NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 186. 1906.
Donderdag 10 IVlei
20e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
06COCOOOQ
Lienstmeid
Bakkersknecht
Middelburg.
kskneclit
:dienst.
1,50 2,30 4,30 8,2)
e 3n.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IJK.
SaitenlandsGb Overzicht.
I
heden terstond
en de 20 jaar.
Ted. H. A. MOL,
agd.
)LFF, Balans,
|ng van stonden aan
[knecht
lN soelen,
|0. VI. weg, Paul.
of eerder
gevraagd, bij W.
|t. Jacobstr., Goes.
ÏDIENST.
klzoorden vm. 4,45,
fe,15, 5,20, 8,5.
Hulst vm 6,20,9,10
110.
liddelburg.
Zeilm. vm. 4,40r,
-, 11,40; nm. 12,30,
f4,15,5,-, f 6,5
30, 10,20. (Badhotel
Imise.
(Markt) vm. 5,15,
V nm. 112,35, 1,20,
9, +5.5, 6,10, 7,5
11,5.
Igoederen
4,40 van Vlissingen
krg z' Hen op Zon-
jdon.
IB.— B008BND.
1,20 2,— 4,- 7,50
1,30 2,10 4,10 8,—
1,40 2,20 4,20 8,10
2,40 4,44 8,32
|,16 2,58 5.4 8,51
1,24 3,6 5,12 8,59
|,38 3,17 5,23 9,12
1,40 3,20 5,26 9,15
5 5,45 9,45
26 - 6,6 10,6
,42 6,22 10,22
|,5 6,4510,45
4,15 8,1511,10
4,39 8,39 11,34
4,58 8,5811,53
5,20 9,20 12,14
1,30 5,45 9,40 12,34
'1,33 5,48 9,42 12,37
,46 6,2 9,55 12,50
156 6,1210,2 12,57
,20 6,36 10,23 1.20
30 6,46 10,82 1,30
[40 6,5610,42 1,38
1,50 7,6 10,50 1,46
,- 7,16 10,58 3,54
1,5 1,— 4,10 7,—
110 2,5 5,15 8,5
,8 2,35 5,57 9,40
1,13 3,40 7,-10,45
1.07 6.47 9.27 *12.37
f.— 6.40 9.20 *12.30
1.48 6.28 9.08 *12.18
R.36 6.16 8.56 *12.06
B.29 6.09 8.49 *11.59
).20 6.8.40 *11.50
1.04 5.44 8.24 *11.34
1.58 5.38 8.18 *11.28
a.07 6.47 9-27 *12-37
h.2o 6— 8.40*11.50
[3.08 5.48 8.28 *11.38
3.05 5.45 8.25 *11.35
[3.5.40 8.20*11.30
2.55 5-35 8.15 *11.25
6.45
4
S3
1°
a-s
Oi
6.55
7-4
7.22
7-57
8.10
8-37
9.29
7-35
7.46
7-53
8.1
8.8
8.17
8.25
8.32
8.37
8.47
8.54
9-7
9.20
9.29
9.40
10.56
11.36
aburg, Z. Duitschl.
RoosendaalLage
Imeer dan 150 kilo-
10.38
ln.28
li 1.40
112.38
112.54
I.IO
2.6
1.25
3.8
345
4.13
6.16
6-3
7.25
8.2
3.588.17
4
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
8-33
K o r t g e n e 14 Mei.
Wissekerke, 15 en 16 Mei.
Colijnsplaat, ook voor Cats, 17
Mei en 18 Mei des voormiddags.
9 Mei 1906.
Donderdagavond vergaderde de A.-Il.
kiesvereeniging „Nederland en Oranje"
te Ter Neuzen. In die vergadering werd
onder meer, ook het antwoord besproken,
door de Liberale kiesvereeniging „De
Vrijheid" ingezonden op het dezerzijds
gedane voorstel.
Na breedvoerige bespreking werd op
voorstel van het Bestuur de volgende
motie aangenomen
de vergadering der A-.R. kiesvereeniging
„Nederland en Oranje" te Ter Neuzen, ge
hoord de besprekingen, overwegende, dat het
antwoord van „De Vrijheid" meer den indruk
maakt, van te zijn een manifest aan het adres
der katholieken, dan wel van een ernstig ant
woord op ons voorstel
overwegende, dat in het antwoord wel wordt
beweerd, dat het dezerzijds gedaan voorstel
weinig bevorderlijk zou zijn aan het doel
maar geen enkele poging wordt gedaan om
deze stelling te bewijzennoch om aan te
toonen, dat het tegenvoorstel van „De Vrijheid"
tot bereiking van dat doel betere kansen
aanbiedt
overwegende, dat, afgedacht van alle andere
redenen, het slot van het schrijven van „De
Vrijheid" waarbij wordt aangedrongen, dat
zij, die bij de laatste stemming de verkiezing der
anti-revolutionaire candidaten hebben bevor
derd, worden buitengesloten bij eene eventueele
candidatuur van een R. Katholiek uit moreel
en practisch oogpunt een volstrekt onmogelijke
eisch is
besluit,
van verdere onderhandelingen met „De
Vrijheid" af te zien
en zich de beslissing omtrent hare houding
bij de eerstvolgende verkiezing nader voor te
behouden.
