NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No, 299. 1906
Vijrdag 21 September
20e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
I
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
/0\(>I5S TttllUlS.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 October a.s. op
ons blad abonneeren ontvangen de
tot dien datum verschijnende num-
mers gratis.
De welbekende Engelsche volksprediker
Spurgeon heeft een zijner kleine geschrif
ten geopend met een lofzang op huis en
haard.
De woorden reeds klonken als muziek
in zijne ooren. Ze waren hem volgens zijn
zeggen nog liefelijker dan het luiden dei-
dorpsklok op den trouwdag van het jonge
paar en zonder tehuis zou de wereld hem
waarlijk niets meer geweest zijn dan een
groote gevangenis. Nu, de waarde van
een tehuis is niet licht te overschatten.
Het is de plaats der rust voor lichaam en
geest, eene toevlucht als de stormen des
levens om ons woeden en over ons hoofd
heengaan, eene plaats, waar men verzach
ting vindt in het lijden, troost in droefe
nis en deelneming bij vreugd. Jammer
inderdaad, dat er meer huizen en huisge
zinnen dan tehuizen worden gevonden.
Velen bezitten wijsheid en verstand, geld
en goed, bewonen een welingericht en
weelderig huis, maar missen bij dit alles
een waar tehuis. En de kinderen in zulke
families zijn meestal hiervan de dupen.
Zij ondervinden al het treurige van een
en ander. Maar men behoeft waarlijk
niet alleen onder de hoogere standen te
zoeken naar voorbeelden, het verschijnsel
is algemeen en vraagt niet naar rang en
stand. Wat toch is veelszins het familie
leven bij de arbeidersklasse? De vader
is uit dan aard der zaak bijna den ge-
heelen dag afwezig en vindt in de zorgen
des levens verontschuldigingnaar hij meent,
om zich na de zware dagtaak nog met
'zijn kroost in te laten. En de moeder,
die het aantrekkiDgspunt in de woning
behoort te zijn, is veelszins ook al ver
plicht, buitenshuis brood te gaan verdie
nen om de klimmende zorg te helpen ver
lichten.
Eilieve, wal komt er door den band van
den vertrouwelijken omgang tussehen ouders
en kinderen terecht In zulke gevallen
kan er van een eigenlijk familieleven aller
minst sprake wezen. De oorzaak is te
verklaren al is ze ook te bejammeren.
Maar dan bij de hoogere klassen der maat-
sohappij Zoo vroeg mogelijk men leeft
immers in de eeuw van het intellect
moeten de kinderen naar school, en die
school op hare beurt is eene macht, welke
zich meer en meer wil en zal doen gelden,
ook ten koste van het gezin. En den
overigen tijd van den dag, den tijd, dien
de kinderen over hebben van school en
huiswerk, tracht menige moeder de zorg
en de verantwoordelijkheid voor hare
kinderen over tedragen op „kinderjuffrouw"
of „gouvernante'', die bij al hare goede
zorgen en goede trouw, toch in den grond
der zaak, de familie vreemd blijft en
wellicht spoedig door een ander wordt
vervangen.
Meestal is „uithuizigheid'', inderdaad
een der maatschappelijke kwalen, schrik
barend toenemend maar altijd door, aan
ait verschijnsel niet vreemd.
V\ at al uitgaansavonden naar vergade
ring of lezing. Werd vroeger alleen de
vader des gezins, nu en dan genoopt of
verplicht eene vergadering bij te wonen,
jn?"i °°k son,s de moeder onder de
zedelijke verplichting dergelijke vergade
ringen en lezingen te bezoeken, als be-
hoorende tot den goeden toon. Men kan er
moeilijk wegblijven. Kan zij 't helpen, dat de
ieziDg gehouden wordt juist op een tijd, dat
e kinderen zoozeer de moederlijke zorg en
leiding behoeven en de vergadering begint
op het uur, zoo uitnemend geschikt, voor
fcich te wijden aan hare kinderen, die den
geheelen dag zijn toevertrouwd geweest
aan vreemden? Immers neen. Maar met
dat al midsen de kinderen gedurende een
paar uren de liefelijke moederzorg en het
vriendelijk moederoog, dat zij evenmin
kunnen ontberen als spijs en drank. En
zoo groeien velen op, vervreemd van hunne
ouders, zoekend hun genot veelal buitens
huis, bij vrienden of kennissen, zoo niet
bij vreemden.
