NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 19. 1906. Maandag 22 October
21e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
L
Wed. S, J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUSJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Uit de Tweede Kamer.
Kerknieuws.
Schoolnieuws.
Gemengde Berichten.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
TTTiTlUI II II hl 111 «waaraa
GEMEENTERAAD.
Middelburg. Het antwoord van B. en
W. op de vraag van den gemeenteraad
betreffende de afscheiding tussohen het
terrein van school K en dat van mej. Hat-
tink komt hierop neer. De afscheiding
bestond vroeger slechts uit enkele boomen
e» struiken. Tijdens 't bouwen van school
K zijn van gemeentewege in de grootste
openingen paaltjes geplaatst, in afwachting
van een nadere regeling die echter niet tot
stand kwamen wegens het bezwarende der
voorwaarden van medewerking van mej. H.
Intussohen zijn die boomen en struiken
door de eigenaar opgeruimd daar deze
toch geen afscheiding daarstelden en den
groei der overige boomen en planten belem
merden. De afscheiding door de gemeente
geplaatst bleef bestaan, doch daar nam mej.
H. geen genoegen mee. De reden waarom
zij nu geen ruiling meer wensehte en in
Febr. wel omschrijft zij in een brief aan
B. en W. data 12 Sept. De Commissie van
Fabricage heeft met dhr. Milaan 't terrein
opgenomenlaatstgenoemde constateerde
dat er geen afscheiding was. Daarop
vroegen B. en W. of mej. H. de grenslijn
wilde wijzigen door ruiling van een strook
van 7,5 M., waarop zij ontkennend ant
woordde, doch gezind was zoodanig te
ruilen, dat een strook van 4,5 M. aan de
zijde der school vrij zou komen. Dit deed
zij in de hoop dat in de eerstvolgende
raadsvergadering de zaak in orde zou
komen. Haar verzoek werd echter ver
schoven, en zoo behield zij weer een heelen
zomer den last van de kwajongens, waar
door haar eenige reden tot ruiling was
var vallen.
Mejuffrouw Will constateert ook nog dat
de heer v. Dunné in de raadsvergadering
van 22 Aug. verzuimt heeft mee te deelen
dat dhr. Milaan gezegd heeft dat er geen
afscheiding was. Ook deelde deze heer
mee dat werd het verzoek van juffr. W.
toegestaan dit voor de gemeente met 't
oog op de Singels duizenden guldens kan
te staan komen. De voorz. der C, van
Fabricage vergat ook hierbij te zeggen dat
de pereeelen aan den Singel grenzen aan
den openbaren weg en school K door de
gem. in eigendom wordt bezeten.
Het verzoek van J. A. Vertregt in zake
grond aan de Loskade houdt in dat de
firma H. J. Dronkers Co de huur van
den gemeentegrond nabij Loskaai en Mais-
baai aan hem wil overdoen, doch dat huren
voor hem groot bezwaar oplevert met het
oog op daar te stichten bouwwerken noodig
voor zjjn industrie.
Daarom wil hij liever koopen voor
f 4000zoo echter de gem. niet dit terrein
maar dat van de Schelde wil verkoopen
wil adressant daarvoor 33 maal den te-
gehwoordigen huurprijs betalen.
B. en W. zeggen aan den Baad dat er
in beginsel geen bezwaar bestaat aan het
verzoek te voldoen, wijl hij er een fabriek
van cementsteenen gaat bouwen en dus
nijverheid en handel bij de inwilliging
zijn gebaat. Zij zouden de voorkeur geven
aan dat in huur bij de Schelde daar dit
door zijn gesloten ligging minder waarde
voor de gemeente en voor den handel
heeft dan dat aan de Loskaai.
Waar echter de Baad hieraan de nogal
bezwarende voorwaarde verbindt dat langs
het water een strook af moet voor een straat,
en het terrein aan de zijde geheel omge
ven door een afheining, terwijl adressant
er op gesteld is met zyn terrein direct aan
het water uit te komen, met 't oog op de
aldaar te vestigen industrie, vreezen
B. en W. dat verkoopen aan Vertregt,
zonder voorwaarde, door den Raad niet zal
Worden goedgevonden. Daarom willen B.
en W. dan maar den groDd aan de Loskaai
afstaan maar niet voor f 4000, doch adf 3,30
per M2., dat is f 5418,60. Mocht de Raad
het terrein van de Schelde liever afstaan,
dan stellen B. en W. voor daarvoor te vra
gen 33 maal den huurprijs of f 3300.
