No. 269. 1906.
20e Jaargang.
NIEUWSBLAD
TOOR ZEELAND.
Vrijdag 17 Augustus
j A N 13,
[A.nd
Peren,
>OP
5öp
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
tegel-
ek
inschrijving
ichrplng
Buttenlandsch OierziekL
Noodhulp
Putter
Centiaren
Centiaren
Jenttaren
Scheuren,
dhr. A. Okké,
ihout Kabinet,
röËRS
ansknecht,
ld benoodigd
lienstmeid,
enstbode
ER—Heijkaii.
Groote Markt.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
LBVRG -
iVING.
B kinderen wen-
en als leerlingen
jenen Chr. School
ren daarvan aan-
bestuursleden tot
Bestuur:
GD Wz., Voorz.
3ER, Seer.
UWSCHE
YLISSINGEN
Ruime keuze,
concurrentie,
franco - - -
Le
ESDinsdags
oud er dags en te
gB-
kar
renhoek aan den
ruik bij de Wed.
.AND,
itsdijk, in Dwars-
Èij P. de Dbeu Jz.
an den grindweg
koorbij Ruimzioht,
SlNKE Jz.
men en insehrij-
'eren ten kantore
Hz. te Goes vóór
stus 1906.
den Ouden Singel
L. te zijner keuze,
in te leveren ten
'ILAAR, vóór 18
netten en ver-
eu, bij M. HOO-
ere K 346,
Middelburg.
rouwepolder.
persoon kan
ein gezin,
aan het Bureau
oodigd
ÜIJNCK
Driewegen
vüeid.
g loon, bij J.
verstraat,
Vlissingen.
e Heinkenszandt
renwoordige ter-
e
per weekêa
huis, loon naar
j'Verweet Goetf;
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van I5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
16 Augustus 1906.
«Huismanskiesrecht'' en „algemeen stem
recht is ganschelyk niet hetzelfde.
Veeleer bestaat tusschen die beide een
diepgaand verschil.
Volgens Rousseau wordt de staat ge
vormd door samenwoning en onderling
goedvinden van afzonderlijke menschen,
en al wordt zijn theorie van het maat
schappelijk verdrag ook verworpen, de
leer dat een volk bestaat uit een zeker
aantal «menschen", wordt door alle revo
lutionairen gehuldigd.
De antirevolutionair daarentegen blijft
staan bij «het gezin" als goddelijke in
stelling en verwerpt iedere poging om
dien kring uiteen te scheuren en de af
zonderlijke «individu's" zooals men liefst
op echt revolutionaire wijs zich uitdrukt,
als kleinste bestanddeel der natie aan te
nemen.
Een gezin is de kleinste kring in den
staat. Daarom kan voor een antirevolu
tionair algemeen stemrecht nooit anders
beteekenen dan stemrecht van gezinshoof
den. Niet juist bij uitsluiting gehuwden,
maar allen die er een eigen gezin op
nahouden en dus een grooter of kleiner
kring om zich heen hebben gevormd,
waarvan zij het hoofd uitmaken. Zelfs
zou het, zoover wij kunnen zien, niet tegen
het antirevolutionair beginsel indruisehen
dat ook weduwen, die als gezinshoofd barer
inwonende kinderen optreden, recht ont
vingen tot het uitbrengen eener stem, al
ware het dan ook door een gemachtigde.
Ligt er zoo een geheel ander beginsel
aan het huismanskiesrecht ten grondslag,
ook in de praktijk zal het tot gansch
andere uitkomsten voeren.
In het hebben van een gezin ligt reeds
dadelijk een zekeren waarborg voor meer
dere levenservaring en bezadigder zin.
Vooral wie een gezin heeft met kinderen,
rekent niet alleen met het heden, maar
ook met de toekomst. Er zijn ongetwijfeld
ook onder onze vaders en moeders roe-
keloozen en lichtzinnigen, maar toch,
percentsgewijze onder de vrijgezellen zeker
heel wat meer. Vraag maar eens in het
naburig Duitschland, onder welke kringen
de socialisten het meest propaganda maken,
en het zal blijken dat juist onder de jonge
ongehuwde arbeiders hun aanhang het
grootst is.
De Rijksmiddelen blijven geregeld meer
opbrengen.
De afgeloopen maand Juli bracht de
maandelijksche opbrengst weer 7"/a ton
hooger dan hare zuster van 1905.
De opbrengst der eerste zeven maanden
van dit jaar is circa 4 miljoen hooger dan
die der eerste zeven maanden van het
vorige.