Zullen deze toestanden, waar zij ook
gevonden worden, waarlijk verbeteren, dan
zal de uithuizigheid dienen te verminderen,
zoodat de ouderlijke woning voor de kin
deren is een eenvoudig, rustig en vriende
lijk tehuis, waar de ouders werkzaam
zijn in het belang eener goede, degelijke
opvoediög, de groote waarde en het gewicht
van dergelijke opvoeding inziende, waar
vooral de moeder verstaat, dat geen onder
wijs, geen omgang met anderen bij hare
kinderen kan vervangen den goeden in
vloed, welke zij als moeder uitoefent op
hare kinderen, als middelpunt van een zon
nig en rustig tehuis.
20 September 1906.
Het derde artikel in De Openbare School
heeft tot opschriftVoor onze arme kinderen
eo wekt de Zuid-Bevelanders op om de
pogingen te steunen om ook arme kinderen
van bosch- en zeelucht te doen genieten.
We kunnen niet anders dan deze liefde
tot onze arme, misdeelde kinderen loven.
We zijn mei het werk van het centraal
genootschap niet genoeg op de hoogte om
ook te kunnen meedeelen of ook gedacht
wordt aan de dagelijksche geestelijke be
hoeften der kinderen.
Later komen we daarom waarschijnlijk
op deze zaak terug.
De inwoners van Goes kunnen tevreden
zijn. Op de begrooting van Binnenlandsche
Zaken is eene som uitgetrokken voor eene
aanvankelijke restauratie van de groote
Magdalenakerk, na het slot Oostende on
getwijfeld het oudste gebouw in Goes.
Smallegange getuigt er van in zijn bekende
Cronyk, „dat deergelijke kerk, nochte van
gróótte, nochte van doorluchtigheit, in
Zeeland nauwelijks te zien is." Ze dag-
teekent reeds van 1423, uit den tijd dus,
dat men na de kunst van bouwen ook die
van het boekdrukken begon te beoefenen.
Ook deze statige kerk is een product van
den geest des tijds, die de kerken als
plaatsen van godsvereering beschouwde en
ze daarom door stoutheid van architectuur
en overlading van pracht en weelde liet
uitmunten.
Het voorgeslacht heeft ze ons overgedaan
en o. i. behoort het nageslacht die erfenis
der vaderen, indien eenigszins mogelijk^
in goeden staat te bewaren.
Er zullen echter heel wat jaren voorbij
gaan, voordat ook deze kerk als behoorlijk
gerestaureerd, prijken zal in hare vroegere
schoonheid. Eigenlijk gezegd is dit «iet
mogelijk. Wat is er al veranderd en ver-
gaaD, sinds die grootsche stichting door
den vicaris Matthias aan Maria Magdalena
werd gewijd. Wat een omkeeringen sinds
binnen hare muren, niet het minst door
brand. Haar oorspronkelijke toren werd
niet herbouwd, de beschilderde glazen zijn
alle verdwenen.
Maar dit neemt niet weg, dat al is het
ideaal ook hier niet bereikbaar, het streven
daartoe niet achterwege mag blijveD.
Er is zooveel reeds in onze provincie
wat aan vroegere grootheid herinnerd,
achteruitgegaan of verdwenen.
En nu mogen we denken over een
monumentaal gebouw als deze kerk zoo
men wil reien voelen niets voor de
kunst zelfs de schouders ophalen over
het doel en streven onzer voorvaderen,
in dezen, en den toenmaligen tijdgeest
in zijne verkwisting laken, men heeft
slechts te kiezen tusschen behoorlijke,
voldoende restauratie, natuurlijk in ter
mijnen, of wel het grootsche kerk
gebouw, waar het stof van zoovele be
roemde en verdienstelijke mannen, meest
GoesenareD, rust, over te laten aan groole-
ren achteruitgang en verval.
