NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 256. 1906.
Donderdag 2 Augustus
20e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
erskneeht
AfAsopbaarstellini m Tittóen.
Baitenlandseh Overzicht.
Slepersknecht
ienstbode,
ddelb. botterdam.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE J0NGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
I
I
DJELBVJRG
>nden aan
HEÜNE,
VI Is singen.
benoodlgd
dskneolit,
ird kan beslaan, bij
ie Baarland.
lf Augustus
|er gevraagd.
ID'HÜIJ.
October
bidkneolit
IaCHARIISSE, Big-
[CHELMAN te lis
ten 1 September eene
n voorzien.
/October
Meid
BESUIJEN, Seroos-
?E VAN MEERDER-
Vsen vraagt ten spoe-
a S T B O O E.
of per brief aan te
uit „SCHELDE'
eustus.
Vrjjd.
Zat' f.
Zond.
Maan.
Dins.
Woen
Dond.
Vrgd.
Zater.
Zond.
Maan.
Dins.
Woen
Dond.
Vrjjd.
17 9,30
1810,—
19 5,30
2011,
21 6,30
22 7,—
23 7,30
24 8,30
25 9,—
26 6,—
.27 9,—
28 8,30
29 8,30
30 8,30
31 8,30
10-
11-
12,30
12,30
12,30
12,30
12,30
12,30
12,30
12,30
12,30
12,30
1-
2,-
9,30
M achter een datum is
ee het tweede getal is
jam).
gustus.
litgenomen 's Zondags,
organs 8 uur, van Mid-
m Rotterdam 8,45.
|g. van Vlissingen 5,45
7 uur.
>p de Wester-Schelde.
Ï-HABSWEEET.
liet 30 September.
|sche of Spoortijd.
nWalsoorden naarHans-
8,45*. 11,50, nam. 3,25.
ïaar Walsoorden voerrn.
2,38, 5,38.
en worden geen goe-
perd.
Jhij ia een der hoogste
oovele plaatsen, weder
>n die heuvels bouwde
maatschappelijk ver
end een aan den Nieuwen
(waart men mede een
zien hem op vier pas
iterdeur van het hoefje
rg is vermoedelijk ook
hofstede van v. d. Zande,
ioeve" geheeten, waar-
[t vroegere huis ook op
uis is in 1889 afgebrand,
er van is de grondslag
doeh dat het ook vroe-
te stond is duidelijk te
van den weg gelegen,
oploop van 2 4 3 M.
emen wij afsoheid van
tbergen. Buiten de we»
opgedaan hebben over
rting en het doel dier
erzoek naar den inhoud
i geweest; veel merk-
uneTende aan den berg-
nden. De reden daar-
de ervaring heeft het
veel bergen zijn ge»
ge aandacht te wijden
1. Misschien zijn er nog
veis, die iets bijzonders
irgen houden Mochten,
geoaars besluiten deze
er daardoor iets merk"
licht komen, dan zullen
wetenschap een dienst
het gevondene kennis
de Man voornoemd, of
I van het Zeeuwsch Gem
beide te Middelburg
1EREREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Er is mij door enkele personen gevraagd
wat ik van het ontwerp tot tiendenafkoop
denk. Ik heb hun hierop geantwoord dat ik
reeds in 1877 een berekening heb gemaakt
teneinde langs dien weg te komen tot de
oprichting eener vereeniging tot afkoop
der tienden voornamelijk in de gemeente
Kapelle, en de voorwaarden waarop zoo
danige vereeniging had kunnen tot stand
komen.
Indien deze berekening nog nut kan
stichten, vinde zij in dit blad een plaats.
Toen ik mjj nederzette na de invoering
van de wet van 12 April 1872 tot afkoop-
baarstelling der tienden in Nederland, (zie
no. 83 van de Gc. van 1877, van welke
meening ik nu nog ben) maakte ik een be
rekening van de toen bestaande 46 tiend-
blokken in de gemeente Kapelle.
