NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 244. 1906.
Donderdag 19 Juli
20e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Verhooging van het Indisch Taiief
van Invoerrechten.
Snippers uit de oude doos.
DIUCLBVKG -
LIDDELB. EOTTERTAM.
Juli.
uitgenomen 's Zondags,
uur, van Middelburg 9,30,
u 8,45.
op de Wester-Schelde.
IEN-HANSWEERT.
met 30 September,
leesche of Spoortijd.
VanWalsoorden naarHans-
,8,45*. 11,50, nam. 3,25.
naar Walsoorden voorm.
2,38, 5,38.
fizan vrorden geen goe-
rvoerd.
i e n t „SCHELDE"
Juli.
Woen 25 8,— 12,30
Dond. 20 8.30 12,30
Vryd. 27 fe,„0 12,30
Zater. 28 9,— 12,30
Zond. 29 6,-
Maan. 30 9,30 12,30
Dins. 31 9,30
achter een datum it
hel tweede getal is
irdam).
i,30
^30
^30
ï,30
'etal
ikzee
(DELE üeq—zïerikzeb.
Juli.
ï-
t-
L-
1-
1,30
1,30
1,30
L~
l,30y
1,30
1,30
Van
Woen 18
Dcnd. 19
Vijjd. 20
Za er.2l
Zond. 22
Maan.23
Dins. 24
Woen 25
Dond.26
Vjjjd. 27
Zater. 2 s
Zond. 29
Maar. 30
Dins. 31
Zierikzee.
7,30 3,
6,30
6,30
7,30
6,30
7,30
7,30
7,30
6,30
6,30
7,30
6,30
7,30
7,30
3-
3,-
3,-
5,30
3,-
3,-
3-
3-
3,-
3,-
5,30
3-
3,-
EKEN.
ÏJURG.
1.27 4.07 6.47
1.20 4.— 6.40
1.08 3.48 6.28
12.56 3.36 6.16
12.49 3.29 6.09
12.40 3.20 6.—
12.24 3.04 5.44
12.18 2.58 5.38
GEN.
I.27 4.07 6.47
12.40 3.20 6.—
12.28 3.08 5..
12.25 3-t>5 5-45 8.25
I2.20 3.5.40 8.20 II.30
I2.I5 2.55 5.35 8.15 11.25
9.27 12.37
9.20 12.30
9.08 12.18
8.56 12.06
8.49 11.59
8.40 11.50
8.24 11.34
8.18 11.28
9.27 12.37
8.40 11.50
8.28 11.38
11-35
eesche of Spcortgd.
50a) i) nm. 3,23^) en 6,10e)
15a) 3,50y) 6,40.
11. 1,55a) en 4,45.
3,23 6,10e)/)
minuten na het vertrek van
nakerke n. Neuzen vm. 8,36
r Breskens, Borsselen en
kens, Boissele» en Neuzen
n met 31 Aug.
een ruim aandeel nam in
iogen of de z.g.n. kruis-
n allen twijfel verheven
ie en elders hare poorters
ran Vlaamsche dapperheid
dat ze te Ronstantinopel
aak, die thans het Belfort
rt, zouden genomen hebben
:n medegevoerd naar hunne
op den toren geplaatst heb-
lat voorwerp later door de
geroofd zijn, behoort even
van den oorsprong der Da-
(waarin wel eenige h'sto-
chuilt) tot het gebied der
reel lafer door enkele kro-
nedegedeeld.
wapen der stad kan het
?ld worden
roote en kleine stedelijke
1 gedeeld schild, waarvan
ihterzijde, op een rood veld,
uis heeft, met vijf gouden
vartieren. De linker helft
euw op een veld van zilver,
op de kaart van Heijlink
snoemd in 1662 vervaar-
plaals der gouden ballen,
•ruisen.
lering van 1661 in de kerk,
tevhand enkel het gouden
eld van keel. Alleen op
n het midden der 17e eeuw,
wapen der stedelijke zegels,
beladen met e*n rooden
een gouden kruis gedeeld
sehe B in de Uwartiere",
(Slot volp)i
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De verleden jaar opgetreden Regeering
is haar zelfstandige werkzaamheid op wet
gevend gebied begonnen met het voor
stellen eener belangrijke verhooging van
het Indisch Tarief.