Dit laatste zal nu uitgesloten zijn, nu
de Staat, mogen ook velen beweren, flat
kunst geen regeeringszaak is, het parti
culier initiatief zal steunen, en de groote
of Maria Magdalena kerk te Goes een
waardige plaats hoopt te verzekeren onder
haar zusterental in ons niet met schoon
heid overladen gewest.
Moedgevend"
Wij lezen in Land en Volk, volbloed
regeerings-orgaan
De oppositie heeft zich in het eerste jaar
van deze wetgevende periode binnen het
Parlement van een betere zijde leeren kennen
dan daarbuiten. Dat stemt moedgevend voor
het tweede jaar waarin het in elk geval
aan arbeid niet zal ontbreken.
Van dit getuigenis dient acte genomen.
Aan de oppositie in de Tweede Kamer
heeft het dus niet gelegen, dat er weinig
is uitgevoerd.
Zij trad zoo gematigd op, dat zelfs Land
en Volk een pluimpje voor haar over heeft
en haar houding het blad moedgevend
stemt voor dit tweede jaar.
Wanneer aan die houding nu maar
beantwoordt de werkzaamheid van het
kabinet.
Omtrent deze laatste was het afgeloopen
jaar nu juist niet moedgevend
f Centrum).
Op het dezer dagen te Haarlem gehou
den congres voor openbare gezondheids
regeling werden op eene vraag naar de
gewenschte maatregelen tot afdoende be
strijding van kwakzalverij als zoodanig
genoemd, behalve wijziging en aanvulling
der bestaande wetsbepalingen en de hand
having van dezelve, ook eene regeling,
waarbij de medicus staatsambtenaar wordt
en de verkoop in het klein van genees
middelen uitsluitend in staats-apotbeken,
alzoo van staatswege geschiedt. Voorts
ook beperking van den verkoop ook door
bevoegden van saamgestelde, niet naar
eenig ofïicieel voorschrift bereide genees
middelen (specialite's) en geheimmiddelen,
door verplichte voorafgaande keuring van
staatswege.
Meer dan een spreker betreurde het
dat de pers nog zoo menigmaal de kwak
zalversmiddelen aanbeveelt in hare adver
tentiekolommen, maar dr. Bruinsma, geen
leek op het gebied der kwakzalverij, n.l.
om ze te bestrijden, constateerde toch ook,
dat de couranten vaak artikelen bevatten
tegen de kwakzalverij. Er is verbetering
te bespeuren. Eu sinds de Vereeniging
tegen de kwakzalverij is opgericht, zijn
de oogen van honderden en duizenden
opengegaan voor de nadeelen dei kwak
zalverij.
Intussehen vinden wij den raad voor
treffelijk door een der congresleden, dr.
Haakma Tresling, aan de hand gedaan,
dat de medici, waar ze nog zoo weinig
weten omtrent vele zaken, zich op geen
te hoog standpunt moeten plaatsen, tegen
over de zoogenaamde charlatans. Vele
medicamenten en geneeswijzen (waterkuur
en massage), zijn volgens dezen medicus
door het volk, door de leeken gevonden.
GEMEENTERAAD.
Middelburg. Woensdag 19 September.
Voorzitter jhr. mr. L. Schorer. Tegen
woordig 15 leden. Afwezig de heeren Den
Bouwmeester en Van Dunné, wegens uit-
stedigheid.
De notulen worden goedgekeurd.
Ingekomen stukken
Van A. Mol, bode bij de plaatselijke
belastingen, waarin hij vraagt om eene
belooning voor schrijfwerk dat hij sinds
1902 voor deze belasting doet. Sedert dien
tijd moet hij niet alleen de biljetten bezor
gen, maar ook schrijven tot een getal van
plus minus 3300 a 3400.
De commissie voor het weduwen- en
weezenfonds van gemeente-ambtenaren en
bedienden bericht den raad dat zij op zijn
verzoek van 25 April j.l. om overlegging
van het rapport van dr, Poort niet ingaat,
aangezien dit rapport niet aan den raad,
maar aan de commissie is gezonden.
Bij dit stuk vraagt de heer Fruin of het
stuk niet aan de leden van den raad is over
gelegd, wat de voorzitter ontkennend be
antwoordt.