De opbrengst over 't jaar 1877 was ruim
f8000 en thans over 1906 pl. m. f1700;
alzoo een groot bedrag minder, ofschoon
dit nu slechts loopt over 18 tiendblokken
de overige zijn afgekocht.
Wat het verschil in afkoopsom bedraagt
tusschen 1877 en de laatste jaren zal ik met
een paar voorbeelden aantoonen om te be
wijzen, dat het thans de tijd is, vooral met
de verbetering der gronden, tot afkoopen.
Ik kocht af de navolgende tiendblokken
Maalsteehoek in 1899 voor f 3072,74 in
1877 zou het bedrag zijn geweest f 6403,80.
Hoek voor Spaarte in 1899 voor f3749,54
in 1877 zou 't bedrag zijn geweest f 5924,30.
Hoek achter Klaas Luiksen in 1904 voor
f 2399; in 1877 zou het bedrag zijn geweest
f3989,80.
Zooals men ziet een zeer groot verschil,
wat vooral komt door 't verschil in vruchten.
In 1862 toch. komen in de 46 tiendblokken
bijna geen smaltienden voor, maar wel 99
Gem. meekrap. In 1877 komen in diezelfde
tiendblokken voor 203 Gem. smaltienden
en 472 Gem. tarwe, geschat op f 8 a f 9 per
Gem., terwijl in 1905 in de nog overige 18
tiendblokken voorkomen 309 Gem. smal
tienden en slechts 73 Gem. tarwe, geschat
op pl.m. f 6 per Gem.
En toch zijn er nog rijke eigenaren van
tiendplichtige gronden niet genegen mede
af te koopen, wat den afkoop van een ge-
lieelen tiendblok zeer tegenwerkt.
Verschillende onbillijkheden doen zich
daarbij nog voor. De Staat zal alles aan
wenden om van de gronden de hoogst mo
gelijke tienden te heffen, maar wanneer zij
kanalen of sporen aanlegt, komen de tien
den in geenaanmerbingenmaaktzoodoende
de grond waardeloos. Ik weet wel, de wet
zegtde grond geeft geen tienden, maar
wel tiendplichtige vruchten.
De ondervinding heeft mij ook geleerd,
dat rijke grondeigenaren niet erg genegen
waren tot afkoop, omdat het een buiten
plaats betrof, dus nimmer tienden gaf, ter
wijl tegenwoordig op die grond wel degel ijk
tiendplichtige vruchten groeien.
Ik zou nog meer onbillijkheden kunnen
noemen, doch ik geloof, dat ieder wel zal
begrijpen, dat 't hoog tijd wordt de tienden
over geheel Nederland te doen verdwijnen,
wat m. i. op de volgende voorwaarden best
kon geschieden
De afschaffing der tienden moet over
geheel Nederland geschieden;
b. De waarde der tienden wordt door des
kundigen bepaald volgens de opbrengst
der laatste 15 jaren, (zoo die bekend is,
anders volgens 's lands gebruik) zonder
aftrek van de twee hoogste en 2 laagste
jaren
c. Het bedrag wordt bepaald over tiend
plichtige gronden volgens de kadastrale
grootte
d. Elk eigenaar zal bevoegd zijn zijne
gronden van tienden vrij te koopen vol
gens een door het Rijk te bepalen bere
kening 3
e. Zoolang een eigenaar van dat recht
geen gebruik maakt, moet hij eene rente
aan het Rijk betalen van pl. m. 6'/? 47
op anpufteit
f. Het Rijk sluit eene geldleening voor
het geheele bedrag der af te koopen
tienden, welke aan de tiendeigenaren
wordt uitbetaald
g. Deze leening wordt genomen op annuï
teit voor 20 4 30 jaren, welke rente door
de eigenaren der tiendplichtige gronden
jaarlijks aan het Rijk zal worden betaald;
h. De tiendplichtige gronden kunnen vol
gens deze rente jaarlijks voor 1 Mei wor
den vrijgekocht tegen den penning 20
i. Alle eigenaren van tiendplichtige gron
den kunnen alzoo voor de pachters vast
stellen de jaarlijksche verhooging voor
de tienden, welke zij aan het Rijk hebben
te betalen
j. Bij verkoop van gronden met den last
van tienden bezwaard, mogen deze niet
worden overgedragen zonder van dezen
last te zijn vrijgemaakt.
