NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 229. 1906
Maandag 2 Juli
20e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
IsiienianüsgSi Overziebt.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
P. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Een nieuwe scheidingslijn?
Gemengde Berichten.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wij hebben herhaaldelijk gewaarschuwd
tegen het streven der vrijzinnig-demo
craten om door de scheidingslijn tusschen
de partijen der Revolutie en van het Gezag
een lijn onder anderen door Cort v. d.
Linden getrokken heen een nieuwe
scheidingslijn te trekken, namely k tusschen
conservatieven en democraten.
Dat de vrijzinnig-democraten die lijn
gaarne zouden getrokken zien, is begrij
pelijk.
Bond en Unie staan niet meer met elkaar
op zoo besten voet als een jaar geleden.
En de vrijzinnig-democratische Bond
beseft heel goed, als ik breek met de Libe
rale Unie, dan ben ik weg.
Daarom gaan zijn woord- en penvoerders
hengelen by de anti-revolutionairen.
Mr. Limburg schreef er van in De Gids
hij meende dat de mannen van Patrimo
nium, ter wille van het kabinet-Kuyper,
vier jaar gezwegen hadden, maar dat dit
slot hun van den mond gevallen was en zij
nu wel als echte democraten, dat wil zeggen
als keurbende der vrij zinnig-democraten,
gelijk in 1894, weer zullen uitkomen.
Wij hebben de juistheid van de onder
stelling ontkend.
Kuyper's woord „het gaat goed zoo 1"
is voor ons nog niet tot een zinledigen
klank geworden.
Maar allicht heeft men aan die zijde
gedachtwat zou jij er van weten.
Laten wij het door een onwraakbaar
getuige laten zeggen.
Niemand minder dan de heer Talma,
Patrimoniums geniale hoofdredacteur, die
onze mannen van Patrimonium door en door
kent, is deze dwaze illusie van onze felste
tegenstanders van 1901'05 voor goed
kumen vSstoren.
Om te onthouden, tegen den tijd dat
deze lieeren ook in onze provincie den
hengel komen uitslaan, zij het volgende
kloeke woord van den heer Talma bereids
geboekstaafd.
Het spijt ons wel, dat we den vriendelïjken
schrijver eene illusie moeten ontnemen. Wat
er in de toekomst nog besloten is, ligt voor
ons allen in het duister, maar vast staat, dat de
heer Limburg dwaalt in zijne voorstelling, als
zouden de Patrimoniummannen zich onder de
regeering van dr. Kuyper gedrukt gevoeld
hebben.
Eenvoudige kennisneming van de motie, op
de jaarverg. van Patrimonium in Jan. 1905 aan
genomen, kan den heer Limburg van deze
dwaling overtuigen.
In plaats van gedrukt, gevoelden de Patri
moniummannen zich onder Kuyper's bestuur
zeer opgewekt, omdat ze zagen met hoeveel
ernst er door het vorig ministerie gewerkt
weid aan de sociale hervormingen, die reeds
jaren op Patrimoniums program hadden gestaan.
Van een schuil doen gaan der democratische
gevoelens, ter wille van de eenheid, was onzer
zijds toen geen sprake en evenmin van een
klagen over de te lang bewaarde eenheid.
Of de kiesrechtquaestie dan niet een twistappel
kan worden, die de anti-revolutionairen uiteen
doet springen.
De mogelijkheid is niet geheel uitgesloten. Dat
hebben we in 1894 gezien.
Maar voor de naaste toekomst durven we aan
de vrijz.-dern. zeggen, is daarop niet veel kans.
We kunnen ons natuurlijk vergissen, en de
houding van de meerderheid der anti-rev. zou
zoodanig kunpen wezen, dat over deze quaestie
ernstig geschil ontstond, maar zooals wij dezaken
PU zien, bestaat dat gevaar niet.
Integendeel heeft het kloeke werken van het
Ministerie Kuyper bij de mannen van Patrimo
nium het besef gewekt, dat bfj de rechtsche par-
fiieti het zoögenaamd sturen in democratische
richting, niet eene ijdele klank is, maar als groote
ernst wordt opgevat,
Terwijl' omgekeerd de grief van onze mannen
legen de linksche democraten vooral hierin uit
komt, dat ze zich in 1905 niet ontzien hebben, om
in bond met conservatief liberalisme het werk der
iociale wetgeving, dat aan den gang was, te
Verstoren.
