No. 24. 1906.
NIEUWSBLAD
YOOR ZEELAND.
Zaterdag 27 October
21e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Onschuld en Misdaad.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. X
DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Gemengde Berichten.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
26 October 1906.
Het wetsontwerp tot reorganisatie van
het korps mariniers is verworpen. Onder
de tegenstemmers waren drie vryzinnig-
democraten en een unie-liberaal.
Deze laatste is de kapitein Thomson, zit
ting hebbend voor Leeuwarden.
Wij herinneren ons nog een kapitein die,
jaren geleden, voor datzelfde district zitting
had, liberale ministers van oorlogen marine
bestookte, en met behulp van enkele geest
verwanten en de rechterzijde menigen
minister tuimelen deed.
Zou de heer Thomson bestemd zijn dezen
zyn grooten collega en voorganger, den heer
De Boo van Aldewerelt te perpetueeren
In ieder geval past het de vrijzinnige
pers niet dezen „onafhankelyken volksver
tegenwoordiger'' deswege aan te vallen.
De Nieuwe Courant, hoffelijk, klaagt
Meer en meer blijkt echter, dat juist onder
die groepen der linkerzijde, waar ministe
rieel zijn 't eerst of uitsluitend kon worden
verwacht, zich elementen bevinden, die
ongeneigd zijn hun inzichten naar die der
Regeering te plooien. Misschien, ter wille
van zuivering der politieke verhoudingen,
verdient het toejuiching zeker is, dat het
de positie van dit Kabinet te hachelijker
maakt.
Het Vaderland, meer vrijmoedig, gewaagt
van speldeprikken en „minwaardig spel
(der reohterzjjde), waaraan zich leden der
linkerzijde niet (moesten) medeplichtig
maken. Het kan zeer wel hun overtuiging
zijn, dat een wetsontwerp als dit verwer
pelijk is, maar hooger nog moet hun de
overtuiging gelden dat de rechterzijde,
optredende als zij gisteren deed, niet mag
worden gesteund".
Nu zijn wy het in 't afgetrokkene hier
mee vrijwel eens.
Doch niet de vrijzinnigen hebben het
recht daarover captie te maken.
Verdeel en heersch stond steeds in hun
vaandel.
En de dissentieerende vrienden in
andere partijen zijn altijd door hen hooge-
ljjk geprezen geworden.
Beurtelings hebben J. C. Fabius, Huber,
Beelaerts, Seret, Bronsveld, Van Weede,
Lohman zelfs, Wintgens vooraldat
20
riUIlLETOlT.
XVIII.
EEN VRIENDELIJK ONTHAAL.
Laura was zoo vrij geweest, gedurende
dit onderhoud aan de deur te luisteren,
terwijl zy slechts als toevallig in de gang
verscheen, terwijl Tom en zijne zuster de
breede trappen afkwamen.
„Hoort eens", zeide zy fluisterend en zij
knikte terwijl zy sprak, „gy moet naar
mevrouw Richardson gaan, vlak tegenover
de gevangenis zij is een brave vrouw en
van haar zult gy alles aangaande Aleida
vernemen. Maakt u niet bevreesd dat hare
onschuld niet zal blijken".
Tom zag het Fransche meisje met een
doordringenden blik in het geslepen gelaat.
„Ik zeg u dat alles aan het licht komen
zal", ging Laura voort, terwijl zij haar
vinger op den mond legde, waarna zij de
deur voor hem opende.
„Denkt er om, generaal Richardson, vlak
tegenover de gevangenis'.', herhaalde zy, en
nadat zij haar bedankt hadden, stonden
Agnes en haar broeder alleen op den mar
meren stoep. Terwijl wij hen geduldig van
straat tot straat laten gaan, het hoofd bie
dende aan den feilen wind, die juist begint
tip co steken, en een oogenblik bevreesd
voor een naderende regenbui, zullen wij
een biik werpen in de gevangenis.
