No. 7, 1906. iVhandag 8 October
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
21e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
M.HEIDR1XSE.
Uitpven gd Momsten van den Staat.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE J0N6E-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
SI.TJIS.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
am
Voor de herstemming op 16 October
in 't district Sluis voor een lid der Provin
ciale Staten steunen wij den candidaat der
Katholieken en Antirevolutionairen, dhr.
burgemeester van Waterlandkerkje.
Ga alle man nu toch voor dezen alles
zins bekwamen candidaat in het vuur 1
Niet het algemeen stemrecht wordt de
hoofdschotel bij 't politiek menu van dit jaar.
Hoezeer ook door meetingea en optochten
en perspropaganda opgeblazen, wijst de
naald van het politieke compas niet naar
algemeen stemrecht, maar naar uitgaven
en inkomsten.
Financiën gaat voorop in de algemeene
belangstelling, en met financiën staan de
uitgaven voor onze verdediging en die voor
de uitvoering van onze sociale wetten in
het nauwste verband.
In het jaar dat voorbijging, het eerste
levensjaar van het huidige Ministerie, werd
door den minister, een tekort voorziende,
tien peroent voorgesteld, te heffen op de
bedrijfs- en vermogensbelasting.
Slechts tijdelijk werd die heffing voor
gesteld, totdat nieuwe ünaneiëele plannen
zouden ontworpen zijn, en op die voor
waarde zijn dan ook deze ontwerpen met
kleine meerderheid aangenomen.
En de minister heeft aan die toezegging
voldaan. De tien opcenten op bedrijfs-en
vermogensbelasting zullen vervallen in
dien de plannen van den minister thans in
voorstellen bij deVolksvertegenwoordiging
ingebracht zullen aangenomen worden al
thans, maar om plaats te maken voor een
nieuw stel mbelastingen dat belangrijk meer
zal moeten opbrengen.
Tooh, nieuwe belastingen kunnen be
zwaarlijk een meerderheid verwerven en
worden in den regel niet met sympathie
begroet. Lijden zij bij de behandeling
dan zullen de «tijdelijke'' opcenten blijven
totdat een ander financieel hervormer ge
lukkiger zijn zal.
En, indien we ons niet bedriegen, is het
tijdstip tot het verdedigen van nieuwe be
lastingen niet gunstig.
De vijf millioen meerdere ontvangt voor
de rijkssohatkist gedurende het loopende
jaar znllen, naar we vermoeden, de volks
vertegenwoordiging niet gunstig stemmen
voor nieuw ontworpen belastingen of voor
verhooging van de bestaande.
De rekening der regeering berust op
een gewone vermeerdering van inkomsten
van 3 millioen 'sjaars en een gewone ver
meerdering van uitgaven eveneens van 3
millioen pei jaar.
Maar nu komen de buitengewone uit
gaven waartegenover geen buitengewone
inkomsten kunnen gesteld worden, althans
niet met voorzichtigheid geraamd.
En die buitengewone uitgaven vloeien
hoofdzakelijk voort uit onze nieuw ont
worpen sociale wetten. Zoo zal de ziek
teverzekering, naar de berekening van de
regeering 11 ton per jaar kosten, de on
gevallen verzekering voor landbouw, vis-
scherij en zeevaart 4 ton, de eerste aan
pak der ouderdomsverzekering 64 ton, de
administratieve rechtspraak 8 en een halve
ton en er is een te kort van 2 millioen.
Deze cijfers bij elkander genomen ver
oorzaken een buitengewone uitgave van
10 millioen waarvoor de middelen niet
voorhanden zijn of althans niet kunnen
aangewezen worden.
Hoe stelt de minister aan de volksver
tegenwoordiging voor die te vinden P
Aldus:
Door in plaats van een vermogens- en
bedrijfsbelasting eeu nieuwe inkomsten
belasting te heffen.
Een rijksbelasting dus gelijk aan den
bekenden hoofdeljjken omslag door de ge-
fneenten geheven.
Deze inkomsten-belasting zon 2'/a mil
lioen meer opbrengen als nu de vermogens-
en bedrijfsbelasting te samen.