De heer Schorer meent dat alle leden v. d.
raad het stuk hebben kunnen inzien. Het
heeft ter visie gelegen voor de leden, dus
alle leden hebben het kunnen zien.
Van den heer v. d. Bel is een verzoek
ingekomen om verhooging zijner jaarwedde
als gymnastiekleeraar, daar mej. Beugel
toch f400 'sjaars geniet, en hij van oor
deel is dat ook hij voor eene verhooging in
aanmerking mag komen.
Van v. d. Heil is een verzoek ingekomen
om aansluiting aan de duinwaterleiding
voor gebouwen aan Klein Vlaanderen.
Wordt gesteld in banden van B. en W.
om advies.
Met de inlichtingen welke B. en W.
geven omtrent de leeraren aan de Burger
avondschool die geen bevoegdheid hebben,
waarom cle heer De Veer had gevraagd in de
laatste zitting, neemt deze thans genoegen.
Benoemd worden tot leden van het stem
bureau voor de verkiezing van een lid der
Kamer van Koophandel en Fabrieken de
'heeren W. J. Sprenger en H. P. den Bouw
meester, en tot plaatsvervangende leden, de
overige leden van den raad.
Herstemming over de ontworpen art.
54bis der politieverordening, waarover in
de vorige vergadering de stemmen hebben
gestaakt.
Voortzetting van de behandeling der
aangehouden bepalingen en van het voor
stel van de commissie voor de strafverorde
ning omtrent het voorstel van den heer
Ermerins. Aangenomen met 10 stemmen.
Tegen de heeren Schorer, v. d. Ree, Spren
ger, Ermerins en Tak.
De heer Ermerins licht nog zijn voorstel
toe omtrent het snel rijden der motoren.
Hij gelooft dat de Motorwet voldoende is
uiteengezet. Door de Motorwet is men ge
dwongen de snelheid te beperken. Hij ge
looft dat men met aanneming van zijn
voorstel niet zooveel borden noodig zal
hebben, waarom hij zijn voorstel handhaaft.
De heer Schorer heeft aanvankelijk veel
voor het voorstel-Ermerins gevoeld, hij
deelt het bezwaar der commissie niet, ook
het argument dat art. 15 der Motorwet
reeds voldoende is voor eene vervolging.
Hij gelooft ook dat er door het voorstel van
den heer Ermerins veel kan worden voor
komen. Evenwel is hij wel voor een deel
voor het advies der commissiede heer
Ermerins heeft maar een zeker deel der
stad genoemd, en de commissie is terecht
van oordeel, dat dan vele wegen voor door
gaand verkeer moeten worden voorzien van
waarschuwings-borden, en daarop zal zijn
stem afhangen, tenzij dat zijne meening
voor een betere wordt vervangen.
De heer Ermerins gelooft, dat, waar onze
stad omringd is door de Singels, de eenige
uitweg als 't ware is over den Blauwendijk
om iu de stad te komen, dus daar alleen
diende dan een bord te staan.
De heer De Veer gelooft dat de heer
Ermerins zich vergist met de Motorwet.
Hij'meent dat deze wet alle uitgangen'der
stad bedoelt. Hij meent dat wanneer dit
voorstel wordt aangenomen, de minister
al spoedig zal adviseeren tot wijziging van
deze verordening. Neemt men het voorstel
aan, dan moest de gemeente wel een fabriek
hebben voor 't maken van borden. Daarom
zal hij tegen het voorstel stemmen. Men is
thans het meest beveiligd met de Motorwet.
De heer Gratama i° voor het voorstel van
den heer Ermerins, dit is in 't belang der
gemeente.
Het voorstel wordt in stemming gebracht
en verworpen met 11 tegen 4 stemmen,
die van dhr. Ermerins, Gratama, Heijse en
Verhage.
Herstemming over het voorstel tot het
bepalen van straffen in de ontworpen
verordening op de heffing van eene be
lasting naar het geschatte inkomen, waar
over de stemmen hebben gestaakt Het
voorstel wordt verworpen met 10 tegrn
5 stemmen, die der heeren v, d. Hant,
De Veer, Heijse, Boogaert en Verhage.
