No. 250. 1906. NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. Donderdag 26 Juli 20e Jaargang. GHRISTELIJK- HISTORISCH Dit is hel middel niet. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ. te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN V - MIDDELH VEG EN. MIDDE1B. ROTTERDAM. Juli. ij k s uitgenomen 'b Zondags, ngen 8 uur, van Middelburg 9,30, itterdam 8,45. UBOOT TELEGBAAF. Juli. tterdam dagelijks (behalve Maan- ■g. 7,uurvan Antweipen lehalve Maandag) 'smorg. 7.- - u. tdienst op de Wester-Schelde. ZOORDEN—H AN 3"W EEBT. ;ot en met 30 September. t-Europeesche of Spoortijd. g k s. VanWalsoorden naarHans- rm. 5,45, 8,45*. 11,50, nam. 3,25. -nsweert naar Walsoorden voorm. 31, nam. 2,38, 5,38. deze reizen vrorden geen goe- vee vervoerd. ootdienit Juli. „SCHELD E" Zond. 29 6,— 1, Maan. 30 9,30 12,30 Dins. 31 9,30 1, i,— 12,30 1,30 12,30 3,30 12,30 12,30 irste getal achter een datum is n Zierikzeehet tweede getal is n Rotterdam). )T MIDDËLB URG—ZEEREKZEK. Juli. [delburg. ,30 4,30 Van Zierikzee. ',30 ',30 f,30 f,80 7,30 7,30 4,30 4,- 4,30 6,- 4,30 4,30 Woen 25 7,30 3- Dond.26 6,30 8,— Vrjjd. 27 6,30 3- Zater.2' 7,30 3- Zond. 29 6,30 5,30 Maan. 30 7,30 3- DinB. 31 7,30 3,- C H E R E N. IDDELBURG. 10.32 1.27 4.07 6.47 9.27 12.37 10.25 1.20 4.— 6.40 9.20 12.30 I 10.13 1.08 3.48 6.28 9.08 12.18 10.01 12.56 3.36 6.16 8.56 12.06 9.54 12.49 3.29 6.09 8.49 11.59 9.45 12.40 3.20 6 8.40 U.50 9.29 12.24 3.04 5.44 8.24 11.34 9.23 12.18 2.58 5.38 8.18 11.28 (LISSINGEN. o I0.32 I.27 4.07 6.47 9.27 12.37 9.45 12.40 3.20 6.8.40 it.50 9.33 12.28 3.08 5.48 8.28 11.38 9.30 12.25 3-°5 5-45 8.25 II.35 9.25 12.20 3.5.40 8.20 II.30 8 9.20 12.15 2.55 5.35 8.15 II.25 ■Europeesche of Spoortyd. n. 11,50a) b) nm. 3,23j) en G,10o) m. 12,15a) 8,50y) 6,40. 25 nm. 1,55a) en 4,45. 50«)i) 3,23 6,10c) f) er 80 minuten na het vertrek van oedekenskerke n. Nemen vm. 8,30 en naar Breskens, Borsselen en n Breskens, Borsselen en Neuzen rtl en tot en met 31 Aug. d. ien zeiden we reeds, dat de jufiers ier dronken: udtijds ieder boer in Twente nog bier brouwde, gebeurde het eens de gemeente Weerselo, dat een 1 morgen het hier in zijn bouw- verminderd vond. Wie kon dat lebben Van inbraak toch was ien spoor te vinden, geen grendel van de deur geschoven. De knecht 's nachts bij den bouwketel de houden, maar gebonden in een jo. 't Duurde niet lang of een ichaar witte wiven kwam binnen, zij om den ketel gezeten, toen it het stroo zich bewoog, waarop lerijl onder een vervaarlijk ge- de vlucht namen, jrs woonden onder den grond in n heetten daarom dilnalven. Die ,3eten hier wiven belter en nu is goed als een vaste regelwaar ier zijn, vindt men in de nabijheid aaiplaatseD, waar urnen worden en. Waardoor dit verband witte begraafplaatsen Om dit te weten bij de heidensche fabelleer te "J 2. .v ■heid en heldenmoed golden bij anen als de voornaamste deugden, iin en Frya werden de helden, strijd gevallen waren, naar het de plaats der gelukzaligen ge- t het opnemen der gesneuvelden slagveld en hun vervoer naaf iren de Walkyren of slagopneem- ,st. De witte vrouwen nu warefl voorspreeksters der gesneuvelde lie in hare nabijheid begraven zoodat velen op hare bede naar voerd werden en dan iu het VI al' rden opgenomen. et 1EDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,02®. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Het geroep om Algemeen Stemrecht verraadt een gevoel van ontevredenheid over den bestaanden toestand, en 't streven om zichzelf en anderen wijs te maken dat die toestand betert bij algemeen stemrecht. De erkentenis moge juist zijn, de voor stelling van het algemeen stemrecht als het panacee, als het middel tegen alle kwalen, is ten eenemale onjuist. De politieke toestand zal er althans naai den zin van wie zoo roepen, niet beter op worden, eer „verslechteren'', wij spreken nu eens een oogenblik in hun geestEn de maatschappelijke toestand heeft met den graad van uitbreiding van het kiesrecht nog minder te maken. Het eerste bewijst de geschiedenis, 't laatste de ervaring onzer naburen. Zoolang het kiesrecht beperkt was, was het liberalisme oppermachtig. Van 1848 tot 1887 ging de vry zinnigheid gaandeweg vooruit, altijd in ledental in de Tweede Kamer, en gevolg daarvan ook in het getal zijner aanbidders onder ambtenaren en ambtsdragers. Na de eerste kiesrechtuitbreiding slonk het aantal liberalen in Staten en Kamers een volgende uitbreiding zag dat aantal nog weer meer verminderen en ook de laatste uitbreiding onder het kabinet-Goe man Borgesius was der vry zinnigheid nood lottig, dewijl zij in beide Kamers minderheid werd. Nog meerdere uitbreiding zou het libe ralisme weer verder van de pad voeren en den Chr. partijen in het gevlei komen. En ten slotte algemeen kiesrecht waar' voor het liberalisme (electoraal gesproken) de dood Men kan er dan ook gerust op rekenen dat de oud-liberalen die de democratisee ring onzer Staatsinstellingen en Staats macht betreuren, konden zij, aan een groote inkrimping van het aantal kiezers tot voor 1848 de voorkeur zouden geven boven een censusverlaging die het overwicht aan de christelijke partijen zal hergeven. Bij inkrimping van het aantal kiezers spint het liberalisme wol. Maar waarom roept het dan met de S. D. A. P. om algemeen kiesrecht Wij zouden haast zeggen dat is de vij andschap tegen de Chr. Staatkunde, of op zyn zachtst gesproken, de berusting als der eene moeder in Salomo's eerste recht, in 't feit dat nu zij haar kind had doodgelegen, het kind der andere werd doorgehakt. Maar zou het ook kunnen wezen dat zij aldus redeneeren je kan nooit weten hoe een stuivertje rollen kan Dat zou niet verstandig zijn. Want ook met de in voering van algemeen stemrecht krijgt de vrijzinnigheid hier te lande de macht, laat staan de oppermacht, niet terug. België, Frankrijk, Duitschland, waar algemeen stemrecht werd ingevoerd, strek ken haar ten voorbeeld. Alleen de socialisten kunnen by invoe ring van algemeen stemrecht wèlvaren, en zy weten dat ook zeer wel. Immers onder het volk achter de kiezers is een vrij breed e groep, die met alle positief geloof gebroken heeft en aan de party van het „Godsdienst is Privaatzaak" wat eigenlyk zeggen wil „Godsdienst is tnaar ballast 1" de meerderheid in som mige districten, allereerst in de groote steden schenken zal. Toch zal de S. D. A. P. of, wilt ge, de dames- en heeren-sportclub die zich sociaal democratische arbeidsrsy&rtii noemt, ook inet dit panacee niet gebaat zijn. Met algemeen stemrecht komt zij aan de helft plus een in de Tweede Kamer voor- loopig nieten wanneer ook het vrouwen kiesrecht wordt ingevoerd staat het Voor haar nog slechter. Troelstra heeft dit rui terlijk erkend. Onder de arbeiders schuilt toog een machtige kern, die den Heere vreest, of mot God in het staatsrecht althans nog wel gerekend wil zien j en die Sou de meerderheid niet geven aan de ei ws de P. A- Vi Zoodat zij niet daarom hare agitatie voor algemeen stemrecht behoeven door te zetten. Ja maar, heeft Het Volk indertijd ge zegd, als wij algemeen stemrecht