Alleen de directe belastingen brachten
in Juli circa 4 ton meer op dan in Juli 1905.
Dat mag een buitenkansje heeten.
Bij een vergelijking van de opbrengst
der eerste zeven maanden van het jaar met
die van datzelfde tijdperk in 1905 zien
wjj, dat meer hebben opgebrachtde
grondbelasting f 195,000 het personeel
f 362,000 de bedrijfsbelasting f 462,000
de vermogensbelasting f 174,000 de in
voerrechten f 501,500; de suiker f 1,134,000;
de wijn f 49000; het gedistilleerd f 415,000;
het zout f 22,000; bieren en azijnen f 31,000
en de accijns op het geslacht f 272,000
de gouden en zilveren werken brachten
f 20,000 meer op; de zegelrechten f 206,000;
de registratierechten f 340,000 de hypo
theken f 32,000 de domeinen f 24 000
de posterijen f318,000; de telegraaf
f 161,000 de jachtakten f 5000 en de
loodsgelden f 157,000.
Allleen de successierechten hebben nu
tot dusver in totaal f961.000 minder opge
bracht dan in de eerste zeven maanden
van 1905.
Voor den minister van financiën een
goede boodschapen voor het vaderland
geen kwaad teeken.
Het wijst, er op dat de algemeene wel
vaart niet vermindert, en de aandrang tot
spoedmaken in zake de ouderdoms- en
invaliditeitsverzekering, en de opneming
van den landbouw in de ongevallenwet
vrijmoedig mag worden herhaald.
De vraag naar de mogelijkheid vail be
scherming der tentenkampen tegen blik-
8emgevaar is in de laatste weken sedert het
droevig ongeluk in „de kamp van Zeist"
weer meer en meer naar voren getreden.
Thans geeft de heer G. C. A. Fabius te
's-Gravenhage een door een teekening toe
gelichte beschrijving van een tent-inrich
ting waardoor menschelijkerwijs 't gevaar
voor ongelukken bij onweer zeer beperkt
zal worden.
In de eerste plaats acht hij verwijdering
der wapenen uit de tenten noodzakelijk.
En dan doet hij aan de hand het maken
van een draadkooi, terwijl alle palen ge
leidend met de aarde worden verbonden.
Het is te hopen dat straks in de Volks-
vertegenwoordiging stemmen opgaan, die
tot nader onderzoek van de deugdelijkheid
dezer aanbevolen verbeteringen leiden.
Onze jongens hebben er recht op dat de
regeering die hen ter oefening oproept, in
de eerste plaats, voorzoover dit in men-
schelijke macht staat, wake voor hun leven.
B u 1 g a r ij e.
Gelijk de Joden in Rusland, zoo zijn
de Grieken in Bulgarije, zelve de oorzaak
van de mishandelingen waaraan zij hebben
blootgestaan. Altijd, volgens de mishande
laars. En de regeering geeftoedsel aan
dit praatje.
Natuurlijk, een zondebok moet er zijn.
En wat is gemakkelijker dan het slacht
offer zelve daarvoor uit te kiezen. Dan
ontneemt men 't de gelegenheid om als
aanklager op te treden. Maar of de open
bare meening in Europa daarmede bevre
digd is, dat is de vraag
Nu, de regeerTng dan geeft de schuld
van het gebeurde te Anchialos aan de
Grieken, die door hun uitdagende houding
de onlusten hebben uitgelokt. Het getal
gedooden bedraagt volgens dit bericht
zeven, dat der gewonden is nog onbekend.
Ook is het aantal offers van den brand
nog niet vastgesteld, daar de meeste lijken
nog onder de puinhoopen liggen.
Te Athene heeft het geheel ontbreken
van nadere berichten omtrent de telegra-
phisch gemelde anti-Grieksohe betoogingen
in Bulgarije aanleiding gegeven tot het
ontstaan van geruchten betreffende nienwe
moordtooneelen het volk hield des nachts
rumoerige betoogingen.
Op den duur moet wel het Balkan-
gebied het tooneel van zeer ernstige wor
stelingen worden. Een lichtpunt in deze
droeve geschiedenis is, dat de sultan, vol
gens ambtelijk schrijven der Turksehe
regeering, volkomen hersteld is, en der
halve de strijd om de verdeeling of aan
vaarding zijner nalatenschap weer eenigen
tijd is verdaagd.
Rusland.