In verband hiermede stellen B. en W. voor
dit thans terug te zenden naar hun college.
Aangenomen.
Voorstel van B. en W. tot het vaststellen
van verordeningen op de heffing en in
vordering van Marktgeld. De oommissie
van Financiën vereenigt zich met dit voor
stel. Dit wordt aangenomen.
Ie supp. kohier van de belasting naar
het gesohatte inkomen over 1906 en
le supp. kohier van de belasting op de
honden over 1906 worden zonder stemming
vastgesteld.
BegrootiDg Burgerlijk Armbestuur wordt
vastgesteld in ontvang en uitgaaf voor
1907 op f 42891,91'/2. Aangenomen zonder
stemming.
Voorstel van de commissie voor de
strafverordeningen op het verzoek van J.
Hubrechtse e. d. om veiligheidsmaatregelen
voor te schrijven aan de stoomtram „Wal
cheren" op den Kanaaldijk. De commissie
stelt voor afwijkend te beschikken, wordt
aangenomen zonder stemming.
Aangehouden voorstellen betreffende
het verleenen van subsidie aan de vereeni
ging „Zeeland'' en de vereeniging „tot
steun" voor de opvoeding van verwaarloos
den. B. en W. stellen voor aan eerstge
noemde eene steun te verleenen van f 50
en op het ver oek van laatstgenoemde
afwijzend te beschikken.
De heer Fruin stelt voor dit voorstel en
wel van het toestaan van f50 te geven aan
de vereeniging „Zeeland" aan te houden
totdat de gemeentebegrooting aan de orde
is, dit wenseht ook de commissie van
Financiën, omdat dan dit artikel goed onder
de oogen kan worden gezien. Hiertegen
bestaat bij den raad geen bezwaar.
De heer v. Teylingen zegt dat uitstel geen
reden zal zijn om het doorgangshuis niet
te openen.
Antwoord van de commissie van toe
zicht op het Middelbaar Onderwijs op de
door den Raad gedane vragen betreffende
den toestand van de Burgeravondschool'
en verdere behandeling van het voorstel
van B. en W. betreffende aanvraag om
subsidie enz. voor te bouwen Ambacht
school. De commissie bericht dat de B.
A. S niet zoo slecht is als wordt beweerd,
dat van lekken enz. bij den gemeente
bouwmeester niets is bekend, uitgezonderd
2 keer in al den tijd dat hij weet en dat
door het wegbreken der muur de school
een heele verbetering zou ondergaan en
van afkeuren geen sprake kan zijn.
De heer Tak vraagt of bij 't dagelijksch
bestuur iets bekend is of het Rijk een
terrein heeft bestemd voor dit gebouw.
De voorzitter antwoordt ontkennend.
Van de heeren De Veer, Verhage en De
Rijcke is een voorstel ingekomen om de
aanvragen van de Ambachtschool uit te
stellen. Het voorstel wordt door den heer
De Veer nader toegelicht, van de eene
zijde wordt de burgeravondschool goed
gekeurd en van de andere zijde afgekeurd
wanneer wij krijgen subsidie van het Rijk
en Provincie, dan zal de gemeente niet
meer moeten betalen dan f 1500, daD is
het beter om te zeggen tot het bestuur
der Ambachtschool nu krijgt ge subsidie
wanneer wij krijgen van de provincie
f 3500. Aannemend dat wij krijgen f 2500,
dan behoeven wij maar by te dragen f 1500.
De heer Tak wijst er op dat de gemeente
toch eene leening zou moeten aangaan,
en de commissie gelooft dat de Ambacht
school dit zelf beter kan doen. Wordt ef
iugorraan °P Let denkkeeld van den heer
De Veer, dan geeft bij slot van rekening de
gemeente meer.
De heer De Veer zegt, als de gemeente
de leening sluit, bij slot van rekening zij dit
terug krijgt van de Ambachtsschool en
om deze kwestie op te lossen is aanhou
ding gewenscht.
De heer Tak zegt dat de commissie
alleen wil geen leening maar alleen eene
subsidie van f1500.