Men zal zich misschien verwonderen,
dat een bestuur, voortgekomen uit par
tijen, die bij de verkiezingen verklaarden
onder geen voorwaarde te zullen mede
werken tot tariefverhooging, juist met zulk
een ontwerp debuteert. Maar dan moet men
niet vergeten dat op het gebied der po
litiek, en vooral der handelspolitiek, hier
te lande alles mogelijk is. Het is trouwens
niet de eerste maal dat eene overwinning
aan de stembus bevochten, door hen, die
den vrijhandel zijn toegedaan, werd ge
volgd door een ontwerp, dat met vrijhan-
dels-begaippen moeilijk te rijmen viel
men herinnert zich het tariefvoorstel-
Pierson in 1900.
Wat nu het aanhangige ontwerp betreft
indien de regeering inderdaad meent,
dat alleen door tariefsverhooging de Indi
sche financiën op vasten voet geregeld
kunnen worden, dan kan men het in haar
slechts prijzen, dat zij het ontwerp daartoe
spoedig heeft ingediend. Zij vermijdt
daardoor de fout der vorige Regeering,
die haar tariefvoorstel zóó laat indiende,
dat daarover vóór de verkiezingen geene
beslissing kon vallen en alle tijd en moeite
aan de voorbereiding en behandeling van
het ontwerp besteed, vergeefsch waren.
Toch schijnt het dat de tegenwoordige
Regeering eenigszins in het tegenoverge
stelde euvel is vervallen. Noch de Kamers
van Koophandel, noch de Commissie voor
de Handelspolitiek zijn over het ontwerp
gehoord. Dit ware toch niet overbodig bij
een voorstel, waarbij zoowel onze export-
handel als onze nijverheid (zie de lange lijst
van belaste fabrikaten in het achter-staande
ontwerp-tarief) niet onbelangrijk zijn be
trokken en waarbij zooveel détail-kennis
van verschillende artikelen noodig is.
Of overigens de Regeering met haar
voorstel succes zal hebber, staat zeer te
bezien. Hoe kunnen de vrijhandelaars in
de Staten-Generaal hunne stem geven aan
verhooging van dezelde artikelen welke
zij bestreden toen Minister Harte haar
116
FEUILLET02T.
DOOK
SCALDIS.
Biervliet.
II. (Slot.)
Had Biervliet niet het fraaie, in 1876
goed gerestaureerde glas ter eere van
Willem Beukelsz., in zijn onooglijk kerkje
dan had het niets belangrijks meer.
Deze kerk, gebouwd in 1659 en inge
wijd den 21 Maart van het volgende jaar
door ds. Peudevin, heeft sinds 10 Sept. 1905
een nieuw orgel. Het is een mooi instru
ment voorzien van 19 registers. Het werd
tot den dienst ingewijd door ds. Val
naar aanleiding van Ps. 100 4. Onder
de vele aanwezigen bij de inwijding merkte
men o. a- op den 80-jarigen burgemr. van
Oostburg, zijn collega van Schoondjke en
een paar katholieken uit IJzendjke, die
door vrijwillige bijdragen medegewerkt
hadden, de Herv. Kerk hunner voormalige
woonplaats te verrijken met een zoo doel
matige versiering. De stellage,' waarop
het orgel is geplaatst, is een keurig stuk
werk van een ambachtsman der gemeente.
De beer Roda, hoofd der openbare school,
trad als organist op en vergastte de
hoorders, behalve op de kerkelijke liederen
J»s. 68, Gez. 43 en Gez. 96, nog op het
Eondagslied van Kreutzer.