De commissies van Fabricage en Finan
ciën vereenigen zich niet met de voorstellen
doch raden openbare veiling van beide ter
reinen aan.
Dit laatste ontraden weer B. en W., die
tevens hun voorstellen handhaven. Er be
staat toch voor de gemeente in het geheel
geen reden zelf het initiatief te nemen om
dien grond te verkoopen, daar de terreinen
goed verhuurd zijn.
Wenscht de raad nu niet aan Vertregt te
verkoopen, hij verwerpe het voorstel en
late den toestand gelijk die is.
Inzake het verzoek van G. C. Dalman c.s.
en van A. G. L. W. v. Kregten c.s. om
aanleg van duinwaterleiding aan de Noord
singel en Seissingel-Seisweg stellen B. en
W. voor aan adressanten te berichten dat
tot aanleg zal worden overgegaan, wanneer
door hen wordt gewaarborgd een water
verbruik van drie achtereenvolgende jaren
van 8% der aanlegkosten, dat is f130,90
voor Dalman en f 132,75 voor v. Kreglen_
Voor ambtenaar van den B. S. bestaal
de aanbeveling uitmr. J. A. v. Peseh,
hoofdcommies, en G. J. Boogaart, commies
ter secretarie.
Met het voorstel van B. en W. om een
toelage te verleenen aan dhr. Domenie,
secr. der commissie tot wering van school
verzuim van f 50 kan de commissie van
financiën zich niet vereenigen.
Het voorstel van B. en W. tot vast
stelling der pensioensgrondslagen van de
leeraren aan het Gymnasium strekt om
vast te stellen voor de berekening van
de pensioenbijdragen de volgende grond
slagen
Dr. Vogler f 3500 dr. Kan f 2500 dr.
De Borst Verdooren f 2400 dr. v. d. Kamp
f 2200 v. Oostveen f 2100 dr. Wagner
f 2000 Besse f 1400 Picnot f 900, De
Liefde f 900 dr. v. d. Laan f 700 Gerth
v. Wyk f 650v. d. Leij f 600Bleeker
f 300 v. d. Bel f 150.
De aanbeveling voor de benoeming van
een lijdelijk leeraar in de natuurkunde
aan de B. A. S. bestaat uit de heeren A.
de Smidt en M. M. Biankert.
Op 't verzoek van v. d. Heil om aan
sluiting op kosten der gemeente van zijn
pereeelen gelegen bij Klein Vlaanderen
aan de Gas- en Waterleiding, terwijl hij
ook, evenals zijn nog maar pas geleden
aangesloten mede-ingezetenen op de Veer-
sehe Singel de garantie-verplichting wil
nakomen stellen B. en W. voor afwijzend
te beschikken. Immers wanneer v. d. H.
aansluiting van de woningen M 214 en 215
wenscht, moet die worden aangelegd vol
gens ee verordeningen. De hoofdleiding
ligt in Klein Vlaanderen, dus legt de gem.
ten haren koste tot aan het terrein van
v. d. H. hoogstens resp. 20 en 10 M. aan.
De verdere leiding aldaar komt dan op
zijn rekening. Zijn vergelijking met den
Veerschen Singel gaat niet op. Daar toch
is sprake van een aanleg van een nieuwe
hooi'dleiding in den openbaren weg, zonder
welke voor de woningen aldaar geen
aansluiting mogelijk is, terwijl hier een
voudig sprake is van aansluiting aan een
bestaande hoofdleiding, bedoeld in de
verordeningen op aanleg van Gas en water.
Het verzoek van adressant mag be
vreemden, daar zij nog op 28 Aug. j. 1.
aanvraag deed om aansluiting zonder te ge
wagen van „voor rekening der Gemeente."
