NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 18. 1906.
Zaterdag 20 October
21e Jaargang.
GHRISTEUJK-
HISTORISCH
Onschuld en Misdaad.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J, DE JONGE-VERWEST. te
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
GEMEENTERAAD.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,025.
Süssr—SSSES
UITGAVE DER FJRiMA
EN VAN
i
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Goes. In de gemeenteraadsvergadering
vnn Donderdag onder voorzitterschap van
dhr. burgemeester was de heer Kakebeeke
met kennisgeving afwezig. De notulen
worden goedgekeurd. Ingekomen zijn
bericht van mej. v. Doorn aanneming
hare benoeming tot onderwijzeres aan de
Meisjesschool. Mededeeling van 't ver-
leenen van eervol ontslag aan den klerk
der secretarie W. Dronkers en van het
benoemen als zoodanig van W. de Beste.
Idem van ontslag van den gemeente
tuinman 't Hoen en benoeming van W. J.
Hendriks. Goedkeuring suppl. kohier
schoolgeld school A 1905/6. Goedkeuring
wijziging begrooting 1906. Bericht F. Mole
naar aanneming zijner benoeming totleeraar
aan de avondschool voor-ambachtslieden.
K. B. inhoudende goedkeuring van 't besluit
wijziging tarief Sas- en Havengelden. Reke
ning en verantwoording weduwenfonds.
Goedkeuring le suppl. kohier H. O. 1906.
Bericht Commissaris der Koningin benoe
ming zetters. Proces-verbaal kasopnemiug
gemeente-ontvanger Verslag schouw voet
paden in de gemeente. Missive van den
minister van B. Z. betreffende te verleenen
subsidie aan de avondschool voor ambachts
lieden (Z.Exe. stelt aan de Kamer voor om
dit te verhoogen op f2000, tot heden is
't f1500) en missive inzake markt Drei-
sehor. Alles voorkennisgevingaangenomen,
't laatste behoudens er geen bezwaar tegen is.
Begrooting Burgerlijk Armbestuur voor
1907 wordt goedgekeurd in ontvang en
uitgaaf f 67161,59. Idem van het Gasthuis-
bestuur f 15064,995. Vastgesteld wordt
kohier schoolgeld school A f 1260,60 en
Meisjesschool f 1430, cursus 1906/1907.
Aanvragen om afschrijving en teruggaaf
van Hoofdelijken Omslag, Hondenbelas
ting en schoolgeld worden ingewilligd.
Aan de orde is het adres van J. F. Pol-
fliet om ook in aanmerking te komen voor
het straatmakerswerk. B. en W. stellen
voor voorwaardelijk gunstig op dit adres te
beschikken.
De heer Donner acht 't onbillijk dat aan
Duijnhouwer die nu 20 jaar dit werk goed
gedaan heeft, een mededinger wordt ge
geven. Ware het niet beter hen desnoods
om beurten 't straatwerk te gunnen.
De voorzitter leest 't voorstel van B. enW
15
FEUILLETON.
Zoo riep zy haar zusje toe, dat zooeven
de oogen opende, „en onze anjelier staat in
bloei," voegde zij er bij, toen zy in den tuin
keek„en een heele boel andere bloemen
zijn uitgekomen we zullen een grooten
ruiker voor Aleida maken, hè Kom, wy
moeten de gordijnen op haar kamertje nog
ophangen, en nog wat bloemen in de vaas
zetten, en nog alles voor het ontbijt klaar
maken. Ik zal vast wat radijsjes halen, ben
je dan klaar als ik terugkom?"
„Ja," geeuwde Marietje, en Agnes La-
timer sprong vroolijk de kamer uit. Voorby
de kamer van haar moeder werd zij plotse
ling stil, uit vrees haar in haar slaap te
storenmaar in de keuken deed zich haar
vroolijke stem weer hooren, als wilde zij
den vroolijken zanger in zijn kooi be
schaamd maken. Een prachtige Maltezer
kat sprong op. en streek met zyn gladde
pels langs de kleeren van het lieve meisje.
„Ha, Bettie, ben je daar 1 goeden mor
gen 1" riep Agnes uit, terwyl zij stilstond
om haar lieveling te streelen. „Weet je
wel, dat je vandaag mooi gemaakt wordt,
Betti, ter eere van nicht Aleida? Je kent
haar nog niet, hè, maar je zult haar wel
liefkrijgen, zooals iedereenen ik zal je een
blauw lintje om je hals doen en je aan haar
voorstellen, ja. En als ik dan zeg, nicht
Aleida, dit is Betti nicht Aleida, moet je
lief zyn en haar een pootje geven, ja."
