NIEUWSBL
VOOR ZEELAND.
No. 242, 1906.
Dinsdag; 17 Juli
20e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bnitenlandseh Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, ie Goes
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Snippers uit de oude doos.
IEDEREN WF.RKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
6N VAN"
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
!i.rs^^sJBaaaee33MBa5Ki^a^»ietsa3Efttg3aigaaa3aii
10 J ill L 1906.
In een boos artikel, welks opschrift:
„De Scheinheilige" den schrijver verraadt,
wiens bakermat op de Duitscke grenzen
stond, wordt uit een hoofdartikel in De
Nederlander het slotgedeelte geknipt, en
naar aanleiding daarvan gezegd dat 't „te
gemeen is om te wonden"; en alleon ver
klaarbaar „uit een waanzinnigen haat die
het blad dat ze behelst ons toedraagt, en uit
liet christelijke farizeïsme van de redaktie
die elke gelegenheid benut om op hare
borst te slaan en uit te roepenHeer ik
dank u dat ik niet ben als dezen".
En dan volgt een reeks beschuldigingen
aan het adres van de „bourgeoisie" en een
afgeven op al „wat dat blad en zijn coalitie-
genooten voor Christendom verkoopen".
De gewraakte zinsneden uit De Neder
lander luiden
»Niet wïj volgen de taktiek om datgene, wat
wïj bestrijden, gaarne zoo slecht mogelijk te
hebben, opdat wïj er winst voor onze stellingen
uit kunnen slaan. Niet wïj hunkeren naar het zien
van boosheid, opdat daaruit het o. i. goede voort
kome. Niet wij wrijven ons de handen van ge
noegen bij het aanschouwen van ontaarding, die
koren op onzen molen is. Dit laten wij aan de
sociaal-demokratie over, met name aan »Het
Volk", dat baadt in wellust bïj elke bank die
springt, bïj elke ramp als die van Courrières.
Het is natuurlijk onbegonnen werk de
schoonwassoherij van Het Volk te weer
leggen. Wie geregeld dat blad leest, ook
in zijn berichten, die zegt gaarne dat De
Nederlander niet te veel heeft gezegd.
Maar wie zal zich nu gaan vermoeien
om al het onziunige, het onjuiste, het
vijandige, het averechts volkslievende, het
corruptieve dat in de vertoogen en mede-
deelicgen dezer heeren voorkomt op te
sommen en te weerleggen.
Het is reeds veldoende, wanneer men
er af en toe de aandacht op vestigt.
Al het andere schijnt ons onbegonnen
werk.
Wij volstaan dan ook met ons volkomen
aan de zijde van De Nederlander te scharen.
Den trap door de mannen van Het Volk
aan haar toegebracht, voelt en aanvaardt
de gansche Chr. pers.
Eenige jaren geleden stond Engeland
overeind over de tijdingen die geopenbaard
114
FEUILLETON.
DOOK
SCALDIS.
Het voormalige Slot te Baarland.
(S 1 o t).
Het portret in dien schoorsteen stelde
voorJhr. Jacob Smit van Baarland.
Hij was gehuwd met Anna van Bourgondië,
wettige dochter van Filips van Bourgondië,
Heer van Fontes, en dus verwant aan de
hoofden der Spaansehe partij hij was
nochtans één der geheime aanhangers van
Prins Willem I, en één der eerste deel
nemers aan den vrijheidskamp. Door zijn
behuwdoom, den Graaf van Bossu, die als
voogd over zijn' zoon Maximiliaan IIhet
Markiezaat bestuurde werd hij den 20 Nov.
1558 aangesteld lot Baljuw vau VUssingen
en als zoodanig den 7 Dec. beëedigd. Toen,
tengevolge van het vonnis van den Hoogen
Raad van 24 Dec. 1566, het markgraaf
schap verkocht en in handen kwam van
den Graaf van Megen, werd hij, die der
Oranje-partij nooit recht toegedaan was
geweest, om welke reden is onbekend, in
1567 in die betrekking vervangen door
tTan IJpens. Nadat evenwel deze man,
omdat hij de Hervormden te zeer begun
stigde, door Alea en zijn Raad verbannen
was, schijnt Smit van Baarland opnieuw te
zijn aangesteld.
