtkomen.
Deze leider der soe.-dem. zei in zyn toe
lichting van het voorstel dat 425 afgevaar
digden zich altyd voor de verkiezingen
voor dat kiesrecht verklaard hadden, en
dat hij, nu de regeering geen voorstel doet,
het zelf maar zal doen.
De liberalen zullen den steun der socia
listen duur betalen.
Trouwens dat is overal zoo.
Nog een leelyke pil trouwens 't had er
op gerekend is voor het liberale kabinet
de overmoed waarmee het zoo goed als ge
heel conservatieve Heerenhuis de onder
wijswet verbetert. Nu is op alle openbare
scholen godsdienstonderwijs verplichtend
gesteld. Eigenaardig is dat wij in een
liberaal blad (N, R. Ct.) lezen dat hierdoor
van de openbare scholen secte-scholen
worden gemaakt.
Maar ook ten onzent is 't geven van
godsdienstonderwijs op de openbare school
toegestaan. Is dut dan geen secteschool
maken
Overigens klagen de liberalen steen en
been en wy kunnen niet beoordeelen of
zij gelyk hebben dat niet alleen het
godsdienstonderwij s nu verplicht is gestel d
maar dat ook de onderwijzers voor hunne
aanstelling naar hun geloof zullen kunnen
worden gepolst, en dat bij aanvraag om
plaatsing van kinderen op de school, die
van ouders welke ook godsdienstonderwijs
begeeren zullen gaan voor die van hen die
daar tegen zijn.
Men ziet wel Engeland is Frankrijk
niet! En dat de „godsdienstloozen'' worden
achtergesteld in hun aanvragen zal zeker
kunnen bevorderlijk zijn aan de mogelijk
heid dat er in Engeland vrije scholen ver
rijzen voor kinderen van ongeloovigen. En
wie zal ontkennen dat dit beter is 1
De verkiezingen in Amerika, hoe gun
stig over 't geheel voor de republikeinsehe
partij, hebben toch enkele voor Roosevelt
onaangename verrassingen opgeleverd.
De ernstigste is wel dat in den staat
New-York alle andere verkiezingen in
democratischen geest afliepen, en met name
in de stad ruim honderdduizend de meer
derheid der democraten bedroeg. Ware
Hearst niet zulk een oompromitteerend
candidaat voor zijn partij geweest, de
democraten hadden gewis de meerderheid
voor het Congres behaald.
Longworth, Roosevelts schoonzoon, is
te Cincinnatie tot lid van het Congres
herkozen, daarentegen werd niet herkozen
James W. Wadsworth van New-York,
die zich in het Congres heftig heeft ver
zet tegen de voorgestelde inspectie der
beefpaokerswerkplaatsen,
Chr. Nationale Werkmansbond.
(S1 o t.)
Goes. Na de Pauze geeft de voorzitter
gelegenheid tot het vragen en geven van
inlichtingen.
Ds. Kitjlman heeft behoefte zijn dank
uit te spreken voor het gehoorde. Er is
hem een goed licht opgegaan. Het was hem
op menig punt altijd duister geweest. Hij
stelt het Comité voor om tot een bepaalde
activiteit over te gaan. Hy wil enkele bij
zonder Zeeuwsche misstanden in het oog
vatten. Hij heeft het oog op het groote
kwaad van den vrouwen- en kinderarbeid
in Zeeland en wenscht 'n practisch middel
in de bespreking opgenomen te zien om
dien tegen te gaan.
De voorzitter vraagt of er een veldar-
beider is die hier iets van zeggen wil.
Burger van Oudelande zogthet ge
sprokene van ds. Kuijlman is volstrekt niet
af te keuren. Hij is werkman, moet aard
appelen poten, suikerbieten zaaien en later
komt de tijd van rooien. Hij heeft kinderen
die in de leerplichtwet vallen. Hij gebruikt
zijn eigen kinderen, omdat hij geen loon
kan missen. De leerplichtwet is voor de
landbouwende bevolking onuitvoerbaar.
