No. 259. 1906
20e Jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
3
l
Maandag 6 Augustus
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
S
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
Geen andere Scheidingslijn.
DIT m PERS.
Gemengde Berichten.
bopibrasi ia nitgabroksB by dan landau*
■HL
UITGAVE DER FIR'MA
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
4
EN VAN
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
(e
ït
k
t,
a.
1 3.
,n
;t.
in
5©
3r
ts
le
er
sn
in
in
in
it,
ik
;t,
VQ
ie
Bi
ig
e-
g-
n,
re
»g
3l-
at
iet
lie
ie,
te.
in.
ot^
er-
ng
iar
)b.
bij
in.
an
jd.
>rn
v.
an
Ut.
;,tz,
ht,
er-
Wij hebben in den laatsten tijd nogal
eens wat gelezen over een nieuwe schei
dingslijn die aan vrijzinnig democratische
lijn in de maak zou zijn. De pers van
die richting is er op gesteld dat de meer
vooruitstrevende elementen in onze partij
zich van de meer behoudende afscheiden
en zich vereenigen met de vrijzinnig de
mocraten die altemaal vooruitstrevend
zijn.
In plaats van de soheidingslijn door de
vrijzinnigen al van Thorbecke's tijd ge
trokken tusschen denkend en niet-denkend
deel der natievrijzinnigen en rechtzin-
nigen anti-clericalen en clericalenpartij
der Rede en die der Openbaringzal
het dan zyn die andere conservatieve
en democratische, zooals in 1894 door de
omstandigheden geboden werd, en in 1905
door Staalman en andere zoogenaamde
christen-democraten werd voorgesteld.
Gelukkig is van deze nieuwe lijntrek-
kerij niets gekomen. En wij hopen dat 't
in de eerste kwarteeuw althans, niet tot
een andere scheidingslijn dan die tusschen
Chr. en Revolutie-partijen komen zal.
In de eerste plaats dewijl de geschie
denis van 1894 en hare gevolgen daar is
om te bewijzen dat een samengaan met
de democratische groepen van links op
een algeheele machtsvergrooting voor deze
laatsten uitloopt, waarbij de parabel van
den ijzeren en den aarden pot geheel in
ons nadeel tot haar recht komt.
In de tweede plaats omdat da revolu
tionairen, zoo in Frankrijk als in België
en ook in ons land, zoo brutaal mogelijk
het grofste ongeloof beginnen te prediken,
hun afkeer van het christendom niet meer
verbergen en den dood zweren aan onze
chr. instellingen, zoodat machtsvergrooting
van die partij beteeken zou dat onze parij
zelf de hennep snijden zou, waarvan haar
strop zou worden gemaakt.
En in de derde plaats aangezien een
breede en diepe klove ons scheidt van
de vrijzinnigen van alle gading, die ons
hebben zij de meerderheid eens weer,
wel vinden zullen, geljjk in de Eerste
Kamer ons werd toegebeten, of ook met
pricipieele voorliefde voor 'al wat van
den Staat komt, hetgeen van het chr.
particulier initiatief uitgaat, konden zij,
hoe eer en hoe liever zouden nekken, ter
wijl ook onder hun régime de chr. grond
slagen van ons volksleven, met name
Huwelijk, Huisgezin en Gezag verre van
veilig zijn.
Ons scheidt, om het kort te zeggen,
van deze democraten lo. de historie, 2o.
het gevaar, 3o. het beginsel.
De historie. Want niettegenstaande
onzerzijds, in 1894 dapper werd meege
daan aan den strijd tegen het conserva
tisme, zoodat wij daarna het recht had
den als bondgenooten te worden geëerd,
bleek al spoedig dat men aan die zijde
ons slechts beschouwde als hulptroepen,
welke de marschroute van het revolutio
naire hoofdleger hadden te volgen.
Het gevaar. Want meer dan eene uit
lating en toejuiching werd sinds open
baar, welke de vrees voor toenemende
macht aan die zijde komen vergrooten.
Het beginsel. Want hoe men deze groe
pen ook aaneensmeden mag, het blijkt
toch telkens weer dat zij, gelijk ijzer en
leem, niet bij elkander passen 5 onze Chr.
partijen zioh door met hen samen te gaan,
op bedenkelijke wijze compromitteeren
terwijl juist de vrijzinnigsten onder deze
yooruitstrevenden, het hardst hebben op
getornd tegen de bevoorrechting", gelijk
sy het noemen, van het vrije onderwijs,
en het felst gekant zjjn tegen de chr.
school.