Volgens bovenstaande heeft ieder grond
eigenaar het recht om over den afkoop van
tienden 20 jaar te betalen, wat hier in
Zeeland volgens mijne ondervinding voor
rente en aflossing pl m. f 7 4 f 8 per hectare
zal beloopen.
Op grond van deze gegevens geloof ik,
dat de tijd gekomen is de tienden te doen
verdwijnen. A. NIJSSEN.
Kapelle, Mei 1906.
1 Augustus 1906.
Weten onze lezers wel wat de Marine
aan de groote mogendheden kost en hoe
zeer de prijzen voor dit onderdeel der
landsverdediging stijgende zijn.
Ziehier enkele gegevens om die te kennen.
Engeland gaf voor zijn Marine uit
in 1885153 millioen, in 1895280
millioen, in 1905442 millioen.
Frankrijk in 1885: 89 millioen, in 1895:
128 millioeD, en in 1905: 153 millioen.
Rusland in 188547 millioen, in 1895 -.
73 millioen, en in 1905140 millioen
en Duitschland, de jongste broeder die
zijn toekomst op het water zoekt; in
189572 millioen, ea tien jaren later
128 millioen,
Het zijn voorwaar groote cijfers, die
ook een bijdrage leveren voor de sterk
toenemende draagkracht, en dus voor de
klimmende welvaart der bevolking van
de verschillende landen.
Het is een vergeefsche poging van de
sociaal democraten om onzen christen
arbeiders te doen gelooven dat Socialisme
en Godsdienst vereenigbaar zijn.
De heer v. d. Goes is de Mephisto die
het op het oogenblik in Het Volk weer
loopt te probeeren.
Niet malsch klinkt zijn beschuldiging
aan het adres der „politieke christenen''.
„Zij schreven" zoo zegt hij.
Zij schuwen en vreezen niets zoozeer als
dat de afkeer van het socialisme bij de ge-
loovige arbeiders iets mocht verminderen.
Dat christenen christel ij k zouden leeren
oordeelen over de socialisten met zachtmoe
digheid, met rechtvaardigheid, met waardee
ring van hetgeen eenigszins voor waardeering
vatbaar is is voor hen het toppunt der ver
schrikking. Dat christenen en socialisten voor
namelijk zouden letten op wat hen kon ver
eenigen dat er tusschen hen een weinig toe
nadering, zoo mogelijk en bij bepaalde pun
ten samenwerking zou komen, strijdig is het
met hunne opvatting van het christendom,
die slechts wantrouwen en vijandschap ge
doogt,
Verder betoogt hij dan heel vriendelijk
dat zijne stelling „dat het socialisme zeer
wel met den godsdienst te vereenigen is''
„slechts met leugens en scheldwoorden is
te beantwoorden". Nu is dit laatste be
paald onjuist. Een andere sociaal demo
craat Gerhard heeft toch gesproken
van dingen erger dan rattenkruid". En
weer een ander mevrouw Soland Holst
verkondigde de leer dat in de soc. .dem.
maatschappij „deugd en ondeugd stui
vertje gewisseld hebben". En v. d. Goes
zelf heeft ook wel dingen geschreven die
juist het omgekeerde van zyn stelling be-
teekenen.
Maar wij willen nu zijn stelling eens
niet beantwoorden met „leugens en scheld
woorden" maar met een feit, een feit
van jongen datum.
