NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 209. 1906.
Vrijdag 8 Juni
20e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buitenlandseb Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. DHUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
H e c h t s z a k e o.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, flï<i zich met 1 Juli a. s.
op ons abonneoren, ont
vangen liet tot clieu datum
gratis.
7 Juni 1906.
De heer Duymaer van Twist heeft op
onzen Partijdag zich doen kennen als een
onderhoudend sprekereen, die wel geen
nieuwe dingen uit den ouden seliat weet
voort te brengen maar het oude zoodanig
weet te eombineeren en te belichten dat
het geheugen er door wordt opgefriseht
wij leerden herkauwen en voordeel trekken
van hetgeen in den loop der jaren bij ge
regelde kennisneming van feiten en ver
houdingen ons eigendom geworden was.
Onverdeeld was natuurlijk onze instem
ming niet. De voorstelling van de oor
zaken der nederlaag van het oude minis
terie en het ©plreden van het nieuwe was
wel wat eenzijdig, en de mededeeling dat
hij in betrekking tot het laatste niet alles
zou mededeelen wat hij wist, hadden wij
liever niet gehoord.
Toch hoorden wij met genoegen de op
somming van tal van voor de vrijzinnig
heid zeer bezwarende notoire feiten, en
vielen zoowel de aanvangs- als de slot-
peroratie dat niet de getalsterkte maar
het beginsel de kracht is der partij en
daarom de waeht bij het beginsel dringend
geboden is, in goede aarde.
Nu deze Partijdag weer achter den rug
is, geven wij, bij den dank aan het Pro
vinciaal Comité voor den goeden dag dien
het ons bereidde, aan de leiders in over
weging om de sprekers voorden Partijdag
wat meer in onze omgeving te zoeken.
Volkssprekers zooals wij het genoegen
hadden er twee te hooren mr. De Veer
en Duymaer v. Twist zijn er in onze
omgeving genoeg; wij behoeven er niet
voor over de grenzen te gaan.
In de rede van den heer Duymaer v.
Twist op den Partijdag kwam" heelwat
voor, dat wij af en toe nog wel eens onder
de aandacht mogen brengen.
Zoo onder meer de herinnering aan het
gedrijf der vrijzinnige toonaangevers in
1902 tegen het ministerie, in verband met
den schralen oogst van wetsontwerpen
in 1906.
Wij hebben er reeds vroeger aan her
innerd dat mr. Veegens de eerste was
die, toen het kabinet-Kuyper pas vier
maanden aan het bewind was, klaagde
dat de wetsontwerpen zoo lang uitbleven.
Thans, nu hij zelf in een vrijzinnig, dat
wil in dit verband zeggen spoedmakend
kabinet zitting heeft, zagen wij, noeh van
hem zelf, nog van een zijner ambtgenooten
een wetsontwerp van eenige beteekenis
inkomen.
De uitbreiding der Ongevallenverzeke
ring tot de visscherij en den landbouw,
schoon voor behandeling gereed onder
het vorige kabinet, is nog niet ingekomen;
en zal, naar te voorzien staat, nog heel
lang op zich laten wachten, indien minister
Veegens gevolg geeft aan zijn voornemen
om eerst de ziekte-verzekering in orde te
maken.
Wij hebben geen lust om op der libe
ralen voetspoor te gaan klagen over den
tragen gang der ministerieele werkzaam
heden
Wij herinneren slechts aan de onbillijke
klachten der vrijzinnigen tegen het vorige
kabineten aan bet meten met twee
maten dat nu openbaar wordt.
Roodhuijzen (Unie-liberaal) sprak het
kort geleden uit tegenover den redacteur
van het blad der openbare onderwijzers,
die dit ministerie werkeloosheid verweet,
dat het schande was om nu reeds van dit
ministerie iets Ie willen verwachten.
En in dien geest schrijven de voornaam
ste vrijzinnige bladen.
Intusschen, de natie mag er blij mee
zijn, de vrijzinnige pers vertelt dat in den
loop dezer maaDd het eerste belangrijke
ontwerp van deze regeering de Kamer zal
bereiken,
Maar het zal zijn een belasting-
ontwerp.