Na een handvol radijsjes en watfrisch
groene sla geplukt te hebben, die zij in het
water zette, ging zij aan het andere werk.
m 99 4e twee gehuwde feneehteu
voor, waaruit blijkt dat B. en W. het werk
willen aanbesteden, onder voorbehoud van
gunning aan wie zy willen.
De heer v.d. Leeuw merkt dhr. Donner op
dat zijn billykheidsoogpunt meebrengt dat
nu Polfliet eens 20 jaar 'twerk gegund
wordt. Er is 20 jaar tegenover hem onrecht
gepleegd. Aanbesteding is alleszins billijk.
De heer De Witt Hamer komt tegen de
beschuldiging van onrecht op. B. en W.
hebben zich gehouden aan een gewoonte.
Indertijd was Duijnhouwer de best be
kende en voor dien tijd geschiedde 't weer
door anderen. Indien Polfliet meende dat
hem onrecht geschiedde, was hij toch de
eerste geweest om er tegen op te komen.
Maar hij heeft zich nooit op den voorgrond
gesteld. Wanneer iedereen zich als Straat
maker aanbood, zouden B. en W. daar niet
in kunnen treden. B. en W. willen zeker
heid hebben dat wie zich aanbiedt ook be
kwaam is en zoo is er tegen de mededinging
van Polfliet geen bezwaar.
De heer Dekker is verwonderd dat het
advies van B. en W. gevolgd is. Hij is er
voor dit werk te doen uitvoeren dooriemand
die 't kan, en die ook pp ander gebied sterk
moet zijn. Er zal op Duijnhouwer ook wel
iets aan te merken zijn, niemand toch is
volmaakt. Maar hij heeft zijn werk toch
altijd goed gedaan. En nu wilden B. en W.
aan Polfliet meedeelen dat zij zullen doen,
wat hun goed voorkomt. Deze concessie
vindt spr. nogal groot.
De heer De Witt Hamer zegt dat B. en
W. er den nadruk op leggen dat zij zich
niet verplichten het werk aan den goed
koopste te geven, daarom willigen zij het
verzoek in „onder reserve".
De heer Temperman vraagt of (niet alleen
het straatwerk maar ook de leverancie) niet
kan worden aanbesteed, behoudenseontrOle
op deugdelijke levering. Verleden jaar
hebben B. en W. alles aanbesteed; dit deed
spr. genoegen. Dit moest altyd kunnen.
Dan heeft de gemeente nog eens een voor
deeltje. De vaste arbeiders moesten daartoe
opgeleid worden. Het rijk doet ook zoo.
De heer De Wilt Hamer zegt dat deze
vraag ook door B. en W. is besproken. Bij
groote werken kan dit wel. Maar het is
volgens deskundigen lastig om het voor
kleinere werkjes te doen. De stadswerkers
zyn niet geschikt om te verstraten. Die
waren bezig de koeien te melken het vuur
brandde vroolijk in het fornuis, de ramen
stonden aan beide zijden open, de vloer
glinsterde, de papieren gordijnen kraakten,
door den wind heen en weer bewogen, de
ketel zong vroolyk boven het vuur, en
Agnes was vlijtig aan haar taak als iemand,
die haar werk doet voor haar genoegen en
haar gezondheid.
Agnes was een lief meisje, tusschen
blond en bruin. Zij had donkerblauwe en
levendige oogen, van innemend en vrij
moedig voorkomen, eigen aan personen
van een vurig en levendig karakter. Zij
had een linnen schort voorgedaan en haar
mouwen tot de ellebogen opgestroopt, en
na den grooten pot met schuimende soep op
het vuur te hebben gezet, mengde zij het
beslag voor het gebak aan het ontbyt.
„Goeden morgen, Agnes".
„Morgen zus", zeide Agnes vriendelijk,
toen een jonge dame, groot van gestalte en
vriendelijk van uiterlijk, de kamer inkwam
en naar de tafel ging, om daar eenige
sneden van het brood te snijden, „hoe is het
met moeder?"
„Erg zwak van morgen, lieve. Zy had
een onrustigen nacht. Ik geloof, dat gij
gisteren een beetje druk gepraat hebt over
de komst van nicht Leida. Wees zoo kalm
mogelyk als zy vandaag komt. Gij weet,
Aleida is erg vriendelijk, en behalve een
hartelijk, vriendelijk welkom, houdt zy niet
van veel vertooning. Ongetwijfeld zal zij
moeder veel goed doen".