En voorts zou de opbrengst der successie
belasting met IV2 millioen verhoogd
worden, het zegelrecht op de effecten zou
1 millioen meer moeten opbrengen, wijnen
drie ton meer, een debietrecht op tabak 2
millioen, naamlooze vennootschappen en
tarief van invoerrechten zouden bezwaard
worden met zeven ton. Dat maakt te zamen
acht millioen.
De twee millioen dan nog noodig kunnen
naar de meening van den minister uit ge
wone, ongedwongen opbrengst van accijns
bjj meerder suikerverbruik gevonden wor-
worden of uit bezuiniging op de landsver
dediging. Van dit laatste valt evenwel niet
veel te wachten, want ook dit jaar het
tweede vallen de bezuinigingen van den
minister van oorlog niet zeer in den smaak
en wekken geen groote verwachtingen op.
Men herinnert zich, dit Kabinet is voort
gekomen uit het stembus-program, waar
mee Unie-liberalen en vrijz.-deinocraten
het vorige jaar ten strijde trokken. Niet
het minst belangrijk punt op dat program
betrof de ontwikkeling van ons leger in
de richting van een volksleger als het
Zwitsersehe en een beperking van ons
oorlogsbudget. Men meende op dit gebied
iets van den oorlogs- minister te mogen
verwachten.
Maar hoe sprak zijn eerste optreden
Van een volksleger zou in de eerste
halve eeuw wel niets komen. Het plan
was niet den diensttijd te verkorten maar
de viermaanders 6V2 maand te doen dienen.
Van bezuiniging op het Hoofdstuk Oorlog
sprak tegenwoordig het kind reeds in de
wieg.
De storm door dit optreden ontstaan
stilde meest uit eigen belang, maar de
ingediende begrooting voor dit jaar zet
het zegel op de meening dat van den eisch
tot bezuiniging door dezen Minister wel
niet veel te wachten is.
Meerdere inkomsten maar nog meerdere
uitgaven is het wachtwoord der huidige
regeeriDg.
Zal de volksvertegenwoordiging daarmee
accoord gaan
7 October 1906.
De geachte voorzitter van het Bestuur
van ons blad, ds. Littooij, is al eenige
weken ernstig lijdende. Wij ontvingen tot
nog toe geruststellende tijdingen. Het zou
wel van langen duur zijn doch uitzicht
op volkomen herstel was niet uitgesloten.
Thans echter lezen wij in Luctor et Emergo
dat Z.Eerw. onuitstaanbare pijn in het
hoofd lijdt en naar Amsterdam is ver
trokken om geopereerd te worden.
Wij hopen en bidden van harte, en
stellig zeer velen met ons, dat onze grijze
leider volkomen hersteld uit de Zieken-
inrichting moge terugkeeren, en hij nog
lang, al ware 't slechts als onze vraagbaak
en raadgever in de politieke actie, voor
onze provincie en ons volk gespaard blij ve
Hoe zuinigheid de ivijsheid bedriegt.
Men schrijft aan de N. Crt.Onlangs
werd in de verschillende garnizoenen der
bereden wapens de gebruikelijke aanbe
steding voor de levering der fourage ge
houden. Daar men aan het ministerie van
Oorlog meende, dat de inschrijvingen te
hoog waren, werd geen dezer gegund en
in de garnizoenen een nieuwe aanbesteding
gelast. Tegen dezen maatregel werd de
minister van deskundige zyde gewaar
schuwd, waarop echter geen acht is ge
slagen. De herbesteding heeft nu plaats
gehad, met het gevolg, dat de inschrij
vingen alle hooger zijn, dan de eerste
maal, naar men zegt, omdat hier te lande
fourage wordt opgekocht voor Fransche
rekening, daar in dat land de hooioogst
gedeeltelijk is mislukt. Het nadeel aan
's lands schatkist berokkend, valt in het
oog als men nagaat, dat het verschil voor
het garnizoen Haarlem per ration J0 cents
bedraagt, hetgeen gedurende het volgend
jaar voor dat garnizoen alleen reeds een
nadeel van f 20.000 oplevert. Is het
verwonderlijk, dat men zich in militaire
kringen ergert, dat aan de eene zijde des
lands gold op zulk een eigenwijze manier
wordt verspild, terwijl het aan den anderen
kant. ten koste van de geoefendheid van
den troep wordt bezuinigd
Onder het opschrift «Goed nieuws voor
deu Middenstand" schrijft de Middenstands
bond.