Een opknappertje te meer voor hen
die dezer dagen hun papier voor de Be
drijfsbelasting zullen thuiskrijgen een pa
pier waarop hij de bekende duimschroeven
ook de tien opcenten niet zullen ontbreken
De heer Van Twist herinnerde er aan
dat prov. Treub zijn bondgenooteu de
Unieliberalen „Politieke Avonturiers" heeft
genoemd. Maar daar is de groene Am
sterdammer, die radicaal is, tusschen ge
schoten en heeft gezegd tot de vrijzinnig-
democraten wat zijt gij anders Het blad
hekelt in felle bewoordingen de vrijzinnig-
demoeraten wegens hun gescharrel met de
Unie-liberalen onder de „onfrissche leus"
van het blanco-artikel.
Een radicale partij, of zij zich vrijzinnig-
democratisch noemt, helpt haar niet zou
alleen kunnen bestaan, als zij niet een heeren
partij, maar een partij der misdeelden wilden
zijn en zich dan aan dezen met een volkomen
hart gafniet alzoo om een heel nette heeren
partij te vormen, want de heeren, die inderdaad
radicaal wenschen te hervormen, zijn en
blijven natuurlijk witte raven.
Welnu, de arbeiders zijn het deel der socia
listen en der kerkelijkende vrijzinnig-demo
craten hebben niet meer dan het zwakke Ned.
Werkliedenverbond in hun zog weten te halen,
en zelfs dit is het vrijzinnig-democratisch pro
gram reeds vooruit. Met dezen zoo twijfel-
achtigen steun moeten de vrijzinnig-democraten
hun zetels in het parlement en zij hebben
er graag vele veroveren, en zoo is hun
noodlot, dat zïj, meer dan eenige andere partij,
hebben te leven van de gift, van een heeren
kiezers-annexatie, die tot zeldzame scherpzinnig
heid en benepen voorzichtigheid en ook
wel eens tot nog iets anders verplicht.
Sche> per vonnis zal wel zelden over de
vrijzinnig-democraten geveld zijn. En dat
in een radicaal orgaan, wat eigenlijk het
zelfde beteekent als vrijzinnig-democratisch
orgaan 1
Slechts wenschen wij even te relevee-
Ten, wat het weekblad over de arbeiders
zegt.
Die zijn het deel, zoo lezen wij, van
de socialisten en de kerkelijken.
Vrage hoe zouden de vrijzinnig-demo-
eraten dan een arbeiders partij kunnen
vormen
En wanneer men daarbij bedenkt, dat
de georganiseerde socialisten nog geen
tienduizend man tellen in het land, wordt
het getuigenis der Groene nog merkwaar
diger voor de „kerkelijken".
De heer Van Twist sprak ook over den
weinigen arbeid die gereed is, de weinige
vorderingen die 't Arbeidscontract maakt,
enz. In verband hiermee is wel waard te
worden afgedrukt wat de Haagsche kro-
niekeur der (lib.) Groningsche Courant
schrijft over den arbeid van het kabinet
De minister van financiën moet, naar men
verzekert, met zijn plan zoo goed als gereed zijn.
Niet enkel een samenvoeging van vermogens-
en bedrijfsbelasting tot een algemeene inkom
stenbelasting, maar ook een tariefherziening
van zuiver fiscalen aard en een wijziging der
successiebelasting in de zijlinie, maken de hoofd-
bestanddeelen van 's ministers belastingcom
plex uit. De minister van binnenlandsche zaken
is niet minder druk aan het werk, onder meer
aan de voorbereiding van een geheel nieuwe
armenwet, terwijl de invoering van den Midden
Europeeschen tijd en eenige andere gewichtige
voorstellen gereed zijn om weldra te worden
aanhangig gemaakt. Maar bovendien de
staatssommissie voor de grondwetsherziening,
die Woensdagmiddag in |t gebouw van binnen
landsche zaken langdurig bijeen was, nadert
reeds spoedig het einde van haar arbeid. Men
zegt dat nog in den loop van den zomer het
rapport en de voorstellen der commissie gereed
zullen komen en dan zal de regeering en in
het bijzonder de minister Rink de handen
yol krijgen met het ontwerpen van de aan de
kroon voor te dragen voorstellen, Van de overige
bewindslieden verluidt evenzeer, dat zij, elk op
hun terrein, ter dege aan 't werk zijn om gewich
tige voorstellen aanhangig te maken.