De regen valt nu bij stroomen zwarte
grauwe wolken bedekken de lucht, die
gmteren nog in haar heerlijke blauwe kleur
door de tralievensters te zien was. Aleida
zit voor de tafel, die te haren dienste hier is
gebracht; een doos met waterverf staat
gan bare rechterhand, terwijl eenigo vellen
ondervonden. En in de katholieke partij
waren achtereenvolgens Bahlmann, Baff-
mans, Kolkman en anderen de bovenste
besten, wanneer methunhulp, bijvoorbeeld
een Reglement van Orde kon worden afge
stemd, onderwys-amendementen met een
stem meerderheid werden verworpen, de
rechtsche coalitie werd verbroken, 't volks
petitionnement werd weerstaan, der liberale
party steun werd geboden of de leerplicht
wet werd gered.
Wij zijn niet blind voor de eischen van
het partijverband, wanneer een ministriëel
leven er van afhangt. Maar wij komen op
tegen dat meten met twee maten, hetwelk
eenzelfde daad als verraad of als zelfstan
digheid stempelt, al naargelang de delin
quent uit het eigen partijverband liep, of
uit dat van den tegenstander.
Het gansche land ziet heden op Leiden
gelyk in 1574.
Daarom willen wij een kort verslag ge van
van de hoogst gelukkige causerie gisteren
avond door ds. Talma in een overvolle
zaal gehouden ter aanbeveling van de
candidatuur van dr. De Visser.
Ds. Rudolph presideerde.
Ds. Talma den katheder beklimmende
werd daverend toegejuicht. Hij consta
teerde dat wij (in staatkundigen zin) thans
midden in een moeras zitten, dank zij
't gemodder van Boeman Borgesius.
Het Vaderland van hedenavond heeft een
fel artikel, waarin gezegd wordt dat er 4
jaar godsdiensthaat heeft gewoed. Dat is
van de antithese zeggen zij. Maar die anti
these, die er altijd geweest is, behoefde
toch waarlyk geen aanleiding tot gods
diensthaat te geven. Neen het eigenlijk ge
heim van den strijd was, dat dr. Kuyper er
uit moest. Daaram stelden de soc.-dem.
Mendels, om straks bij de herstemming te
kunnen zeggen nu Paul.
Veel wil spr. van het ministerie niet
zeggen,zijn taak is al moeilijk genoeg.Maar
wel wil hij constateeren dat de politieke
toestand door en door ziek is omdat wij
een ministerie hebben dat op geen aan
gesloten meerderheid steunt, doch er alleen
zit bij de gratie van Kuyper-haat.
De heer Marchant bestreed niet den
papier op tafel verspreid liggen. Zij is met
vollen ijver over haar werk gebogen, en
bemerkt niet eens, dat de regen in dichte
vlagen neervalt. Het gelaat, dat onder hare
handen in schoonheid wint, is dat van me
vrouw Richardsop. Zy is juist bezig de
wangen een weinig rood te kleuren, en
neemt nu de te sterke kleur weg. Ja, dat
zyn haar vriendelijke oogen, haar laag
voorhoofd, hare golvende haren met de
scheiding in het midden en de over hare
ooren gekamde doffen, haar by na kinderlijk
mondje en hare heldere gelaatskleur. Aleida
is voor haar werk met liefde vervuld, want
zij glimlacht, zoo dikwijls zij er naar kijkt.
Haar eigen wang is bleek, maar een stille
tevredenheid ligt over haar gelaat ver
spreid. Zij heeft, geheel verdiept in haar
werk, haar ryken haardos naar achteren
gestreken haar voorhoofd lijkt breeder en
bleeker hare aderen blauwer, hetgeen aan
haar uiterlijk een krachtiger uitdrukking
geeft.
Hoe zeer is 't voorkomen van hare kamer
veranderd I Twee stoelen hunne kleur
verraadt uit welke kamer in het huis van
mevrouw Richardson zij afkomstig zyn.
Twee of drie lieve schilderijtjes en papieren
liggen hier en daar verspreid; de Bijbel ligt
geopend in de vensterbank, een ruiker
frissehe bloemen er naasthaar bed is nu
voorzien van dekens, lakens en kussens,
terwijl een strook van een grillig gekleurde
Indische mat er voor ligt.