En nu weten we Zeer goed dat de heeren hierin
hun waren aard vertoonden, door eerst v r ij*
Zinnig te wezen en daarna democraat,
maar dat is voor ons eene aanwijzing om voor
zichtig te wezen met de gepredikte democratie
Vap dg overzijde.
Naar onze meening is er dus weinig kans, dat
de profetie van den heer Limburg in vervulling
gaat.
Zullen zij nu van hun zotten waan ge
nezen zijn
30 Juni 1906.
Orde cn regel in huis.
Het is vooral de taak der vrouw om
voor orde en regel in huis te zorgen.
Vooral in groote gezinnen is het van
beteekenis, dat alle werkzaamheden re
gelmatig verloopen, alles zijn vasten tijd
en elk ding zijn vaste plaats heeft. Is
er geen orde of regel, dan loopt de boel
telkens in de war, de verdrietelijkheden
stapelen zich op en eindelijk is de ver
warring zoo groot, dat de moed wordt
opgegeven, om den toestand van orde
terug te krijgen. Zoo ver mag men het
nooit laten komen. In huis moet elks
plaats aangewezen worden. Hard loopen,
onrustig jagen, slaan met deuren, het
openlaten van de deur mag niet toege
laten woorden.
Voor elke zaak moet, vooral in kast
en keuken, eene vaste plaats wezen, ea
elk dient een of ander voorwerp, on
middellijk na gebruik weer op de be
stemde plaats terug te brengen.
Daardoor voorkomt men dat de boel
overal sliBgert, gelijk dat wel eens ge
noemd wordt.
De maaltijden moeten precies op tyd
beginnen. In het opstaan en naar bed
gaan moet ook vaste regel zijn.
Vuilnisblikken, stoffers en stofdoeken
mogen nooit op den vloer of op de stoelen
zwerven. Ze moeten onmiddellijk na
gebruik weggeborgen worden.
Orde en regel verdubbelen den tijd,
besparen veel moeite en bewaren in huis
de eensgezindheid en opgewektheid.
Patrimonium.)
Rembrandt Hervormd
Omtrent deze quaestie ontving het Hbl.
van dr.G.J.Vos Az. het volgende schrijven
Laat mij de vraag, of de groote schilder
al dan niet „Calvinist" was, op die wijze
stellen. M. a. w.of hij al dan niet be
hoorde tot de leden ik zeg niet eenmaal
tot de tot het Heilig Avondmaal toege-
latenen der publieke kerk.
Ik bied de volgende mededeelingen ter
overweging aan
Zijn vrouw Saskia Ulenburg (of Uien-
borg) was een dochter van Rombertus,
burgemeester van en Ouderling te Leeu
warden, Synodaal Deputaat van Friesland
in 1594.
Zijn neef, ds. Sylvius te Amsterdam,
gehuwd met Aaltje Ulenburg dochter
van Rombertus' broeder Pieter, was getuige
bij Rembrandi's huwelijk met Saskia.
Dit huwelijk werd 22 Juni 1634 te St.
Anna Parochie (Bildt) bevestigd. Zij had
daar een zwager in den persoon van Gerrit
van Loo, secretaris van Het Bildt.
Saskia woonde toen te Franeker. Haar
ouders waren overleden In die plaats nu
was haar zwager Johannes Maccovius,
gehuwd met haar zusier Antje, de ver
maarde professor, en de eveneens veel
-gerucht gemaakt hebbende neef, Rudolphu»
Artopaeus. predikant, althans in 1619,
zwager van onzen Sylvius.