hebben, bunnen er geen stakingswetten en der gelijke meer gemaakt worden. Maar in Australië, waar algemeen stemrecht is, werd dan toch een stakingswet aange nomen, waarbij die van 1903 ten onzent nog kinderspel is. Dus dat is 'took niet. Ja maar, zoo sprak men tot de arbei ders, dan krijgt gij nooit duur brood, want dan is protectie voor eeuwig buiten den lande gebannen! Alsof niet juist Frankrijk en België, Duitschland en Zwitserland, alle vier landen waar het Algemeen Stemrecht be staat, protectionistisch zijn, en wel zoo kras mogelijk Goed, maar met de groote stakingen zal 't dan toch wel uit zijn, aldus de S. D. A. P. Immers dan zal de arbeider de macht hebben, en daarmede de regeering drijven in de richting waarin de patroons- belangen aan de onze worden ondergeschikt gemaakt. Kortzichtigen, die vergeten zouden dat zelfs onder een driekwart-socialistisch kabinet in het land van Algemeen Stem recht bij uitnemendheidFrankrijk de werkstakingen nooit zoo krachtig zijn be gonnen, weerstaan en teruggedrongen. Ten slotte beveelt Het folk (tenminste zij deed dit in 1902 het algemeen stem recht aan als een levensquaestie voor haar partij omdat de soc. dem. afgevaar digden anders te kleinburgerlijk zouden wordenAlsof dit gevaar ooit weg te nemen wareAlsof er niet altijd „bur gerlijke" staatslieden zullen overblijven om in strijd met de specifiek Volkse,he theorieën te handelen En waar nu in ons land nog een groote groep van bijna de helft zich van het liberalisme en zijn neef afkeerig toont, daar is 't nu eenmaal voorloopig niet mo gelijk dat Algemeen Stemrecht aan deze twee de meerderheid schenkt. Of wij 't dan maar moeten laten zooals het is Het zou niets schaden, wanneer 't zoo ware. Maar nu er zy 't dan ook al in zeer beperkten kring een vraag is naar een betere kiesrechtregeling, zij onze aandacht gespitst op het Huismans kiesrecht waarin een beginsel steekt en dat 't aantal kiezers, werd ook de vrouw in sommige gevallen meegerekend, stellig tot over het miljoen zou doen stijgen Wy hebben hierop al eens meer ge wezen. Dit artikel strekke weer eens tot op- frissching van het geheugen. 25 Juli 1906. Alleen de sociaal-democratie kan met zekere koelheid het bericht afdrukken dat H.M. de Koningin weer in hare ge lukkige verwachting is teleurgesteld. Bladen van allerlei richting betuigen hnn hartelijk leedwezen, en vertolken den spijt van het volk. Wij voegen onze betuiging van ernstig leedwezen er aan toe. Koningin, Vorstenhuis en Natie zijn in lief en leed steeds één geweest. De natie verdubbelt ook by deze schry- nende smart harer geëerbiedigde Vorstinne de bede tot den Heere onzen God dat Hij zelf zijn balsem druppele in de wonde de Koningin weer oprichte j en Nederland en Oranje nog eens zegene in plaats van met de uitgestelde hope die het harte krenkt, met de begeerte die komt, welke ia een boom des levens Het doet ons genoegen dat ook op Zuid- Beveland al meer de begeerte naar een Christelijke school levendig wordt; en dat in de plaatsen waar een zoodanige school is, de belangstelling voor dat onderwijs toe neemt. Maar hoe staat het nu met de gemeenten ■vvaar men de stichting eener Chr> school vwrberwlt i Wij vragen met name aan de vrienden te Hoedekenskerke, hoe verzijtgij gevorderd? Wij weten wel, zij vooral hebben kleine kracht. Het zal daar allicht gaan om een of twee personen die er zich voor spannen. Maar in de laatste maanden kwamen van daar geen goede berichten tot ons. Het lust ons niet alles te gelooven of hetgeen wij gelooven te