De jaarlijksche begrooting voor den
Slaat der Nederlanden heeft voor 1907
een groote verrassing gebracht voor oDzen
handeldrijvenden en industrieelen Midden
stand.
't Staat er met zoo weinige woorden.
Bij hoofdstuk X stelt Z Exc. de minister
van Landbouw, Nijverheid en Handel een
post voor ten bedrage van f5000, ten
einde, bij wijze van proef, een Onder-
zoekingsstalion op te richten waar de
middenstanders, zoowel de klein-industri-
eelen als de winkeliers, hun waren kunnen
laten onderzoeken en zij tevens daarop
betrekking hebbende technische adviezen
kunnen bekomen.
Wat het voornaamste hierin is en
wij vestigen daarop vooral de aandacht
de minister stelt voor deze onderzoekingen
enz. kosteloos te doen plaats vinden.
Een eerste stap op den goeden weg.
Evenals sommige kleuren modekleuren
kunnen genoemd worden in den prui
kentijd gaf men zelfs de voorkeur aan
„couleur de puce" en in Hildebrand's tijd
aan de gele kleur, zooals die ons de
eendepoot te zien geeft zoo zijn er ook
modewoorden, die in een Hollandsch woor
denboek van een kwarteeuw geleden niet
zijn opgenomen. Denk 0. a. aan het woord
sport, dat schier op alle tongen is. Doet
ge aan sport of meer stellig, ge doet
toch wel aan sport, het zijn schier de
eerste vragen wanneer twee of meer jonge
lui met elkander kennis maken. Het is
inderdaad een eigenaardig verschijnsel,
dat in een tijd, waarin veel, zoo niet alles
verwaeht wordt van het intellect, zooveel
aan sport wordt gedaan, nog een tegen
wicht voor de gewoonlijk al te zwaar be
laden hersenen. Lichaam en geest hebben
eene evenredige opvoeding noodig. Reeds
Plato en Aristoteles spraken er van. En
waar nu in onze dagen zooveel geëischt
wordt van de hersenen, dat 0 zoo licht
de geest ten koste van het lichaam wordt
verrijkt, daar komt gezonde sport, want
hiervan kan alleen sprake zijn, het ge
broken evenwicht herstellen. De mat
en moe geworden geest wordt weer leven
dig en frisch en ziet zich weêr in staat
na gezonde beweging zijn taak te vol
voeren. Ook geven de sportliefhebbers
hoog op van de edele deugden, die de
sport aankweekt. Deugden voor 't geestes
leven, want, zoo heeft men wel gezegd,
de sport leert den beoefenaars .oprecht
heid en nederigheid, deelt wilskracht mee
en zelfvertrouwen.
Ook wordt gezonde sport als een probaat
middel beschouwd tegen neerslachtigheid
en pessimisme. Als zoodanig komt de
lichaamsbeweging vooral nu te pas, als
het ten minste waar is, wat de vrienden
van haar zeggen. Meermalen heeft men
door eene o. i. minder nauwgezette uit
legging van een bijbeltekst, het nut van
de lichamelijke oefening in twijfel getrok
ken, ja zelfs deze laatste geheel veroor
deeld. Langzamerhand heeft men bij re
visie van de gegevens, waarop de veroor
deeling rustte, dit harde vonnis weten te
verzachten, of is het geheel en al terug
genomen. Men begon toch ook in te zien,
dat de lichamelijke opvoeding reeds te lang
schromelijk was verwaarloosd ten koste
van den geest en men eindigde met den
wijsvinger vermanend op te heffen tegen
het misbruik, en de sport te laten pas-
seeren, omdat men de goede resultaten
van een verstandig gebruik niet kon loo
chenen. De zoogenaamde indringer was
bij slot van rekening zoo kwaad niet als
men eerst wel meende.