Toen het slot werd afgebtoken, werd
dit portret geplaatst voor den schoorsteen van
een dei nieuwe vertrekken in het voormalige
koetshuis.
werden betreffende de zeewaardigheid der
handels- en visschersvloot.
Men noemde vele schepen „drijvende
doodkisten"
Een der Parlementsleden, Plunsol, span
de zich in om deze affaire in orde te maken.
Hij wist te bewerken dat de schepen
voorzien moesten zijn van een regeerings-
merk, dat, zoowel de geoorloofde diepgang
als de zeewaardigheid zichtbaar aanwijzen
moest. Iets dergelijks beleven we tegen
woordig ook in ons land.
Voor weinige dagen is aan den voorzitter
der 2de Kamer een request ten behoeve
van deze belangen gezonden en dat request
was vergezeld van een stuk hout uit den
buiten wand van een visseherssloep ge
zaagd. Dat stuk hout was de stomme ge
tuige van den rotten toestand van sommige
onzer visschersvaartuigen.
Ook bij de Tweede Kamer berust een
foto vau een houten logger op de werf te
Vlaardingen genomen. Op die foto is te
zien, dat de gansche huid van den logger
bedekt is met wormgaatjes, en geheel daar
van is doorvreten.
Men heeft toen in de wanden van het
schip, om de gaatjes te dichten, vijf- of
zes-en-twintig-duizend spijker-pennen ge
slagen, en in Juni uitgezonden. Spoedig
kwam het schip lek terug, toen spijkerde
men plankjes op de ergste plaatsen en is
weer uitgevaren.
Geen wonder dat op de laatst gehouden
vergadering van de vereeniging tot be
vordering van de Nederlandsche visschery
een voorstel aangenomen werd van den
volgenden inhoud
„Het Hoofdbestuur wende zich tot de
regeering met het verzoek een wet te
willen voorbereiden, waarbij de bevolking
der visschersvloot worden beschermd tegen
de onheilen die kunnen worden voorzien.
Wü missen tot nu toe een Plunsol, maar
onder zulke omstandigheden zal hij onge
twijfeld opkomen".
Dit kabinet is niet alleen staatkundig,
maar ook administratief, zeer gelukkig.
Ruim 3 miljoen is er 't eerste halfjaar
m6er in de schatkist gekomen dan over
dat van 1905.
Het klom van circa 72 miljoen tot ruim
75 miljoen.
Trouwens wij vinden hem weder als
Baljuw van VUssingen op den voor die stad
en voor geheel Zeeland zoo onvergeteFjken
6 April 1572. Hij behoorde intusschen,
evenals zijn aanverwant Antonie van Bour
gondië van Brigdammetot degenen, met
wien de groote Zwijger geheime briefwisse
ling hield, toen hij, na de mislukte onder
neming van 1568, zwanger ging van het
ontwerp, om sommige steden, en wel in
zonderheid Enkhuizen en VUssingen, die ook
later het voorbeeld gaven, bij verrassing in
te nemen. De pogingen daartoe mislukten
tot het gedenkjaar 1572. Op den 6 April
van dat jaar begon VUssingen zijne banden
te verbreken. Van Baarland gaf wel, uit
hoofde van zijn betrekking, onmiddellijk
kennis van hetgeen er plaats had aan zijn
neef, den Gouverneur van Zeelandinaar
tevens verdwijnt hij zelf van het toon eel,
evenwel alleen om weinige maanden later
des te schitterender wederom op te treden
toen Tseraerts, die voor de gewichtige be
trekking van Gouverneur van Walcheren,
welke hem opgedragen was, onbekwaam
werd gerekend, eerst tijdelijk in Augustus,
en later, na het mislukken van zijn laatsten
aanslag op Goesin Oct. 1572, voor goed dat
bewind aan hem overdroeg. Zoo was hij
Baljuw VUssingen en Gouverneur van Wal
cheren, in een der hacheiijbste tijdperken.