Het doet ons dan ook genoegen dat,
juist daarom, in 1897 en 1901 alle samen
werking met deze partijen der Revolutie,
waarvan de eene zeidei wij zijn eerst
socialistisch en dan democraat (Troelstra),
j-s-pn de ander steeds toonde te zijn eerst
V ?rpjnnig} daarna democraat, lp verhinderd
geworden, en dat onder algemeene toe
juiching.
En meer nog verblijdt het ons dat ook
in 1905 die samenwerking der Christelijke
partijen verzekerd bleef en de coalitie op
dit oogenblik zelfs hechter nog is dan
daarvóór.
Hieruit blijkt, hoe èn aan onze zijde,
èn aan de zijde der bondgenooten het
gronte gevaar dat in de opkomst van de
vrijzinnig-democratie, of wilt ge liever
want dit is hetvan het radico-
socialisme schuilt, wordt ingezien.
Men zou dan ook stekeblind moeten
zijn, om niet te zien dat dezelfde haat die
in Frankrijk de radicalen dreef om de
Kerk naar het leven te staan, en in België
de zegeningen van het Chr. Kabinet te
miskennen, ook in Nederland de mannen
van de pers en van het woord bezielt om,
op grof persoonlijke wijze ieder belijder
van den Christus die op staatkundig erf
naar voren treedt, te beleedigen, of aan
te tasten in eer en goeden naam.
Dat Het Volk ons openlijk voor „kwezels",
volksdommakers uitmaakt, behoeft niet te
verwonderenwat aan de whisttafel der
liberale oomes omtrent ons gefluisterd
werd, wordt door de socialistische neefjes
van de daken uitgeroepen. In de waardee
ring van onze beginselen en de toepassing
daarvan zijn de vrijzinnigen niets beter
dan hunne familie.
Dat zij hier te lande nog zoo humaan
in hun optreden zijn, ligt waarlijk niet aan
hun beginsel.
Kappeyne die de minderheden „dan
maar" onderdrukken wou, Levy die de
clericalen desnoods metterdaad te lijf wou,
Lieftinek die de antirevolutionairen ver
wees naar „een ander vaderland" waar de
zon nog draait. Van Raalte die den Chr.
partijen in 1913 den doodsteek voorspelt,
zij leggen slechts het on-liberale van hun
beginsel bloot, en bewijzen slechts, indien
zij nu zwijgen, dat het aan iets anders ligt.
Waaraan dan f
Aan hun zwakheid en onze numerieke
sterkte.
Nu, terwijl in de Tweede Kamer 48
mannen aaneengesloten tegen de 52 (of
minder nog soms) vereenigd staan en in
de Eerste Kamer het liberalisme in de
minderheid is, zullen zij er wel voor op
passen om geen in het oogloopend kwaad
te doen.
Maar wee de overwinnaarwanneer
straks, gelijk in Frankrijk, de radico-
socialisten de meerderheid, en dan een
zeer groole meerderheid, behalen.
Dan zullen zij ons dr. Van Raalte
heeft er ons al op voorbereid voor goed
knevelen.
En men zij vooral nogmaals gewaar
schuwd dat het radicalisme, hetwelk in
Frankrijk de R. K. kerk aantast, schoon
het de Protestantsche kerk geen minder
kwaad hart toedraagt, in ons land allicht
omgekeerd met de vervolging van de
Protestanfsch-geloovigen zou beginnen, ge
lijk het dat èn in 1836 èn in 1857 èn '78
heeft getoonddoch zoomin in Frankrijk
als hier te lande op den duur de anderen
zal sparen.
In Frankrijk is het de haat tegen den
Christus die in den strijd tegen de Kerk
naar voren treedt. In Nederland is 't precies
hetzelfde, waar de fiolen van der vrij
zinnigen toorn over Kuyper en Lobman,
en beurtelings op allen die metterdaad
volgen, worden uitgegoten.
Daarom hopen wij dat de coalitie, in
's Heeren gunst, nog lange de door dr.
v. Raalte gepredikte afmaking der Chr.
aetie zal in den weg staan.
Wij kunnen 't elkander niet genoeg
toevoegen Blijft toch één i Er is zoo groot
gevaar bij tweedracht en mistrouwen.
Frankrijk zegt genoeg, wat ons te wach
ten staat indien (wat God verhoedeook
in ons land, gelijk straks allicht in België,
het radicalisme of te wel de vrijzinnigheid
oppermachtig wordt,
Knoopen tellen.
