De Bibliotheek
CS®
Bases sa Meisjes Caps,
v
KÖEDEKKEN,
Paardedekken
enz. enz.
OtltEHBOOMSH,
Aanbieding.
OPENBARE VERKOOPING
Advertentiën.
AMERIKAANSCHE ORGELS.
L. J. ALLAART, Mtafljjte.
FracUip Halfstam (Meinette
f racbtiEG FTraaiAeperea (paite soorten)
Me Aaltesetórnta
A. L. GEENSE MUSSEN,
GOES. C. ORANJE Lz.
0(j inschrijving Ie koop
De Administratie van „DE ZEEUW' belast
zich met het PLAATSEN van ADVERTENTIËN
in alle bladen van binnen- en buitenland
ZONDER PRIJSVERROOGING.
onde en nieuwe Rijwielen,
een Hantalt sa eene Meid
een 2d° Bakkersknecht
Firma B. QU1ST.
Id lttiiu tot od met Zaterdac
Een FIETS te koop,
te koop
Twee Kabinetten
HET BÉSTE ADRES VOOR MANUFACTUREN IS DAT VAN L. E. RIV1ÊRE - O ROOT E MARKT BOEK GRAVENSTRAAT MIDDELBURG
FEUILLETON.
Snippers uit de oude doos.
1 60 per honderd.
f 60 per honderd.
f35 per duizend.
Verdere Boomkweekersartikelen
Middelen voor Verkoudheid.
Middelen voor Likdoorns.
JOHAN DE ROOS, Vlasmarkt,
der Christel. Jongelingsvereeniging
„Immanuël" te KLOETINGE
Woensdag 24 October 1906,
1 RIJTUIGPAARD, 1 RIJTUIG,
1 eenpaards NIKKEL TUIG,
HARNAS, enz. enz.
RUIME KEUZE
12 li «f e 1 s e li
12—16 jaar.
tOKSETTEH.
VERMIST
Een SCHAAP (Ram).
C. VAN MOOLENBROEK,
Wal, Middelburg.
10 ZWARE
Wegens te groote voorraad
Opruiming van
LAMPEN enz.,
A. A. DE TROIJE, 't Zand.
TE KOOP of RUIL
bij FRED. BOON,
i Jaarling Mantels Spriststierea
een Handknecht
pikant te Deventer. Te vergeefs vroegen
adressanten vernietiging van de nominatie,
weldra volgde een drietal, bestaande uit
Blaauw, Zaalberg en Vinke, waaruit 17
Februari de minder gewenschte dominee
Zaalberg werd beroepen. Zoodra was niet
dit beroep uitgebracht, of een drietal
Haagsohe predikanten Molenaar, Moll en
Huydecoper, benevens 10 ouderlingen pro
testeerden tegen dit beroep en verzochten
aanteekening van dit protest.
Een veertiental dagen later waren er
reeds vier adressen tegen dit beroep inge
komen, waaronder ook een, keurig gesteld,
met klinkende namen.
Het droeg de handteekening van bekende
voorstanders en etryders voor de orthodoxe
en zelfs gereformeerde beginselen, mannen
uit de kringen van het réveil, als mr. Groen
van Prinsterer, dr. Graaf van Bylandt, mr.
/E. Baron Mackay, jhr. mr. J. A. Singen-
donck, dr. L. R. Beynen, jhr. mr. Elout van
Soeterwoude, generaal De la Sarrez en W.
A. Baron van Pallandt. Maar de classis van
's-Gravenhage vond geen termen om tus-
schenbeiden te komen, evenmin de synode.
Het beroep was wettig en dr. J. C. Zaal
berg Pz van Deventer overgekomen, werd
den 29 October 1854 te 's-Gravenhage be
vestigd. Te volgende jaren waren voor de
Haagsche gemeente jaren van woeling en
verbittering. Aanvankelijk was de gevrees
de predikant uiterst voorzichtig. Hij had er
bepaald slag van om over bepaalde punten
zyne meening achterbaks te houden of te
verbergen. Daar zag hy des te meer kans
voor, omdat hy in de eerste jaren zyner be
diening zich veeltyds richtte tegen Rome.
In polemische preeken schijnt Zaalberg
vooral iD het begin zyn kracht gezocht te
hebben. Zelfs kondigde hy die wel in de
dagbladen aan. Zoo stond er eens in eene
advertentie te lezen, dat hy op Woendag-
avond, in de weekbeurt alzoo, eene preek
van zekeren pater Frentrop beantwoorden
zou, welke ongewone aankondiging hem
eene volle kerk bezorgde.