De aanbeveling van curatoren van het
gymnasium voor een leeraar in de Ge
schiedenis bestaat uit de heeren H. W. A.
v. d. Vecht, tydelyk leeraar aan de H. B. S.
te Sappemeer en G. Brom, tijdelijk leeraar
aan het Gymnasium te Maastricht
De motie, door den heer Van Deventer
Woensdag bij het eind der vergadering
ingediend, welker aanneming terugname
van het regeeringsvoorstel in zake de te
rugbrenging van Javaansohe landerijen aan
het gouvernement moest ten gevolge heb
ben, kon geen geqade vinden in de oogep
van minister Fock. Ook niet indeoogen
der heeren IJzerman en Van Vlijmen, al
was ze ook in dien zin door den voor
steller gewijzigd, dat die terugbrenging
van het particulier landbezit stelselmatig
zal geschieden. De eerste (dhr. IJzerman)
ziet in de motie een middel om de zaak
op de lange baan te schuiven en dhr. Van
Vlijmen spoort dhr. Van Deventer aan,
om zijne motie stillekens terug te nemen,
waartoe deze afgevaardigde niet genegen
is. De motie blijft en komt in stemming
doch wordt met 64 tegen 20 stemmen
verworpen. Dat was het einde van de
motie-Van Deventer, voorgesteld o. a. door
dhr. Bos als „eene verstandige daad".
Maar wat veel erger is, ook het ontwerp
zelf is afgestemd, zoodat de minister een
groot echec inoest lijden. Zooals de lezer
weet, waren er twee groepen van tegen
standers. De eene, achtte de tijd van
terugbrenging nog niet gekomen; de andere
groep was voor spoedige terhandneming,
Doeli naar een vast plan en door middel
van onteigening en de derde of laatste
groep sympatiseerde geheel met 's Minis
ters denkbeelden, behalve met den aan
koop van Nanggoeng. Daar wilden zij
niets van weten.
De motie, door dhr. Van Deventer als
een soort reddingsplank den Minister toe
geworpen, miste haar doel. Z.Exc. wilde
er volstrekt niet aan en bleef waar hij was.
Toen poogde de heer Van Deventer,
door de motie ietwat te verzwakken, den
minister een handje te helpen, doch te
vergeefs. De motie bleef voor Z.Exc. on
aannemelijk. En na de verwerping kwamen
de amendenten. Het eene van dhr.
Tydeman bedoelde onteigening naar een
vast plan. Vervolgens een tweetal van den
voorsteller der motie, die nog een poging
wilde doen om, door de begrootingspost
voor Nanggoeng met tien gulden te ver
minderen, de Kamer voor de keuze stelde,
Nanggoeng aan te koopen of niet. De
amendementen werden alle verworpen.
Ook dat van dhr. Van Deventer, dat de
bedoeling had ,N anggoeng niet aan te koopen.
Door die verwerping werd de quaestie voor
de Tegeering hachelijker. En bij de eind
stemming over het ontwerp waren slechts
34 van de 85 leden er voor. Voorts wordt
na eenige discussie aaugenomen een wijzi
ging in de postwet, waardoor het in het
vervolg mogelijk zal zijn voor verminderd
bedrag drie centen te correspon-
deeren tusschen twee gemeenten, die om
zoo te zeggen aan elkander gebouwd zijn,
als Den Haag en Scheveningen. Eindelijk
komt aan de orde een crediet-aanvrage
van 2millioen ongeveer, ten behoeve
van den aanleg en de exploitatie van
spoorweglijnen in de Haarlemmermeer.
De verwerping van het wetsontwerp be
treffende de Javaansche landerijen, een
waar echec voor minister Fock, zal geen
aanleiding worden tot ontslagaanvrage van
dien bewindsman. De zaken blijven dus
zooals te voren. Dat de Kamer onder den
indruk was van den afloop der stemming,
bleek uit de discussies die volgden over de
credietaanvrage van ruim 2 millioen voor
den aanleg en het exploiteeren van spoor-
weglijnen in de Haarlemmermeer, een ont
werp dat de Kamer heeft goedgekeurd,
zooals ons blad reeds gisteren onder de
telegrammen vermeldde. De inhoud der
discussie zullen we den Lezer maar sparen.
De beide woordvoerders der radicale party
n.l. de heeren Tak en Treub, echte voor
standers van staatsaanleg en staatsexploi
tatie, zagen in de toekomst gevaren, nu
reeds in kiem aanwezig, waardoor hun ge
liefkoosde idee van exploitatie door den
staat bemoeilijkt zou kunnen worden.
De lezer moet weten, dat de Hollandsche
IJzeren Spoorweg-Maatschappij in 't bezit
is gekomen van de meeste aandeelen van de
te ontwerpen spoorwegen in de Haarlem
mermeer en omstreken. Beide heeren zijn
bang voor de concurrentie met den staat,
welke hierdoor noodwendig zal kunnen
ontstaan, by aldien het lievelingsidóe in
toepassing wordtgebrapht, ml, naasting zoo
veel mogelijk van alle lijnen door den staat.