Ameele, van Cadzand, heeft 12 kinderen
van 2 tot 22 jaar. Zij verdienen f40 per
jaar zonder kost en inwoning.
Ds. Kuijlman miskent niet het groote
bezwaar doch gelooft dat het groote be
ginsel van het huisgezin voor moet gaan.
Ook het godsdienstonderwijs kan maar
enkele maanden in den winter worden ge
geven. Het is te betreuren dat de ouders
hun kinderen te vroeg laten werken.
Zandee uit Goes is door zijn betrekking
van onderwijzer heel dikwijls met de
leerplichtwet in aanraking geweest, en
heeft er de praetische en onpractische
kanten van gezien. Hij acht't onmogelijk
dat een onderwijzer een kind in zes maan
den goed kan onderwijzen.
De ouders zijn weinig op de hoogte der
leerplichtwet. Daardoor weten zij niet dat
zij behalce de gewone vacanties ook nog
60 schooltijden kunnen verzuimen, welke
schooltijden dan over bepaalde tijdperken
bijv. in den oogst- en wiedtijd kunnen
worden verdeeld.
De voorzitter verzoekt den afdeelingen
zooveel mogelijk opgaven te doen aan het
comité omtrent vrouwen- en kinderarbeid
en schoolverzuim.
Nobels, uit Vlissingen, heeft het betreurd
dat hij niet heeft geleefd in den tijd dat
er een leerplichtwet was. Hij heeft helaas
van zijn 9e jaar af moeten werken.
Dr. De Tisser zegtik kan goed komen
in de bezwaren der beide broeders land
bouwers. Het is particulier en eigen belang,
die tegen elkander opwegen, doch waarbij
beurtelings een van beide omhoog gaat,
waarbij de ander omlaag gaat, en omge
keerd.
Ds. Kuijlman vraagt de opstelling eener
circulaire met vragen, en dan onmiddel
lijk een actie te beginnen.
De voorzitter sluit zich hierbij aan, het
kan geen uitstel lijden. Men moet dadelijk
en zeker werken. Spr. vraagt aan dr. De
Visser Zou beslist de toestand zoo zijn
dat de loonsdienst der vrouw moet af
geschaft worden Ook vraagt hij, zyn wij
in een toestand dat alle verzekeringen
kunnen bestaan. En waar, in welk artikel
de vrijheid van consciëntie in verband
met de verzekering is geformuleerd?
Dr. De Visser beantwoordt de eerste
vragen bevestigend. W' at de laatste vraag
betreft acht Spr. noodzakelijk dat een
formule in dien geest in artikel 12 van
Ons Program behoort te worden ingelascht.
Na afloop dezer besprekingen beant
woordt dr. De Visser nog eenige vragen,
spreekt de heer Nahuizen een woord van
dank, zingt de vergadering Gezang 96 en
gaat de heer Van Dam, van Hansweert,
voor in dankgebed,
In de avondvergadering, de eigenlijke
feestavond van de Goesche afdeeling, was
er reeds voor 't bepaalde uur, zooveel volk
in de groote zaal van „de Prins van Oranje"
dat er niemand meer bij kon. Alle plaatsen
waren bezet door leden en begunstigers
met hunne vrouwen en oudste kinderen, de
afgevaardigden en verdere genoodigden.
Na 't zingen van Ps. 68 10, 17 sprak de
voorzitter W. Smallegange een openings
woord, las Ps. 103 en ging voor in gebed.
Daarna heette hij allen welkom den Eere-
Voorzitter dr. De Visser die uit Amsterdam,
den propagandist Nahuizen die uit Utrecht,
den voorzitter en secretaris van het Prov.
Comité dhrn. ds. Abbing en Kerkmeijer,
die uit Middelburg waren overgekomen om
de feestvreugde te verhoogen. Spr. noemde
hen den machinist en den conducteur van
den Zeeuwschen Bond. Vervolgens heette
hij welkom de 18 afgevaardigden der zus-
terafdeelingen, begunstigers en begunstig-
sters, leden, Commission van Toezicht en
Advies, de predikanten en de vrouwen en
meisjes hij eindigde met den wensch voor
't welslagen dezer feesture en gaf 't woord
aan den Eere-Voorzitter.
