No. 25. 1906 NIEUWSBLAD TOOR ZEELAND Maandag 29 October 21e Jaargang. HISTORISGH CHRISTELIJK- VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN FEUILLETON. Snippers uit de oude doos. GEMEENTERAAD. 1EDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,026. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer S cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. «BMMBJMBWMBS»BtB3BB!BEa«aagiSBBBea^JBtJiegiSBBeSSBg!BSa«ËSBB&'taEESa3a^SiiieB3gaEMIMaE3gtf3B-Ka'a88a»E^ 27 October 1906. Men weet dat het vorig kabinet een wetsontwerp had ingediend tot ouder domi3- en invaliditeitsverzekeringmaar dat het nieuwe kabinet dit voor den werkman zoo hoogst belangrijk ontwerp introk en nu een ontwerp toezei alleen met ouder- domspensioneering, dus wegliet de inva liditeitsverzekering, niettegenstaande het voor den werkman daar het meest op aankomt. Over deze teleurstelling den werkman bereid, hopen wij 't nog wel eens te heb ben, en daarbij de oprechtheid der liberale pers aan te toonen, die het vorig ont werp, dat beide verzekeringen brachtmet spot en smaad bejegende, en dit ontwerp van Veegens, dat alleen ouderdomspen sioen in uitzicht stelt als het beste, het afdoende hoogelijk prijst. Voorloopig volstaan wij met overneming uit De Standaard van onderstaande asterisk. Rationeel De N. Rolt. Crl. acht wat de Minister omtrent aparte Ouderdomsverzekering zei, rationeel. Dat zouden we van den heer Roodhuizen verstaan. Deze toch heeft door zijn uitroep Wat heeft een dooje aan zijn pensioen klaar bewezen dat hij van heel de quaeetie geen a voor een b verstaat. Anders toch ware hij een politiek falsaris geweest, en wie zal dat van een Kamerlid durven onderstellen Maar voor de N. Rolt. Ct. geldt dit niet. Haar redactie begrijpt en doorziet de zaak zeer wel, en heeft zieh, naar ons heugt, nooit aan de bekende dwaasheid van den heer Roodhuizen schuldig gemaakt. Maar hoe kan ze dan nu van rationeel spreken De gemaakte berekeningen gaven toch va6te cijfers. Premie plus bijdrage moeten gelijk op en neer gaan met de rente. Nu nam het ingetrokken wetsontwerp een bijdrage van 6 millioen aan bij een ouder domsrente op 70-jarigen leeftijd, natuurlijk met insluiting van allen die reeds voor hun 70-jaar invalide waren geworden, maar met uitsluiting van allen die tusschen 65 en 70-jaar nog best in staat waren hun brood te verdienen. 135 nooa SCALDIS. Domburg'. III (Slot.) Wij Ontmoeten dan ds Happaert weer voor het eerst, toen hij, den 25 Mei 1578, de eerste predieatie voor de Hervormden te Goes deed, en wel in eene burgerwoning: het z. g. n. „blauwe huis" in de's-H. H.- kinderenstraat aldaar; hij nam tot tekst Jobs. 7 37 en 38eene kleine schare, bestaande uit 8 of 9 toehoorders woonde deze leerrede bij. De Cl. van Walcheren stelde hem nu als dienaar aan bij de gecombineerde ge meenten Domburg en Aagtekerke. Door den aanwas der Hervormden en ook door ouderdom van ds. Happaert, werd de dienst voor dezen te zwaar, waarom hij door de Cl. een adjunct kreeg in den proponent Leonardus Mojaertvan wiens beroeping wij echter niets in deacte-boeken vermeld vindenwij zien dezen voor het eerst vernoemd den 14 Apr. 1591. Hij werd, volgens die acte d.d, 25 Juli en 10 Angs. 1604, alhier ontslagen wijl hij be roepen was bij de Herv. gemeente te Lon den, alwaar hij in 1606 overleden is. Volgens aanteekening van 4 Sept. d. a. v. Werd in diens plaats benoemd de prop. t'ornelis de Koning die 10 Oct. door Hap paert bevestigd werd. Deze bleef in dienst tot 1624 toen hij naar Goes vertrok en daar ter plaatse in 1629 