Doch op den duur moest de theologische
doctor wel met zijne van de orthodoxe
leer afwijkende meeningen en denkbeelden
voor den dag komen. Eens, zoo wordt
verhaald, had hy in een namiddagbeurt
in de Groote Kerk het bestaan van duivelen
ontkend, tot groote ergernis van velen
uit de trouwe volgelingen, niet het minst
van zekere burgerjuffrouw, de te huis
komende, zeer ontsticht natuurlijk en met
reden, haren huisgenooten nadrukkelijk
verzekerde„mijn duivel zal hy mij niet
ontnemen".
Openlyk bestreed Zaalberg op ruwe
wijze het oude geloof. Zaalberg was mo
dern geworden. Zyn aanhang was in die
dagen groot' Het vertrouwen in zyn col
lega's werd zelfs by sommigen geschokt,
zoodat een hunner, ds. Huydecoper (1838
1865), bij zyn rondgang in de gemeente,
moest vernemen nog wel van zyne vroegere
vrienden, dat de dominéé zelf niet geloofde,
wat hy preekte, want Zaalberg had hun
de oogen geopend.
Dit „ruw en rauw hoonen van den
Christus en zijne gemeente" werd later
een der aanleidende oorzaken van de stich
ting der confesssioneele vereeniging, waar
aan Groen van Prinsterer zulk een groot
aandeel heeft gehad.
Doch ook aan het Zaalberg-régime
kwam een einde. Zyn dagen schenen ge
teld,! zijn aanhang verliepa), ook door per
soonlijke omstandigheden. De beurtelings
gevreesde en hooggeroemde prediker, de
man van de moderne beweging, nam in
1876 zyn ontslag en werd als predikant
beroepen in de West, naar Paramaribo.
In 1885 is hij overleden op reis zijnde
naar het vaderland.
2) Met hem vormden het negental Schuuring,
Oort (van Alkmaar) Kits van Heiningen, Blaauw
(uit Rotterdam) Sluiter, Strieker en H. E. Vincke.
3) Wij hoorden hem eenmaal in 1876 in een
avondbeurt in de Groote Kerk te 's-Gravenhage,
toen zijn gehoor uit niet meer dan honderd per
sonen bestond. Red.
132
DOOS
S C A L DIS.
De Monniken-orde der Kruisbroeders
en haar klooster te Goes.
(Slot.)
Zooals wij te voren reeds zagen, waren
Ö- voorrechten en daaruit voortvloeiende
inkomsten van ons klooster zeer belaugrijk.
Dit valt vooral dan in het oog, wanneer
men zich herinnerl, hoe door vrijdom van
belasting de levenswijze, vooral dan, als
rij tot weelde oversloeg, minder kostbaar
was en wanneer men zich te binnen brengt,
hoedanig de aard der Gilden-inriohting
was, die toen bestond.
Nog even willen wij op de voorrechten
terug komen. Een andere gunst, welke
zeldzaam aan andere kloosters werd toe
gestaan, verkreeg, naar het schijnt ook dit
gesticht. Het was n.m. eene vrijplaats voor
hen, die schuldig waren aan niet moed-
willigen doodslag.
Reeds Mozes had in zijne milde wetten
hem, die zich aan dit migdrijf schuldig
maakte, eene vrijstad opengesteld (Numer
35) en in de latere jaren van het Israëli
tische volksbestaan, was het niet ongewoon,
dat men de heilige plaatsen beschouwde
als zekere redmiddelen van een leven,
hetwelk men door misdaden had ver
Getroffen door de talrijke bewijzen
van deelneming bij het heengaan van onze
lieve GERDA en niet in staat ieder af
zonderlijk dank te zeggen, zij het ons ver
gund, mede namens onze kinderen, alleen
op deze wijze het te doen.
God heeft ons grooten troost geschonken,
ook door het medeleven van zoovelen.
N. M. DE LIGT, v. d. m.
E. DE LIGTVebbbugh.
Middelburg.
De Amerikaansche Orgels
uit het magazijn van den heer A. S.
J. DEKKER te Goes( zijn tot
dezelfde prijzen en condi
tiën bij den ondergeteekende, agent
van bovengenoemde firma,
yvYvvyyvvvyy*rt*rv*rrr,'*rrrrrrf
HU WELIJKSKAAR TEJN
Firma de Jonge-Verwest - Goes.
aan billijken prijs.
GOES.
Boomkweekeryen gevestigd 1807.
MIDDELBURG.
dit jaar weer met eenige nieuwe nos.
vermeerderd, zal a. s. Zaterdagdes
avonds ten 7 ure, voor het publiek
worden opengesteld.