Ter bediening van den H. doop heeft de
gemeente een zilveren bekken, haar in
|ept. 1886 geschonken door dg. R Moerdijk
voorstelde Hoe kunnen zij die zoo jam
merden over den „ondragelijken druk",
welke eene matige verhooging van invoer
rechten op het Nederlandsche volk zou
leggen, er toe medewerken om de zooveel
armere bevolking in Indië veel hooger
rechten te doen betalen
Het moge waar zijn, dat het grootste
deel der Indische bevolking bezwaarlijk
door directe belastingen is te bereiken,
en dat daarom verbruiksbelastingen en
invoerrechten onvermijdelijk zijn, maar het
zelfde geldt hier te lande en als men be
weert dat ter wille van het draagvermogen
de invoerrechten hier laag moeten blijven,
dan mag. men ze niet hooger opvoeren
in Indiëj waar het draagvermogen der be
volking veel kleiner is.
Hoe dit zij, het is niet waarschijnlijk
dat men de étalages van artikelen, welke
sommige kiesvereenigingen verleden zomer
hadden ingericht, om te doen zien welke
zaken door het ontwerp-Barte duurder
zouden worden, naar Indië zal overzenden
om de bevolking aldaar in te lichten om
trent de te verwachten gevolgen van het
voorstel der tegenwoordige Regeering,
waarbij thans ongeveer dezelfde artikelen
worden belast.
Hoe zonderling men met begrippen van
handelspolitiek omspringt, kan wel blij leen
uit eene beschouwing in een hoofdorgaan
der vrijhandelaars over het aanhangig
Indisch tarief-voorstel. Men geeft daarin
in overweging liever dan deze partieele
eene algemeens verhooging van het (toch
reeds vrij hooge) Indische tarief aan te
nemen en daartegen de bedrijfs- en rijtuig
belasting af te schaffen. Wel zeker,
waarom niet? Vervanging van directe be
lastingen door hooge invoerrechten dat
schijnt de ware en consequente toepassing
der vrij handelsleer t
Wanneer de meerderheid aan hare ver
klaringen bij de stembus trouw blijft, dan
heeft het ontwerp geen kans van slagen.
Maar, mag men vragen, waarom heeft
de Regeering het dan ingediend Waarom
heeft zij zich noodeloos aan eene nederlaag
blootgesteld Of kent zij hare Pappen
heimers en weet zij wel, dat men het met
die vrijhandelsleuzen niet al te nauw ne
men moet?
Wat zullen wij hiervan zeggen? Het
is maar het bost er niets van te zeggen,
pred. te Grand-Ropids in Amerika, in ruil
voor het vroeger gebruikte tinnen doop
bekken, dat hij als aandenken aan de kerk
zijner geboorteplaats naar de nieuwe we
reld medenam.
Wijl Biervliet na de Hervorming gecom
bineerd werd met de toenmalig reeds be
staande gemeente te Vremdijkewil ik eerst
iets zeggen omtrent laatstgenoemde plaats.
De naam dezer plaats was oorspronkelijk
Frondicwaaruit bij verbastering Vremdijke
of ook wel Vreemdijke ontstaan is. Zij lag
aan de oostzijde van den Braakman het
tegenwoordige Hoek en is thans geheel
verdwenen op den 25 Nov. 1601 vloeide
zij onder door een' buitengewonen storm
en watervloed. Ofschoon later de gronden
waarop zij lag, door bedijking weder aan
de zee ontwoekert zijn, is de plaats zelve
niet meer herrezen.
Die van Vremdijke verschenen den 2 Juli
1579 voor de Cl. van Assenede en verzochten
uit naam van hen en van de omliggende
plaatsen een predikant. Hun werd aange
wezen Pieter de Loose, dien zij zouden moe
ten met een brief der Cla3se trachten over
te halen j hij sou door de gemeente van
Emden beproefd en uitgezonden worden.
Intusschen zouden te Vremdijke weekpre-
dicatiën gehouden worden door de dienaren
van Assenede, Bouchaute, Bassevelde en Ërt-
velde. Van De Loose vernemen wij verder
niets meer. Misschien was Michiel Stut) of
Striv vroeger pastoor geweest te Vremdijke
althans Arnoldus de Steur, pred. te Axel,
moeslt, volgens de acten der genoemde ver
gadering te Vreemdijke gaan prediken en
er narichten inwinnen aangaande den
gedachtig aan het woord van Huygens
„Wie 't schriklijkst hiervan swijgt, heeft
't allermeest gezeid". Liever zullen wij
het ontwerp-tarief zelf mededeelen. Ieder
kan dan oordeelen.