Sedert den dag van hare groote en plot
selinge blijdschap sedert den dag,
waarop de hemel voor haar in nieuwe
schoonheid prijkte en een nieuw licht in de
cel van hare gevangenis was doorgedron
gen, waarop alles haar in een andere ge
daante voorkwam, was haar blik kalm, ge
lukkig en bezield,
spreker, maar de candidatuurDe Visser
en ,deed aan 't slot een viezen persoonlijken
aanval op dr. De Visser, dien hij zijn
veranderd inzicht inzake saamwerking met
de Roomsohen verweet, en voorts ver
klaarde liever te stemmen op een Paul
die niet politiek is dan op een De Visser
die te politiek is. Hierop eindigde hij met
de aanwezigen toe te roepen stemt Smis-
saert, Paul of Mendels I
Ds. Talma protesteerde tegen insinuaties
als deze die ons politiek leven bederven.
En aan 't slot dat gevoeld en luide toege
juicht werd, sprak hij het failliet ligt in
het slot der rede van mr. Marchant, waar
hij zegtStemt een der vrijzinnige candi-
daten" Paul, Smissaert of' Mendeis.
De. de Visser sprak nog een krachtig
persoonlijk woord, aan het slot waarvan
hij protesteerde tegen de wijze waarop
Het Vaderland zijn persoon is aangevallen.
Het gaat, verklaart Spr. niet om
personen, niet om een wijsgeerig of leer
stellig stelselhet gaat hier alleen om de
ontwikkeling van ons staatkundig leven
op den Christelijken grondslag die voor
drie eeuwen te Leiden is gelegd.
Ds. Rudolph riep allen toe dr. De
Visser „morgen zoo zwart te maken als
Het Vaderlauit ixi'. heden deed".
Te half 12 ging de saamgepakte inen-
sehenmassa ordelijk uiteen.
Nog een staaltje van botsing tussehen
theorie en practijk.
Op de vergadering van de atheïstische
vereenigiDg He Dageraad sprak men op de
scherpste wijze de veroordeeling van het
christendom uit, en op eene vergadering
van geëmancipeerde dames sprak men van
zestig eeuwen van ellende over de vrouw
gebracht door het bijbelverhaal van den
zondeval.
Hoe ze aan dat getal van zestig eeuwen
komen
Wel door de christelijke jaartelling.
De theorie zegtbeschimpt, ondermijnt
de christelijke grondslagen onzer maat
schappij zooveel ge kunt.
Maar 'toch zult ge er rekening meê
moeten houden, zegt de praetijk.
Niemand buiten God en haar eigen hartje
wist, hoe begaafd Aleida Grayiynn was.
Het liefdeloos karakter van hare tante en
nicht was slechts in staat geweest om de
begaafdheid van 't weesje aan te kweeken,
de Heer had haar voor ai haar leed schade
loos gesteld. In een klein koffertje, dat zij
in hare kamer had achtergelaten, bevonden
zich eenige stukken, die van hare rijke
gaven getuigden, voorwerpen, geheiligd
door nachtelyken arbeid en studie. Deze
had Bella sedert de inhechtenisneming van
hare nicht gevonden, en met van afgunst
glooiende wangen gelezenzij was ver
wonderd maar niet verheugd. Integendeel,
ieder nieuw bewijs van het edel karakter
van hare tegenstandster sneed haar als een
mes door het hart, stak haar als een adder,
en verpletterde haar als het ware met een
ijzeren hand onder de grievendste ver
nedering.
Maar zie, Aleida is opgestaan, terwijl zij
het papier een weinig van zich afhoudt
een vroolijke glimlach, die als een zonne
straal verwarmd, maakt haar aanminnig
gelaat tot eene ware schoonheid.
„O 1 hoe sprekend 1 Hoe verheugt my
dat 1 Mijn leven lang zal ik het prijzen.
Dierbaar afbeeldsel van haar, die ik lief
heb, als gij eens wist hoe dierbaar gij mij
zijtl Wel daar regent het waarlyk", voegde
zij er bij, terwijl zij verwonderd opkeek,
„ochl als ik die wolk eens kon schilderen 1
die dreigende grauwe wolken en die don
kere daarginds. Die zilveren rand daar aan
die eene, alsof de zon den storm met zijn
gloeiend vuur geschilderd had hoe statig
dry ven zij voorbij en stapelen zich op
elkaar".
Op dit oogenblik stapten Tom en Agnes
uit een rijtuig, dat zij genomen hadden,
toon de regenbui zwaarder werd en begaven
Wy vestigen de aandacht op de adver
tentie van mej. Neeltje Lokerse, die de
volgende maand op Zuid-Beveland haar
bekende lezingen komt houden in verband
met de beweging tot opheffing van het
verbod tot onderzoek naar het vaderschap,
en in verband met de meer en meer toe
nemende onzedelijkheid. Wij wekken onze
lezers op dit goede plan van Neeltje Lokerse
met een trouwe opkomst te steunen.