De Nieuwe Ct. bevat het volgende arti
keltje over de wonderlijke, aan afwisse
lingen zoo rijke, sucade-geschiedenis
Het allerjongste berichtze volgen elkander
met verrassende snelheid op betreffende de
verhooging van het invoerrecht op sukade, gem
ber, enz., maakt een onaaDgenamen indruk.
Óp 2 Juli j.l. is een Kon. besl. uitgevaardigd
(men vindt het in ^Staatsblad" no. 160), waarbij
in verband met art. 89 der Suikerwet, te rekenen
van 1 Augustus het invoerrecht voor sukade,
geconlijte gember en geconfijte citroen- en
oranjeschillen wordt verhoogd.
Drie weken later wordt bekend, dat een ver
daging der inwerkingtreding van dit besluit tot
Mei, bij den Raad van State zal worden aanhangig
gemaakt. Dit geschiedde, blijkens de ter zake
gedane mededeeling, op grond van feiten, den
Minister bekend gemaakt door den voorzitter van
de Rotterdamsche Kamer van Koophandel, welke
aantoonden dat het besluit van 2 Juli gebaseerd
was op onvolledige gegevens en dientengevolge
nadeelig zou blijken voor den handel in 't alge
meen. »De Minister schrijft de »Nieuwe Arnh.
Ct." ofschoon onaangenaamheden voorziende,
had den zedelijken moed het algemeen belang te
stellen boven zijn persoonlijke gevoeligheid".
Bovendien, zoo deelde men aan het blad mede,
kunnen uit de wijziging van het besluit geen
nadeelen voortvloeien voor den reëelen handel,
alleen winstderving voor hen, die gehoopt had
den hun voorraden tegen hooge prijzen van de
hand te zetten.
Tot zoover is er geen reden tot het maken van
een andere opmerking dan deze, dat het depar
tement liever eerst advies van den handel had
moeten inwinnen, alvorens het besluit af te
kondigen. Nu men evenwel inzag gedwaald te
hebben, was het loffelijk terug te komen op het
besluit.
Doch zie, daar verschijnt op het allerlaatste
oogenblik een bericht, dat her besluit tot ver
daging van den Raad van State is teruggehaald
en dat het verhoogde recht nu weder wèl morgen
in werking zal treden. Voor de handelaars, die
door deze verhooging schade zouden lijden, zal
het nadeel worden weggenomen door maatrege
len strekkende om de goederen die vóór de af
kondiging van het Kon. besluit van 2 Juli gekocht
waren, nog tegen 't oude invoerrecht toe te laten.
Gelukkig is de le Augustus aangebroken en
kunnen dus vóór dien datum geen nieuwe ver
rassingen meer plaats grijpen. De springpolitiek,
in dezen door den Minister gevolgd, geeft echter
geen hoogen dunk van de wijze waarop hij in
technische quaesties als deze door de afdeeling
van zijn departement welke ze aangaan, wordt
voorgelicht.
Merkwaardig is dat slot. Als 'tonder
het ministerie-Kuyper gebeurd was, zou
het geluid hebben„geeft geen hoogen
dunk van de technische bekwaamheid des
ministers".
Na het tweede besluit van den minister
thans vervangen door het derde
heeft de Telegraaf uit naam van den handel
vrij warm geprotesteerd.
De Nieuwe Arnh. Ct., alvorens nog te
weten dat dit tweede besluit weer onge
daan zou worden gemaakt heeft de Telegraaf
daarover heftig onder handen genomen en
0. a. beweerd, dat de scherpte van den
aanval (van de Telegraaf) niet in ver
houding stond tot de zaak welke het geldt.
Het blad gaf daarbij te kennen, dat de
Telegraaf wel neutraal heet maar door
financiëele banden met de clericalen in
betrekking staat.
De Telegraaf dient nu als volgt van
antwoord 1
Die politieke heeren ontdekken overal politiek
in, kunnen zich bijvoorbeeld niet voorstellen
dat een Amsterdamsch orgaan opkomt voor de
belangen van Amsterdamsche kooplieden. Als
de »Nieuwe Arnhemsche* eens uitzijnpolitieken
hemel neerdaalt en zich tusschen het aardsch
gewemel op de Amsterdamsche Beurs waagt,
zal zij vernemen, dat de scherpte van den aan
val niet buiten alle verhouding staat tot de zaak,
welke het hier geldt. Het ging hier om duizenden
en nog eens (luizenden, maar dat snapt zoo'n
politiek blad niet. Van handel hebben ze geen
flauwe notie. Dat is geen politiek, weet u
U maakt aanmerking op een besluit van onzen
teerbeminden liberalen Minister? O, dan is u
verkocht aan de clericalen I Tegen dergelijk®
logic# i§ in deze dagen van Jfitte en stof niet
te redeneeren. Wij kunnen alleen in alle kalmte
des gemoeds verzekeren, dat geen enkele poli
tieke richting eenigen financieelen invloed op
ons blad uitoefent. En dat is maar goed ook.