Daarenboven vreest dhr. Treub, dat de Holl.
IJzeren Maatsch., die er het meeste belang
bij heeft, dat die ontworpen spoorlijn in
de Haarlemmermeer lang nitblijft, den
aanleg eerder vertragen zal dan in de
hand werken. Ook blijkt hier opnieuw,
hoe door dit volgens dhr. Treub dure plan,
het ontwerp lijdt aan eene «stelselmatige
stelselloosheid". Verdedigers van het ont
werp waren de heeren Patijn en de Minis
ter, die o.a. ook trachtte de bedenkingen
van dhr. Thomson, die vreesde, dat de
stelling Amsterdam door den aanleg in
het gedrang zou komen, te weerleggen.
Gaarne had dhr. Van Doorn gezien, dat
in dit ontwerp ook opgenomen werd een
lijn GoudaBoskoopAlfen. Reeds had
hij daartoe een amendement gereed, dat
echter wijselijk werd ingetrokken, nadat
de Minister dezen afgevaardigde verzekerd
had, dat ook hij die lijn wenscht en dat
ze wellicht eerder tot stand zal komen als
ze niet dan als ze tvelin dit ontwerp wordt
opgenomen. Eu hierdoor gerustgesteld trok
dhr. Van Doorn zijn amendement in.
Zonder hoofdelijke stemming werd het
ontwerp aangenomen.
Voorts werd met 56 tegen 8 stemmen
een aaugevraagd crediet voor eene onder-
zeesche torpedoboot toegestaan. Een ont
werp tot reorganisatie van het corps
mariniers bleef onafgedaan.
Daar het vragendag was, werd tot het
doen van vragen getegenheid gegeven.
Daarvan maakten gebruik de heeren
Schaper en Hugenholtz. De eerste vroeg
inlichtingen omtrent de aan de fabrikanten
Pot en Terborgh verleende gratie van hun
veroordeeling tot 14 dagen gevangenisstraf
wegens het veroorzaken van den dood van
een leerling. Genoemde leerling had het
vliegwiel bij een gasmotor in een smederij
op het doode punt willen brengen, werd
door de spaken gegrepen en verwond en
is aan de gevolgen overleden.
De rechtbank van Groningen sprak de
fabrikanten vrij. Leeuwarden's hof vroeg
14 dagen hechtenis, terwijl de Hooge Raad
dit vonnis vernietigde en de zaak naar het
hof te Arnhem verwees,'dat het vonnis
handhaafde. Een verzoek van gratie,daarna
ingediend, op grond dat het ongeluk was
toe te schrijven aan roekeloosheid van den
getroffene, en onder mededeeling, dat be
doelde fabrikanten reeds door het kanton
gerecht gestraft waren voor overtreding
der veiligheidswet, werd aangenomen en
de straf veranderd in eene geldboete van
honderd gulden.
Ook werden inlichtingen gegeven dhr.
Hugenholtz had ze gevraagd omtrent
het gebeurde met een paar gevangenen, die
niet al te best zouden behandeld zijn, naar
dhr. Hugenholtz meende. Uit de gegeven
inlichtingen bleek echter, dat de voorstel
ling door den vrager gegeven, niet in allen
deele juist was.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Dokkum, A. Groeneveld
te Schagerbrug.
Ds. J. v. Witzenburg te Zaandam
viert 9 Nov. a. s. zijn vijftigjaiig jubilé
als predikant. Hij stond van 1856—1860
te Ouwerkerk op Duiveland daarna te
Tholen 5 van 1862—'65 te Bergen-op-Zoom
en sinds te Zaandam.
Ev. Luth. Kerk.
Aangenomen naar Doetichem door dr.
A. L. Boers te Sieen.
Geslaagd te 's-Gravenhage voor het
examen m. 0. schoonschrijven de heer N.
v. Bakergem, van Vlissingen en te Arn
hem voor apothekersbediende dhr. B.
Crucq, geboren te Vlissingen.
Overdracht van het rectoraat van de
Vrije Universiteit.