Goes. Woensdagavond was de Bocht
van Guinea alhier in rep en roer. De
vrouw van J. C. van H. was bezig haren
man op schandelijke wijze, ten aanhoore
van honderden vrouwen, mannen en kin
deren uit te schelden voor al wat gemeen
is, o. a. zakkendief, enz. Gelukkig dat de
man in normalen toestand verkeerde, daar
in het tegenovergestelde geval ergerlijke
feiten zouden zijn voorgevallen. Om alle
gebeurlijkheden te voorkomen, vroeg hi.j
voor dien nacht onderdak bij de politie,
waaraan voldaan werd.
Gisteren was de Bocht van Guinea
alhier weder in rep en roer. De beruchte
J. C. van H. verbrijzelde zes ruiten zijner
woning, uithoofde zijne vrouw en dochter
hein in huis hadden mishandeld. Zijn
gelaat zit vol krabben, door deze mis
handeling veroorzaakt.
Ons bericht omtrent het spoorweg
ongeval (zie ons no. van gister) is op één
punt foutief, Het ongeluk was geen gevolg
van verkeerden wisselstaod, maar van een
samenloop van omstandigheden en het
loopen op een anderen -wagon.
Door den penningmeester der wijk
verpleging in dank ontvangen uit het
busje van de zuster f35,20.
A.s. Maandag 29 Oct. te 8 uur ver
gadert de Chr. Volksbond. In de week
van 5 tot 10 Nov. zal de collecte plaats
hebben.
Uit het verslag van den secretaris den
heer J. Donner blijkt dat 't tekort dit
jaar f340,45 is zijnde f97 kleiner dan
dat van 't vorige jaar. Jammer is dat het
ledental vermindert. De Commissie be
tuigt haar dank voor den ook in 1906
zich naar het huis van generaal Richardson.
Agnes beefde van angst, dat zij op gelijke
wijze als bij mevrouw Westerly ontvangen
zou worden maar Tom beet zich zijn lip
tot bloedens toe stuk, toen hij een blik naar
de overzijde wierp op de zware steenen
muren van de gevangenis. De dienstmaagd
bracht hen in de zaal, waar mevrouw
Richardson zat te naaien en de generaal als
gewoonlijk zijn boek las, met zijn bril op,
die met een blauw lintje was vastgebonden,
dat zijn vrouw er voor gemak aan bevestigd
had, en dat aardig afstak bij zijne witte
haren. Mevrouw Richardson stond bij hun
binnenkomen dadelyk op, en de generaal,
die aan zijn lintje volstrekt niet dacht, trok
het stuk, toen hij zyn bril voor zijn voor
hoofd schoof. Agnes voelde zich gerust
gesteld by den eersten oogopslag van dat
vriendelijk gelaat, en nam plaats op een der
bevallige stoeltjes dat voor haar neergezet
werd.
„Neef en nicht van Aleida I" riep mevr.
Richardson uit, „ik ben inderdaad blijde
dat ik u zie en nu zij ontstelde bij
het zien van Toms droef gelaat.
„Het is een treurige reis voor ons ge
weest", zeide Tom met zachte stem.
„Dat geloof ik gaarne", antwoordde
mevrouw Richardson „dat zal het zeker
welen een treurig geval, waarvoor gij
komt. Dit is mijn man. Lieve, de neef
van Aleida Grayiynn; en dit lieve meisje
vroeg zij, terwijl zij Agnes' hand in de hare
nam.
„Mijne zuster, mevrouw".
„En gij komt zeker om de arme Aleida
te troostenmaar ik moet u zeggen, dat
zij tevreden en gelukkig is".
De generaal groette hen op zijne gewone
hartelijke manier, en voegde er bij„Wat
die jonge dame hierover betref .zij is eyen
geboden steun, inzonderheid aan het Bur-
gerlijk Armbestuur, de Pers, en het bestuur
tot organisatie van de Soiree dat f26,10
afdroeg. De commissie voor Werkverschaf-
fing heeft aan 37 personen in de winter-
i maanden goed en nuttig werk verschaft.
