Bouwlauil,
No. 295. 1906.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
er te bekomen
Maandag 17 September
20e Jaargang.
HISTORISCH
D TE KOOP
i Mermraleis,
CHRISTELIJK-
IEL h vso -
LOOP
wagentje,
tikar op veeren
tarren op veeren,
LOOP
ÏÖÖP
ïöof
Schaapskooi,
iOOP
ÏÖÖP
la-Mutsaards
riSSER Gz.
Oostkapelle.
te Knecht
Ie Bakkersknecht
Lnecht
Huishoudster
ienstbode
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J
r.
DE JONGE-VERWEST, te Goes
P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRiJS DER ADVERTENTIËN
Tegenslag en Ideaal.
a Vi°°r jde toekoinst ook van den
.andersdenkenden medeburger bezield.
MMLIM1WBW I IIimp
n een te Meliskèrke,
126 en 429, te zamen
Aren.
rden ingewacht vóór
en kantore van den
N NIM WEGEN te
ieden staat,
EER, Wagenmaker,
VERLARE, Com-
regen.
een Kippen hok
nrdladder, bij J.
issingsche weg,
Middelburg.
leer Abtskerke
PS bij de rekening,
Flingr Merrie-
jarige Stier
oop
AN, te Biggekerke.
keur uit twee, pas
[oe, rek. 28 Sept.,
E, Koudekerks
ravenpolder.
Jetober
lken kan, bij A. DE
weg.
ovember
3d. H. DE JONGE,
ber of eerdor
rersknech t
l, bij W. SMALLE-
October
udkneclit
3d. DE KLERK,
October
IELSMAN, Souburg.
October
BRIELSMAN, Fort
i s s i n g e n.
ar zonder kinderen
t. of 1 Nov., wegens
Huishoudster»
3n de 80 jaren.
J. DE LA VIENNE,
te Oudeland e.
October
MEÏ!>
gevraagd, door ziekte
middelbaren leeftijd,
Nü. Adres: P. A.
Glacisstraat O 476,
ir a.s. vraagt Mevrouw
ÏEKE, Voorstad, Goes,
n f 90 loon en f 26
bn^e-Verwest
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
e-
UITGAVE DER FIRMA
SN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 October a.s. op
ons blad abonneeren ontvangen de
tot dien datum verschijnende num
mers gratis.
Er is geen grooter teleurstelling denk
baar, dan die het liberalisme als wereld
verschijnsel in de vorige eeuw aan de volken
heeft gebaard.
Het heeft op alle punten zijne beloften
verloochend en is op ieder terrein falikant
uitgekomen.
Hierover zijn zelfs alle vrijzinnige oeco-
nomen en staatkundigen in alle landen, de
vrijzinnigen van den nieuwen tijd, het eens.
Ook in ons land.
"Wij behoeven u slechts de Damen van
Quack en Allard Pierson, van Cort van der
Linden en Holwerda, van Treub zelfs en
wijlen Kerdijk te noemen, en gij herinnert
n de citaten uit hunne geschriften al, die
wij u reeds meermalen voorhielden, en
waaruit de reactie tegen het oud-liberale
anti-vrijheids-systeem u tegenklinkt.
Het liberalisme heeft bij zijn opkomst
gouden bergen beloofd. De Fransche revo
lutie had alles te veel overdreven. Het
bestond niet in al dat moorden en onteige
nen. Dat „al te" was slecht. Het was over
dreven, en overdrijving had ook harerzijds
geschaad. Maar de liberale partij zou hare
beginselen gematigd toepassen.
Dan zou men eens een goede toekomst te
gemoet gaan
De Kerk zou enkel liefde en verdraag
zaamheid prediken
Vrijzinnig en rechtzinnig zouden eens
gezind samenwonen, vredig en vreedzaam
onder één dak dat was de ware broeder
min
De School zou alle kinderen des volks op
voeden naar één model. Zoo zou men een
geslacht zien groot worden, dat zich baden
zou in het genot der broederschap.
Wel zou de Bijbel, gelijk onder de wet
van 1806, niet meer op de schooi gebruikt
worden. Maar de neutraliteit zou de kinde
ren van Joden en Christenen, van den Bijbel
vervreemd, opvoeden tot menschen die aan
elkander hingen van broederliefde.
De Staat zou, door de edelsten en besten
bestuurd, allen gelijkelijk erkennen en be
schermen.
Gelijkheid van alle burgers voor de wet,
was de schoone levensleus van Thorbecke,
die, in theorie althans, de leus van alle
liberalen zou zijn.