Onze berichtgever te Terneuzen meldde
ons de vorige week dat hij van deze motie
den inhoud ons vooralsnog niet melden
mocht. Wij nemen ze thans uit Luctor
et Emergo over, onder opmerking dat zij
in hoofdzaak Maandag al in de vrijzinnige
en neutrale pers- onzer provincie is ver
meld geweest, waardoor het dwaze van
een dergelijke oplegging van geheimhou
ding wel in het oog gesprongen zal
zijn. Red.
Te Zelhem is de liberale heer De Kem
penaar tot burgemeester benoemd. En dat
terwijl die gemeente is overwegend anti
revolutionair. Bij de Tweede-Kamerver
kiezing in 1905 kreeg dhr. v. Vliet (ant.)
6T 478 stemmen en de lib.-eandidaat 267.
Bij de raadsverkiezing daaropvolgende
werden alle antilib. candidaten terstond
met groote meerderheid gekozen. En bij
de jongste statenverkiezing stond het
Zelhem zoo Brants (antir.) 413 en de lib.
oandidaat 224.
Er waren ook antirevolutionaire canj
didaten, ingezetenen, flinke mannen, voo!
't ambt alleszins geschikt. De Graafschap
pen noemt o. a. den heer Witteveen.
Naar welken maatstaf hebben dan toeh
die benoemingen plaats, mSig men vragen.
Barendrecht zoo goed als geheel anti
revolutionair Klundert voor slechts een
vijftiende vrijzinnig; Zelhem voor negen'
veertiende anti-liberaal, zij ontvingen een
vrijzinnigen burgemeester, met passeering
van antirevolutionaire sollicitanten.
De regeering maakt dergelijke vergis
singen dan weer wel goed met eens een
enkele benoeming in onzen geest; wij
denken hierbij aan de gemeente Schiedam
en het schooldistrict Middelburg.
Maar hiermee is de fout van de stel
selloosheid niet uitgewischt.
Haar voorgangster had wel zulk een
stelselen zag op grond hiervan er dan
ook niet tegen op den antirevolutionairen
Commissaris der Koningin in Drenthe door
een vrijzinnigen titularis te vervangeu.
En zij handelde in gelijken geest bij bur
gemeestersbenoemingen.
Wij hebben 't al meer gezegd, wil een
ministerie dat in ziohzelven zwak is en in
ongerechtigheid geboren, populair worden
en in kracht toenemen, liet zoeke zich liet
respect van alle partijen te verwerven door
onpartijdigheid bij het oefenen van invloed
op benoemingen.
Van een dergelijk ministerie zijn ook
wij gaarne gediend.
Een liberaal over de Woningwet.
Mr. J. H. Valckenier Kips betoogt in
De Tijdspiegel van April in een scherpe
critiek op de Woningwet, dat die wet niet
alleen uit het oogpunt der stadsuitbreiding,
doch ook uit dat der volkshuisvesting reeds
nu een fiasco is gebleken. De groote fout is
z. idat men het woningvraagstuk niet
heeft aangetast in zijn wortel, de speculatie
in grond, waardoor in de steden de grond
prijzen en daarmee de huurprijzen ontzag
gelijk gestegen zijn en arbeiderswoningen
in centraal gelegen of druk bezochte stads
wijken niet meer te bouwen zijn. Die
huurprijzen zijn ook gestegen, soms zelfs
op onduldbaar drukkende wijze voor kleine
ambtenaren, voor middelbare en hoogere
ambtenaren, leeraren, officieren en wie
verder van vaste tractementen leven moe
ten voor winkeliers, die om den hoogen
druk, die op hun schitterende puiën rust,
in donkere en bedompte achterkamertjes
moeten huizenja, ook voor meervermo
gende, van wie prijzen worden gevraagd,
waarvan niemand vroeger droomde.
„Die druk ligt loodzwaar op de geheele
bevolking, op alle lagen der maatschappij
hij springt alleen bij werklieden en bij het
z g. lompenproletariaat sterker in het oog,
omdat wie daarboven staat, altijd nog wel
bescheidener kan gaan wonen, maar bij
dezen allengs de grens benaderd of over
schreden wordt, die de meest bescheiden
menschelijke woning van het onbewoonbare
krot scheidt.