Weer is liet aantal voreenigingen opval
lend vermeerderd.
Het bestaand comité tot bestrijding van
woeker en pandjeshuizen heeft zich georga
niseerd tot eene vereeniging, die zich wil
laten roemen „Nederlandsche vereeniging
tot bestrijding van den woeker''. Een drie
ledig doel beoogt ze en tracht ze te bereiken
en wel voorlichting propaganda en crediet-
verleening aan de armen.
Reeds is besloten om zich tot de regee
ring te wenden met dringend verzoek om
spoedige vervulling der belofte in de
Troonrede gedaan in zake eene regeling
der banken van leening.
Als een bijzonder zeldzaam geval mag
zeker wel vermeld, dat in Hamburg een
onderwijzer ontslapen werd na lange jaren
dienst omdat zijne papieren vervalscht
waren. De man was algemeen geacht, doch
had nog nooit een examen gedaan.
Zulke toestanden zouden in Nederland
niet wel mogelijk wezen. Doch ook bij onze
naburen zal dit wel een unicum zijn. Wel
hebben we eens gelezen van een vreemden
predikant, die over de grenzen was ge
komen met gefingeerde papieren, wat de
classis, nu anderhalve eeuwgeleden, moeite
en verdriet genoeg veroorzaakte, doch dat
een onderwijzer zoo door de mazen van
rijkswetten kon ontsnappen, en zonder be
voegdheid onderwijs kon geven, een reeks
van jaren lang, zooals de bladen melden, is
voorzeker in do geschiedenis van het lager
onderwijs een alleenstaand geval en zal wel
lot de hooge uitzonderingen blijven be-
hooren.
Dat er overal in den lande christelijke
scholen verrijzen is ons een oorzaak van
blijdschap. De bijzondere school regel, de
openbare aanvulling is ook onze leuze.
En telkens, als we vernemen, dat er hier
of elders een school mei den Bijbel aan
besteed, gebouwd of in gebruik genomen
wordt, doet die mededeeling ons hart goed.
Hoe kleiner de mazen van het net worden,
hoe liever we het hebben. Ook in onze
provincie is er winst te boeken. Walche
ren heeft in dezen een goed voorbeeld
gegeven. Op het oogenblik zijn er de
scholen van Oostkapelle en Vrouwepolder
medegerekend 14 van de 19 burger
lijke gemeenten in het bezit van eene
chr. school. In 1863 een paar jaren na
de oprichting van de eerste christelijke
seholen in dit doel van Zeeland, telde
het chr. onderwijs in Walcheren een
groote 250 leerlingen, nu reeds ver over
de tweeduizend. Ook op het Zand (ge
meente (Koudekerke) zit men op het ge
bied van het christelijk onderwijs niet stil.
Het initiatief van schoolstichting is daar
uitgegaan van het wakker bestuur der Chr.
school te Koudekerke. Men begon saam
werking te zoeken met de Hervormde
broeders aldaar, maar zonder voldoend
resultaat. Van Hervormde en Gerefor
meerde zijde, elk afzonderlijk, is toen door
gewerkt, en weldra zal, naar we hopen, ook
het welbekende en dicht bevolkte gehucht
onder den rook van Middelburg, zijn chris
telijke seho(o)l(en) bezitten.
Zou dat gaan op het Zand een Chr.
school bouwen vroeg mij dezer dagen
een erkend voorstander van de scholen met
den Bijbel, met een lachend gezicht? Het
antwoord was natuurlijk spoedig gereed.
En iedere lezer van De Zeeuw verstaat
wel, dat men nog niet op het zand behoeft
te bouwen, om op het Zand te bouwen,
evenmin als degene, die op het mos zieli
vlijt, een vleier hoeft te wezen, zooals
Beets daarvan zong. Doch dit als tusschen
haakjes.