Ons land sterft aan te veel politiekGelukkig
dat er dus tenminste één groot dagblad is, dat
de zaken met een nuchter oog kan aanzien en
van tijd tot tijd de gewichtig doende politieke
heertjes in hun hempje den volke vertoonen kan.
Wat de ^Nieuwe Arnhemsche", na het gister
avond bekend geworden besluit van Minister
De Meester om zijn aller-allereerste besluit te
handhaven, nu wel zeggen zal van haar geliefden
Minister, die, zooals zij zich uitdrukte, vofschoon
onaangenaamheden voorziende, den zedelijken
moed had, het algemeen belang te stellen boven
zijn persoonlijke gevoeligheid"?
Redeneerende in den trant van de ^Nieuwe
Arnhemsche" zijn er nu maar twee conclusies
mogelijkóf Minister De Meester is een on
zedelijke lafaard, die ten slotte zijn persoonlijke
gevoeligheid gekozen heeft boven het algemeen
belang, óf welhij heeft zijn ziel en zaligheid
aan de clericalen verkocht!
Een prettige keus. Van je politieke vrienden
moet je het hebben
Middelburg. De kruiser „Noord-Bra
bant" welke vanaf 30 Mei in het droogdok
alhier heeft gelegen voor de uitvoering
van verschillende werkzaamheden onder
de waterlijn, zal in het begin der volgende
week naar Vlissingen worden gesleept om
aan de werf „De Schelde" de eerste noo-
dige herstellingen te ondergaan.
In de gezondheidscommissie voor de
vereeniging van gemeenten welke haar
zetel heeft te Hulst is door den Commis
saris der Koningin benoemd tot lid dhr.
F. P. H. Ellerbeck, arts te Hontenisse.
(Verbeterd bericht
Westkapelie. Onder veel belangstel
ling en onder den indruk van het op 31
Juli veroorzaakt droevig ongeval door het
onweder, werden gisteren de drie getroffe
nen in de groeve neergelaten. Wat hier
zelden gebeurt dat particulieren zich ook
bij het graf bevinden, thans maakte dit
eene uitzondering daar nog al eenige men-
schen aan de plechtigheid hadden deelge
nomen. Aan de groeve sprak de WelEerw.
Heer ds. Van Empel te Biggekerke een
toepasselijk woord op het droevig ongeval
de korstondigheid van 't leven en de
noodzakelijkheid der bekeering.
Stavenisse. Hedenmiddag is het 3-jarig
dochtertje van M. O. alhier op de plaats
achter het huis in een ketel kokend water
gevallen, waarb|j zij hevige brandwonden
aan een der armpjes en aan beide beentjes
en voetjes bekwam, waarvoor heelkundige
hulp gelukkig terstond aanwezig was.
Vlissingen. Hr. Ms. pantserschip „Piet
Hein" is heden te reede alhier gearriveerd
en ten anker gekomen. Het schip kwam
laatst van Nieuwediep.
Ds. H. Snijder, predikant bij de
Evang. Luth. Gem. alhier, hoopt 11 Sep
tember den dag te herdenken, waarop hij
vóór 25 jaren de Evangeliebediening aan
vaardde. Ds. Snijder is sedert 17 Juni 1888
alhièr werkzaam en was voor dien tijd
predikant te Medemblik en Tiel.
Ten aansohouwe van honderden
belangstellenden is gisteren de haan op
den Westertoren te Amsterdam geplaatst.
Het gevaarlijke werk is zonder ongelukken
afgeloopen en glinsterend in het zonnelicht
draait het haantje nu weer zijn kop naar
alle winden. De wijzerplaten moeten nu
nog van wijzers voorzien worden, terwyl
de keizerskroon, die ook een flinke restau
ratie heeft ondergaan, met nieuwe paarlen
moet worden verrijkt.