„Ja zeker", zeide Agnes glimlachend.
„Daar is Kaat. O, wat zal Leida verlangend
zyn om de koeien weer eens te melken, na
twee jaren in de stad opgesloten te zijn
geweest. Wet zal zy gelukkig zijn",
proef is mislukt. By aanneming stooten wij
op moeilijkheden. Het best is 't te gunnen
aan een vast straatwerker.
De heer Temperman: Het klein straat
makerswerk moet gebracht worden onder
't werk van de vaste arbeiders. Zij kunnen
dit best leeren.
Het advies van B. en W. wordt met
algemeene stemmen goedgekeurd.
Aan de orde is h9t adres van eenige
ingezetenen om oprichting eener bewaar
school voor kinderen van betalenden. Zij
willen steun bieden Het advies van B. en
W. luidt vooralsnog uitstel met 't oog op
den fiuancieelen toestand der gemeente.
Da heer Pilaar heeft het adres inet
genoegen gelezen. Hy vindt het antwoord
wel wat heel kort. Adressanten'maken het
ons aannemelijk door de aanbieding van
financieele offers. De kosten zullen voor
een groot deel door de ouders der leerlingen
zeiven worden gedragen. Spr. kan echter
moeilijk zijn stem uitbrengen, wijl zij geen
kostenberekening heeft. Het advies van
B. en W. acht spr. te vaag.
De heer Duvekot zegt, dat indertijd de be
waarschool is opgeheven wegens gebrek
aan leerlingen. Een dergelijke inrichting
bleek onnoodig, althans te duur wegens
het weinige gebruik dat er van gemaakt
werd. Er scheen geen prijs op te worden
gesteld. Nu schijnt men er anders over te
denken. Gaat 't echter aan de gemeente
voor hooge kosten te stellen ter wille van
enkelen Er zijn hier particulieren die zelf
een bewaarschool hebben gesticht en on
derhouden. Spr. vreest dat de kosten te
hoog zijn voor het aantal kinderen dat er
gebruik van zou maken.
De heer Pilaar zegt, dat de school niet is
opgeheven wegens minder animo, maar
wegens het hoogst gebrekkige van 't onder
wijs. Hij spreekt uit ervaring. Zou 't niet
mogelyk zijn dat de gemeente een lokaal
huurtzij behoeft geen gebouw dadelijk te
stichten. Een lokaal met tuin bijvoorbeeld.
De heer v, d. Bout zegt, dat moeilijk is
alles onder cijfers te brengen. B. en
W. hebben een begrooting opgemaakt.
Gebouw met meubilair f 4500. Aflossing
f500. Rente f180. Salaris hoofd f500.
Idem helpster f100. Brandstoffen f100.
Leermiddelen f100. Schoonmaak f 75.
Saam f 1555, Schoolgeld f25 (20 leerlingen)
„Ja, ongetwijfeld", hernam haar be
daarde zuster, terwijl zij de roostervork
uit de kast nam en er een snede witte brood
oplegde. „Wel, Kaat, wat breng je voor
nieuws meehoe bevalt je de nieuwe koe
„Goede Gerechtigheidriep de stevige
boerendeern uit, terwijl zij haar blauw
geruite schort neersloeg, „de nieuwe koe is
de beste van de heele boel. Zij wilde zich
eerst niet gewillig laten melken, en ik was
een beetje bang voor haar, maar zy moest
wel, woedend, dat zij gebonden was, be-
griJP je"-
„Dat's goed nieuws, Kaat'
„Zeg eens, Marietje, luie meid, pasop,
nu al weer slaperig
„Ik zat zoo laat op, of liever bleven wy
zoolaDg wakker, toen Agnes en ik eenmaal
over nicht Leida aan het praten waren".
„Nicht Leida is een non, geloof ik",
zeide Kaat, op haar goedaardige manier.
„Houdt zij ook school, zooals gij, juffer
Hanna
„Neen, Kaat, zij is geen schooljeffrouw.
Schenk wat thee in voor moeder en zet zoo
spoedig mogelijk het ontbijt klaar; daar
komen vader en de jongens alaan,diezullen
honger genoeg hebben".