In hetzelfde nommer van Het Volk waarin
de heer v. d. Goes zich afslooft om te
betoogen dat godsdienst en socialisme wel
vereenigbaar zijn, komt een verslag voor
van de j.l. Zondag te Rotterdam gehouden
„meeting ter propageering van de vak
organisatie.
Zou de schrij ver, die deze meeting zoo
verheerlijkt als een „betooging in het
teeken der toenemende macht van het ge
organiseerde proletariaat" werkelijk mee-
nen dat aan deze ontheiliging van den
Rustdag ook maar één bewust Chr. ar
beider heeft meegedaan of ook maar kun
nen meedoen
Het zou naïef zijn het te wanen
Doch er is meer.
In het bericht in Het Volk wordt ver
haald van het muziek dat den optocht
vergezelde. Maar er staat niet bij dat
de burgemeester van Rotterdam de ver
gunning tot het maken van muziek, op
grond der Zondagswet had geweigerd
En toch deden zy het.
Niet bij vergissing.
Want de leider van den stoet de heer
Spiekman had te voren in De Controleur
met deze weigering, waardoor volgens
hem „de uitgeleefde puriteinsche bepaling
van 1815 in eere (werd) gehouden", den
draak gestokenen den raad gegeven
toch muziek te maken en „een conflict
met de wet van 1815 (te) trotseeren".
Ziedaar een sociaal democratisch staaltje
van spotten met Gezag en Wet, dat vloekt
met 't betoog van dhr. v. d. Goes dat
godsdienst en socialisme vereenigbaar zijn.
En dan durft de man, die dit weet,
schrij ven„Er is in de practijk van het
socialisme niets" (let wel niets „dat de
geloovige arbeiders verplicht zich van de
socialistische beweging ver te houden
o, Onheilige onnoozelheid
Blijkens een gister door ons vit Het Hand.
overgenomen telegram uit Tromsoe zijn de
geschonden graven der Hollanders bij
Smeerenburg op Amsterdam-eiland (Spits
bergen) weer hersteld.
Ook in 1878 had een dergelijke in-orde-
brenging plaats gehad door de expeditie
onder leidiDg van Koolemans Beynen. Ook
toen was het een ruïne.
Niet zonder moeite vermocht men eenige
grafkruisen nog te ontcijferen, waarop
stond
Hier ligt begraven Jan Fred. Meyrot van
Pruysen, is in den Heer gerust, den 9en
Juli, op het schip Evenwigt, comman
deur Cornelis Dek, 1778.
of
Hier leijt begraven Uarjaen Klaesz
Kromom van Son
of
Hier leijt begraven Hendrijk Selden van
Gestack, is gestorven schip Frouw Anna,
Kommand. Derk Driewes, 1742
enz., enz.
De kisten werden met de halfvergane
deksels weder dichtgetimmerd, de kruisen
opnieuw opgericht en den volgenden dag
op het hoogste punt van den grafheuvel te
midden der graven, een groote steenhoop
gebouwd, waartegen met eenige helling de
uit het vaderland meegebrachte steen werd
geplaatst, waarop te lezen stond;
t
Jn Memoriam.
Spitsbergen of Nieu-Land
ontdekt
tot 79° 30' N. Breedte
door de Hollanders.
Hier overwinterden 163334
jacob Seegersz en zes anderen.
Hier overwinterden en stierven 16341635
Andries Jansz. van Middelburg
en
zes anderen.
Zoo worden de namen van deze onbe
kende pioniers in den strijd om Neerlands
oppermacht ter zee, welverdiend in eere
gehouden.
Rusland.
„Het bericht van de ontbinding is lang
zaam tot het volk doorgedrongen, en brengt
een gisting van revolutionaire ideeën te
weeg". Alzoo schreef men uit Petersburg
aan een Fransch blad. En wie de in steeds
sneller tempo elkaar opvolgende berichten
leest van aanvallen en oproeren, te midden
van de tijdingen die getuigen van het
ernstige streven der regeering om het
kwaad te bezweren, die is geneigd de
juistheid der opmerking toe te geven.