Het nieuwe, meest bureaucratisch saam-
gestelde, kabinet voldoet aan niemand,
ook niet aan deszelfs samensteller, minister
Stolypin. Deze moet verklaard hebben
dat hij het zeer betreurde geen kabinet
van niet-bureauoraten te hebben kunnen
vormen, ten gevolge van het verzet te
Petershof, maar dat hij daarvoor opnieuw
moeite zou doen.
Thans is hij bezig een wetsontwerp op
de verkiezingen te bewerken, waarbij voor
de steden directe verkiezingen en voor
het platteland verkieziDgen met twee trap
pen zouden worden vastgesteld.
Dat zou derhalve worden ongeveer als
bij ons de verkiezingen voor de Eerste
Kamer. De kiezers kiezen een kiescollege
(dat zijn bij ons de Provinciale Staten)
en dat kiescollege kiest de leden der
Eerste Kamer,
In ieder geval zal de regeering haar
voordeel hebben te doen met de ervaringen
der laatste maanden, ten gevolge van bet,
misschien wel wat vroeg, ingevoerde stelsel
van directe verkiezingen.
De Tsaar en de leden der keizerlijke
familie zijn met de hofhouding van Peter
hof naar Krosnoji Selo vertrokken.
Een vredelievend bericht dat alles be
halve voegt bij het onrustbarend bericht
van nieuwe onlusten te Lodz, waarvan
wij gisteren reeds gewaagden. Zoo werden
aldaar in een politie-dïstrict twee bommen
geworpen, waardoor een gebouw in brand
geraakte. Troepen, die haastig kwamen
aangesneld, vuurden eenige salvo's at,
waardoor velen gedood of gewond werden.
Lodz ligt in Russisch Polen, halverwege
"Warschau en de Duitsohe grens.
Toch kan over 't algemeen worden vast
gesteld dat de revolutionairenuitdeperiode
der opstanden en werkstakingen in die der
rustige propaganda zijn over gegaan. Een
onbloedige, doch niet minder gevaarlijke
periode.
Dat bewijzen hun talrijke geheime ver
gaderingen waar nog bij komt dat zij door
de organiseering van treinenroof bezig zijn
hun strijdkas te vullen. Zoo werken de
uiterste flanken van dit ontzettende leger
wetenschap en plebs saam om het
gezag ten onder te brengen.
Wat de beide groote partijen aaBgaat
de Octobristen en de Constitutioneele de
mocraten ook zij hebben de rust ver
kozen boven de actie in het wilde. Wij
herhalen, ook dat maakt de zaak niet min
der gevaarlijk. Het is hier blijkbaar de
tactiek van teruggaan om een beteren
sprong te kunnen doen (reculer pour mieux
sauter).
Moge het kabinet Stolypin zich deze
verbeterde kans ten nutte maken en bard
werken aan die maatregelen welke ver
zoening brengen. Maar hoe zal 't dit kun
nen, wanneer alle groepen hun medewer
king onthoudenVoor de straks genoemde
partijen, die dit wel weten en verlangen, is
't een goede tijd. Zij hebben slechts rustig
te wachten tot de regeering het opgeeft, om
dan, gelijk roofvogels op het aas, op
haar nalatenschap aanvliegen. Want op
den duur zijn geldgebrek en boerenop-
roeren de factoren die de regeering van
haar hartebloed zullen ontdoen en de
partijen die haar bestoken zullen ver
sterken.
De boeren worden de ontzaglijke ont
ketende macht, die de revolutie ten triomf
zullen voeren, tenminste wanneer zij zich
organiseeren. En hun voorgenomen ver
gadering te Parijs te Parijs dewijl zij
zich te Petersburg niet zoo vrij kunnen
bewegen zegt al genoeg dat zij bezig
zijn 't daarheen te sturen.
Rusland is er nog lang niet.
De minister van landbouw zal dit het
spoedigst gewaar worden. Hij toch heeft
bij de aanvaarding van zijn ambt verklaard
dat gedwongen onteigening van particu
liere landgoederen onnoodig was en dat het
gebrek aan land der boeren kon worden
verholpen door de overdracht van vrije
kroonlanderijen en van gronden, die de
grondbezitters vrijwillig bereid waren te
verkoopen. Een verklaring die de door hem
uitgesproken hoop, dat de samenleving de
regeering bij het volbrengen der agrarische
hervormingen zou ondersteunen, bereids
ij del maakt, vooral nu ook de gematigde
Octobristen de onteigening op hun partij
program hebben gezet.
Duitschland.
Koning en Keizer.