Wel zou 'ttegeDdeel wel spoedig, en
telkens weer, blijkenmaar dat zou dan ook
niet gevolg van de theorie zijD, maar van de
dwaasheid om deze in practijk te brengen.
Het zou er mee gaan als met den nieuwen
stoei, waarvan de poot brak toen men er op
ging zitten, hetgeen den leverancier van
den stoel op uw klacht over de broosheid
van dit meubelstuk deed verklaren, dat gij
uw recht om te klagen verbeurd had, dewijl
de stoel zeer zeker goed gebleven zou z}jn,
indien gij er maar niet op waart gaan zitten.
Zoo is ook het liberalisme in den Staat
by 't gebruik tegengevallen.
Bij benoemingen bleken de bekwamen
altijd aan één bant te staan. Professoren,
ambtenaren, burgemeesters, notarissen
bleken bijna allen vrijzinnig, terwijl men
toch alleen maar naar de besten gezochthad.
En de vrije school 1 Zij mocht bloeien zoo
hard zij wilde, mits maar uit haar eigen
middelen, nadat haar voorstanders eerst
hunne belastingpenningen voor 't onder-
houd der staatsschool hadden gestort
En de maatschappij, door geen andere
wetten dan die der vrije mededinging
geregeerd, zou een idealen geluksstaat
voor allen doen aanbreken.
Zoo ongeveer hebben de beloften van het
liberalisme geluid. Doch gelijk wij zeiden,
aat is op zoo goed als niets uitgeloopen.
nDu 'a8 niet aan de liberale menschen 1
Dezen toch waren met de heiligste ge-
Slag voor slag toonden zij duidelijk dat
zij uit volle overtuiging meenden langs den
hun voorgeschreven weg het goede voor
land en volk te zoeken.
Aan hen lag 't gewisselijk niet dat de
staatkundige en sociale heilzon niet wilde
dagen.
Maar de fout zat in het stelsel. Het libe
ralisme als wereld-systeem deugde niet.
En zoo heeft 't ook in ons land het moeten
afleggen, ten spijt van zijne groote mannen
die het schraagden en met hun leven ver
dedigden.
Heerschappij van een bepaalde klasse,
onderdrukking van andersdenkenden, ach
teruitzetting van wie in het koor niet
medezongen, zelfzucht, onderdrukking der
minderheden, achteruitgang, dat waren de
vruchten van dien boom; dat waren de
gebreken van dat stelsel.
En in plaats van de algemeene tevre
denheid, kwam de ontevredenheid, de on
rustigheid, de teleurstelling, de vertwijfe
ling Tot, ten laatste, bij het failleeren
van dit systeem, de naneef, schoon wan
delend in ditzelfde spoor, kortweg komt
toegeven, dat wij in de 20e eeuw nog even
ver zjjn als toen de 19e eeuw haren loop
begon.
Ook toen malaise, ontevredenheid, zoeken
naar iets beters, jagen naar nieuwe toe
standen op staatkundig en maatschappelijk
terrein.
Toen de derde, nu de vierde stand.
Toen de burger, nu het volk.
Toen een strijd vooral om staatkundige,
nu in de eerste plaats om maatschappe
lijke gelijkheid.
De overeenkomst is groot genoeg om
er de aandacht op te vestigen. Maar er
is ook een punt van verschil.
Er was toen geloof aan een ideaal.
Iedereen achtte het mogelijk, dat er een
betere toestand intrad.
Maar, helaas, de ervaring van gansch
de vorige eeuw heeft dat geloof geschokt,
ondermijnd, gedood. Er is ongeloof, wan
hoop voor in de plaats gekomen. Het op
timisme der 19e eeuw heeft voor 't pessi
misme der 20e eeuw plaats gemaakt.
Energie en wilskracht zijn vervangen
door slapheid en mistrouwen. Velen malen
niet meer om deze maatschappij, die toch
ten verderve spoedt, en op wier puin-
hoopen de nieuwe maatschappij wacht,
om er zich op te vestigen.
In die omstandigheden is het voor de
partijen gewenscht dat zij den moed niet
verliezen. En inzonderheid heeft de anti
revolutionaire partij een roeping te ver
vullen.
Gelijk Mozes de gewonden en sterven
den wist op te beuren met de verwij
zing naar de koperen slang, zoo heeft de
antirevolutionaire partij het allen moede-
loozen toe te roepen dat zij heeft een
bereikbaar ideaaldat in haar isolement
ligt hare kracht; dat in Gods Woord,
hetwelk zij belijdt, de lijnen getrokken
zyn, langs welke de natie zich heeft te
bewegen om een schoone toekomst tegen
te gaan.