publiceeren van het velerlei dat ons dringt om onzen vrienden toe te roepen Slaapt toch niet in, en vaart toch voortHoedekenskerke hebbe zoo spoedig mogelijk eene vrije Christelijke school. Een vrije school, opdat het er eene zij die van de ouders uitgaat, en door een com missie uit de ouders of wien zij hun ver trouwen wenschen te schenken, wordt beheerd en waar de gelegenheid bestaat om het onderwijs en die onderwijs geven te controleeren. Niet dat wij tegen het staatsonderwijs te Hoedekenskerke een bijzonder bezwaar zouden hebben. Maar in onzen fel bewogen tijd dient het toezicht op de scholen meer in de handen der ouders te zijn en dat is by het vrije onderwys mogelijk. En een Christelijke school, opdat de ouders te Hoedekenskerke, welke nog rekenen met de doopsbelofte en den eisch van Gods Woord, zich een onderwijs in dien geest, en naar dien regel mogen verzekeren. Nog is de groote meerderheid des volks te Hoedekenskerke aan zijn Bijbel gehecht. Doch misverstand en mistrouwen zijn oorzaak, dal een kleine minderheid, bij wie het intellect of de groote mond zijn, de meerderheid overheerseht, en bewust of onbewust, wij laten dit gaarne in het midden afvoert van de Christelijke historische paden. Daartegen is de Christelijke school, naast de Kerk, het beste schild en wapen. En daarom herhalen wij onze vraag aan Hoedekenskerkehoe is het waakt gij of hebt ge den moed opgegeven In dit laatste geval verwijzen wij de vrienden naar het Woord: Zoo richt dan op de slappe handen en zet de wankelende knieën vast. Voor de toekomst van ons volk en van onze kinderen mag geen opoffering ons te veel zijn. Onze vrienden te Hoedekenskerke moeten haastig aan het werk Er is gevaar bij uitstel. Nu gaan sommige dwaze dagbladen al vertellen waar dr. Kuyper op zijn binnen- landsche uitstapjes al zoo naar toegaat, en welke inrichtingen hij daar zal bezoeken. Als de Middelburgsche Courant het daar maar niet van op haar heupen krijgt. De buitenlandsche reizen van den ex- minister baarden haar al zooveel erger nis, en haar roepen „doet toch als wy en laat dien man rusten", vond geen in gang. Gaat men haar leven nu ook al vergallen met berichtjes omtrent binnen- landsche tochtjes van 'm? Wij kunnen 't niet helpen. Maar naar wij vernemen zal morgen te Maassluis dr. Kuyper in zijn geboortestad ontvan gen worden in het Dominé's-huis, 't huis waar dr. "K. geboren werd, en waarin een kamer zal gemeubileerd worden in den stijl van dien tyd. Dan zal dr. K. de Visscherijschool bezoeken, benevens de nieuwe chr. school, naar hem genoemd; en 's avonds in de geref. kerk een woord spreken in het belang van 't chr. onderwijs. Het staat zoo ongeveer in alle dag bladen, dus de Middelburg sche Courant houde ons ten goede dat wij het ook maar doen. Het zal nog wel eens meer gebeuren is te denken. Teleurstellend. Onder bovenstaand opschrift schrijft De Standaard »In de Ned. Herv. kerk had men gehoopt, dat het gelukken zou tot reorganisatie te komen. Dit kon natuurlijk niet, zoolang de besturende Synode in haar meerderheid anti-orthodox was. Maar dit jaar was dit anders. De meerderheid is thans igeloovig". Men had daarom een verzoek ingezonden, om thans eindelijk die reorganisatie ter hand te nemen. En toch werd ook nu het verzoek gewezen van de hand. Ook na het geval-Bahler Dit is een zeer ernstige teleurstelling voor wie in dien weg heil zochten. De grondfout ligt in de vervalsching der grondbegrippen. Verdraagzaamheid is eisch van en sieraad voor het nationale leven. Volle verdraagzaamheid