Het voetvolk was door het vertrek van
Tseraerts beduidend verminderd. De Engel-
sche benden keerden met den winter naar
hunne haardsteden terug; de Franschen
WareD, na den moord te Parijs, naar huis
geroepen en de verbitterde Spanjaarden
waren meester in Middelburg en te Ram-
ineken*.
En deze meerdere opbrengst zit hoofd
zakelijk in grondbelasting f132000;
suikeraccijns f 417000 gedistilleerd
f 181000; alleen over de maand Juni.
Terwijl over het heele halfjaar waarover
de vergelijking loopt o. a. de volgende
bronnen van inkomst een vermeerdering
aanwijzen van: grondbelasting f 123,000;
personeel f 165,000; bedrijfsbelasting
f 380,000 vermogensbelasting f 156,000
invoerrechten f 432,000suikeraccijns
f 1,175,000 wijuaccijns f 60,000 gedistil
leerd f380,000; zoutaccijns f 18,000; accijns
op bier en azijn f25.000- die op het ge
slacht f231,000, belasting op gouden en
zilveren werkeu f 15,000 zegelrechten
f 190,000 registratierechten f 209,000
hypotheekrechten f 24,000domeinen
f'20,000 pzsteryen f251,000; rijkstele
graaf f118,000; loodsgelden f 128,000.
Alleen de successierechten zijn circa
een miljoen lager.
Wat echter niet wegneemt dat er ruim 3
miljoen meer in kas is dan verleden jaar
om dezen tijd en de roekeloosheid van
dit ministerie om 't land reeds terstond
by zijn optreden te zegenen met tien op
centen, o.a. op de bedrijfsbelasting in des
te schriller licht komt- te staan.
Vreemd is het dat men in Zuid-Beveland
wel blijft praten over tramverkeer, jaar op
jaar, maar er niets aan doet. Schouwen en
Tholen, Zeeuwsch-Vlaanderen en Wal
cheren worden doortrammen bediend, maar
Beveland mist nog steeds dit moderne ver
voermiddel.
We hebben deze week de opgave van het
aantal vervoerde passagiers op de stoom
tram Walcheren opgegeven en die opgave
was tevens getuige van het groote succes.
En nu weten we wel dat hier bijzondere
omstandigheden in't spel zijn. Verbonden
aan Vlissingen met een talrijke en welva
rende bevolking en een haven die een deel
van Belgie en heel Zeeuwsch-Vlaanderen
op gemakkelijke wijze toegang verschaft,
verbonden aan Middelburg met een bevol
king evenals Vlissingen met twintig dui
zend inwon ers, en met Domburg als attractie
heeft de stoomtram W alcheren een invloeds
sfeer als in geen ander deel van Zeeland te
bereiken is.
Evenzoo staat het met de tramlijn Mid-
Maar de Vlissingèrs kenden hem sedert
jaren ook aan de vrijheidsvrienden elders
was hij niet vreemd met een Plois van
Treslong stond hij nog in betrekking uit
vroegere dagen, toen deze aan het hof van
Maximiliaan Ials edelknaap geplaatst was;
en Oranje vertrouwde hem. Hij beschaamde
ook dat vertrouwen niet, ofschoon hij reeds
den 10 Juni 1573 overleed.
Jkvr. Jaqueline ran Baarland, was gehuwd
met Jhr. Rombout van Wachtendonk, die van
1595 af als Heer in Baarland voorkomt.
Aan haar was misschien het slot toebedeeld
geworden. Zii werd in 1614 weduwe, stierf
den 8 Juni 1616 en werd, blijkens de graf
steen in de kerk, te Baarland begraven.
Ia 1624 ontmoeten wij als Ambachtsheer
Jhr. Louis van Wachtendonk, die opgevolgd
werd door Jacob van Baarland, die zich als
van Dirksland onderscheidde. Deze overleed
te Antwerpen in 1660 in 82-jarigen ouder
dom.
Later werd diens kleinzoon Jacob eigenaar
van het slot, dat nog, tot 1730 des zomers
door eene Gravin van Groesbeek bewoond,
doch in 1734 verkocht werd Toen kwam
het in handen van Mr. J. C. Lampzins, die
het in verval geraakte gebouw weer geheel
liet opknappen.