Niet behoudend, maar vooruitstrevend
dat is de leus waaronder zij heeft op te
trekken.
Elders rust 1 is 't woord des geloofs dat
haar wenkt om te volharden in 't streven
naar 't goede voor gansch hat volk.
Voortvaren tot de volmaaktheid, is de
ernstige roeptstem die haar lokt om ook
op staatkundig terrein niet te rusten voor
zij zich thuis gevoelt in de belijdenis der
Christelijke historische beginselen, en de
toepassing daarvan bepleit en bevordert,
ook door haar getuigènis bij de stembus,
en in den strijd om de Christelijke volks
school.
Straks komt het vrijzinnige kabinet
met zijn plannen voor de toekomst. Komt
de vertegenwoordiging met haar critiek
op de daden der regeering. Komen de
partijen met haar lof en blaam als ver
tolkers van de tevredenheid over 't geen
tot stand kwam, en van de teleurstelling
over wat wierd nagelaten.
Bedenken ook wij bij en onder dit alles,
dat alle menschenwerk is onvolmaakt, en
dat wij de betere tijden niet verwachten
in de eerste plaats van wetten en wets
wijzigingen, maar van het doen van ge
rechtigheid, wijl gerechtigheid een volk
verhoogten de godzaligheid de beloften
heeft, ook des tegenwoordigeu levens
15 September 1906.
Eenigen tijd geleden schreef dr. de Lind
van Wijngaarden te Utrecht in het Gere
formeerd Weekblad de volgende Waar
schuwing In 't kerkelijk weekblad voor
■de Gereformeerde Kerk in Utrecht, komt
eene waarschuwing voor van de hand van
ds. Fernhout tegen een colporteur, een zoo-
genaamden bekeerden Israëliet, die met
peperdure werken de huizen van vele een
voud) gen afgaat en ze daar aan den man
zoekt te brengen. Tot die werken beknoren
o.a. „Nederland en Oranje, in Beeld en
Schrift" en de „Psalmen Davids". Op zich
zelf is het aanprijzen der boeken niet af te
keuren. Alleen maar de wijze waarop het
geschiedt, laten wij ter beoordeeling van
den lezer. De „bekeerde" Israëliet begint
met de leidingen Gods te vertellen. Hij
vindt dan een aandachtig gehoor. Dan
volgt de aanbeveling van de Psalmen van
Spurgeon, en door het een en ander be
wogen gaat dan een eenvoudige zich, die
enkele guldens, al is het moeielijk, missen
kan, er toe over zoo'n deel te koopen, en zet
daartoe een handteekening onder hetgeen
haar ter teekeningwordtaangeboden. Maar,
o wee, bij nader inzien bemerkt men, dat
men zich door de handteekening verbonden
heeft, om meerdere deelen te nemen en dat
men dus maar niet voor 5 of 6 gulden maar
voor 25 of 30 heeft gekocht En dat men er
zoo maar niet af kan, blijkt uit hetgeen
de uitgever, waarvoor deze „bekeerde"
Israëliet werkt, dan onmiddellijk doet. Hij
zendt een gedrukte kennisgeving, dat hij
nota van de handteekening neemt, en zet
er het volgende postscriptum bij
N.B. Uwe inteekening heb ik heden met
mijn reiziger afgerekend en afgesloten, en
betaalde hem daarvoor hoog salaris en ver
dere onkosten, aan het reizen verbonden.
Het spreekt dus van zelf, dat ge door uwe
handteekening u verbonden en verplicht
hebt om dit prachtwerk in zijn geheel te
ontvangen, en wel volgens prospectus en
de door u geteekende voorwaarden van
inteekening. Ge teekendet in om per onge
veer zes maanden een deel te ontvangen,
dat ik mijnerzijds verplicht ben u te leveren.
Om dit een en ander kan ik in geen geval
iemand van zijne handteekening ontslaan.
Ziedaar dus de uitgever, Los, Gelder-
sche Kade 91 te Amsterdam.
Maar nu moeten onze lezers eens verder
hooren. Een van mijn kennissen, ook een
zeer eenvoudig meisje, ging het zooals ik u
boven beschreefzij kocht, maar ontdekte
daarna dat zij zich verbonden had tot een
geheel werk. Daar zij ook al door noeste
inspanning haar brood verdient, schrikte
zij geweldig, en zond het werk aan den uit
gever terug. Toen ontving zij van den man
het volgend schrijven
Amsterdam, 1 Augustus 1906.