Na vooraf gegaan te zijn door een ure
des gebeds Vrijdagavond in cle Keizers
gracht-kerk, waarin Prof. Dr. H. Bavinek
optrad, werd hedenmiddag in het gebouw
van de Mij. voor den Werkenden Stand
het rectoraat van de Vrije Universiteit
overgedragen door den aftredenden rector
Prof. Dr. F. L. Rutgers, die daarbij, zoo
als gebruikelijk is, een rede hield.
Na eene inleiding, die betrekking had
op bestaande plannen voor het vierde
eeuwfeest van Calvijns geboorte, en die
opkwam tegen de oprichting van een mo
nument, daar Calvijn door zijn werk dit
reeds heeft op veel betere wijze, werd op
een gedeelte van dat werk de aandacht
gevestigd, en als onderwerp genoemd
de beteekenis der gemeenteleden als zoo
danig, volgens beginselen, die Calvijn,
toen hij openlijk optrad, heeft ontwikkeld
en toegepast.
Die beginselen werden afgeleid uit de
twee geschriften, die als het ware het
program waren van Calvijns reformatie,
en dan een program waaraan hij steeds
trouw is gebleven. Daaruit werd aange
toond, welke hooge beteekenis door Cal
vijn aan de gemeenteleden werd toege
kend, in tegenstelling met de in zijn tijd
vigeerende stelselswaarbij ook gewaar
schuwd werd tegen misverstand van zijne
opvatting. Voorts werd opgemerkt, dat
die hooge beteekenis slechts werd toege
kend aan geloovigen, wier belijdenis dus
onmisbaar was voor hel kerkelijk instituut,
en wier leven met die belijdenis moest
overeenstemmen. Daarna werd gesproken
van de discipline, die de kerk zelve te dien
aanzien had uit te oefenen, en van de
wederinstelling van opzieners uit de ge
meenteleden, die daarvoor zouden te zorgen
hebben waarbij in eenige bijzonderheden
werd rangewezen, hoe dan, volgens Cal
vijn, de kerkelijke macht naar de Schrift
te gebruiken was, onder contröle en me
dewerking van de gemeente zelve.
En ten slotte werd de vraag behandeld,
bij wie dan, ingeval van een mogelijk con
flict, het overwicht was te stellen.
In het daarop volgend verslag van het
afgeloopen Academiejaar werd herinnerd
aan het Koninklijk Besluit, waarbij voor
sommige Academische graden effectus
eivilis aan de Vrije Universiteit verleend
werd, en aan de daarmede in verband
staande werkzaamheid van de Rijkscom
missie van toezicht. Voorts werd ter sprake
gebracht, wat er omtrent directeuren, cura
toren en hoogleeraren te vermelden viel
waarby o.a de wensch werd uitgesproken,
dat het persoonlijk onderwijs van dr. A.
Kuyper aan de Universiteit weder mocht
ten goede komen. En ten aanzien van de
studenten werd medegedeeld, dat het Aca
demiejaar begon met 168 dat daarna voor
het eerst werden ingeschreven 24, waarvan
11 voor de Godgeleerdheid, 5 voor de lette
ren en wijsbegeerte en 8 voor de rechtsge
leerdheid dat vermoedelijk bijna evenveel
in dat j aar hunne Academische studie ein
digden en dat het geheele cijfer dus nu op
170 te stellen is, waarvan 92 voor de God
geleerdheid, 18 voor de letteren en wijsbe
geerte, en 60 voor de rechtsgeleerdheid.
Waaraan nog werd toegevoegd, dat in het
afgeloopen jaar bij examens geslaagd zijn
in de faculteit der Godgeleerdheid, 14 voor
het candidaats eerste gedeelte, 18 voor het
definitieve candidaats, en 8 voor het docto
raal in de faculteit der letteren en wijsbe
geerte, 1 voor het examen bedoeld in art.
135 H. O.-wet, 9 voor het theologisch-pro-
paedeutisch, 11 voor het juridisch-propae-
deutisch en 1 voor het doctoraalin de
faculteit der rechtsgeleerdheid, 6 voor het
candidaats, en 6 voor het doctoraalen dat
er 3 promotiën plaats hadden, waarvan 2
in de faculteit der Godgeleerdheid en 1 iü
de faculteit der letteren en wijsbegeerte.
Ten slotte werd het rectoraat overge
dragen aan Mr. D. P. D. Fabius.
Middelburg;- In de raadsvergadering
van Woensdag 34 Oct. a. uur, worden beVan-
d^ld onderstaande zaken f, Notulen j 2. Stuk*
