NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 192. 1906.
Donderdag 17 Mei
20e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
>000000
udster
ld
ïng
8,- 12,-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Vrouwenkiesrecht.
Bmtenl&MscIi Overzicht.
N, Melis-
ien bruin
Kersen-
5, te Aag-
'dlt,
A. H. DE
it te treden
bij J. J,
iddelburg
9.27 12.37
9.20 12.30
9.08 12.18
8.56 12.06
8.49 11.59
8.40 11.50
8.24 11.34
8.18 11.28
9.27 12.37
8.40 M.50
8.28 11.38
8.25 11.35
8.20 II.30
8.I5 II.25
IT EED AM.
7,30van
im 9,45.
BA AF.
halve-jSfaan--
Antwerpen
iorg. 7.u.
it.
ir-Schelde.
EEET.
t e m b e r.
ortijd.
1 naarHans-
nam. 8,25.
rden voorm.
geen goe-
HELDE"
4,30 4,30
6,- 1,_
7,30 12,
9,- 12,—
8,30 12,—
8,30 12,—
8,30 12,—
n datum is-,
ede getal i&
TEBIKZEB.
s, a. 11 e e fl
Mei, ook
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
6,30
3-
1,30
3,-
3,-
3,-
3-
3,-
3,-
tijd.
gen 6,106)
6,40.
45.
10 e)f)
vertrek van
zen vm. 8,30
orsselen en
i en Neazen
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Goesche Watersnood-Comité.
Vorige opgaaf f 8696,90
Mr. J. H. F. v. d. P., 's-Hage - 250,—
Inschrijving „De Zeeuw" - 3,
Van de firma Oosterbaan le
Cointre, uitgevers te Goes,
als 3e storting van de ver
moedelijke baten der uitgave
„De Overstrooming in Zee
land" - 250,—
f9199,90
Aan het Prov. Comité afgedragen - 8000,
Nog in kas f 1199,90
JOS. WITKAM,
penningmeester.
Braekensiek's jongste plaat in de groene
Amsterdammer de Koningin-Moeder na
het bezoek der dames van „Vrouwenkies
recht" ten Paleize te Amsterdam tot de
Koningin zeggende dat in (deze) quaestie
van recht een klein land groot moet zijn
was minder juist.
Het vraagstuk van vrouwenstemrecht is
geen quaestie van recht, evenmin als dat
van het allemans- of huismanskiesrecht.
Dat is geen recht speciaal den mannen of
den vrouwen toekomende. In volstrekten
zin genomen is het niet een rechtsvraag die
achter deze beweging zit; al kan in betrek-
kelijken zin worden toegegeven dat een
vrouw even goed het stemrecht kan uit
oefenen als een man, en er geen enkele
reden voor is om de uitsluiting der vrouw
van de stembus in de grondwet vast te
leggen.
Doch niet dergelijke verdediging van
het vrouwenkiesrecht is den leideressen
van deze beweging aangenaam. Zij nemen
ze u kwalijk. Tot de Koningin dorsten zij
het eenige weken geleden wel zeggen dat
onder hare voorvaderen de drie Koningen
hare rechten op dit punt steeds waren
miskend geworden.
Hunne motieven zijn dan ook eenigszins
anders.
Vooreerst klagen zij over achteruitzet
ting der vrouw, blijkens 't gemis van dat
kiesrecht.
Het is niet duidelijk waarom, indien dit
juist ware, niet alle menschen, ook de
kinderen die een zekeren leeftijd bereikt
hebben, diezelfde klacht mogen aanheffen.
Een tweede motief voor den eisch van
Vrouwenkiesrecht is aan de zijde der vrou
wen, dat de specifiek vrouwenbelangen
eerst dan zullen behartigd worden, wanneer
ook de vrouw stem in het kapittel heeft.
Een redeneering die al evenmin steek
houdt. Immers dan zouden alle mogelijke
belangen eerst tot hun recht kunnen komen,
wanneer de verschillende groepen zeiven
zich over deze belangen kunnen uitspreken.
De volksvertegenwoordiging heeft om
een rechtvaardig oordeel te vellen, en de
verschillende volksbelangen te behartigen,
nooit noodig gehad de medewerking van
alle belanghebbenden.
Een derde motief voor vrouwenkiesrecht
is dat van de gelijkheid van rechten van
man en vrouw.