Het manifest der leden van arbeiders-
en socialistenpartijen heeft by miljoenen
het land overstroomd, en er staan leelijke
opruiende uitdrukkingen in die hunne
uitwerkingen reeds begonnen te toonen.
De Tsaar, zoo wordt gezegd, heeft den
raad van de volksvertegenwoordigers ver
worpen en zijn heul gezocht bij de groot
vorsten, ministers, generaals en grondbe
zitters, die tegenstanders van de groote
meerderheid van het volk zyn. De sol
daten en mariniers, zegt het stuk, moeten
zich herinneren, dat zij kinderen zyn van
het volk, dat grond en vrijheid vraagt, en
het noodigt hen uit, zich aan de zyde van
het volk te scharen. Het nageslacht zal
eeuwig vloeken wie schiet op het volk.
Als weerklank hierop verneemt men
van een bedenkelijke staking van tien
duizend mijnwerkers in het Donetz-
bekken van een treinroof op den War-
schau-W eichselspoorweg, waarby een som
van 172 duizend roebels werd gestolen
van een oproer in de vesting Sveaborg,
en nog zooveel meer dat bewijst hoe het
arme Rusland tot in de diepste vezelen
van zijn bestaan is geschokt.
En alles geschiedt naar een wèl over
legd plan.
Maandagavond brak te Sveaborg het
eerst bij een pionier-compagnie het oproer
uit, waarbij zich een aantal artilleristen
aansloten. De oproerlingen maakten zich
meester van drie gedetacheerde forten en
openden een kanonade op de vesting,
waarbij dooden en gewonden vielen. De
bezetting van de vesting werd met twee
compagnieën versterkt.
Den volgenden morgen drongen een
groot aantal particuliere personen de
bureaux van de haven van Skatoeden
binnen. Zij waren door matrozen van
wapens voorzien. Spoedig begon ook het
oproer onder de bemanning van de vloot.
Met spoed ontboden troepen sloten het
door muiters bezette fort Skatoeden af van
de stad. De gebouwen, waarin de op
roerlingen zieh verschanst hadden, werden
door drie kruisers en mitrailleurs onder
vuur genomen spoedig drongen de troepen
de haven binnen en ontwapenden de op
roerlingen.
In Helsingfors heerschte in den voor
middag groote onrust, die echter wat be
daard is. Onder de arbeidende bevolking
bleef zij bestaan. Arbeiders, die met den
trein van Helsingfors gekomen waren,
maakten zich meester van het station
Rechimjaki en verklaarden geen militairen
trein te zullen laten voorbijgaan.
Over den aanval van revolutionairen in
een drukkerij te Petersburg wordt nog ge
meld, dat terwijl men daar bezig was,
het manifest te drukken nadat het per
soneel onder bewaking was geBteld in
de kerk die tegenover de drukkerij staat,
een godsdienstoefening gehouden werd die
door een groote menigte werd bijgewoond
en door verscheiden agenten bewaakt.
Toch kreeg de politie eerst bericht van
de overrompeling, nadat de daders spoor
loos verdwenen waren.
De roovers die Zaterdag den spoorweg-
van Warschau naar Weenen geplunderd
hebben, waren als reizigers meegereden,
en hadden den trein tot staan gebracht
door aan de noodrem te trekken. De ge
heele bemanning van de Weichsel-stoom-
boot Kurier is te Warsehau in Jhechtenis
genomen, op vermoeden dat deze bende
met die stoomboot vervoerd is geworden.
Te Poltawa zijn Vrijdagavond ernstige
militaire onlusten voorgevallen. Infante
risten van het Sjefskische regiment, die
eenige arrestanten wilden bevrijden, wer
den beschoten door kozakken, zoodat een
soldaat gedood en vier soldaten en een
burger gewond werden. De rust was Za
terdag hersteld.