Trad alzoo Rembrandt door zijn huwelijk
met Saskia UlenbuTg in een familie van
kerkelijke waardigheidsbekleders, en liet
hij zijn huwelijk kerkelijk bevestigen, zou
hij zelf dan buiten de'kerk gestaan hebben,
welker naaste verwanten haar in de hoogste
betrekkingen dienden En gesteld hij was
uog ongedoopt, zou men dan van hun zijde
zoo ergerlijk de Friesohe Synodale bepa
lingen op dat punt geschonden hebben
Zijn niet-verschijnen voor den Amster-
damschen Kerkeraad, ofschoon geroepen
in de treurige zaak met Hendriokie Jaghers
25 Juni en 23 Juli 1654 (zijn huishoud
ster met wie hij buitenechtelijk ging leven),
bewijst niets. Dit gebeurde nogal eens
meer, terwijl de pciteerde personen toch
„communicanten'' waren. En daar Hen-
drickie reeds bij haar eerste verschijning
volledige schuldbekentenis deed, kwam de
zaak niet meer ter sprake. De kerkeraad
zal toch wel geweten hebben, of Rem
brandt al dan niet communicant was. Im
mers, hij was niet enkel een goede be
kende van Sylvius, wiens portret hij her
haaldelijk maakte, maar ook van ds.
Eleazar Swalmius, die toen nog in vollen
dienst was. Ten slote. Daar nu het kind
van Hendrickie ook gedoopt is geworden,
is het m.i. aannemelijk, dat Rembrandt,
die het erkende, in elk geval tot de zoo
genaamde doop-Ieden heeft behoord.
Op 22-jarigen leeftijd hier ter stede ge
vestigd zijnde (in 1630) toen ds. Sylvius
nog in vollen dienst was (hij overleed in
1638), kan Rembrandt door dezen predi
kant zijn onderwezen, gelijk hij dan ook
waarschijnlijk door dezen ouden Alumnus
van de stad Amsterdam van de Franeker
Academie met Saskia Ulenburg in keunis
gekomen is. Hoe dit zij, dat Rembrandt
tot dè „Doopsgezinden" zou behoord heb
ben, komt mij weinig waarschijnlijk voor.
Wat eten we toch en wat drinken we
Goedkoop, goedkoop, nog goedkooper
Het beste adres is voor velen waar het
't goedkoopste is.
Hoe er met het busjes-vleeseh gehandeld
wordt, dat van uit Chicago over de
heele weield verspreid wordt is dan nu
bekend, en we hebben gewalgd van de
goekoope Amerikaansche kost, met Ameri-
kaansche reclame en Amerikaansch be
drog te eten gepresenteerd.
Hoe men aan de goedkoope kruideniers
waren komt kan u de directeur van het ge
meentelijk bureau tot onderzoek van levens
middelen te Leiden, dr. Filippo, leeren.
Ziehier een en ander daarvan
Pepergeleverd door de Firma H. Jager
te Koog a/Z bestond voor '/s uit zand eD
van II. Jacobs te Rotterdam uit een klein
deel peper en voorts zand en cacao-doppen.
Bessensap uit de fabriek de Gouden
Pisang te Zutfen bestond voor 20 of 25
pCt. uit aardappeleu-stroop oplossing zoet-
gemaakt met saccharine en gekleurd met
teerstof-oplossing.
Limonade bevat salycilzuur en citroen
zuur, veel saccharine, de suiker te gering
om smaak te geven. Dit waardeloos
goedje wordt verkocht voor 8 ets. het
fleschje.
Koffie bleek vervalseht door toevoeging
van 20 pet. steenkoleDgruis, een ander
monster vertoonde Brusselsche aarde.
Cacao wordt altijd door met doppen die
waardeloos zijn, vervalseht.
Of dan het publiek nooit leeren zal
Een winkel die met den roem van goed
koopte opent of ongelooflijke cadeaux be
looft, stroomt vol. En die inferieure goe
deren slikt men of het voordeel dan nu
gevonden was.
Zeker, daar zijn huismoeders die schei
ding zien tusschen reclame en deugdelijk
heid. Maar de zoodanigen zijn er te weinig.
Rusland.
Agrarische onlusten worden gemeld uit
Bessarabië, het gebied der Donsche ko
zakken, Kiëf, Grodno, Orel, Saratof en
Tambof. De boeren loopen het gouverne
ment Toela af, en nemen de bedienden
der grondeigenaars gevangen, De troepen
zijn niet sterk genoeg om de oproerlingen
te keer te gaan-
Een af deeling soldaten en politie is bij
de Turksche grens, ten zuiden van Tiflis,
in gevecht geweest met een bende Koer
den, 300 man sterk. De Koerden moesten
ten slotte met achterlating van hun dooden
en gewonden terugtrekken.