Want deze tegenhanger van het tarief-
Harte spreekt voor zich zelf.
Nadere wijziging en aanvulling van de
wet houdende vaststelling tarieven van
in-, uit- en doorvoer in Ned. Indië.
Bijlagen No. 199, 14, 8 Mei 1906.
Maatstaf.
Rechten.
Aardewerk, grof
waarde
6 procent.
ander
j>
8
dakpan
nen en metselsteen
vrij.
Arakleggers
Azijn
waarde
10 procent.
Beenzwart
vrij.
Bier op fust
Hectoliter
f5,25.
afgetapt
f6,-.
Blik
vrij.
Blikwerk
waarde
10 procent.
Boeken
vrij.
Buskruit
waarde
6 procent.
Cement
vrij.
Dranken
waarde
12 procent.
Eetwaren
12
Werktuigen
vrij.
Gambier
100 Kilo
f 20,
Garen
waarde
6 procent.
Gedistilleerd
Hectoliter
f50,—.
Glas- en Aardewerk
waarde
10 procent.
Goud en Zilver, blad
12
Goud- en zilverwerk
12
Goud en zilver in staven
vrij.
Hars
Hout
Houtwerk
waarde
6 procent.
Us
vrij.
Ijzer
Ijzerwerk
waarde
10 procent.
Instrumenten
vrij.
Juweelen
Kaarsen
100 Kilo
f 12,
Kalk
vrij.
Klappers en klapper
olie
vrij.
Kleederen
waarde
12 procent.
Kolen
vrij.
Koper, ruw
bewerkt
waarde
10 procent.
Kramerij
6
Leder en lederwerk
10
Lood, ruw
vrij.
bewerkt
waarde
10 procent.
Manufact., katoen
6
zijde
6
andere
10
Meel
10
wandel van dezen voormaligen priester,
die op de vorige classe te Axel, den 7 Mei
geproponeert had, maar niet bekwaam ge
noeg en niet al te zuiver in zijne leer
was bevonden, waarom de Cl. hem schrif
telijk aanbeval aan de consistorie te Gent,
om zich aldaar nog verder te oefenen.
Op de Hulstersche Cl. van 4 Jan. 1580
werd Vreemdijke onder de classe van Hulst
gerangschikt. Cp die van 31 Oct. daarna
komt als pred. te Vreemdijke voor Lieven
Coene. Wij hooren vervolgens niet meer van
die plaats tot in 1590, als wanneer bij de
Unie der steden Neuzen, Axel en Biervliet
van 18 April bepaald werd dat Wijst
Meersen, pred. te Neuzen, ook Vreemdijke en
Biervliet zou bedienen.
Als tweeden pred. van Neuzen, nam hij
den dienst waar bij de Staatsche bezetting
die in Nov. 1584 Neuzen was ingetogen. Die
gemeente voegde zich in dat jaar, ofschoon
voorloopig onder de Cl. van Walcheren,
nadat de Reformatie in de omliggende
plaatsen en in gansch Vlaanderen, voor de
Spaansche macht had moeten zwichten. Ds.
Meersen onderteekende in 1584, als pred.
van Neuzenten bewijze daarvan de wetten
der Walch. Classis. Aan het einde van dit
jaar is hij reeds overleden.
Den 26 Maart 1587 werd voor Vreemdijke
en Biervliet beroepen Gerard Maresch om
deze gemeente tegelijk met Neuzen te
bedienen.
Deze gecombineerde dienst hield aan tot
in 't laatst van 1591. Bij zijne eerste Avond
maalsviering te Vreêmdyke telde hij 18
personen»
Den 19 Jan, 1592 bevestigde hij voor
Maatstaf.
Rechten.
Mest
vrij.
Meubelen
waarde
10 procent.
Mineraalwater
100 kruiken
f4,60.