stierf. In de vacature de Koning werd beroepen en nam deze dit aanJacobus }Valhcus die in 1620 naar Middelburg be- Aan die laatste categorie is wel de meeste kans op het werkelijk trekken van een pensioen verzekerd. Dit verhoogt dan natuurlijk de kosten van een afzonderlijke ouderdomsverzekering zeer aanmerkelijk. Dat meerdere moet dus van de zes millioen af, daar wel niemand onderstellen zal, dat de Minister óf de vrouwen weer uit het ontwerp nemen, óf de premie nog aan merkelijk verhoogen zal. Resultaat zal derhalve zijn, dat het geld aan de deels gemakkelijkste, deels oudoo- dige verzekering goeddeels opgaaten dat, zoo men daarna apart aan de Invaliditeits verzekering toekomt, er nieuwe premie en nieuwe bijdrage bij zal moeten, terwijl dan van de Ouderdomsrentetrekkers weer af zullen moeten zij die dan later Inva- liditeitsrentetrekkers worden iets wat de Ouderdoms-verzekering, ten einde den overgangstoestand te dekken, weer geheel van streek helpt. Bij behoorlijke verzekering tegen inva liditeit en ouderdom saam, staan de totaal- onkosten vast, en tegenover dit bedrag staan ev9nzoo vast de reeds hooge premiën en de reeds hooge bijdrage van 6 millioen. Voert men nu de kosten der Ouderdoms verzekering, door ze apart te nemen, hoo- ger op, en wil men noch de premie opzet ten, noch de 6 millioen opvoeren, noch de vrouwen uitsluiten, dan is het toch klaar als de dag, dat er later voor de Invaliditeitsverzekering geen behoorlijke middelen overblijven. Er is dan voor de Ouderdomsverzekering een te groote hap uit de taart genomen, en voor de Invaliditeitsverzekering blijft zelfst het strikt noodige niet over. Immers ze onder te brengen bij de Ziekte verzekering is reeds daarom onmogelijk, omdat de Ziekteverzekering bijna geheel door de arbeiders wordt betaald, en dit bij de Invaliditeitsverzekering eenvoudig ondenkbaar is. Met genoegen begroeten wij de verkie zing te Leiden. Liet Leiden ons in 1904 en 1905 zien wat verdeeldheid doet,thans leerde zij ons weer wat eendrachtige saam werking vermag. roepen werd en aldaar overleed in Maart 1625. Na diens vertrek werd nu de keuze gevestigd op EPHRAIM WANTE. Hij was de zoon van Daniel Wante, mi t wien wij te Groede al kennis gemaakt hebben. Als proponent kwam hij het eerst in dienst te Hoedekenskerke den 7 Nov. 1505. Vandaar werd hij herwaarts be roepen en door ds. Happaert bevestigd den 24 Maart 1620. Intusschen kreeg de laatstgenoemde, na 50-jarigen dienst, den 15 Aug. 1624 zijn emeritaat, werd de oombinatie met Aagte kerke opgeheven, en bleef ds. Wante met den dienst te Domburg alleen belasthij kan alzoo aangemerkt worden als eersten vasten dienaar der gemeente. Niet lang mocht hij Domburg bedienen want reeds in 1628 overleed hij in armoe dige omstandigheden, als weduweDalatende Judith Weijrist met drie kinderenKatelijntje, Epliraim en Anneke. Tot op heden werd ds. Wante door drie en dertig ambtgenooten opgevolgd van drie hunner willen we nog iets naders vernemen JOHANNES VAN LEEUWEN. Geboren te Leeuwarden, kwam hij, als proponent, het eerst in dienst te Wicket, in Friesland, vanwaar hij, in 1687, tot pied, in onze Oost-Ind. bezittingen werd benoemd. Door onvoorziene omstandig heden mocht hij echter aldaar niet in I dienst komeD, want het schip, waarmede hij de reis zou doen, werd in de Noordzee door een orkaan overvallen, zoodat het op de kusten van Walcheren bij Domburg, schipbreuk leed en de opvarenden, waar onder ook ds. Van Leeuwen op het strand geworpen werden, Ach, waarom mocht 't in 1905 al niet zoo zijn als 't nu ging! En