Te Moskou neemt de militaire overheid
voorzorgsmaatregelen tegen een mogelijke
herhaling van de wanordelijkheden die aan
het Preobrazjenski-regiment verplaatsing
naar een afgelegen garnizoen bezorgd
hebben.
Het garnizoen van Moskou, dat 's zomers
buiten de stad kampeert, wordt nu door
een kring van patrouilles omringd. De
soldaten mogen niet uitgaan en er is vol
strekt verbod uitgevaardigd, hen met bur
gers in gemeenschap te brengen. De ernst
van den toestand wordt nog verhoogd
door de werkstaking die uitgebroken is
te Serpoechof, op 90 KM. van Moskou.
In die stad en in de omstreken zyn 30,000
werklieden in de weveryen als daar troe
belen uitbraken, kan dat een zeer ongun-
stigen invloed hebben op den toestand te
Moskou. Te Warschau is voor een krijgs
raad het proces begonnen tegen 5 officieren,
2 serganten en 13 burgers, beklaagd van
het vormen eener geheime vereeniging met
het doel, de revolutionaire denkbeelden
onder hen te verspreiden en hen aan te
zetten tot muiterij.
De telegrafische gemeenschap van War
schau met Petersburg en Moskou was
gisteren verbroken.
Een telegram uit Samara meldt dat
Woensdagavond onder het regiment van
Boezoeloek groote opgewondenheid ont
stond, in verband met de inhechtenisne
ming van twee soldaten, die geweigerd
hadden te salueeren. Na hun kameraden
bevrijd te hebben, hielden de troepen,
vergezeld van de regimentsmuziek, een
bijeenkomst om hun grieven op te stellen
waartoe behoordenovergang in de reserve
na drie jaren dienst, verbetering van den
kost, verlichting van den dienst, vrij ge
bruik van den vrijen tijd, behoorlijker
behandeling door de superieuren, amnestie,
en afschaffing van de doodstraf.
De Doema heeft een commissie-verslag
goedgekeurd, strekkende om de verkie
zingen in het gouvernement Tambof ongel
dig te verklaren. De voorlezing van het
rapport over de moorden te Bjelos'.ok is
uitgesteld totdat het rapport gedrukt is.
De interpellatie over den eisch van het
openbaar ministerie tegen 27 man van het
regiment van Mingrelië, te Tiflis, beschul
digd van oproer, is urgent verklaard.
F r a n k r ij k.
De procureur-generaal bij de rechtbank
te Parijs heeft in een betoog dat een paar
dagen in beslag nam, alle getuigenissen
tegen Dreyfus in twee rechtsgangen uit
gesproken uiteengerafeld en in al haar
leugenachtigheid tentoongesteld, en onder
anderen aan het slot gezegd: „Men kent
door de verklaring van den vorst van
Monaco de intieme gevoelens van den
Duitschen Keizer, die by meerdere her
haling in zyne tegenwoordigheid verzekerd
heeft, dat Dreyfus nimmer, op geen enkel
oogenblik in eenige verbinding welke ook,
heeft gestaan met eenige der verschillende
spionnendiensten van het Duitsche Rijk".
Zoodat eindelijk deze quaestie wel op
algeheel eerherstel van den diepgegriefden
oud-kapitein zal uitloopen.
Canada.
In het Canadeesche Hoogerhuis heeft
de senator Ellis beweerd dat zich sinds
eenigen tijd in Canada een beweging
teekent, welke binnenkort zal leiden tot
de absolute nationale onafhankelijkheid
van Canada.
Onnoodig te zeggen, dat deze woorden
eenige ontsteltenis teweegbrachten onder
de leden van het Canadeesche Hoogerhuis.
Vooralsnog schijnen echter zeer velen
in Canada wel prijs te stellen op de
vriendschap met het moederland.
Zoo zal bijv. koning Eduard worden
uitgenoodigd, de Dationale Canadeesche
tentoonstelling te Ottawa te openen. Wind
sor zal te dien einde in rechlstreeksche
verbinding worden gebracht met de ten
toonstelling en, door op een knop te
drukken, zal de koning van Engeland in
de Nieuwe Wereld een plechtige ceremonie
vervullen zonder de Oude te verlaten.