De Bibliothecaris,
A. VAN DE LINDE.
OP
's voormiddags te ll'/a uur, te Rilland, op
ecu terrein bij 't station, voor de H.H.
Kalis en De Wilde, ten overstaan van
den Notaris MULOCK HOUWER, van:
Inlichtingen gevraagd door
C. ZANDEE Az., Kloetinge.
een lading RUHR-KACHELKOLEN
uit de Mijn „Rheinpreussen" geen zwart-
branders. Ook verkrijgbaar Cokes zoo
uit de Gasfabriek aan Gasfabriekprys bij
staande op de hofstede „Oostketelaar''
s-Heer Arendskerke).
Biljetten worden ingewacht tot één
November a. s. bij mr. C. LUCASSE
te Goes, bij wien de conditiën zyn
te vernemen.
beurd (1 Kon. 1 5 en 2 28). Die be
grippen waren met zoovele andere Jood-
sche denkbeelden in de Christenkerk der
middeleeuwen opgenomen, zoodat men soms
kloosters, kerkhoven en kerkgebouwen
bezigde, als den laatsten toevluchtsoord.
De geestelijkheid werkte zulke denkbeelden
in de hand en niet zonder reden, daar op
deze wyze hun stand in aanzien bij het volk
won. Verstandige Vorsten echter trachtten
dit gebruik, dat voor den goeden gang des
rechts zoo hoogst nadeelig was, te weeren
zoo wist o.a. een der Hollandsche Graven
by Rudolf van Diepholt, een der Utrechtsche
Bisschoppen, te bewerken dat deze ver
klaarde: „Off ijemant om eenighe misdaden
wille die hij misdaen hadde inder kereken
off op ten kerekhove ginge die de vryheit
van der kereken niet en soude mogen be-
schudden volcomelijck na beschreven rech
ten sal onse Lieve geminde Heers Hertoge
van Bourgoignen Grave van Hollandt mogen
doen nemen van den kerekhoven off binnen
der kereken, sonder die kereken off kerek
hoven daer omme te vijoleren off interdict
te wesen".
Zéé bevoorrecht, bereikte het klooster
een' hoogen graad van voorspoed en bloei
maar ook tegenspoed ondervond het in
ruime mate.
Noodlottig was voor het gesticht het jaar
1555. De stad werd in dat jaar door een
noodlottigen brand geteisterd, waarby zy
veor 't grootste gedeelte een prooi der
vlammen werd, en waarbij ons klooster het
óók geduoht moest ontgeldenhet werd
byna geheel vernield.
Wel richtten de kloosterlingen in 1568
een huis tot klooster in en voorzagen het
van het noodige, zoo voor hun dagelijksch
leven als voor de Goddelyke diensten, wel
brachten zy ten jare 1572 bouwstoffen tot
herstelling van het vernielde byeen maar
de uitvoering van het werk werd belet door
de gebeurtenissen, die op kerkelijk en bur
gerlijk gebied weldra plaats grepen.
Eenigermate had het klooster of wel
deszelfs kerk ook door den beeldenstorm
geleden, daar de regeering van Goes, of
schoon met moed de beteugeling der moed-
Smallegange noemt 1534 als het
jaar van de ramp. Wij volgen echter de aan
duiding van den steen, die vroeger in de stad
gevonden werd en waarvan men gewag vindt
gemaakt bij B o x h o r n. In den »Tegenw.
staat van Zeeland" wordt gezegd, dat men
toen nog midden 18e eeuw den tijd
van dien zwaren brand in een steen vond uitge
houwen. Deze steen is thans niet meer aan
wezig j hij stond voor een huis in den A p r e 1
waar de brand werd gestuitdoch volgens het
bijschrift, was de brand ontstaan op den
3 Juli 1555:
„Als men 1555 heeft geschreven,
Den tweeden Julij, vaat wel 't verstand.
Was de liefde Gods van ons allen verdreven.
De een benijde den ander aan alle kant
Dus zijn wij geplaagd met 'n vrees'lijken brand."
Misschien hadden ook de fraaie schilderijen
in glas, met het jaartal 1555, in een huis aan de
oostzijde der Markt, hierop betrekking.
Zij verbeeldden Job in zijne diepste ver
nedering, zittende op den aschboop, en?.
tegen veel verminderde prijzen
in den Rijwielhandel van
een in zeer goeden staat zijnde
dtreclitscli Wagentje.
Te bevragen bij C. DE JAGER, Drie
wegen.
Koudekerk e.
TE KOOP
bij P. COPPOOLSE, Serooskerke,
„Klein Rbijnsburg".
bij S. MEIJERS, Serooskerke (W.)