waarom ook in Kampen, Gorinchem, Amsterdam en Enkhuizen niet I Overigens blijkt uit 't door dr. De Visser behaalde stemmencijfer dat de gezamen lijke chr. paf tij en niet achteruit gegaan zijn. In 1905 toch bedroeg het aantal kiezers 6075geldige stemmen 5361volstrekte meerderheid 2681, en behaalden de antirev. Den Houter 2446 en de chr. hist. Plug 294, saam 2740 stemmen, dus ver over de meer derheid. Nu behaalde De Visser 2757 van de 5181 terwijl er slechts 5964 kiezers zijn. In 1905 had v. d. Vlugt bij eerste stem ming 2276 (Treub 151), bij herstemming 2910, tegen Den Houter 2707. Thans hadden de oud-libcraal Smissaert 119 en de vrijz.-dem. Paul slechts 1976, saam 2095 stemmen, dat is 450 stemmen minder, die blijkbaar voor een deel op den sociaal-demooraat zijn overgegaan. Deze toch klom in een jaar tijds van 194 op 329! Dat de vrijzinnige candidaten niet voor het voetlicht kwamen, de door de unionis ten gezonden debater, de bekende Rood huizen was en de door de vrijzinnig-de- moeraten gezonden kranige kampioen Marchant een fout maakte met zijn per soonlijken al te groven aanval op onzen •candidaat, zal natuurlijk aan de kansen van hun candidaat geen goed gedaan hebben, al hadden zij door de veelheid van candidaten het voordeel van alle man nu reeds bij de stembus te kunnen brengen. Toch blijft deze overwinning een moed gevend bewijs leveren van ongebroken moed en trouw bij de coalitie-partijen, en een hoopvolle heenwijzing naar de Statenverkiezingen van 1907. In de Woensdag te Groningen gehou den vergadering van den Protestantenbond heeft de heer StenfertKroese uit Rotterdam de openbare school ter sprake gebracht. Sprekende over „den ongodsdienstigen geest in het onderwas" verwonderde de spreker zich dat daarbij altijd de lagere school in het geding wordt gebracht, „daar Zóó kwam hij onverwacht en onver hoopt in deze gemeente en juist op het tijdstip dat Domburg, door vertrek van ds. Pluimpot naar Brouwershaven, vacant was. De kerkeraad bracht nu in Febr. 1688 een beroep uit op den zoo zonder ling uit de golven geredden predikant. Hij nam die roeping aan en werd bevestigd den 10 Mei d. a. v. In het volgende jaar werd hij tot den legerdienst afgevaardigd en trok onder den Graaf van Hoorne naar de Zuidelijke Nederlanden. In Maart 1702 werd ds. ran Leeuwen, waarschijnlijk door invloed van genoemden Graaf van Hoorne naar Sluis beroepen, waar hij aldra in hevigen twist raakte met zijn ambtgenoot aldaar, den invloedrijken ds. Hattinga, die hein, wegens onrecht zinnigheid in de leer en zijne „spinosis- tisohe en machiavellistische gevoelens" aanklaagde, wat een strijd te weeg bracht, welke zóó hoog liep, dat de Cl. niet alleen maar ook de Staten er zich mede bemoei den, naar het schijnt kozen deze partij voor ds. van Leeuwen. Verder hooren wij niets meer van hem. In 1692 was hij te Middelburg gehuwd met Ilanna Willems en in 1696, als weduwnaar met Anna Gauivels, mede te Middelburg geboren. CORNELIUS BOOTT. Geboren te Middelburg den 7 Dec. 1679, was hij de zoon van Cornelis B. koopman aldaar en van Debora Teelinck, kleindoch ter van den beroemden Willem Teelinck. Hij studeerde vier jaren aan de H. school te Franekeren werd proponent bij de Cl. Schouwen c. a., waar hij niet alleen op de gewone wijze bekwaam bevonden werd, maar ook in het getuigschrift van dat onderzoek, vereerd weid met den roem toch in dezen de middelbare scholen meer in aanmerking dienen te komen" terwijl „van Israelietische zijde nooit bezwaren zijn ingebracht tegen de staatsschool". De eerste opmerking is