Wij wachten af I
Intuaschen schrijft de Haagsche corres
pondent der Arnhemsohe Courant;
Voor het prestige van het Kabinet mocht ik
echter \vel lijden, dat er iets meer van de ko
mende zaken aan het licht kwam. Onze bewinds
lieden brengen hun tijd zeker niet in ledigheid
door, maar op schampere opmerkingen van
tegenstanders, die men zoo nu en dan te hooren
krijgt, zou men wel gaarne op iets positiefs kun
nen wijzen. Speciaal ten aanzien van de finan-
cieele plannen van den premier wordt het tijd
dat men eenig licht ontsteekt, ook in verband
met de buitengewone opcenten, die voor ten
hoogste twee jaren gevraagd en toegestaan zou
den worden. Als men let op den slakkengang
onzer wetgeving en op het vele, dat om afdoe
ning vraagt, mag waarlijk wel eens aan deze ge
wichtige materie herinnerd worden.
Wie zich de rede van den heer D. v. T.
blijft herinneren, zal ook in 't vervolg nog
wel eens wat van vrijzinnige zijde te lezen
krijgen, wat hem de opmerking ontlokken
zalwat heeft de heer Duymaer op den
Zeeuwsehen Partijdag van 5 Juni 1906 toch
gelijk gehad
Dezer dagen gaf prof. Matthes van Am
sterdam, hoogleeraar in de Hebreeuwsche
taal- en letterkunde, zijn afscheidscollege.
Hoewel nog in volle kracht en met opge
wektheid zijn taak tot dusver volbrengende,
verplichtte hem de door de wet gestelde
termijn van 70-jarige» leeftijd tot aftreden
en heengaan.
In zijne rede knoopte de hoogleeraar aan
het feit, dat er te Amsterdam ook een vrou
welijke studente in de theologie studeert,
enkele opmerkingen vast in betrekking tot
de toekomst van vrouwelijke theologen.
Natuurlijk is de toekomst van zulke jonge
dames nog ,niet zoo zeker als die van hare
zusteren in de andere faculteiten, maar
toch hier daagt het licht wel niet uit
het oosten, maar dan toch uit het westen.
In Amerika, het land der vrijheid en van
het particulier iniatief bij uitnemendheid,
zijn op het oogenblik volgens den professor
reeds meer dan drie duizend T godsdienst-
prediksters" werkzaam. En daarom maar
moed gehouden. Het is volstrekt niet onmo
gelijk naar 's professor's bewering, dat
allengs in Europa en ook in ons vaderland
zich een practische werkkring voor vrou
welijke theologanten gaat openen. Best
mogelijk ja.
Maar toch denken we, dat er heel wat
water door de Schelde zal loopen, vóór
we in onze streken aan zóó iets toe zijn.
In dezen zal naar we meenen de kerk de
school niet zoo spoedig volgen. Deze
scheidsmuren zullen niet zoo heel gemak
kelijk omver gehaald worden en zeker
niet vallen op professoraal bazuingeschal,
hoe goed ook bedoeld. Trouwens, het be
hoeft ook niet.
De vereeniging van chr. onderwijzers
in Nederland en de overzeesohe bezittin
gen hield hare gewone vergadering in
Den Haag, en werd bijgewoond o. a. door
de heeren VanVelzen, Savornin Lohman,
Heemskerk, Brants en Van de Velde,
allen leden der 2e Kamer, behalve de
eerste, die lid is van ons Hoogerhuis. Dooi
den voorzitter dhr. Wirtz werd er
o. m. op gewezen, dat het kon. besluit van
8 Mei 1906 (Staatsblad 107), verkregen
rechten aan de kweekscholen met den
Bijbel ontnam. Daardoor werd, zoo meende
de voorzitter, de vrijheid van het Chr.
onderwijs aangerand. Reeds is deze zaak
van wege het Hoofdbestuur der Vereeni
ging onder de aandacht van den School
raad gebracht. Voorts werd nog een con
clusie aangenomen, welke ten doel had,
eenheid te brengen in de verschillende
vereenigingen van christelijk onderwijs.