Dr. De Visser zegt ongeveer
Ik heb vandaag reeds velerlei belangen
besproken, en inzonderheid de Christelijke
bepleit. Toch bewoog ik mij daarbij slechts
in de peripherie (omtrekj. Ik deed$it met
opzet, omdat ik nu uitsluitend over het
middelpunt wensch te spreken. Met dat
middelpunt bedoel ik den heerlijken per
soon van Jezus Christus, die ons samen
brengt en naar Wien wij ons noemen.
Slaande in het midden van Christel. Werk
lieden, van den Chr. Nationalen Werkmans
bond, wensch ik u de verhouding van Jezus
Christus, zelf arm, tot den rijke, en van
Jezus Christus, zelf arbeider, tot den arbeid
te teekenen. In dat voorbeeld hebben wy
datgene wat wy hebben te doen en te
laten
Mevrouw De Visser komt ter vergadering.
Spr. wenscht even op te houden tot „zijn
eigen vrouw'' zal hebben plaats genomen.
(Applaus.)
Spr. gaat voortHet is een eigenaardig
heid dat zoovele ongeloovigen, die zich
met 't sociale vraagstuk bezig houden den
naam van Jezus noemen. Zoowel de soeaal-
democraten als de christen-socialisten
brengen telkens dat beeld van den Naza-
rener op den voorgrond en meenen zich
op Hem te kunnen beroepen.
Ik zal u laten zien dat wij op grond van
ons positief chr. beginsel de eenigen zijn die
't recht er toe bezitten. Jezus Christus heeft
in zijne dagen de rijken niet gespaard.
Hij heelt zijn herhaald Wee u toegeroepen
aan hen die verstrikt waren in hun aardsche
schatten. Den aanzienlijken Nieodemus
die hem vleiend tegenkwam met zijn:
«Rabbi, ik weet dat gij zijt een leeraar
van God gezonden, niemand kan zulke
teekenen doen gelijk gij", heeft hij kortweg
den eisch voorgelegd «Voorwaar, indien
gij niet wedergeboren wordt, zult gij het
koninkrijk Gods niet ingaan".
Toch zouden wij ons vergissen als wij
hieruit de slotsom trokken dat de Heiland
iets gemeen had met de mannen van den
klassenstrijd van onzen tijd. Hij heeft den
rijken jongeling tot zich zien komen, die
rijk was, gehecht aan zijn aardsche schatten
en Jezus den rug toekeerde. En toch
Jezus beminde hem. Waar ter wereld is er
ook maar één sociaal-democraat die een
rijke bemint? Zijn de werklieden talrijk
die het waagstuk beproeven een rijke lief
te hebben En wordt zelfs in menige chris
telijke werkmansziel niet vaak wrevel ge
voeld tegen hem dien God met aardsche
goederen heeft bedeeld
Tegen die stemmingen protesteer ik als
Christen op het voorbeeld en in naam van
den Heiland die, toen de rijke hem zelfs
den rug toekeerde, dien man beademde
met den adem zijner liefde, zyn hart zoo
veel sneller voor hem voelde kloppen dat
Markus deze merkwaardige woorden kon
ter neer schrijven en Jezus hem aanziende
beminde hem. En waarom beminde Hij
hem Omdat Hij in en achter dien zondaar,
dien rijke den mensch zag, den oorspron-
kelijken beelddrager Gods, een kind van
den Vader in den hemel, voor wien het
ook nog mogelijk was te worden losgemaakt
uit de aardsche dingen, om gewonnen te
worden voor het Hemelrijk. Om die reden
ontzeg ik het recht aan ieder die den
uiensch, gelijk de socialist doet, tegen den
rijke opzet om daarbij zioh op Jezus Chris
tus te beroepen en te spelen met zijn
hoogheerlijken Naam.