Mejuffrouw 1
Met verwondering heb ik het late deel
van de „Psalmen Davids" door C. H. Spur
geon van u terug ontvangen, benevens het
daarin liggend briefje. Ik moet u al terstond
zeggen, dat ik in geen geval met deze uwe
handeling genoegen kan en mag nemen, dat
u dan ook wel met mij eens zal zijn als ik u
verzeker, dat ook uwe hand- en inteekening
aan hooge provisie en verdere onkosten,
aan 't reizen verbonden, mjj pl. m. tien
gulden heeft gekost, want mijn reiziger
werkt niet voor niets voor mij. Des Zater
dags van iedere week roken ik de intee-
keningen met hem af, en is dit eenmaal
geschied, dan kan ik daarvan later niets
meer terug krijgen.
Dit is dan ook de reden, waarom ik
ieder, die zich eerst door zijn of haar
handteekening vrijwillig verplichtte om
het werk te ontvangen en later tracht te
weigeren, in handen moet geven van mijn
deurwaarder ter vervolging en dagvaar
ding, waarvan dan het gevolg is, dat
men, alleen op de verkenning der hand
teekening, die niet te ontkennen valt,
door den rechter veroordeeld wordt, om
het geheele werk te ontvangen en te be
talen niet alleen, maar ook om al de
proceskosten te voldoen, die gewoonlijk
ongeveer f25,zijn. Ik weet zulks bij
ervaring en ik verloor het niet in rechten,
en dat is ook billijk en recht, want die
niet wilde behoefde niet in te teekenen,
ook zelfs niet op aandringen en aanhouden
van mijn reiziger, die een brave en ge-
loovige man is. Ook de wet ziet het zoo
in, en vandaar steeds de uitspraak in
mijn voordeel. Ik doe geen zaken om
schade te leiden, maar om iets te verdienen,
zoodat ik geen anderen weg, dan den
zooeven genoemden kan en mag inslaan,
ingeval iemand wil weigeren aan zijn
verplichting te voldoen, hetgeen echter
iemand vrij staat, en het gerust kan doen,
hoewel het niet in zijn belang is.
Indien het werk u te duur is, als u per
ongeveer 6 maanden een deel ontvangt,
dan wil ik u daarin wel tegemoet komen,
en u al de 5 deelen in eens tegelijk zenden
voor f25 en als u dat soms wil, dan sla
ik u toe, dat bedrag in tweeën of in driëen
te betalen, als u mij dan maar op bijgaande
kaart even wil opgeven de tijden, wanneer
't u 't beste schikt. U heeft dan f3,75 voor
deel en bovendien u bezit dit stichtelijk
werk, dat een ware zielenschat is en reeds
voor menigeen een trouwe en veilige gids
voor dit en het volgend leven. Het werk
behoudt altijd zijne waarde en veroudert
niet. Ik zend u hierbij een prospectus,
precies als die welke door u is geteekend.
De door u geteekende kan ik natuurlijk
niet uit handen geven. Over een paar
dagen heb ik gaarne uw antwoord of u
het werk wil ontvangen of niet, dan kan
ik daarnaar handelen en mijn maatregelen
nemen.
Met achting, teeken ik
Uw dw.
(Leidsehe Kade 95) w.g. D. LOS.
Nu verdere commentaar is overbodig. De
man heeft het altijd gewonnen, dus
er schijnen er nog al te zijn, die op dezelfde
wijze als dit meisje zich leelijk vergist
hebben. Daarom is een waarschuwing voor
eenvoudigen zeer noodig. Wil iemand die
dure werken koopen, hij doe het, als hij
wil, maar hij moet dan ook dadelijk weten
de geheele prijshij moet weten, dat de
uitgever Los er een deurwaarder op na
houdt, om hem te dwingen, als hij al de
werken niet ontvangen kan en wil, hij
moet weten, dat de brave en geloovjge
Israëliet niets van de f10 provisie wil
afstaan (volgens dien brief) en heeft hij
dan voor die werkeD, die door zoovelen
met tranen en zuchten ontvangen worden
nog zijn f25 of f30 over, hij ga zijn gang.
Hel is wenschelijk, dat aan deze dingen
zooveel mogelijk ruchtbaarheid gegeven
worden.
Deze zoogenaamde //bekeerde" //Israëliet"
vertoeft thans in Zeeland j dezer dagen
heeft hij onder tranen en met vrome woor
den reeds verscheidenen op Walcheren
tot slachtoffer gemaakt van zijn sluwheid.
Men zij dus op zijn heede 1
De stijging van de opbrengst der Rijks-
geldmiddelen houdt aan.
Ruim 12 miljoen toch werd in Augustus
ontvangen tegen 11,2 miljoen in Augustus
'05. Dat is 8 ton meer, waaronder 4 ton van
de successierechten en 3 ton van de be
drijfsbelasting.