Dat echter gelijkheid van recht, gelijk
heid van bevoegdheid medebrengt, is niet
bewezen.
Bevoegdheden hangen samen met aan
leg. En de aanleg der vrouw is een andere
dan die van den man. Dit heeft de Schepper
alzoo gewild. Het is eene Zijner ordi
nantiën, waaraan niet te ontkomen is.
Maar is het dan niet waar, dat de vrouw
door hare geschiktheid voor allerlei maat
schappelijk werk, waarvan tot voor kort
de man het monopolie scheen te hebben
aanspraak op kiesrecht kan doen gelden
In geenen deele. Immers geschiktheid
voor maatschappelijk werk en geschikt
heid voor staatkundigen arbeid zijn twee.
Tal van mannen zqn uitstekende werkers
in de maatschappij, doch zijn zoo wijs om
het staatkundige werk aan anderen over
te laten.
Het kiesrecht is een functie door de
Landsregeering aan hare onderdanen ver
leend uit staatkundige overwegingen. Aan
de uitoefening van dat kiesrecht behoort
niemand zich te onttrekken. Doch niemand
verhoovaardige zich er op als op een recht.
Zelfs al ware het een recht, het zou in
belangrijkheid verre staan beneden zoo
vele andere rechten, die mannen en
vrouwen gelijkelijk in ons goede land ge
nieten. Als daar zijn het recht van ver
gadering en vereeniging, het recht van het
vrije woord, ook in geschrifte, en tal van
burgerlijke en burgerschapsrechten, die in
de wet omschreven zijn.
Tegen vrouwenkiesrecht als een recht
moeten wij ons dan ook verklaren. Doch
wij voegen er gaarne bij, juist omdat wij
voor huismanskiesrecht zijn, dat de uit
oefening van het kiesrecht door weduwen,
meerderjarige alleenwonende vrouwen, die
de plaats vervullen van den huisman of
huisvader, bij de wet behoort te worden
vastgesteld, altijd wanneer wij een zoo
danige wet op de uitoefening van het
huismanskiesrecht mochten rijk worden.
16 Mei 1906.
Dit kabinet mag zwak wezen, het werkt
toch niet ongelukkig.
Behalve dat het met den steun, nu eens
van sociaal-demoeraten, dan weer van een
deel der rechterzijde, zijn voorstellen en
wetsartiken er door haalt, maar inzake de
opbrengst der geldmiddelen, wandelt het
onder voortdurenden zonneschijn.
Ook de afgeloopen maand April bracht
weer een aanzienlijk bedrag meer in de
schatkist da» April van 1905.
Verleden jaar April werd 11,8 miljoen
en deze maand leverde nagenoeg zes ton
meer.
Op bijna alle rubrieken werd in April
van dit jaar meer ontvangen dan verleden
Jaar, en wel oppersoneele belasting
1'40,000; bedrijfsbelasting f97,000; ver
mogensbelasting f51,000; invoerrechten
f30,000: suikeraccijns f174,000; wijn
accijns t 1000 gedistilleerd f 33,000
accijns op het geslacht f 44,000 posterijen
f53,000; rijkstelegraaf f23,000; loods
gelden f 20,000 enz.
Over de nu afgeloopen vier maanden
van 1906 werd in 't geheel 1,6 miljoen
gulden meer ontvangen dan de eerste vier
maanden van 1905. En dat niettegenstaande
het successierecht ruim een half miljoen
minder opbracht.
Het kabinet kan in menig opzicht van
geluk spreken.
Nat al.
De Transvalers, onder bevel van kolonel
Barker, bewijzen aan de Engelschen in
hun pogen tot onderdrukking der Zoeloe
opstanden in Natal uitstekende diensten.
Dat zij bij de verovering van de Zoeloe-
sterkte Ntingwe verliezen leden, is eigen
lijk een gevolg van het ongeschikte terrein.
Het was een uiterst moeilijke onderneming.
De weg ging over bergen en door ravij
nen, waardoor het vooruitkomen zeer werd
belemmerd. De opstandelingen maakten
een dankbaar gebruik van deze natuur
lijke terreinmoeilijkheden, en onderhielden
een onafgebroken tirailleervuur op de co
lonne. De vrijwilligers hadden weinig of
geen gelegenheid om het vuur te beant
woorden. Ten slotte werd NtiDgwe veilig
bereikt, maar onderweg was gebleken, dat
de meegenomen wagens en bespanningen
onbruikbaar waren, en door nieuwe moes
ten 'worden vervangen.