Van de verdere eigenaars is niets bijzon
ders meer te zeggen.
Het slot, dat, zooals we zagen, door de
vroegere Heeren van Baarland met groote
kosten was opgetrokken, werd in 1840 door
den toenrnaligen eigenaar voor afbraak ver
kocht en in het volgende jaar gesloopt.
Hetgeen eeuwen lang den knagenden
tand des tijds had weerstaanen aan de
verwoestingen der oorlogen was ontkomen,
del burg-Vlissingen, die nagenoeg een half
millioen passagiers per jaar vervoert. Ook
deze dienst kan niet als een normale maat
staf worden aangegeven.
Maar lijnen als Breskens—Maldeghem of
HulstWalsoorden of Brouwershaven
Steenbergen. Deze hebben in geen enkel
opzicht iets voor boven een Bevelandsche
tramlijn met Goes tot middelpunt en tal
rijke en groote dorpen zoudon daarmee ge
diénd zijn.
De opbrengst van de lijn Brouwershaven-
Steenbergen heeft het vorige jaar per dag
kilometer bedragen ƒ5,16, die van Hulst-
Walsoorden 6,14, die van Breskens-
Maldeghem ƒ6,23.
De opbrengst van de lijn Middelburg-
Vlidsingen was ƒ13,55.
Wat mag toch wel de oorzaak zijn dat
ons eersle en eenige Socifial-Congres in
1891 is gehouden en sinds niet meer?
Dertien jaren zijn voorbijgegaan, de
belangstelling in Sociale is toegenomen op
zoodanige wijze dat bijna onze gansche
hedendaagsche geschiedenis er door be-
heersoht wordt.
En van belangrijke samenkomsten van
mannen op sociaal terrein bekend onder
ons hooren we niet
Onwillekeurig worden we tot die ge-
dachle geleid bij het vevDemen van een
Sociaal Congres dat in September zal
bijeenkomen.
Daar zal de bekende mr. Aalberse
spreken over volksontwikkeling en de
sociale kwestie.
Daar zal een ander licht vallen op het
Arbeidscontract als mr. Troelstraeu Schaper
deze week in Amsterdam deden schijnen.
Daar zal uit eigen oogpunt de verhouding
van Kerk, Slaat en Maatschappij tot de
sociale kwestie onderwerp van behandeling
uitmaken.
En eindelijk: daar zal aan de belangen
van den middenstand eene ruime plaats
gegund worden.
Men ïseemt er een heele week voor.
Het is misschien niet overbodig om, nu
de aandacht deor Rembrandts gedachtenis,
meer dan gewoonlijk op onze nationale
kunstvoorbrengseleD gericht is, te herin
neren dat Nederland sinds 1870 is verrijkt
en bij goede verzorging, nog zoo lang had
kunnen staan, werd omvergeworpen op
bevel van hem die het anders had moeten
laten onderhouden. Ziedaar één der trekken
welke de tegenwoordige tijden kenmerken.
De oude en erfelijke adel des lands
vond, ten tijde des leenstelsels, vermaak
in het landleven, en bouwde zich ver
blijven, als het slot te Baarland, ten einde
defiig te kunnen wonen onder eigen on
derdanen, die eerbiedig tot hen opzagen.
Bij het verdwijnen der leenroerige maoht
hebben de Ambachtsheeren opgehouden
de hoofdpersonen op hunne goederen te
zijn en vergenoegen zich derhalve met een
paar tamelijke vertrekken, in welke zij,
gedurende hun kortstondig verblijf op
hunne goedereD, zich kunnen ophouden.
Bij het sloopen van het slot werden er
dan ook zulke kamers in gereedheid ge
bracht in het vroegere koetshuis.
Intusschen klonk toch de tijding../het
slot te Baarland zal worden afgebroken
«aan velen in Z.-Beveland onaangenaa/n
in de ooren, want het oude sl<st was aan
velen dierbaar geworden; deels als de
faatste der eigenlijke ridderhofsteden, welke
eenmaal in zéé grooten getale in Z Beve-
laud werden aangetroffen deels ook door
de bereidwilligheid van den vorigen eige
naar en de beleefdheid van diens rent
meester, als een aangenaam rustpunt voor
den fatsoenlijken man, die, inhetschoone
jaargetijde, met zijne vrienden een toertje
wenschte te maken, door het zuidwestelijk
deel van bet heerlijk eiland.