De eerste 8 maanden van 1906 leverden
o.a. meer op: de grondbelasting f34,000;
de personeele belasting f375,000; de be
drijfsbelasting f 746,000 de vermogens
belasting f 190,000de invoerrechten
f 573,000 de suikeraccijns f 1,221,000
die op den wijn f 49,000gedistilleerd
f476,000; de zoutaccijjns f32,000; bier
en azijn f 28000 het geslacht f 302,000
de belasting op gouden en zilveren werken
f25,000; de zegelrechten f168,000; de
registratierechten f322,000; de hypotheek
rechten f 32,000 de domeinen f 30,000
de posterijen f322,000; de rijkstelegraaf
f 185,000; de jacht- en vischacten f4000
en de loodsgelden f 172,000.
Minder werd in dat tijdperk slechts ont
vangen op mijnrechten, successie en staats
loterij.
Vier en driekwart miljoen is er nu al
meer.
Het is te begrijpen dat grappenmakers
al gevraagd hebben of dit overschot den
arbeiderspensioenen, dan wel onze vloot-
verbelering, onzen bruinen broeders in de
Oost dan wel de stelling Amsterdam zal
ten goede komen.
Dat zal de Troonrede Dinsdag misschien
wel uitmaken.
De (Groene) Amsterdammer had deze
week een uitnemende, ons zeer sympa
thieke plaat, waarin Braakensiek de ge
voelens van miljoenen omtrent den oorlog
met Transvaal zoo juist weet te vertolken.
Het is naar aanleiding van een opmer
king door den Engelschen eersten-minister
Campbell Bannermau in een vraaggesprek
gemaakt. Op de teekeniDg staat genoemde
(liberale) eerste-miDister en zegt tot „Brit-
tannia" (de Britsehe Maagd)„Mevrouw,
die oorlog was lichtzinnig en misdadig".
Op den achtergrond staat de schim van
Paul Kruger, die de hand legt op den
schouder van Chamberlain en zegt: „Hoort
ge het nu
Het Vaderland (Unie-liberaal) blijkbaar
met instemming door de (vrijzinnig-demo
cratische) Middelburgsche Courant geci teerd
schrijft naar aanleiding van de ook door
ons aangehaalde artikelen van De Rotter
dammer in 't belang der opheffing van een
der universiteiten het volgende
Dat de Gioningsche academie-brand het
vraagstuk, of wij niet een onzer universiteiten
zonder schade zouden kunnen missen, weder
op het tapijt heeft gebracht, is begrijpelijk,
maar meer ook niet. Want, wèt beschouwd,
bestaat tot het stellen van die vraag thans niet
meer reden dan vóór de ramp van 3o Augustus.
Het lijkt wel of het verterend vuur heel de
Groningsche Universiteit, leeraren, leerlingen
en leermiddelen te zamen, van de aarde heeft
weggevaagd en men na deze tabula rasa voor
de vraag is gesteld zullen wij dat alles weer
opnieuw in het leven roepen
Wie wat nuchterder de zaak beschouwt, weet
echter, dat alle leeraren en alle voedsterlingen
der Groningsche Academie nog ongeschroeid
zelfs in leven zijn en nog in den loop van
deze maand zullen gaan onderwijzen en onder
wezen worden en dat van de leermiddelen
onzer noordelijke Universiteit er enkele belang
rijke zijn vernietigd, maar het meerendeel on
beschadigd bleef.
Uit het smeulend puin van het Academie
gebouw een nieuwen brandstapel te willen
opbouwen maar nu voor de Universiteit
in haar geheel is zonderlinge logica.
Men ziet het, van de -öi««co-mannen,
die verleden jaar zoo om bezuiniging
riepen, is in deze quaestie geen bezui
niging te verwachten. Er is trouwens
geen Kamerverkiezing op til, voor wat
zou men zich druk maken I
Een miljoen voor een nieuw academie
gebouw en bestendiging der kolossale uit
gaven voor drie Rijksuniversiteiten, waar
een al meer dan voldoende wasDat is
de slotsom.
Het blad- De Openbare School heeft eeu
stuk van ruim 3'/j kolom waarboven staat
Loon naar arbeid?
In onze vierstar in het nummer van 2
September 1.1 opperden we reeds het ge
voelen, dat de openbare onderwijzers in
hun blad in de eerste plaats willen strijden
voor hun belaDgen. Dit wordt in het tweede
stuk bevestigd.
Er is een wet op het lager onderwijs
en daarin worden de minima traktementen
bepaald en tevens welke verhoogingen