Op klaarlichten dag, midden in de
drukste straat van een groote stad, te gaan
liggen slapen, zonder zich te storen aan
de onbescheiden blikken der voorbijgan
gers, zoo op 't eerste gezicht, lijkt het een
straatjongensideaal, verwezenlijkt in een
politieloosland. En toch gebeurde het in
de Kalverstraat in ons goede Amsterdam,
onder toezioht van twee agenten, die anders
zoon rustverstoring zelfs niet kunnen ver-
4r»g«Si £en werknug do Naschal
Asphalt Company toch had zich vanmiddag
met schaftijd „opgeschoten" op de lap vilt,
die den rand van zijn volbrachten arbeid
bedektehad uit een stellage van sehop,
bezem en zakdoek een hoofdkussen weten
samen te stellen en bracht, den slaap des
rechtvaardigen en vermoeiden slapende,
het „na gedanen arbeid is het goed rusten"
in praktijk. Schuifelende voeten, luid
ruchtige stemmen, noch bewonderende en
nieuwsgierige blikken vermochten zijn
dutje te storen.
Op den Noord wal, ter hoogte van de
Breedstraat te 's-Gravenhage, werd Don
derdagavond nogal opschudding veroor
zaakt door een man, ongeveer 35 jaar oud,
die, terwijl hij met een vrouw in woor
denwisseling aldaar voortliep, plotseling
eenige revolverschoten op haar loste. H|j
verwondde haar aan den hals en aan een
vinger. De vrouw vluchtte in een huisje
aan den Noordwal, waarna de man haar
achterna volgde en ook in die woning nog
één of meer schoten op haar loste. De
bewoner deed al 't mogelijke om z|jn huis-
genooten en zich zelf tegen den aanrander
te beveiligen en spoedig daarna werd deze
door de inmiddels aangerukte politie gear
resteerd. De verwonde vrouw werd, nadat
haar in bovenbedoelde woning voorloopig
hulp was verleend, door de zorgen der
politie naar het ziekenhuis vervoerd. Vol
gens ter plaatse ingewonnen inlichtingen
is de vrouw vermoedelijk niet ernstig ver
wond. Omtrent de oorzaak van den aanslag
werd niets met zekerheid vernomen.
Donderdagavond omstreeks halfnegen
was de Groote Markt te 's-Gravenhage
het tooneel van een geweldige vechtpartij,
ontstaan doordat een der werklieden, belast
met het wegruimen van de kraampjes op de
markt, twist kreeg met eendrietalroomseh-
katholieke weesjongens, die tegen een paar
planken waren aangeloopen, welke volgens
hun zeggen den doortocht versperden, en
hem verzochten die planken weg te halen.
De man sloeg de weesjongens met een paal;
andere mannen kwamen er by en trokken
de party van de jongens, en zoo ontstond
een kloppartij, die eerst eindigde toen een
jongen, van de vechtparty getuige, agenten
ging halen van het politiebureau op de
Groenmarkt. Een zevental politiedienaren
verscheen en weldra was de hoofdaan
legger van de vechtparty gearresteerd in
een proeflokaal op de Laan, waar h|j b|j de
komst der politie een goed heenkomen had
gezocht.
Een vader. Het gebeurde eergister-
naeht op de Driehovenplaats aan den Ach
terweg te Groningen. Moeder zat bij het
bedje van haar doodziek kindje, dat daar
hijgend neerlag. Dokter had geen hoop
meer gegeven. Het zou wel spoedig atloo-
pen. En vader? Vader was niet thuis.
Hij trok kroeg in, kroeg uit. En toen hij
's nachts zwaar beschonken de kamer bin-
nenstrompelde, waar moeder nog steeds
zat bij het bedje van haar en ook zijn
zieltogend kindje, toen wees zijn schoon
moeder hem op zijn ellendig gedrag. En
toen vernielde hij, onder een stortvloed
van de gemeenste scheldwoorden, de tafel,
die stond bij het bedje van zijn stervend
kindje. Twee uur daarna was de kleine
dood. De vader leeft nog en loopt kroeg
in, kroeg uit. (N. Gr. Ct.)
Een steenbakker in het dorpje Brun-
sum bij Sittard, bezig zijnde met een
oven baksteenen in elkaar te zetten, is
Donderdagmiddag plotseling van den on
geveer 3 meter hoogen oven gevallen door
een zonnesteek getroffen en denzelfden dag
nog aan de gevolgen daarvan overleden.
Terwijl gisteravond de gansohe familie
naar 't vuurwerk was gaan kyken, is in
gebroken ten huize van den heer J. P.
M. van Straalen, aan den Visschersdijk te
's-Gravenhage. De inbrekers zijn door
een zolderraam binnen gekomen en hebben
een aantal gouden en zilveren voorwerpen
en andere kostbaarheden ontvreemd.
Een zware brand, tepgeyolge van
B-
ris
en
dr
an
ikt
ra-
hij
:ge
in-
in
ar
"1