De opstandelingen hebben een begin
gemaakt met het oefenen van weerwraak
tegen de z. g. loyale Naturellen doör een
kraal te verbranden bij Sisoeleni in het
Oemsinga-district.
En inmiddels gaat Bambata, het hoofd
der opstandelingen, voort de Engelschen
te vermoeien en te benadeelen. Er is hoog
J opgegeven over de „loyalty" van den zie
ken hoofdman van den machtigsten Zoeloe-
stam Dinizoeloedoch kenners beweren
dat deze kapitein heelemaal niet loyaal
is, nooi loyaal geweest is en dat het een
taktische fout was geweest hem van St.
Helena te laten terugkomen, waarheen hij
vroeger verbannen was. Opmerkelijk was
de houding der autoriteiten ze geloofden
in D.'s „loyalty", doch wenschten van zijn
aangeboden hulp om Bambata te vangen,
geen gebruik te maken.
Bambata is nu niet meer in het Nkand-
hlabosch, maar in een groote grot, die
ruimte aanbiedt voor duizenden aanhan
gers, rondom welker opening een groot,
dicht doornbosch groeit. Dit is nabij de
plaats, waar Cetchwayo begraven ligt, de
machtige, eens vrije Zoeloekoning, bij wien
de opstandelingen thans zweren. De grot
heet onneembaar.
De toestand is inderdaad zeer ernstig.
De zendingsposten zijn verlaten, de be
woners zochten een goed heenkomen in
de EDgelsche laagers.
De Engelschen moeten zeer op hunne
hoede zijn voor de zoogenaamd loyale
kaffers. Een dezer, de kapitein Koela, is
gevangen genomen, verdacht van ver
slandhouding met Bambula. Hierop hebben
duizenden welgewapende kaffers zich tegen
de Engelsehen gekeerd.
Hoe de Engelschen gestraft worden voor
hunne wapening dezer halfbarbaarsche
natuurkinderen in den jongsten oorlog met
de republieken.
Wind zaaiden zij. Zij zijn al bezig storm
te oogsten.
Duizenden vrijwilligers uit Transvaal
en Transoranje, op lijfsbehoud der eigen
landgenooten bedacht, haasten zich de
Engelschen te hulp te komen, zoodat de
Kaffer het ditmaal nog wel verliezen zal.
Maar het gebeurde is voor Engeland een
harde les.
Duitschland.
De Keizer heeft, terstond na het ver
nemen van het overlijden zijner oud tante,
prinses weduwe Fred rik Karei, zijn veis
naar Wiesbaden uitgesteld en is van Metz,
waar hij in het slot Urvilk logeerde, naar
Berlijn teruggekeerd.
De overledene had haar man, die een
broederszoon was van wijlen Keizer Wil
helm I, alsmede haar beide dochters,
Elizabeth en Maria, overleefd. Eerstge
noemde was gehuwd met den groothertog
van Oldenburg, waardoor prinses Frederik
Karei de aangehuwde grootmoeder is van
van prins Eitel Friedrich. Zij was het dan
ook, die haar kleindochter Sophie Charlotte
vergezelde bij haar feestelijken intocht in
Berlijn. Haar tweede overleden dochter
is prinses Marie van Pruisen, die in eerste
huwelijk de echtgenoote was van prins
Hendrik der Nederlanden, den broeder van
Koning Willem III.
Duitsch Zuid-West-Afrika.
De onlusten in Engelsch Zuid-Afrika
vallen samen met die in Duitsch Zuid-West
Afrika. Wij wezen er vroeger reeds op hoe
de Duitschers ook daar hun handen vol
hebben, met het rebellenhoofd Morenga.
Dezer dagen werd deze opstandeling door
een achtervolgende Duitsche colonne over
de grens gedrongen, en ondanks het
protest van Engelsche politiemannen op
Britsch terrein nagezet, in het nauw ge
bracht en ernstig verwond door de Duit
schers. De Engelschen zijn daarover boos.