Het bekende heuglijk feit wordt druk
besproken, namelijk van de ontmoeting
der beide vorsten, den Eogelschen Koning
en den Duitschen Keizer.
Eerstgenoemde werd gisterenmorgen te
Cronberg door den Keizer en diens zwager
en schoonzuster prins en prinses Frederik
Karei van Hessen opgewacht. De Keizer
hielp den Koning uit het rijtuig. De beide
vorsten kusten elkander op beide wangen.
Daarop reden zij onder luid gejuich ook
van de vele Engelsehen uit de omgeving
toegestroomd, naar Fredrikshof. Daarop
maakten zij in den morgen een uitstapje
naar de burcht van Cronberg, bezochten,
in overeenstemming met den wenseh van
koning Edward, des middags Saaiburgen
Homburg en keerden des avonds terug,
waarop te acht uur op het slot Friedrichs-
hof een maaltijd gehouden, werd, waaraan
32 personen aanzaten.
Gisterenmorgen vertoefden de koning
en de keizer met Von Tschirsohky en den
gezant Lascelies ongeveer een uur op het
terras voor het slot.
F r a n k r ij k.
De encycliek waarin de Paus zoo beslist
positie koos tegen de scheiding van kerk
en staat, welke de regeering wenscht door
te drijven is een machtig document waar
over nog veel gesproken zal worden, dat
indruk zal maken op de verdrukten wien
het in de eerste plaats geldt, en de Katho
lieken in Europa, zoo niet over de geheele
wereld met nieuwen moed in den strijd
tegen Ongeloof en Revolutie zal bezielen.
Wij ontleonen er eenige passages aan.
De Paus begint na een inleiding met te
verklaren, gelijk wij reeds in ons vorig no.
kortelijk herinnerden, „dat met betrekking
tot de vereenigingen voor den eeredienst
zooals de wet die vaststelt, deze volstrekt
niet kunnen worden opgericht zonder de
geheiligde rechten te schenden, waarmede
het leven zelf van de Kerk samenhangt.
Waar wij alzoo deze vereenigingen ter zijde
stellen, die ons geweten ons verbiedt goed
te keuren, zou het toch nuttig kunnen
schijnen te onderzoeken, of het geoorloofd
is in plaats van deze vereenigingen een
ander soort van vereenigingen tebeproeven,
die tegelijkertijd met de Fransche wet en
met het canoniek recht vereenigbaar zouden
zyn, zoodat de Fransche katholieken ge
spaard zouden blijven voor de ernstige
verwikkelingen, waarmede zij worden be
dreigd maar aangezien deze hoop ons
ontbreekt, zoolang de wet onveranderd
blijft, verklaren wij, dat het niet geoor
loofd is, met een ander soort van ver
eenigingen een proef te nemen, zoolang
het niet onbetwistbaar en wettelijk vast
staat dat de goddelijke inrichting van de
Kerk, de onveranderlijke reehten van den
Paus en de bisscjioppen, en hun gezag
over de goederen die de Kerk noodig
heeft, in het bijzonder over de heilige ge
bouwen, onherroepelijk ten volle veilig
zijn, in de bedoelde vereenigingen. Het
tegendeel willen, dat kunnen wij niet.
Het zou zijn, de heiligheid van onze roe
ping schenden zonder vrede te brengen in
de Kerk van Frankrijk. Ons blijft dus
over, vereerde broeders, aan het werk te
gaan en alle middelen ie baat te nemen,
die het recht aan alle burgers toekent bij
de inriehtiDg van den eeredienst.
„Wat de vijanden van de Kerk haar
ten laste zullen leggen tegenover onze
besluiten en onze voorschriften, dat is
niet moeilijk te voorzien. Zij zullen hun
best doen het volk er van te overtuigen,
dat wij niet uitsluitend het heil van de
Kerk van Frankrijk op het oog hebben,
dat wij een ander oogmerk hebben gehad
dat met den godsdienst niet te maken
heeft, dat wij een afkeer hebben van den
republikeinschen regeeringsvorm en dat
wij speculeeren op den partijstrijd om de
republiek omver te werpen, dat wij aan
de Franschen weigeren, wat de Heilige
Stoel zonder bezwaar aan anderen heeft
toegestaan. Deze en dergelijke beschuldi
gingen, die waarschijnlijk onder het volk
verbreid zullen worden om de geesten te
verbitteren, werpen wij van meet af aan
met alle verontwaardiging van ons af.