Moge de voortgezette schoolactie in onze
provincie wat deden ook Vlaanderen en
in den laatsten tijd Schouwen en Duiveland
hun best den kinderen onzes volks ten
goede komen, ue christelijke seholen, èn
door personeel èn door onderwijs, uit
munten, opdat zij meer en meer een plaats
verovere in de harten van allen, die een
degelijke, christelijke opvoeding op prijs
stellen en de kinderen aldaar gevormd
worden tot geschikte leden der maatschap
pij. Of het dan alles couleur de rose is
Ganschelijk niet. Ook hier zijn nog be
zwaren te overwinnen. Dooh daarover
later wel eens.
Naar we lazen is een van keizer Wil-
helm's lijfspreuken, dat men de mensehen
moet nemen zooals ze zijn. Eenpraelisch
woord voorzeker, dat op zijn pas gebruikt
en in beoefening gebracht, veel onaange
naams in het gemeenschappelijk samen
leven kan voorkomen. Toch achten wij
Kamphuysens verzuchting alleszins gepast,
die zoo gaarne alle mensohen vroed en
vroom zag. En in de eerste plaats het
woord van onzen Heiland«Gelijk gij
wilt, dat u de menschen doen zullen doet
gij hun dagelijks".
Dit is de les, die een schat van levens
wijsheid in zich bevat, en nimmer ver
oudert of uit den tijd raakt.
Naar mijn meening moeten gods
dienst en politiek niet worden ver
mengd, wanneer men onder gods
dienst verstaat kerkelijk leven, cultus
en al wat daarmede in verband staat.
Het verband tusschen politiek en
godsdienst ligt m.i. hierin, dat iemand,
die God wil dienen, zulks doet in alle
zaken, dus óók in zaken van Staat,
En wat men ook moge zeggen, de
vrijheid kan daardoor nimmer worden
bedreigd. Er is geen grondslag voor
de politiek, welke meer de beteekenis
der persoonlijkheid doet uitkomen en
die persoonlijkheid hooger eerbiedigt
dan in de christelijke religie.
TALMA.
Zuid-Bevelandsche Brieven.
I.
In De Zeeuw kwamen van tijd tot tijd
brieven voor, die op meer of minder ge
regelde tijden werden vervolgd. De dood
was oorzaak, dat het schrijven van brieven
uit Vlissingen werd gestaakt, maar wat
de reden was van het niet meer verschijnen
der Amsterdamsche brieven om de 14
dagen, bleef voor de lezers een geheim.
Met goedvinden van de redactie komt
nu (onvoorziene omstandigheden uitge
zonderd) elke week een Zuid-Bevelandsche
brief in ons dagblad. Of deze brieven ge
lezen zullen worden, valt van te voren
moeilijk te zeggen. De redactie staat verre
boven den briefschrijver en als zij merkt,
dat de brieven onnut plaats beslaan, zal
zij wel een klein briefje zenden b v. van
dezen inhoud: Briefschrijver! Wees zoo
goed uw tijd nuttiger te besteden. Red.
De Zeeuw. Nu kan het zyn, dat deze brie
ven wel worden gelezen, maar de lezers
op den inhoud aanmerking hebben. De
redactie weigert niet spoedig een inge
zonden stuk, maar niet ieder schryft graag
een stuk, dat in de krant komt. Welnu,
er is nog een andere weg en wel deze
men zende zijn briefje aan de redactie
en zette op den omslag of boven den
briefvoor den Zicid-Bevelandschen Brief-
schrijver en de redactie zal mij het schrijven
wel bezorgen.
Wat ik gaarne in De. Zeeuw schrijven
wil, kon ik er op een andere manier ook
wel in krijgen, maar ik verkies den brief
stijl om zijn onged wongeuheid.
Op geheel Zuid-Beveland ben ik bekend,
maar ik woon uit den aard der zaak maar
op één plaats en daarom wil ik gaarne
met allerlei plaatselijke toestanden en
nooden op de hoogte worden gehouden.
Het leven is zoo rijk en in een brief mag
men wel over vijf, zes verschillende zaken
schrijven, £r zal dus elke week stof te over
zijn.