Zonder de matters werd er 938 dagen werk
verschaft, van 7 Dec. tot 16 Maart. Voor
verdere mededeelingen verwijzen wij naar
het verslag.
Het bestuur van den Chr. Volksbond
bestaat nu uit de hoeren J. M. Kakebeeke
(voorz.), J. de Hoogh (penningm.), J. Don
ner (seer.), J. A. v. Heel, M. A. Stieger,
M. H. Harinck en Joh. Pilaar.
Waarde. De heer M. van Weele alhier,
heeft in den afgeloopen zomer een zekere
oppervlakte aardappelen doen besproeien.
Het gevolg hiervan was, dat deze be
sproeide aardappelen ongeveer 4 weken
langer groen gestaan hebben, dan de niet
besproeide en dus ook langer gegroeid
hebben. De opbrengst der besproeide aard
appelen was tegen 120 H L. per geniet
of 25% meer dan de onbesproeide.
Krabbendijke. Donderdagmiddag ver
gaderde de gemeenteraad onder voorzit
terschap van den burgemeester. Dhr. J.
Butyn was met kennisgeving wegens fami
lie-omstandigheden afwezig. Van de overi
gen ontbraken er nog een tweetal zonder
kennisgeving. Na de lezing der notulen
werd o. a. medegedeeld dat mej. Scheele
de benoeming als onderwijzeres heeft aan
genomen en 1 October 1.1. in dienst trad,
maar al spoedig ziek werd en vermoede
lijk voor 1 of 2 maanden verlof zal moeten
hebben. Werd besloten een geldleening
%root 4000 gld. aan te gaan met het oog
op de stormschade enz. aan de haven.
Van dit bedrag zal voor 1906 reeds f 1200
noodig zijn. In verband met het vorige
besluit werd de begrooting 1906 gewij
zigd. Wijziging was ook noodig, omdat
het in orde brengen der wegen f 400 ruim
meer had gekost dan was begroot door
het ongunstige najaar 1905. Een paar
woningen op den Oostdijk, bewoond door
Jacob Harthoorn en Wed. A.Koole werden
onbewoonbaar verklaard en zullen binnen
6 maanden ontruimd moeten worden.
onschuldig aan diefstal als ik".
„Dank u, dank u, mijnheer 1" riep de
dankbare Tom, terwijl een traan in zijn oog
opwelde „het troost ons, u zoo te hooren
spreken. Hoe is het haar mogelijk haar leed
te dragen?" vroeg hij, zich tot mevrouw
Richardson wendende.
„Gij zult het met eigen oogen zien",
hernam zij. „Ik ga dadelijk met u mede;
wacht een oogenbliken zy ging heen om
zich voor het bezoek in de gevangenis
gereed te maken.
„Ja, even onschuldig als ik zelfen zy
zal vrijgepleit worden; de zaak zal grondig
worden onderzocht; ik heb met den besten
advocaat uit den omtrek gesproken, en ik
zal hem uit mijn eigen zak betalen", zeide
de generaal, snel sprekende.
Tom stak hem de hand toe de generaal
schudde die hartelijk en bij herhaling hij
zag de tranen in de oogen van den jongen
man, maar deed alsof hij ze niet zag en
Agnes, het gevoelige meisje, zat in stilte te
weenen, met haar zakdoek voor de oogen.
„Ik ben gereed", zeide mevr. Richardson,
die weder binnenkwam„de regen heeft
opgehouden, maar ik denk, datwijnogmeer
zullen kriigen. Wy zullen nu dadelyk naar
den overkant gaan. Gij zult wijs doen, met
in de gang te wachten, tot ik baar op uw
bezoek heb voorbereid", ging zij voort,
toen zij de gevangenisbinnengingen. Agnes
hield zich aan haar broeder vast, dewijl
haar een pijnlyk gevoel overviel; de gevan
genis was zoo donker, de muren zoo dik en
somber, en de weinige gevangenen, die zy
zagen, zoo afzichtelijk van uiterlijk en klee-
ding. Ook Tom beefde wat, toen zij de trap
opgingenmevr. Richardson hoorde zich in
't voorbijgaan zachtjes bij haarnaamroepen
maar zij hield niet stil.
Wordt vqmlt/il