Ons bericht Chineezen in de Kamer in
het no. van gister, overgenomen uit Het
Handelsblad, is in Het Hand. van vandaag
in prent gebracht. Men ziet mr. Troelstra
met gebalde vuist en opgestoken vinger
oreeren achter hem v. d. Zwaag, Tak en
Dritcker; voor hem De Beaufort, Borgesius,
Pierson met dol veel pret, en boven hem de
Chineezen met ontstelde gezichten. Onder
de plaat prjjkt het volgende versje!
Missie uit China
In 't parlement
Troelstra aan 't spreken,
Wijze bekend
Vuist op de tafel
China wordt bang.
„Boxer beweging1"
Af Toeang Tang.
(Dit laatste beteekent dat de Chineezen
ontsteld heengingen).
Treffend beeld van het optreden van het
socialisme. Het brult, het balt de vuist
het scheldt en maakt misbaarhet belooft
een toekomststaat, enz. Maar het resul
taat is aan het geraas slechts omgekeerd
evenredig.
Oostenrijk.
De Keizer heeft bij de beëediging der
nieuwe ministers een bizonder woord tot
den Tsjechischen minister Pacak gericht,
wiens toetreding tot het kabinet de Keizer
een patriotische daad noemde. Frans Jozef
verklaarde, dat hij het Tsjechische volk
van harte genegen bleef en van 't najaar
in hun midden te Praag geruimen tijd
kwam doorbrengen. Bij gelegenheid van
zijn reis naar Reichenberg was hij van
plan ook Kuttenberg te bezoeken, ten
einde daar de gerestaureerde monumenten
op het gebied der bouwkunst te bezoeken.
Tegenover minister Prade sprak de Kei
zer den wensch uit, dat het spoedig tot
een vergelijk tusschen de beide nationa
liteiten van Bohemen mocht komen.
Zooals reeds is gemeld heeft de Hon-
gaarsche Kamer na een korte bespreking
de voorloopige begrooting en het recru-
ten-contingent goedgekeurd. Daarmee is
een einde gekomen aan den z,g. ex lex-
toestand, die 17 maanden heeft geduurd.
Rusland.
Bittere woorden worden door de leden
der Doema tegen de regeering geuit.
Bij de beraadslaging over de landbouw-
quaestie vooral werden de ministers die
het antwoord der regeering op de on
mogelijke eischen der Doema hadden te
verdedigen en toe te lichten, onophoude
lijk in de rede gevallen met de kreten
van „Weg met jeluiAftreden De
voorzitter moest aanhoudend zijn bel lui
den. De minister (zoo luidt het verslag)
verlaat onder nieuwe kreten van„Af
treden Ontslag nemende tribune. De
voorzitter verklaart daarop, dat de Doema
slechts kan werken als er orde is. Pe-
troenkewitsj krijgt nu het woord en drijft
den spot met de politiek van een mini
sterie, dat niet op de hoogte is van 's lands
toestand. Beroept, zegt hij, u toch niet
op onze vaderlandsliefde, misbruikt dat
woord niet, dat tegenwoordig iets zeer
afschuwelijks beduidt. Want wie zijn nu
patriotten Dat zijn zij, die de autocratie
verdedigd en de slachtingen onder de
Poolsche Joden hebben aangericht. Gij
zijt zelf geen ware patriottenals gij 't
waart, zaat gij niet op die banken.'' (Da
verende tpejuichingen. Nieuwe kreten van."
Aftreden
De positie van het kabinet geldt als
vrij erg verzwakt na de debatten van
gisteren. De redevoeringen van Stisjinski
en Goerko maakten wel indruk, maar toen
Petroenkewitsj en Herzenstein hadden ge
sproken, was er niets van over. Daarbij
kwam nog de rede van graaf Heyden,
die ook meende, dat de Doema zich niet
meer met het ministerie moest bemoeien
na haar votum van wantrouwendeze
redevoering baarde te meer opzien omdat
graaf Heyden behoort tot de uiterst ge
matigd liberale richting.
Volgens den minister van binnenland
sche zaken heerscht er in 212 districten
van Rusland hongersnood. Allerwege
wordt de regeering om hulp gesmeekt
maar door het te drukke verkeer op een
deel der spoorwegen gaat de aanvoer van
koren slechts gebrekkig. Zoo staan aan
de stationB Sysran en Batraki aan den
Samara en Slatoest spoorweg niet minder
dan 15.000 wagonladingen koren te wach
ten om naar de plaats der bestemming te
worden vervoerd.