„En nu zal alles wat men doet, lapmiddel
blijven, zoolang men angstvallig schroomt
de algemeene ellende aan te tastende
hooge grondprijzen.
„En juist dat doet de Woningwet niet.
De grond rondom de steden is slechts in
handen van weinige personen. En onder
die weinige hebben ds meesten bovendien
nog geen haast om hun grondbezit van de
hand te doen. De meesten zijn in de gele
genheid het geruimen tijd stil te laten
liggen, totdat de vraag nog meer en meer
gestegen is".
De schrijver wijst er dan op, hoe de
overheid indirect het kwaad kan aantasten
door zelf op groote schaal wei- of bouw
land op te koopen, zoolang het nog als
zoodanig te krijgen is, en door op het voor-
rubriek huwelijksadvertenties die van de
Joden het eerst, en daarna die van de
niet Joden. Zelfs toen, zeer onlangs, een
jld der Patricische familie Van Eeghen
trouwde met een lid uit de bekende familie
Heldring, stond in het Handelsblad de
huwelijksaankondiging onder die van
odsche families".
Te Napels heeft zich weer een zoon
'in een aanzienlijk geslacht verdaan. Her
big Domenico San Felice dei Duchi di
(agnoli heeft zich een kogel door het hoofd
j$agd. Met afgrijzen vertellen de Ita-
Zij zullen'clan dict^'hnT'be'diagVn'grond
belasting en vermogensbelasting moeten
betalen maar bij verkoop zullen zij van
niemand ooit veel meer kunnen bedingen
dan dat bedrag, omdat men weten zal dat
de Staat steeds voor dat bedrag zal kunnen
naasten.
„Verkregen rechten, aanspraken of ver
wachtingen worden niet te niet gedaan.
Bij invoering eener zoodanige wet kan
ieder in liet kohier laten aanteekenen, wat
zijn grond hem waard is. Mits hij er maar
belasting voor betaalt, mag hij er een zoo
hoog speculatie-percentage op zetten, als
hij slechts verkiest.
„Maar zijn de kohieren met de naastings-
prijzen eenmaal vastgesteld, dan klinkt
een halt. Dan zal de speculatie nimmer
meer noemenswaardig naar boven kunnen
gaan".
Op de vraag of dat recht, of dat billijk
is, antwoordt de schrijver
„Een geldige algemeenebillijkheidsgrond
voor het feit, dat enkele weinige personen
zonder eenige persoonlijke waarde, woeker
winsten maken, waaronder een gansche
maatschappij wordt gedrukt, zulk een
billijkheidsgrond is er niet.
„Ziedaar, waar de Woningwet den hef
boom had moeten inleggen. Maar dat heeft
men angstig vermeden".
De Keizers vafi Duitsehland en Oosten
rijk schijnen op nieuwe, nauwere ver
broedering uil te zijn. Eerstgenoemde en
zijn broeder Hendrik hopen 6 Juni a.s.
den Keizer van Oostenrijk een bezoek te
brengen op Schönbrunn. Een groote wapen
schouwing zal 't bezoek opluisteren.
De verkiezingen in Frankrijk zijn over
't algemeen zonder bloedvergieten afge-
loopen uitgezonderd te Brtjsswl waar drie
dooden violen en te Mon tepel lier waar
een socialistisch gemeenteraadslid halfdood
werd geranseld.
Maar uit de Fransche bezitting op de
kust van Koromandel (achter Indië) schijnt
het nog wreedaardiger te zijn toegegaan.
Men spreekt van drie dooden en talrijke
gewonden.
Wat Duitsehland betreft heeft de
mededeeling van den voorzitter in den
Rijksdag dat Von Bulow de Rijkskanse
lier in beterschap toeneemt levendige toe
juichingen gewekt. Terwijl de nieuwe
Oostenrijksche minister Hohenlohe aan
vankelijk ook naar genoegen is opgetre
den, dewijl hij, zoo heeft hij althans ver
klaard, vasthoudt aan Ctautsch' kiesrecht-
hervormingsontwerp en op grond daarvan
naar een vergelijk tusschen de partijen
en de nationalen streeft.
De grootste moeilijkheid is den tegen
stand te overwinnen van de conservatieve
Polen, die de Polenclub beheerschen, van
de feudalen en van de constitutioneele
grootgrondbezitters te overwinnen.
Deze drie groepen beheerschen den parle
mentairen toestand, die nog ingewikkelder
is geworden door de splitsing 111 het katho
lieke centrum. De Opper-Oostenrijkecho
vleugel daarvan volgt zijn leider Eben-
hoeh, die bekeerd is tot algemeen en ge
lijk stemrecht. De Tiroolsche vleugel onder
Kathrein houdt daarentegen vast aan meer
voudig stemrecht.