Wij hebben dat reeht wel. De Chr.
werklieden gevoelen geen wrevel, geen
ontevredenheid, maar dankbaarheid jegens
hen die, gelijk Bosboom Toussaint het uit
drukte, lust hebben zichzelf arm en den
Heere rijk te zijn. En zoover die rijke aan
zijn aardsche goederen gehecht is, zal de
Christen werkman voor hem bidden dat God
hem bekeere en hem indachtig make het
woord Wien veel gegeven is, van dien
zal veel geeisoht worden.
Zoo stond Jezus tegenover den ryke, zoo
hebben de Chr. werklieden te staan tegen
over hen die maatschappelijk hooger zijn
dan zij.
Wie was Jezus nu tegenover den arbei
der P Als ik zoo van samenkomsten lees
waarin de arbeider geprezen wordt, het
werkliedenvraagstuk wordt ter hand ge
nomen en voor de werkmansbelan gen wordt
gepleit, terwijl stelselmatig de Chr. naam
daarby verzwegen wordt, dan denk ik aan
kinderen die eerst door de moederzorg en
de moedermelk zijn groot geworden en zich
nu hun moeder schamen. Dat is verach
telijk. Zoo nu doet elke werkman die
Christus verzaakt. Zijn positie toch heeft
hij te danken aan de Chr. Maatschappij, en
deze weer aan den Christus. Niemand heeft
den arbeid zoo geadeld als hy, aan wiens
handen het eelt kleefde, door jarenlangen
arbeid in den timmermanswinkel opgedaan.
Geen enkele godsdienst kent een stichter
die zóólang werkman geweest is als die van
het Christendom, die na Jozefs dood voor
zijne moeder en broeders het brood heeft
verdiend. Daarin ligt de gedachte van den
adel van den werkmansstand. Senecahaatte
dien stand, hij wilde niet bezoedeld worden
door de aanraking met het lage volk,
zoo sprak hij. Doch zulk een toon wordt
van den mond van onzen Heiland nooit
beluisterd, die daar zeiMyn vader werkt
en ik werk ook. Die de wet van den zes-
daagschen arbeid heeft aanvaard. Wiens
discipel Paulus werkte met de handen, en
in zichzelf heeft gelogenstraft dat het
Christelijk geloof slappe en lamlendige
menschen kweekt.
De waarachtige energie heeft de arbeid
aan Christus Jezus te danken. En deze
schijnbaar zoo eenvoudige waarheid die wij
hebben ingezogen, dat niet het beroep de
waarde bepaalt van den mensch, waarvan
't Heidendom niets weet, die waarheid dat
een arbeider die vlijtig is hooger staat dan
een ryke die luilakt, danken wij aan het ge
zegend Christendom, omdat Jezus Christus
er geweest is.
Die waarheid ligt in de legende van den
H. Antonius den Kluizenaar, die op zyn
vraag aan den Heer laat mij den braafsten
sterveling zien, terwijl hij waande dat hij
het was, 't bevel kreeg: Ganaar Alexandrië,
doorwandel haar straten, en links ter zijde,
in een benauwde steeg in 'n klein keldertje
zult gy een eenvoudig schoenlappertje zien
die van den morgen tot den avond werkt
om 't brood voor zich en zyn gezin te ver
dienen deze is het. Zinrijke legende waar
in het bid en werk als de twee handen
worden voorgesteld, die de mensch moet
gebruiken om God te verheerlijken en tege
lijk mensch te zyn in den waren zin van het
woord. Christen werklieden hoe verlok
kend de leuze ter linkerzij ook klinke, doe
nimmer mee met 't geslacht dat zyn moeder
trapt. Maar eert uw Heiland ook als Arbei
dersvriend, ook in uw kring.
En hoe staat de Heere Jezu3 nu tegen
over het geheele samengestelde menschen-
leven
De vloek der oudheid was het kasten-
wezen dat do menschheid in loketjes in*