in den burgerstaat. Maar niet alzoo in de kerk. Ze daar te willen is even ongerijmd, als poli tieke verdraagzaamheid te willen in een kiesver- eeniging, of verdraagzaamheid van de drank zuchtigen in een bond voor drankbestrijding. Een kerk is juist een stichting voor gelijkge zinden, voor eenderdenkenden, voor hen die 'tzelfde belijden. Tot zijn volk, tot zijn natie kan men niet niet behooren. Daarom is op burgererf de verdraag zaamheid onmisbaar. Maar uit een kerk treedt wie haar belijdenis niet beaamt, uiten daarom is in een kerk ver draagzaamheid jegens hem die haar belijdenis verwerpt, ondermijning van heel 't kerkelijk wezen. Eertijds bracht men op den Staat over wat der kerke was. Thans brengt men op de kerk over wat des Staats was. Gevolg is, dat in Staat en Kerk beide de vastheid der beginselen begeeft". In 't leger ook al „staangeld" Onder 't opschrift „Belegde qelden van militairen'' lezen wij „De minister van oorlog heeft bepaald, dat de sommen, welke op de Rijkspost spaarbank zijn ingelegd ten behoeve van militairen, die bij het eindigen van de aangeganeverbintenisgeen graad bekleeden, van hen, die den dienst op niet eervolle wijze verlaten en van hen, die zich aan desertie hebben schuldig gemaakt, vervallen ten bate van het Rijk en zulks voor laatst- bedoelden te rekenen van den dag, waarop zij als deserteur uit de sterkte van het korps worden afgevoerd". Ons dunkt dit een te harde maatregel om den soldaat bij zijn plicht te houden. Zou de minister Staal wel te voren geraad pleegd hebben met zijn vrijzinnig-demo cratische collega's, wier geestverwante woord- en penvoerders immers hangende 't ontwerp Arbeidscontract van minister Loeff zoo op dat staangeld hadden afgegeven? Een staaDgeld zonder vorm van proces verbeurd ten voordeele van den werkgever, wat een gehuil is hierover aan soc.demo- cratische zijde opgegaan, en hoe meewarig werd daarbij aan den vrijzinnig-deino- cratischen kant in schuins linksche richting geknikt 1 Een dergelijk draconisch besluit had minister Bergansius eens moeten uit vaardigen. Of zou 't wel waar zijn Achteruitgang. Wij lezen in de Nieuwe Provinciale: De Vaderlander (het blad waaraan de naam ^an den leider der Unie-liberalen, Goeman Borgesius verbonden is) bedachtde volgen de grap De heerTazelaar heeft ontdekt, dat Rembrandt een Calvinist wasmisschien zullen zijne na sporingen er nog toe leiden, dat Jan Steen zal blijken een eerzaam ouderling oftewel opziener der gemeente geweest te zijn. Dit alles steekt de S. D. A. P. zoo in de oogen, dat »H e t Vol k" ons komt vertellen, dat Rembrandt revolutionair was. Wel te ver staan, niet revolutionair in vrij-socialislischen zin, maar in S. D. A. Peeschen zin. Wij zullen de heeren die met het ei schijnen te werken, helaas moeten tegenspreken. Er is dezer dagen onder den molen van Rembrandts vader een quitantie gevonden, waaruit blijkt, dat de jonge Rembrandt lid was van de Liberale Unie. Als dit waar is, dan is de Liberale Unie niet alleen oud, maar door dien ouderdom ook stellig zeer gedegenereerd... Van Rembrandt's geheimzinnig duister is dan stellig nog over het eigenaardig „ge heimzinnig" politiek optreden van den Jeidqr der ynie-libejralenmw het schit terend lioht van Rembrandt's schilderijen is gedaald tot een blanco-artikel. De Vaderlander mag dus wel tranen met tuiten schreien en zuchten welk diep verval Over een belangrijk onderwerp„de klassieke opvoeding op onze gymnasia" heeft zich in de N. R. C. in de laatste dagen een interessante pennestrijd ontwik