De boer was een hartelijke, goede man,
wiens edel hoofd en gelaat aan een hoog
geplaatst Romein deden denken hij trad
de kamer in, op den voet gevolgd door zijn
twee zonen, Henri en Tom, twee jonge
mannen, met een door de zon verbrand,
maar gunstig gelaatnegentien en twintig
jaar oud. De meelkoeken stonden dampend
op de tafel, en terwyl men elkander op bar-
telyken toon goeden morgen wensehte, nam
de geheels familie, uitgezonderd de moeder
e» de ondgte dochter, aan 't o.otbijt plaats.
en f10 (30 leerlingen). Totaal f800. Dus
komt de gemeente f755 te kort.
De heer v. d. Leeuw wijst op 't gym
nastieklokaal voor school A. Kan dat niet
voor bewaarschool ingericht worden.
De heer Dekker zegt, afgedacht van de
kosten die ik vrij gering geraamd acht,
heb ik nog bezwaar. Er zijn hier bijzondere
bewaarscholen. En er is ook nog een ge-
meentebewaarsehool. Vinden nu de adres
santen de kinderen op die school te vies
of te smerig, laten zij dan zelf een school
oprichten. Wanneer de gemeente een
school sticht voor rijke mensehen, of men-
sohen die het erg goed doen kunnen, dan
is 't billijk dat ook aan de bijzondere
scholen subsidie gegeven wordt. Wanneer
zij 't in dat geval vragen, vertrouwt Spr.
dat dit door den Raad wel zal worden
toegestaan. Maar op wat kostenrekening
komt men dan. Als dat een adres is vau
werkelijk belangstellenden (want op een
adres teekent men ook wel eens zoo maar,
bijvoorbeeld tot het blaadje vol is) dan zou
de gemeente komen te staan voor een strop
die niet zoo gering is. Kleine sommen wor
den allemaal grooter. De leermiddelen
flOO is laag genoeg geraamd. Een ge
bouw voor f 4500 is niet zoo gemakkelijk
te vinden. De gemeente koopt wel eens
goedkoop en zij profiteert daarbij, maar
zoover zijn wij nog niet. Ook 't salaris
voor het hoofd eener dergelijke luxe-school
zal wel meer moeten zijn dan f500. In
onzen tijd is een salaris van f 500 niet
veel; f10 in de week is gauw op. Daar
om meent spr. niet te mogen aanraden,
integendeel streng af te keuren nog een
aparte school te stichten voor mensohen,
die 't betalen kunnen.
De heer Hollmann acht de stichting
eener bewaarschool een noodzakelijk
kwaad. De beslaande school is er eene
voor kinderen van onvermogenden. Adres
santen kunnen daar hun kinderen niet
heen sturen dat gaat niet. Trouwens er
is ook geen plaats. De gemeente is ver
plicht een bewaarschool te stichten. Er
zijn hier bewaarscholen, maar wij moeten
gelegenheid hebben de kinderen op een
neutrale bewaarschool te doen. Spr. is er
voor dat in beginsel tot oprichting eener
bewaarschool wordt besloten.
De heer Dekker zegt in antwoord aan
„Ik wensehte dat moeder maar weer wel
genoeg was, om met ons mee te eten," zeide
Henri met een blik vol bezorgdheid in zyne
fijne gelaatstrekken; „wie blijft er vandaag
bij haar als Hanna naar school is
vroeg hy.
„Ik", hernam Agnes, „totdat Hanna
thuis komt, dan gaan Marietje en ik de
laan af, om de diligence aan den tol af te
wachten."
„Zij treft een mooien dag", zeide Tom,
die zich flink van koeken voorzag; „ik denk
dat zij nauwelijks zal weten wat hier te
doen in de frissche lucht tusschen heggen
en bloemen. Ik hoop dat zy maar geduld
zal hebben met onze boersche manieren
ik denk dat het net zoo'n dame is, als hare
nicht, die mij verleden zomer niet meer
kende, ofschoon zij geen zes maanden ge
leden nog een week hier gelogeerd had
voor hare gezondheid".
„Niet meer kende? Zij zou er te trotsch
voor zijn zeide Marietje, Tom's lieveling.
„Zeven uur", riep zij uit, toen de groote
gangklok sloeg„om dezen tijd staat zij
denk ik, op, om negen uur vertrekt zy, en
om half twaalf is zij hier, de oude Leida
van altyd".
„Reken er niet te vast op, kind, het
kon je wel eens tegenvallen", zeide haar
vader.
„Maar nicht Leidazeide Agnes,
wien deze woorden als koud water op het
lijf vielen.
„Stelde ons nog nooit teleur, wil je zeker
zeggen maar bedenk hoeveel in een paar
dagen gebeuren kan, of zelfs op één dag.