Met Mei
benoodigd, by S. WISSE, Aagtekerke.
Terstond gevraagd
niet beneden de 35 jaar, bij een alleen
wonend rustend landbouwer.
Inlichtingen a/h bureau DE ZEEUW,
Goes.
Met Maart of Mei
een Handknecht benoodigd en met
Mei eene aankomende Meid,
die melken kan, bij K. COPPOOLSE,
Vrouwepolder.
Door huwelijk met Mei
eene MEID gevraagd,
bij C. FRANSE, Kleverskerke.
Wegens dienstplicht met Maart of Mei
benoodigd, bij I. LEIJNSE, Souburg
„Vruchten burg".
Met 1 November
gevraagd, bij CH. J. DE WOLFF, Lon-
densche Kade, Middelburg.
Stoombootdiemt op de Wester-Schelde.
WALZOOBDEN - H AN 8 WEERT.
1 October 190G tot en met 30 April 1907.
WeBt-Europeesche of Spoortjjd.
D a g e 1 y k s. VanWalsoorden naarHans-
weert voorm. 5,45, 8,46*. 12,30, nam. 3,25.
Van Hansweert naar Walsoorden voorm.
8,08*, 11,01, nam. 2,38, 5,38.
Op deze reizen worden geen goe
deren en vee vervoerd.
VL1SSINGSCHE HAVENDIENST
Van Vlissingen 6.6.20, 7.— 7.50, 8.20,
8.55,9.30, 10.—, 10.20,10.40 11—, 11.80,
12.—, 12.30, 1 05, *1.30, *2.40, *3—, 3.25,
3.55, 4.30, 4,50 5,20, 6.10, 6,55 7.15, 7,35,
8.20.
Van de Buitensluis 6.10, 6.30 7.20,
8.—, 8.30, 9.15, 9.50, 10.10,10.30, 10.50,
11.10,11.50,12.10,12,45,1.20, *1.40, *2.50,
*3.10, 3.40, 4.10,4.40, 5—, 5,40, 6.30, 7.05,
7.25, 8—, 8,30.
Deze afvaarten vallen Zondags uit.
GOES- ROTTERDAM—AMSTERDAM.
Schroefstoomboot „Admiraal De Ruyter".
October.
Van Goes.
Zondag 21 2,
Donderd. 25 5,—
Zondag 29 8,
Van Rotterdam.
Vrydag 19 6,
Dinsdag 23 11,
Vrijdag 26 2,—
Dinsdag 30 11,
VLISSINGEN. MIDDELB. ROTTERDAM.
October.
Dagelijks, uitgezonderd 'sZondags,
van Vlissingen 6,30 van Middelburg 8, -
van Rotterdam 8,30.
Stoombootdienit
October.
„SCHELDE"
Vrijd. 19 6,30 11,—
Zater. 20 7,11,
Zond. 21 8,— 11,—
Maan.22 8,30 11,
Dins. 23 8,— 11,30
Woen 24 8,30 11,—
Dond.25 8,30 11,30
Vrjjd. 26 8.30 12,—
Zater. 27 8,80 9,
Zond. 28 9,— 9,30
Maan. 29 9,30 11,—
Dins. 3010,— 10,30
(Het eerste getal achter een datnm ia
afvaart van Zierikzeehet tweede getal ia
afvaart van Rotterdam).
SPOORBOOT MIDDELBURGZTRRTXEKK.
Oetoter.
Van Middelburg.
Vrjjd. 19 7,30 2,—
Zater. 20 7,30 2,—
Zond. 21 7,30
Maan. 22 7,30 2,—
Dins. 23 7,30 2,—
Woen 24 7,30 2,
Dond.25 7,30 2,-
Vrjjd. 26 7,30 2,—
Zater. 27 7,30 2.—
Zond. 28 7,30
Maan. 29 7,30 2,
Dins. 30 7,30 2,
Woea 31 7,30 2,
Van Zierikzee.
Vrjjd. 19 7,30 2,30
Zater. 20 7,30 2,30
7,30
7,30
7,30
7,30
6,30
Zond. 21
Maan. 22
Dins. 23
Woon 24
Dond. 25
Vrjjd. 26 7,30
Za-.er.27 7,30
Zond. 28
Maan. 29
DinB. 30
Ween 31
7,30
7,30
7,30
L
2,30
2,30
2,30
2,30
2,80
2,30
2,30
2,30
2,30
promnctale öloomboattrtnist op öf tlVsier-öctjflfrf
Van 1 OCTOBER tot en met 31 OCTOBER 1900. Wost-Enropeeache of Spoortjjd.