«Was dan het oude slot eene algemeene
uitspanningsplaats vragen misschien en
kelen uwerdoch ons antwoord op die
met een serie meestei werken op het ge
bied der schilderkunst als zelden te voren.
De oude waarheid van den profeet die
in eigen land niet geëerd wordt blijft
waarheid. Ook wij zien de thans levenden
niet in 't licht van het verleden, als de
productie opgehouden is en de critiek
zwijgt.
Maar feit is dat do schilderstukken van
onze hedendaagsehe meesters, Israels,
Mauve, Bosboom, Weissenburch meer en
meer hun weg naar het buitenland vinden
en vooral door de rijke Amerikanen ge
kocht worden.
De bekende maatschappij Arti en Ami-
citia" te Amsterdam houdt dezer dagen
tijdens Rembrandt's jubileum een tentoon
stelling van stukken van onze beroemde
Nederlandsche schilders, onze tijdgenooten.
Mohammedanen in Londen.
De Mohammedanen zijn het zendings
werk in Londen begonnen. De eerste
bijeenkomst werd in Hydepark gehouden.
Stukken linnen werden onder de boomen
op den grond uitgespreid, en 12 bidders
knielden daarop neder, met hunne aange
zichten naar Mekka gekeerd. Sheik Abdoel
Kwadir, in 't wit gekleed, en dragende
een tulband van goud, begon eenige ver
zen uit den Koran te zingen. De anderen
zongen mee en raak en met hunne voor
hoofden telkens de aarde aan. Ten slotte
hield de Sheik eene toespraak om de tal
rijke hoorders op te wekken Mohamme
danen te worden. Men is voornemens een
moskee in Londen te bouwen. Moge de
Christelijke zending te Londen krachtig
optreden regen den invloed der Siamsche
zendelingen, en daartoe trachten de in
genoemde wereldstad wonende Mohamme
danen met het Evangelie te bereiken.
Mededeelingen van het Zendingsveld.
Afrika.
De ongerustheid te Johannesburg houdt
aan. Men haast zich een permit te ver
krijgen om wapenen te mogen dragen.
Anonieme brieven kondigen tegen heden
Maandag een Bartholomeusnacht voor de
blanke bevolking aan. De politie deelt de
ongerustheid der bevolking niet.
vraag moet ontkennend zijn.
Wanneer den fatsoenlijken stand zich
eens van de beslommeringen des leveDs
wilde ontspannen, zonder eigenlijk nog
elders wonende vrienden te bezoeken, dan
wilde hij zooveel mogelijk de schoone
natuur genieten.
Had men nu een vollen dag voor deze
uitspanning bepaald,, dan werd voor de
middagrust eeu vast punt uitgekozen door
gaans eene fraaie, altijd welgelegene hof
stede, op welke de een of ander van het
gezelschap betrekking had, en men alzoo
zeker wist er welkom te zullen wordeu
ontvangen.
Welnu, zoodanige rustplaats leverden
van tijd tot tijd, cok de ru:me, anders ledig
staande vertrekken van het Slot te Baarland
en gewis, menigeen onder de oudere Z.-
Bevelanders, zal zi> h met gemengde gewaar
wordingen de uren nog wel herinneren,
welke bij zoodanige gelegenheden ook door
hein binnen die muren zijn doorgebracht.
Ten slotte zij nog gemeld, dat er in het
Slot ook eene verzameling van familie
portretten aanwezig was, die, op enkele
uitzonderingen na, in massa verkocht zijn.
Onder dezelve trokken de beeltenissen van
Willem van Kerchen en diens echtgenoote,
door den kunstschilder J.deBaen, in 1680
vervaardigd, de aandacht van kenners, die
ze eene plaats waardig keurden naast de
stukken van denzelfdeu Meester in 's Rijks
Museum te Amsterdam. Zij zijn ook niet
met de massa vertrokken, maar hebben
de eer gehad van onder de uitzonderingen
geplaatst te worden.