juist. Op de middelbare school is de neutraliteit naar de huidige opvatting wel zoo gevaarlijk. Maar de laatste opmerking is onjuist. Immers de brochure van dr. Dunner, opper- rabijn te Amsterdam, en de geschriften van mr. Polak Daniëls eenige jaren ge leden verschenen, bevatten heel wat grie ven tegen de valsche neutraliteit op de openbare lagere school. In het verdere deel van zijn betoog toonde deze spreker de moeilijkheid aan om te komen tot godsdienstig onderwijs op de staatsschool. Het komt alles aan op den persoon van den onderwijzerdeze moet godsdienstig gezind zijn. Hoe een waarborg te vinden dat hij dat is Hiervoor kan geen examen worden afgenomen, noch baat het afleggen eener verklaring zijner zijds. Men moet, na hem ingelicht te hebben omtrent strekking en geest waarin men het onderwijs wenscht, alles aan zijn eigen ge weten overlaten; doch daarmede treedt dan ook het onbestaanbare van der gel ij ke scholen in. Spr. voorziet toch groote moeilijkheden met de ouders der kinderen onder welke groot verschil van ge voelen heerscht omtrent de wijze waarop gods dienstig moet worden opgevoed. Hij voor ziet hier zulke bezwaren dat naar zijn meening de moderne secte-school op mis lukking moet uitloopen. Over de niet-godsdienstige onderwijzers sprekende zegt de heer Kroese, naar wij meenen een ex-modern predikant Wat de openbare school moet doen is, geen hinderpalen stellen aan wat de ouders aan vroomheid in de harten hunner kinderen leggen. Helpt de openbare school aldus Vol gens de wet zekerzij toch leidt op tot alle «Christelijke en maatschappelijke deugden" nu is het waar dat velen in deze woorden een zin leggen naar hun eigen opvatting, zoodat zij zelfs met deze woorden hun onderwijs godsdienstloos, ja anti-godsdien stig maken. Spr. begrijpt niet hoe zij het met hun geweten kunnen overeenbrengen, en meent dat zulke onderwijzers in de openbare school niet thuis behoo- r e n, maar merkt toch op dat het aantal van dezulken niet zoo groot is. dat hij „een jongeling, oud was in ken- nisse en magtig in de schriften". Als prop. te dezer plaatS9 beroepen werd hy bevestigd den 13 Aug. 1702. Van hier vertrok hij 4 Jan. 1705 naar Vlissingen en van daar den 12 Aug. 1708 naar Utrecht, alwaar hij den 1 Febr. 1713 reeds overleed, oud zijnde slechts ruim 33 jaren. Zijne laatste leerrede was over de groote Geloof- en Trooststof van de opstanding des vleesches en het eeuwige leven. Te Vlissingen staande huwde hij te Baarland 18 Aug. 1706 met AnnaSrnijtegelt, geboren te Goes, doch wonende te Middel burg bij haren oom Bernhardus Sm. Zij was geboren te Goes den 29 Mei 1684 en dochter van Pieter Sm. en Aletta HaijmanUit dit huwelijk werden vier kinderen geboren, n.m. tivee zonen en twee dochters. JOHANNES JACOBUS STORIJ. Deze werd geboren te Maasbommel den 2 Juli 1776 en was de zoon van Jan St., die aldaar lid der regeering was. By studeerde te Utrecht en kwam als proponent het eerst in dienst te Oisterwijk in 1798. Van daar herwaarts beroepen werd hij bevestigd in Januari 1804 en ver trok van hier naar Zuidzande, alwaar hij in dienst trad den 9 Dec. 1810. Da. Storij was bekend als een zeer lastig en opvliegend mandoor zyn heftig karak ter lag hij meest altijd metzijnkerkenraden of gemeenteleden overhoop. Wy hebben hem al even, bij ons bezoek aan Z.zande ontmoet; wij zagen aldaar dat de kerkelijke notaboeken dier gemeente compleet zijn, uitgezonderd die van 19 Febr. 181280ct. 1820,dus gedeeltelijk tijdens den dienstvan ds. Storij aldaar. Wij opperden toen al j het vermoeden of hij willens en