Dageljjks:
Van Viis3ingen naar Breskena vm, 5,7,30 9,30 vm. 11,50«)A) nm-3,23g) en 6,1 Ot)
Breskena Vlissingen 5,30 8,10,nm. 12,15a) 8J50p-) 6,40,
Neuzen Vlissingen 5,7,30d)«) 10,25 nm 1,55a) en 4,45.
Vlissingen Neuzen 6,10 9,ll,50a)èj» 8,23 6,10c)f)
Van Borssele (d) vertrekken de booten ongeveer 80 minuten na het vertrek van
Vlissingen of Neuzen.
Woensdag, v. Neuzen n. Hoedekenskerke vm. 7,50, v. Hoedekenskerke n. Neuzen vm. 8,30
aj JDeze reizen worden des Zondags niet gemaakt.
b) By vertraging van trein 11,44 kunnen de booten naar Breskens, Borsselen en
Neuzen ten hoogste 6 minuten wachten.
c) Bij vertraging t'öu trein 6,04 wachten de booten Breskens, Borsseler» en Neuzen
ten hoogste 20 minnten
Op deze reis wordt te Borsselen niet aangelegd.
Deze reizen worden des Woensdags niet gemaakt,
Op deze eteen worden geen goederen vervoerd.
d)
T)
willigen beproevende, niet kon voorkomen,
dat eenige beelden onder begunstiging van
den nacht op den kloostergrond vernield
werden.
Dit laatste vandalisme was als 'tware
het voorspel van grooter rampspoed.
Het was in het jaar 1578 dat de Hervor-
mingsgezinden bij de stedelijke regeering
een verzoekschrift indienden, dat men hun
óf het klooster der Kruisbroeders óf het
Zusterhuis (Nonnenklooster der zwarte
Zusters) mocht afstaan «ten eijndealdaer
te moghen] prediken". Schoorvoetende
stond het stedelijk Bestuur hun de Gast
huis-kerk af. De aanvragers bleven bij
hun wenseh, waarschijnlijk omdat het aan
geboden gebouw niet groot genoeg was
voor de gemeentezij zagen twee dagen
later aan bun vraag gehoor geven. Den
Prior werd kennis gegeven van het besluit,
waarbij de Kruisbroederen-kerk den Pro
testanten ten gebruike werd afgestaan, op
dat de kostbaarheden verwijderd konden
worden. Vermoedelijk evenwel bleven de
Kloosterlingen nog in het bezit van de
overige gebouwen, die tot het klooster
behoorden. Ook dit werd hun in 1583
ontnomen en van at dezen lijd werden
die gebouwen deels tot een Schuttershof
voor de Cloveniers, deels tot een Latijn-
sche school ingericht.
Hunne goederen waren bij de oprichting
der nieuwe Bisdommen aan de Middel-
burgsche Kanunniken toegewezen. De eerste
Bisschop van Middelburg Nicolaas i Castro,
sohijnt ze echter onaangeroerd gelaten te
hebben. Dat hij ze niet durfde aantasten
was, volgens de Kloosterlingen, hierin ge
legen dat de vreeze Gods hem weerhield,
en wij willen gaarne op dit getuigenis
afgaan, indien het waar is, wat zij ook
verhalen, dat hij, na den brand, waarvan
wij gesproken hebben, niet alleen den
Prior aanspoorde tot de noodige herstel
lingen, maar ook beloofde, van het zijne
daartoe te zullen bijdragen.
Hadde zijn opvolger, Johannes van Strijcn
geen tegenstand ondervonden èn van de
zijde der Kruisbroeders èn van die der ste
delijke Regeering, hij zou de voetslappen
van zyn voorgangers niet gevolgd hebben.
Door dat verzet bleven de bezittingen
in hun geheel en werden ze later door
den Prins van Oranje aau de armen der
stad geschonken, tot wier onderhoud
dezelve gebruikt werden tot het jaar 1617,
waarin ze aan het Weeshuis werden af
gestaan.
Bij gelegenheid van den aanval der
Prinsgezinden op de stad ten jare 1572,
was de toenmalige Prior, Fr. Antonius met
de broeders naar Vlaanderen gevlucht.
Eén huDner, Hendrik van Venlo, die met
eene non in het huwelijk trad, vinden wij
nog in 1583 te Goes.
Zooals wij gezien hebben deelde ook
dit gesticht het lot, dat aan de meeste
kloosters in ons Vaderland ten deel viel,
Bloeiende door de mildadigbeid van velen,
bezweek het eindelijk voor den drang der
tijden.