Tusschen Armeniërs en Tartaren is te
Sjoesja in den Kaukazus weer braaf ge
vochten. De stad werd daarbij twee dagen
lang uit 21 stukken gebombardeerd en in
brand geschoten. Daarna kwamen de
strijdende partijen tot een vergelijk, en
elk koos vijf gemachtigden om de voor
waarden van een duurzamen vrede
vast te stellen. Zoo meldt een Reuter-
telegram uit Tiflis.
Het maritiem gerechtshof te Sewastopol
heeft vonnis geveld over de matrozen,
betrokken bij de onlusten van het vorige
najaar. De vier voornaamste beschuldigden
zijn ter dood veroordeeld, één tot levens
langen dwangarbeid, 32 anderen tot ver
banning voor verschillenden tijd, 50 tot
gevangenisstraf; slechts zes beklaagden
zijn vrijgesproken.
Zekere Sawenkof, die gevangen zat
wegens een bommenaanslag, in 't laatst
van Mei gericht tegen generaal Neploejef,
commandant der vesting Sewastopol, is
ontsnapt met behulp van een soldaat, die
zelf ook gevlucht is.
Het eenige lichtpunt in dezen nacht is
het bericht, reeds gister onder onze Te
legrammen meegedeeld, dat de samenstel
ling van een gematigd vrijzinnig kabinet
verzekerd is.
Moge dit 't begin van den vrede zyn.
Engeland.
Bij de beraadslaging in het Lagerhuis
over de begrooting van het departement
van koloniën, heeft Churchill aangekon
digd, dat de regeering voorstelde van
Transvaal een zelf besturende kolonie te
maken, door het instellen van een Eerste
Kamer, samengesteld uit 69 leden, nl. 34
vertegenwoordigers van den Rand, 6 van
Pretoria en 29 van het overige gedeelte
van het land en een Tweede Kamer, sa
mengesteld uit 15 leden, die voor het eerste
parlement benoemd, daarna gekozen zul
len worden. De leden zouden bezoldigd
worden.
Churchil wilde geen voorspelling doen
omtrent den uitslag der verkiezingende
Engelsehen in Transvaal kunnen zich de
meerderheid verzekeren, indien zij dit
willen, maar het zou een zegen voor Zuid-
Afrika zijn, als er een coalitie-regeering
kwam. De nieuwe grondwet bevat een
bepaling, waarbij arbeid van slaafsch ka
rakter verboden wordt.
De rede werd over het algemeen goed
ontvangen, ofschoon de oppositie, vooral
Lyttelton, natuurlijk Churchill's bewering
bestreed, dat het grondwetsontwerp van
Lyttelton onuitvoerbaar is.
De ministerieelen juichten Churchill's
mededeelingen toe, dat Transvaal een par
lement zal krijgen, dat het regeeringsbe-
sluit geen stemrecht voor vrouwen of
evenredig kiesrecht toestaat, en dat de
nieuwe parlementsleden zonder daartoe
vergunning te behoeven, hunne redevoe
ring in het Hollandsch of in het Engelsch
zullen mogen houden.
Zij toonden zich echter minder inge
nomen er mee dat inTransvaal een Hooger»
huis zal worden benoemd, ofschoon hij er
bijvoegde, dat dit huis vermoedelijk slechts
korten tijd in werking zal zijn.
De kaffervrienden vernamen weer on
gaarne, dat de Engelsche regeering vast
houdt aan het 8e artikel van het verdrag
van Vereeniging, bepalende, dat de inboor
lingen niet deelen in de politieke rechten
der blanken. Daarentegen toonden de
ministerieelen zieh er zeer tevreden over,
dat Swaziland uitgezonderd blijft en dat
het bestuur der Robinson's mijnen besloten
heeft de contracten van 3000 mijnkoelies
te ontbinden, ten einde in die mijnen een
proef te nemen met blanke werkkrachten
onder leiding van Qrpswell; den befeende»
I
I
I