Maar de Duitschers ook want niet geheel
ten onrechte beweren deze laatsten, dat de
Britten óf zorg moeten dragen voor vol
doende bewaking der grens, zoodat de op
standelingen niet op Britsch gebied kunnen
komen, ófwelde Engelschen moeten het
dulden, dat de Duitschers die taak van
grensbewaking zelf ter hand nemen, maar
dan ook door desnoods de uitgeweken op
standelingen [op Engelsch grondgebied
achtervolgen en daar straffen.
Natuurlijk hebben beiden Engelschen
en Duitschers het te volhandig met
hunne zwarte vijanden, om 't elkander over
deze onbeduidende grensqüaestie moeilijk
te maken. Maar de verwarring is door dit
alles geteekend.
Rusland.
Volgens een socialistisch blad heeft de
Doema zich goed gehoudenwat natuurlijk
zeggen wil, dat zij tamelijk revolutionair
heeft opgezet. Er werd Zondag in haar
tweede vergadering heftig geredevoerd.
Men eischte de amnestie van alle politieke
veroordeelden en dan niet als begenadi
ging, maar als erkenning van hun goed
recht. Een voorstel om dien eisch tele
grafisch aan den Czaar kenbaar te maken,
werd verworpen. De vergadering was zeer
rumoerig.
De Russische ministerraad schijnt voor
inwilliging te zijn, doch laat den omvang
der amnestie onbeslist.
De gemoederen zijn over het algemeen
rustig gebleven; men had eerst nogal er
voor gevreesd, wegens den Meidagmaar
't ging goed.
Anders echter in Wologda. Daar vielen
de boeren de Meivierders aan, die met
geweld fabrieken en winkels tot sluiten
dwongen. Toen er op de menigte geschoten
werd, liep men te hoop op het stadhuis
en stak dat in brand. De gouverneur en
een niet nader opgegeven aantal personen
werden gewond.
In Warschau werd Maandag een bom
geworpen indeMarsjalkofkaja-straat, waar
door de kapitein van politie Konstantin
en drie andere lieden den dood vonden,
Door een salvo der troepen werden acht
personen gedood. De bommenwerper werd
gepakt.
Volgens een andere lezing doodde de
bom behalve den kapitein een soldaat en
verwonde gevaarlijk 2 agenten en 6 bur
gers en loste gedurende zijn vlucht de
dader een revolverschot op een soldaat,
die met geweerschoten het vuur beant
woordde en den moordenaar en twee
andere personen doodde.
Konstantinof had op 1 Mei 1904 laten
schieten op een socialistische betooging,
waarbij 30 menschen werden gedood
sedert dien tijd werd de kapiteiu onop
houdelijk door de terroristen achtervolgd.
Na den aanslag hebben de terroristen
nog verscheidene personen door geweer
schoten gewond.
In 't geheel telt men volgens deze lezing
4 dooden en 19 gewonden.
De troepen in de fabriekswijken te
Petersburg bijeen getrokken, hebben niets
te doen gehad. Te Moskou is doorge
werkt. De havencommandant te Peters
burg, admiraal Koeezmitsj, dreigde eenige
werklui op de werf met ontslag voor het
geval zij staakten. Eenige hunner grepen
hem hierop aan één zelfs sloeg hem met
een stuk hout den ruggegraat stuk. De
admiraal stierf kort daarna. De schuldige
werd door zijn kameraden niet verklapt,
en is nog niet gevonden.
Nu Gapon dood is, komen er allerlei
berichten in die de strekking hebben om
te doen gelooven, dat hij een verrader was.
Of die berichten juist zijn, zal wel nooit
uitkomen. Feit is alleen dat hij veel geld
had. Maar dat kwam, zegt men, omdat
hij 20 duizend roebel van de werklieden
partij verduisterd had.
Maar de grootste grief der revolutio
nairen tegen hem was dat hij zich met
de regeering verzoend, geld van haar aan
genomen, en op zich genomen had drie
hoofden der revolutionaire beweging aan
de politie over te leveren. Sinds dit oogen-
blik loerde men op hem. Een commissie
uit zijn eigen partij, onder leiding van een
ingenieur, die hem tijdens de manifestatie
van 22 Januari 1905 het leven gered had,
maar dien Gapon nu had getracht over
te halen, mede verraad te plegen, vond
zijn verblijfplaats uit, nam hem mede naar
Oserki, en bracht hem in een door hem
gehuurd landhuis, waar hij den ongeluk
kige tot bekentenis bracht en over hem
het doodvonnis uitsprak en voltrok.