Het zijn valsehe beschuldigingen. En op
u rust de taak, die beschuldigingen te
weerleggen, opdat zij de eenvoudigen en
onwetenden niet in verwarring brengen.
«Wat in het bijzonder betreft de besehul
diging als zóude de Kerk elders plooibaarder
gijn opgetreden, dan moet gij wel uitleg
gen, dat de Kerk aldus handelde, omdat
de toestand daar heel anders was en vooral
omdat de heilige hiërarchie tot op zekere
hoogte gewaarborgd bleef. Als een wille
keurige Staat van de Kerk gescheiden is
en aan deze de vrijheid heeft gelaten, die
allen genieten, en de vrije beschikking over
haar goederen, dan heeft die Staat onge
twijfeld in menig opzicht onjuist gehandeld,
maar daarmee is nog niet gezegd, dat die
Staat de Kerk het bestaan onmogelijk heeft
gemaakt. Geheel anders is het thans in
Frankrijk. Daar hebben de makers van
die onrechtvaardige wet niet willen maken
een seheidingswet, maar een verdrukkings-
wet. En dan verzekerden ze dal zij den
vrede verlangden te bewaren, zij beloofden
verzoening, en zij voeren tegen den gods
dienst des lands een gewelddadigen oorlog.
Zij zwaaien den fakkel der tweedracht en
zetten de burgers tegen elkaar op, tot
groote schade van het algemeen belang
naar ieder begrijpt".
De Paus werpt de schuld en de ge
volgen van dezen strijd terug op de
Fransche regeering en haar handlangers;
en wekt de katholieken op om eensgezind
te zijn in hun verzet, geen geweld te
gebruiken, maar zich te verschansen iD
hun goed recht, en niemand te kwetsen
onder voorwendsel dat zijn zienswijze beter
is dan de andere.
Het is een kloek stuk, waarvan de
uitwerking wel met eenige spanning mag
worden tegemoet gezien.
Hadden de Katholieken een halve eeuw
te voren zulk een aansporing tot actie ge
had, het zou, menschelijkerwijs gesproken,
in Frankrijk nooit zoover zijn gekomen.
Mandschoerije.
Wat er nog eens van groeien zal?
Amerika en Japan zijn beide jonge natiën,
in hun opkomst, en stoomende met volle
kracht, naar den rijken bloei.
Dat geeft aanleiding tot naijver, gewet-
tigden naijver, maar ook ongewettigde
jalousie tusschen deze twee. Zjj willen de
heerschappij ter zee in Oost-Azië. Zij zijn
elkander reeds zoo dicht mogelijk gena
derd. Amerika duwde eenige jaren ge
leden Spanje op zij en Japan stootte ver
leden jaar Rusland terug. En zoo laten
zij Europa begrijpen wat van hen te
wachten is.
Maar dat zal botsing geven op den duur.
Niet tusschen Amerika en Europa, ook
niet tusschen Japan en Europa, al past
Europa voor beiden op. Maar tusschen
Japan on Amerika. Op 't oogenblik stellen
zij zich tevreden met elkander eens zuur
aan te kijkenen Amerika vooral, door
optreden tegen de robbevangers, doet heel
gevaarlijk. Maar de leepste schijnt toch
wel Japan te zijn. Die wil eerst vooruit.
Men ziet het nu weer in Mantsjoerije.
Het wil nog maar niet vlotten met de
ontruiming van dit kustland door Japan
niettegenstaande Japan zich daartoe toch
bij den vrede van Portsmouth verplicht
had. Het heet dat uit een militair oog
punt de ontruiming nog ongewenscht is,
doch deze bewering dient slechts als voor
wendsel om nagenoeg alle buitenlanders
van den handel in Mandschoerije uit te
sluiten. De regeering der Vereenigde
Staten heeft naar aanleiding hiervan reeds
vertrouwelijke vertoogen tot Japan gericht.
De Japanners daarentegen mogen zich
ongehinderd in 't gebied neerzetten en de
regeering doet al 't mogelijke om hen daar
bij van dienst te zijn. Zoo heeft de regee
ring van den Mikado bijvoorbeeld den
Amerikaanschen consul belet zich in An-
tung te vestigen, omdat het daar nog niet
geheel veilig voor hem is, maar intusschen
zqn daar 5000 Japanners verschenen en
hebben er allen handel tot zich getrokken.
Werkeljjk, op den duur wordt dit een
botsing, een zeeoorlog tusschen twee even
knieën, een oorlog waarbij die tusschen
Rusland en Japan slechte kinderspel zal
blijken.