keld tusschen mannen van het vak als dr. Bebé, mr. v. d. Mey, G. H. B(akhuizen) v. d. B(rink) en anderen. Er wordt met waardeering in gesproken over de bijzon dere gymnasia. Men begint derhalve aan de overzijde de bekwaamheden van man nen als dr. Woltjer, dr. Keizer, wijlen dr. Kapteyn, dr. v. d. Valk meer openlijk te erkennen. Ja, het doet ons genoegen te mogen vaststellen dat door een van deze inzenders warme hulde gebracht wordt aan den arbeid van een onderwijsman bij uit nemendheid den oud-minister Kuyper. Wij lezen toch in het stukske van zekeren heer G. het volgende Maar wat ik zeggen wou, de jonge dr. Bébé tot den ouden heer van der Mey toe hebben vergeten dat reeds door minister A. Kuyper een commissie is benoemd tot het ontwerpen van een regeling van geheel ons onderwijs, dat verschillende subcommissies in 't leven zfjn geroepen, waarin de bekendste mannen op het gebied van hooger, middelbaar, lager en vak onderwijs zitting hebben, die de zoo geheel ontbrekende aaneensluiting tusschen de ver schillende onderwijsafdeelingen voorbereiden. De bevoegdheden van onderwijzers, de overgang van lagere op middelbare, van daar op hooge of vakscholen, de omvang der leerstof, de examens, enz. worden in hun ontwerpen ge regeld, zoodat het geheel belooft één gebouw te worden, volgens weldoordacht plan ontwor pen, dat, hopen we, binnen niet al te langen tijd door regeering en volksvertegenwoordiging uitgevoerd zal worden. Deze veel omvattende zaak te hebben aan gevat, strekt dr. Kuyper lot eeraan de voor bereiding is reeds lang en met kracht gewerkt, maar totdat de nieuwe onderwijswet in het Staatsblad zal staan, zullen de heeren van der Mey en anderen het met die ouderwetsche gymnasia in hun tegenwoordigen vorm voor lief moeten nemen en misschien nog den tijd hebben om hun oude geschiedenis, hexameters en geleerde citaten geheel en al te vergeten. Wij hebben het wel gezegd dat men in de vrijzinnige pers den arbeid van dr. Kuyper wel reeht zou doen wedervaren wanneer hij maar eerst van het staatstoo- neel verdwenen zou zijn. Wij wachten nu nog op de erkentenis dat veel goed werk ongedaan gemaakt of voor langen tijd uitgesteld is geworden door de roekeïeoze afsnijding van zijn ministrieelen levensdraad. Vooral op het gebied van het onderwijs, mocht van dezen staatsman, zoo geheel doorkneed in deze materie, nog zooveel goeds verwacht wordeD maar dat heeft de vrijzinnigheid, in strijd met 's lands be lang, heelemaal niet gewild. Kwaadspreken. 't Ligt voor de hand, dat men, als men niets ernstigs te doen heeft, heel gemakke lijk tot kwaadspreken komt. Degelijke onderwerpen bespreken is, zelfs in kleinen kring, vaak moeielijk, hoeveel te meer in het gezelschap van velen. Om over zulk een onderwerp te kunnen spreken, moet men er iets van weten. En de kennis der meeste menschen is al even geiing als hun leerlust. Over personen te spreken valt lang zoo zwaar niet. Men kent hen men ontmoet hen nu en dan, men heeft althans wel eens hun naam gehoord en wil hen wel graag beter leeren Kennen, vooral van hun minder gunstige zijde. En wie iets verkeerds van den een of ander weet te verhalen, kan daarom ook altijd rekenen op een aandachtig gehoor. Enhoegrooter het kwade is, dat verteld wordt, des te meer wordt de aandacht gespitst. En het levendig8t is de belangstelling, als het geldt de fouten van een zedelijk hoogstaand persoon, van iemand van wien men dat wat gezegd wordt neen nooit gedacht hatj,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1906 | | pagina 1