Bijzonderheden ontbreken. Alleen weet
men dat den 6 April bedoelde villa door
een onbekende heer, die zich Poetilin
noemde, was gehuurd voor een zekere
mevrouw Swerjinski, dat de huurder een
paar dagen later met zijn jeugdigen be
diende terugkeerde en den dwornil (den
huisbewaarder) opdroeg brood en bier te
gaan koopen, dat deze daaraan voldeed,
doch bij zyn terugkeer de deur reeds weer
gesloten vond en de beide personen ner
gens te vinden waren.
Toen eenige weken later de huurder
zich niet aanmeldde, liet de eigenaar door
de politie de villa openen, alle kamers
waren in orde, slechts een kamer op de
bovenste verdieping was met een hang
slot afgesloten. Toen de kamer geopend
was,- vond men in een hoek van dit ver
trek een niet te omschrijven hoop bedekt
met een zwarte pelsjas met een kraag
van beverbont. Van daar ging een dikke
strop naar een ijzeren kapstok. Toen de
pelsjas weggenomen was, kwam een ge
heel gekleed lijk van een man te voor
schijn, in half gebogen houding met een
strop om den hals. Men herkende het
lijk onmiddellijk als dat van den gewezen
priester Georgi Gapon. Het gelaat was
geheel bruin, de neus geschondeneen
oog was buiten de kas getreden, de mond
stijf geslotenzijn das lag op den grond
en zijn hemdskraag stond open. In een
vestzak vond men een retourbiljet naar
Oserki, op den Hen April afgestempeld.
Men vermoedt dat Gapon eerst gedood
en vervolgens als lijk naar Oserki ge
bracht is.
Het adres van antwoord van de Doema
op de Troonrede van den Czaar zal den
Czaar worden overhandigd. In dat adres
wordt krachtig toegejuicht de vorstelijke
oproep tot een gemeenschappelijken ar
beid tot heil van het vaderland h(j vindt
warmen weerklank in de harten der af
gevaardigden, die vereenigd zijn in het
streven, Ruslands wedergeboorte te be
werkstelligen.
Herinnerd wordt voorts hoe het volk
met geestdrift het manifest van 30 October
begroette; doch hoe de vrijheid reeds de
eerste dagen door zware beproevingen
verduisterd werd, wijl velen die de
grondbeginselen van het manifest met
voeten traden, het land overdekten
met executies, fusilleeringen en gevangen
nemingen. Slechts wanneer verantwoorde
lijkheid der ministers aan het volk wordt
ingesteld kan in de gemoederen des volks
de gedachte van de volkomen verantwoor
delijkheid van den Vorst wortel vatten en
slechts een ministerie, dat het vertrouwen
van de meerderheid der Doema geniet, kan
bij het volk vertrouwen in de regeering
vestigen. Tegelijkertijd moeten de grond
slagen zich inburgeren van een verant
woordelijkheid der administratie aan de
vertegenwoordigers des volks.
Het ontwerp-adres eischt vervolgens
opheffing van den Rijksraad, welke een
scheidsmuur vormt tusschen Tsaar en volk;
verder verlangt het vrijheid van geweteD,
van spreken, van drukpers, van vereeni
ging, vergadering en werkstaking, daar
zonder deze beginselen de hervorming
der sociale toestanden ondenkbaar is,
verder gelijkheid van alle burgers voor
de wet en opheffing der doodstraf, het
bevredigen van de behoeften der boeren
bevolking en der arbeidende klasse, ten
slotte verheffing van de volksontwikke
ling en bevrediging van de eischen der
verschillende nationaliteiten, wier ver
eeniging slechts mogelijk is, wanneer de
eigenaardigheden van elk afzonderlijk
worden in het oog gehouden. Ten slotte
verlangt het adres volledige politieke
amnestie als eerste onderpand van weder
zij dsche overeenstemming tusschen Tsaar
en volk.
Een pootig stuk.
Wanneer de Doema nu maar rekening
houdt met den tragen gang der wetge
vende machine zelfs in de sterkst voor
uitstrevende landen zie het maar aan
Frankrijk (en Nederland 1) dan zal het
haar nooit tpt ergernis zijn, wanneer al