Zij kan ziek zijn, of haar beminde, van
wien alle bladen vol zijn, kan haar wel daar
hemelen"..
den heer Hollmann dat op beide Chr.
bewaarscholen kinderen gaan van ver
mogenden en onvermogenden, en dat niet
gebleken is dat de vermogenden de kinde
ren der onvermogenden te vies of te smerig
vonden het is dan ook niet zoo verschrik
kelijk dat kinderen van meergegoeden met
arme kinderen op één school gaan.
De heer Donner ontkent in antwoord
aan dhr. Hollmann dat kinderen van meer
gegoeden niet op één school zouden kunnen
gaan met die van mindergegoeden. Op de
Chr. school zijn alle standen vertegen
woordigd. De gemeentebewaarsehool kan
dus best de kinderen der meergegoeden
opnemen en er is plaats ook, want er
gaan op 't oogenblik 140 kinderen, vroeger
was 't 250. Was er geen plaats, danbe-
behoorde men te verbouwen. Deugt een
lokaal niet, men verbetere het. De ge-
viaagde school is een luxe-artikel. De
gemeente doe niet zoo groot een uitgave
voor één stand.
De heer Hollmann geeft toe dat, wanneer
de ruimte het toeliet, de kinderen er konden
opgenomen worden. Maar er is geen plaats,
dus is een tweede school noodzakelijk.
De heer Duvekot zegt wanneer 't de
bedoeling is van den vorigen spreker de
bestaande school uit te breiden, dit request
dan niet noodig was geweest.
Maar spr. blijft tegen 't adres vanwege
de kosten Op de bestaande bewaarschool
die jaarlijks f 2000 kost, gaan 140 kinde
ren, dat is per leerling een heele som.
By de tegenwoordige moeilijke financieele
omstandigheden der gemeente zou 't on
verantwoordelijk zijn nog een tweede be
waarschool te stichten.
Het advies van B. en W. wordt aan
genomen met 7 tegen 5 stemmen. Voor
Duvekot, de Witt Hamer, v. d. Bout,
Donner, Dekker, Fransen v. d. Putte en
Jansen. Tegen: Risch, Hollmann, Pilaar,
v. d. Leeuw en Temperman.
Aan de orde is de benoeming van een
lid der commissie van toezicht op het
middelbaar onderwijs. De aanbeveling be
staat uit de heeren R. J. v. d. Veen on
mr. C. Lucasse.
Alvorens spreekt de heer Donner een
woord van hulde aan de C. v. T. op 't
M. O. voor de royale wijze van aanbe
veling. Jaren lang is er onzerzijds ge-
„Maar dat zouden wy dan toch gehoord
hebben, dan zou zij ons toch gisteren bij
tijds hebben geschreven, zoodat wy van
daag den brief hadden".
„Nu, nu, meisje, zy zal vandaag ook wel
komen, dat hoop ik in allen geval ook. Zij is
een lief meisje. Leida is een goede, lieve
meid, evenals haar moeder, toen die zoo oud
was. Zij zal ongetwijfeld bomen".
„Willen wij een bouquet gaan maken
fluisterde Agnes haar zusje Marietje in het
oor, toen zij vóór de anderen opstond.
„Ja en de zusters gingen de deur uit,
en renden door den gang in den vriende-
lyken tuin.
Jaren geleden had hun vader, Henri
Latimer, moeite gehad om het hoofd boven
water te houden. De boerdery behoorde
hem slechts in naam, want zij was met een
zware hypotheek belast, en de som, die
noodig was, om den interest te betalen, die
van jaar tot jaar grooter werd, drukte zwaar
op hem. De uitgaven voor een groot huis
gezin met volwassen kinderen en een zieke
vrouw hadden moeite en zorg gebaard,
maar hij droeg alles met mannenmoed en
vol vertrouwen op God, zijn Schepper die
nende zoowel in goede als in kwade omstan
digheden, en was steeds ijverig en getrouw
in zijne bezigheden. Het huis was niet
groot, hy had er van tyd tot tijd verbete
ringen in aangebracht, het doelmatig ver
groot en er een op zichzelf staand karnhuis
bygebouwd. Een flink erf aan de voorzyde
was beplant met een groote en smaakvolle
verscheidenheid van schaduwry ke boomen,
waaronder vooral de berken, olmen ea
kastanjes uitmunttenen dichtbij het huis
waren verscheidene bloemperken gelegd,
(Wordt vervolge^.