Er is thans een rechtstreeksche stoom
vaartverbinding tot stand gekomen tus
schen Rusland en de Vereenigde Staten.
Op 28 Juni (N. S.) wordt een passagiers-
en goederendienst geopend tusschen Libau
en New-York. De eerste boot die vertrekt,
zal de Smolensk van de Vrijwillige vloot zijn.
In Wladiwostok heerscht weer vol
maakte orde en het handelsverkeer breidt
zich met den dag uit, wat hoofdzakelijk
het werk der Japanners is. Verleden week
lagen er 46 koopvaardijschepen op de
reede, die bijna alle de Japansche vlag
voerden. De laatste vier weken zijn er
40 Japansche winkels geopend. De con
currentie der Japanners drukt door de
goedkoopte hunner waren zwaar op hun
Westersche mededingers.
Finland.
Zooals men weet hebben de vrouwen in
Finland nu ook stemrecht. Iedere Fin,
man en vrouw, gehuwd of ongehuwd, die
23 jaar is, ban stemmen. Er is één Kamer
en de vier stenden, de adel, de geestelijk
heid, de burgers en de boeren, zijn ver
vallen. Ineens is het aantal kiezers nu
van tusschen de 200.000 en 300.000 ge
bracht op 1.400.000, die volgens het even
redig kiesstelsel in elk der groote kies
districten ongeveer 14 afgevaardigden
kiezen, waardoor men het best de belangen
der minderheid denkt te beschermen.
Kreta.
Als vrucht van de reis van koning Edu-
ard naar Griekenland zou de Kretenzer
kwestie aldus worden opgelost, dat Enge
land er ook weer wat beter door wordt.
Grieksehe soldaten zouden de tegenwoor
dige internationale troepen vervangen.
Soeda-baai komt onder Engelsch toezicht.
Prins George zou mogelijk gouverneur van
Cyprus worden.
Soeda-baai wordt beschouwd als een der
grootste en strategisch best gelegen havens
der Middellandsche Zee. Het lijkt ons
vreemd, dat de overige mogendheden met
zulk een oplossing zijn meegegaan.
Z u i d - A f r i k a.
In een beschrijving die Reuter van het
gevecht van Zondag in Natal geeft, lezen
wij weer, dat een afdeeling Engelschen
bijna door de Zoeloes in de pan gehakt
was, als kolonel Royston niet op 't laatste
oogenblik te hulp gesneld was. Als wij
ons niet bedriegen hebben nu op hun
beurt alle Engelsche aanvoerders in de
zen veldtocht het genoegen gehad, op 't
laatste oogenblik een andere afdeeling
van wissen ondergang Ie redden. Wij
hebben gehoord, dat het niet botert tus
schen de verschillende bevelhebbers. Dit
schijnt zich ook hierin te uiten, dat ach
tereenvolgens elk dier bevelhebbers de
verslaggevers wereldkundig laat maken,
dat zonder zijn hulp de ander er geweest
was,
Gister kwam in behandeling voor de
arr.-rechtbank te Middelburg de zaak de
Rey contra De Ruiter, beide wonend te
Hoedekenskerke. Door dhr. De Rey wordt
van dhr. De Ruiter geëischt voldoening
van een sohuld jgroot f 500 de rente
van die som van de 14 voorgaande jaren,
welk bedrag hij van dhr. De Ruiter vor
dert in diens kwaliteit van weduwnaar en
erfgenaam van L Rooze. Dhr. De Ruiter
weigert echter dit bedrag te voldoen, in
de eerste plaats, omdat de schuldbeken
tenis, door dhr. De Rey geschreven, slechts
met L. Rooze is geteekend en niet de wet
telijk geëischte uitdrukking door de schul-
denaresse zelf geschreven, waarin zij blijk
geeft te weten welk stuk door haar is
onderteekend in dit geval welk bedrag
zij als schuld erkent. In de tweede plaats
wordt door dhr. De Ruiter aangevoerd
dat de datum van de schuldbekentenis.