wetens schuldig was aan de verdwijning van Het is prijzenswaardig dat men.ook aan moderne zijde meer gaat voelen voor gods dienstige opvoeding. Maar nu zegt de heer Kroese er bij dat de taak van den Protestantenbond is die onderwijzers welke zieh vreemd voelen aan allen godsdienst, tot erkenning te brengen van het goede recht in dien godsdienst. Hoe de Protestantenbond, hoe het Mo dernisme dat van negaties (ontkenning) leeft dien zin voor het reoht in den gods dienst bij die openbare onderwijzers, welke „zich aan allen godsdienst vreemd ge voelen" aankweeken zal, zal hemzelven wel niet duidelijk zijn. Het woord van Groen van Prinsterer „Geen onderwijs zonder opvoeding, geen opvoeding zonder positief levend Christe lijk geloof" mag dezulken wel worden toegeroepen. Intusschen mag van de bekentenissen van evengenoemden modernen schoolman wel nota worden genomen. Middelburg. De volgende boomen willen B. en W. rooien 32 ypen Veersche SiDgel, vanaf Oud-Arnemuidseh voetpad tot de Veersche brug 2 ypen Molenwater, bezijden de Koepoort; 5 linden Branderij- rnolengang langs terrein T. Rozemond, en 43 ypen Nieuwlandsche dijk van Binnen weg af naar Arnemuiden tot hofstede Grenadier. Inzake de adressen Van Dalman c. s. en Van Kregten e. s. om aanleg van duin waterleiding adviseert de Gezondheids commissie dezen aanleg zooveel mogelijk te bevorderen. Bij de gemeente-begrooting deelt de Commissie van Fabricage voor levering van water over den meter algemeen in te voeren en in verband hiermee art. 2 afd. 2 Hoofdst. 3 met f 12000 te verhoogen. De meerderheid der Commissie van Fin. gaat niet mee met dit voorstelde minder heid wel. B. en W. zijn er ook tegen. Voor eerst, zeggen zij is het te onzeker dat in voering van watermeters reeds in 1907 een vermeerdering van ontvangsten met zich zal brengen van f 12000, maar vooral dient een gedeelte dezer bescheiden want ook te Zuidzande schijnen er vermoedelijk met hem tooneelen voorgevallen te zijn, van welke men liever geen melding maakt in openbare acten. Van Z. Zande naar Hein- lcenszand beroepen, trad hy aldaar in dienst 9 Juni 1816, en vertrok van daar den 2 Jan. 1820 naar Grijp skerke. Te dier plaatse werd bij 30 Mei 1832 op zyn verzoek ontslagen, als zijnde 24 dito door het Prov. Kerkbest. van Zeeland voor onbepaalden tyd in zijn dienst geschorst. Hij overleed te Oudshoorn den 23 Juni 1842, oud byna 66 jaren. Er zijn nog curieuse verhalen in omloop van zijne groote prikkelbaarheid en hoe hij in woede opstoof, wanneer hem soms ver weten werd, dat zyn naamgenoot (vermoe delijk zyn oom) in 1799 de Bataafsclie vloot te Den Helder zonder slag of stoot had over gegeven. Een twist over het gebruik der schepenbank in de kerk te Domburg liep zoo hoog, dat de kerkeraad in Mei 1807 h6t geraden achtte om niet te doen prediken en de baljuw militaire hulp inriep om de orde te bewaren. Te Grijpskerke werd het niet minder erg totdat, zooals we boven reeds zagen, het Prov. Kerkbest. tusschenbeide kwam en den onrustigen predikant voor onbepaalden tijd schorste, wegens „het toegeven aan verregaande driften, vloeken, schelden, bedreigingen en soortgelijke hoogst srgerlyke misdragingen". Twee jaren later gaf hij te Leiden in het licht: „Treurig lot van den predikant J. J. Storij in kerkelijke procedures met het Class. Bestuur van Middelburg en 't Prov. Kerkb. van Zeeland". In 1834, '35 en '36 werden daarop ver volgen door hem uitgegeven. (Bevolking Domburg: in 1824 738j in 1905 1174 zielen).

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1906 | | pagina 1