Middelburg. In de Donderdag ge
houden vergadering van de vereeniging
„Handelsbelang'' alhier werd rapport uit
gebracht over den cursus in boekhouden
door deze vereeniging opgericht. Aan den
cursus werd door 30 personen deelgenomen,
w.o. verschillende dames. Behandeld wer
den enkelvoudig en dubbel boekhouden,
terwijl enkele uren werden besteed aan
handelsrecht. De cursus, welke onder lei
ding stond van den heer W. Kosten, leeraar
aan de R. H. B. School, werd gedurende
20 weken gehouden, wekelijks l'/z uur en
was gesplitst in twee klassen. De proef
neming mag uitstekend geslaagd heet en.
Op deze vergadering werd eveneens de
toestand besproken van de „Onderlinge
Credietbank", eveneens een afdeeling van
„Handelsbelang", ten bate van hare leden.
Het bleek dat de Onderlinge Credietbank
geen reden tot klagen heeft en enkele
nieuwe leden tot de bank toetraden.
Tot afgevaardigde naar het Congres van
den Middenstand te Leeuwarden te hou
den, werd benoemd de heer Frans Keule-
mans en tot plaatsvervanger de heer G.
A. W. van Straaten.
Besloten werd de candidaten van het
hoofdbestuur welke door de Dordtsche
winkeliersvereeniging zyn gesteld, n.l. de
heeren De Graaf te Dordrecht en Frans
Keulemans te Middelburg, te steunen.
Tevens werd rapport uitgebracht over
het credietfonds, ten bate van de door
de watersnood in hun bedrijf bedreigde
handelaren en winkeliers in onze omge
ving. De geschiedenis van de oprichting
van het fonds werd uitvoerig nagegaan
en het rapport besloten met demededee-
ling dat op aandeelen ingeschreven is tot
een bedrag van f26735, voorts dat aan
giften ter bestrijding der kosten van op
richting enz. is ontvangen f 852,47 welke
zullen verantwoord worden. „De Midden
standsbond". Aan voorschotten werd toe
gestaan f 12690, waarvan f 10050 is uit
gekeerd aan de voorschotnemers die aan.
de voorwaarden voldeden. Van de f 12690
toegestane voorschotten is slechts f4750
verstrekt zonder borgstelling, van de
overige is persoonlijk of zakelijk borgtocht
geëischt. Door de leden van „Handelsbe
lang" werd in 't aandeelen-kapitaal deel
genomen voor f 200j en door de bemoei
ingen der andere vereenigingen bij de
Ned. Middenstand werd aangesloten voor
f 10.000 terwijl behalve genoemde f 2000
nog door andere ingezetenen van Middel
burg voor f 60u0 aandeelen werd genomen.
Op dit oogenblik zijn nog verscheidene
aanvragen om voorschot in handen vau
den Raad van Toezicht ter afdoening,
samen bedragende plm. f 4000. De voor
schotten werden verstrekt aan bewoners van
Vlissingen, Oud-Vosmeer en Hontenisse.
Middelburg. De vereeniging Kinder-
zorg hier ter stede, uitgaande van de
Ned. Herv. Gemeenten in Zeeland, heeft
thans de voogdij aanvaard over een tiental
kinderen, wier ouders uit de ouderlijke
macht zijn ontzet. Deze kinderen zijn in
een voorloopig tehuis onderdak gebracht,
dat zooveel mogelijk met de wettelijke
vereischten in overeenstemming gebracht
werd, zóó dat de regeering ook reeds in
den voorloopigen toestand subsidie heeft
toegezegd. Onderwijl wordt met den
bouw van het nieuwe gesticht haast ge
maakt, want het laat zich aanzien, dat er
binnenkort gebrek aan plaats zal zyn in
de voorloopige inrichting. Het chambret-
ten-stelsel, waartegen elders zooveel be
zwaren werden geopperd, ontmoet hier
geen bezwaren, wèl de bepaling van vol
strekte scheiding tusschen jongens en
meisjes, ook de jongste, vooral waar het
broertjes en 'zusjes geldt. Voor het op
nemen van „ter beschikking der regeering
gestelde kinderen", zal deze vereeniging
zich voorloopig wel niet aanbieden wegens
de bezwarende wettelijke voorschriften.
(Nederland er.j.