Muziekinstrumenten waarde
10 procent.
Opium
100 Kilo
f450,-.
Paarden, ezels
stuk
f 2,50.
Papier
waarde
10 procent.
Pek
vrij.
Petroleum
Hectoliter
f 0,25.
Fotografie-artikelen
waarde
6 procent.
Planten
vrij.
Reukwerken
waarde
12 procent.
Rijst
vrij.
Rijtuigen
waarde
10 procent.
Schilderijen
vrij.
Schrijf- en teeken
behoeften
waarde
10 procent,
f 0,15 af 1,20.
Speelkaarten
Kilogram
Staal
vrij.
Staalwerk
waarde
10 procent.
Stroop
100 tlessch. f 15,
Tabak
100 Kilogr.
f 16,
Tabak, sigaren en
sigaretten
100 Kilogr.
flOO,
Teer
vrij.
Thee
Kilogram
f 0,25.
Touwwerk
vrij.
Uurwerken
waarde
6 procent.
Vee, buffels en
runderen
stuk
f2,-.
Vee, varkens
f 0,50.
Vee, ander
vrij.
Verfwaren droge,
en
lijnolie
waarde
6 procent.
Verfwaren, natie
8
Visch
10
Vleesch
12
W apens
6
Wijn op fust
Hectoliter
f 13,50.
afgetapt
f 16,—.
mousseerende 100 tlessch.
141,—.
Zaden
vrij.
Zeildoek
Zinkwerk
Zinkwerk
waarde
10 procent,
f 2,a f 12,
Zout
100 Kilo
Alle andere goederen waarde
6 procent.
Tariefopbrengst 19001905 gemiddeld
f 8,420,873,—.
De meerdere opbrengst van het nieuwe
tarief wordt door den Minister berekend
op „ruim anderhalf millioen" 'sjaars.
18 Juli 1906.
In de qnaestie van de wenschelijkheid
der combinatie Predikant-Kamerlid men
gen wij ons niet.
Ook verdiepen wij ons niet in de vraag
of er ook classicale vergaderingen in een
door de Synode opgezette fuik gezwom-
Biervliet en Vreemdijke Jolis. Bollius.
Deze was, vanaf 1580 in dienst te Gent
tot na de overgave dier stad aan Panna
in 1584. Hij was een zeer geleerd man.
Sedert de overgave van genoemde stad
vertoefde hij eenigen tijd te Middelburg
en werd toen in de combinatie alhier be
roepen. Naderhand schijnt hij ontslagen
te zijn geworden van het gestadig waar
nemen van den dienst te Biervliet en slechts
nu en dan derwaarts gevaren te zijn, alzoo
hem ten jare 1605 voor het bedienen van
Biervliet niet meer dan 48 gld. betaald
werden en hem van Vreemdjke 400 gld.
jaarlijks werd toegelegd. Na de over
strooming van Vreemdijke op Paaschdag
26 Maart 1606, begaf hij zich met der
woon binnen Mauritssort, alwaar hij voor
de bezetting dier sterkte en voor de be
woners der naastliggende polders de dienst
heeft blijven waarnemen. Hij overleed
in 1625.
De eerste predikant, dien wij voor Bier
vliet alleen kennen, is i
ISAAC P. 8MALIUS.
Deze is hier in dienst gekomen in 't
voorjaar van 1628, en is het volgende
jaar reeds vertrokken of overleden, wat
onbekend is, wijl in 1629 zijn opvolger
Gabriel Moermans in de bediening kwam.
Ds. Smalius werd tot op heden door
negentien ambtgenooten opgevolgd.
Alleen van den derden predikant
PETRUS COORNE
willen wij eene bladzijde uit diens levens
boek opsiaan,
men zijn, toen zij het voorloopig Synodaal
besluit waarbij deze combinatie wordt af
gewezen, hielpen goedkeuren.
Maar wel mag er op gewezen dat achter
het Synodale besluit de gedachte heeft
gelegen om rechtzinnige predikanten als
met name dr. De Visser uit de Kamer te
weren.
Immers heel anders stond het in 1897.
Immers toen kreeg het Synodelid ds.
Houwing, modern predikant, bij zijn ver
kiezing tot lid der Tweede Kamer een
zegenwensch van de Synode mee, onder
anderen dat hij in de Kamer de belangen
zijner kerk mocht blijven behartigen.
De vraag is nu maar of een rechtzin
nig predikant dit niet even goed zou
kuunen zonder hem den breidel aan te
doen dien de Synode van 1905 hem aandeed.
Niet dat de combinatie niet ongewenscht
zou kunnen zou kunnen zijn.
Maar het meten met twee maten sprong
wel een weinig in 't oog.
De namen Poelman en De Visser zeg
gen hier alles.
Nog altijd blijft het de vraag vanwaar
de gelden zullen moeten komen, uoodig
voor de sociale hervormingen.
Het vorige kabinet wilde ze vinden uit
de opbrengst der hoogere invoerrechten.
Doch het liberalisme heeft dezen voor
slag afgewezen en het kabinet uit zijn
aetie voortgekomen zit er thans mee.
Het heeft tot nog toe geen financiëel
program ontwikkeld hetgeen zeggen wil
dat het in dezen doolhof den uitweg nog
niet gevonden heeft.
En toch blijft het zoo waar, wat reeds
in 1897 een vooruitstrevend liberaal, mr.
Van Assendelft de Coningh schreef
Het zal onvermijdelijk zijn dat eerlang iets
in de aangegeven richting worde gedaan. Als
de vreemde Staten voortgaan met den invoer
onzer producten te belemmeren, soms zelfs te
beletten, en tegelijkertijd hun eigen producten
door middel van openlijke of bedekte uitvoer-
premiën in staat stellen onze markten te be-
heerschen, waar moet het dan met onze nijver
heid heen Onze werkgevers zullen zoowel
in het binnen- als in het buitenland verdrongen
worden. De industriëel wordt importeur en
de arbeider, voor wien geen plaats meer is,
het kind van de rekening. De te verwachten
sociale wetgeving zal den toestand nog kritieker
maken. Men wil den ondernemer zware lasten
opleggen ten bate zijner arbeiders pensioen
Geboren te Middelburg werd hij prop.
bij de Cl. van Walcheren, en, als zoodanig
•12 Maart 1649 beroepen te Ossenisse, aldaar
als bevestigd den 7 Juli d.a. v. zitting
nemende in de classis.
Op deze, zijn eerste standplaats, moest
hij in de verregaande ongebondenheid van
eBkele zijner gemeentenaren, al spoedig
een droevig besluit nemen in den vorm
eener aanklacht bij den Magistraat van
Hulster Ambacht. Deze klacht, ingediend
den 13 Febr. 1661, behelsde het bespotten
van het H. Avondmaal, door eenige boeren
in de herberg, die deze plechtigheid met
koek nabootsten, welke aanklacht in han
den van den Substituut-Baljuu gesteld werd.
Van Ossenisse herwaarts beroepen 19
Febr. 1651 werd hij bevestigd 21 Mei
d. a. v. Bij missive van den Mag. van Hulst-
Ambacht, betaling verzocht hebbende van
de jaarlijksche toelage van 50 gld., werd
15 Jan. 1652 bij dit college besloten, „hem
zulks te accorderen", doch tevens dat zulks
voortaan niet meer zou toegestaan worden
aan predikanten die binnen twee jaren
het ambacht verlieten.
Van hier beroepen naar Z.Zee werd hij
aldaar bevestigd 5 Febr. 1655 en vertrok
van daar naar Middelburgwaar hij in
Juli 1661 zijn dienst aanving. Daar ter
plaatse overleed hij den 17 Jan. 1676.
Den 16 Febr. 1656 te Z.-Zee in de
Waalsche kerk gehuwd met Maritha Cort-
gewet, geb. te Middelburg, werden o. a.
twee zonen uit dit huwelijk geboren, n.m,
23 Jan. 1659 Pieter en 18 Dec. 1660 Tobias,
(Bevolking in 1824 1424 s in 1905
£888 zielen^.