Aan de moordaanslagen in Rusland
fi^omt maar geen einde. Wel is de gou-
len erneur van Moskou, admiraal Doebassof
kar ij den aanslag van eergisteren niet ern-
■yig gewond, doch hiertegenover staat dat
190e gouverneur van Kief Graaf Ignat-
vooiw is vermoord.
met; Wat den aanslag op Doebassof betreit,
0p jdert de onlusten in December werd het
ileis van den gouverneur-generaal zoo
■yherp mogelijk bewaakt. Het voetpad
is ongenaakbaar. Als Doebassof uitreed,
^zwermden een dicht escorte dragonders
geheime politieagenten het rijtuig. Dit
maal was hij echter alleen vergezeld van
politieagenten in volgrijtuigen. Op het
oogenblik, dat het rijtuig op den terugweg
van het Kremlin voor het paleis stilhield,
naderde een jonge man in de uniform van
luitenant ter zee plotseling slingerde deze
een met een rood bandje toegebonden en
met [bloemen versierde bonbondoos, waarin
de bom zat, onder het rijtuig. Dat Doe
bassof niet erger gewond en zelfs gedood
is, is waarschijnlijk hieraan toe te schrij
ven, dat de moordenaar van links
naderde, waar de adjudant van den
gouverneur, graaf Konofnizin, was gezeten.
De dader is niet herkendzijn schedel
was weggeslagen, zooals hedenochtend
reeds vermeld is.
gaf
schi
vine
Doebassof werd uit 't rijtuig geslingerd,
maar kon zich zelf op de been helpen en
naar de paleisdeur strompelen. Daar zakte
hij echter ineen. Zijn verwondingen zijn
niet zoo erg, maar ontzettend pijnlijk. Zon
der gevaar schijnt zijn toestand niet.
In het gouvernement Archangelsk zijn
op 't oogenblik niet minder dan 33,000
politieke ballingen.
Te Petersburg worden tegen morgen,
wegens de komst van den Tsaar ter gele
genheid van de opening van de Doema,
buitengewone maatregelen van voorzorg
genomen. Alle bruggen zullen afgezet, en
de vaart op de Newa geheel geschorst
worden.
Met de Engelsch-Turksch-Egyptisohe
quaestie staat het nog maar zoo zoo.
Men vertelt te Athene dat er op het
oogenblik 14 Engelsche oorlogsschepen in
de baai van Phaleron liggen. Twee kruisers
van het Atlantisohe eskad er, die te Gibraltar
liggen, hebben bevel gekregen, zich onver
wijld bij het eskader van de Middellandsche
Zee te voegen. Te Konstantinopel loopt
het gerucht dat de Turksche regeering
belangrijke versterkingen, waaronder artil
lerie, naar Tabah en Akabah zendt. Wat
natuurlijk niet zeggen wil dat Turkije
zioh in een oorlog zal laten wikkelen.
Toeh blijft de toestand ernstig.
Wij "meldden vroeger reeds dat Honga
rije behalve van de partijtwisten ook van
de werkstakingen te lijden heeft. Wel is
de staking te Serajewo door regeerings-
tusschenkomst bijgelegd doch te Wilko-
witz is de toestand onveranderd. Alleen
de electrische fabriek, die de stad verlicht,
werkt nog. Er is inmiddels een splitsing
ophanden tusschen de Internationalen, die
willen volhouden, en de Duifsch- en de
Tsjechiseh-nationaal gezinde arbeiders, die
toegeeflijker gezind zijn.
Te Proszwitz zou zondag een bijeenkomst
in de open lucht plaats hebben van Tsje-
chisch-nationale socialisten. De tribune
werd echter bestormd door internationale
socialisten, hetgeen den regeeringsvertegen-
woordiger dwong de vergadering te ont
binden. Een gei echt volgde, waarbij de
Tsjechisch-nationalen door de Internatio
nalen op de vlucht werden gedreven.
Verrassend is de tijding dat de sultan
van Marokko volkomen bereid is, de acte
van Algeciras te onderteekenenboven
dien zou hij, om de zaak te bespoedigen,
El Mokri belast hebben met de onder-
teekening van het stuk te Tandzjer,
Het Magzen geeft te verstaan dat, wan
neer dit gebeurt, de reis van het Italiaan-
sche gezantschap naar Fes overbodig wordt.
De onderteekening van de acte brengt
echter nog niet noodzakelijk mee, dat de
hervormingen door de Marokkaansche
regeering spoedig ten uitvoer worden ge
legd, ook al zou de Sultan persoonlijk
daartoe geneigd zijn.
Zoo lazen wij tenminste een opmerking
die van het verrassende der mededeeling
wel een weinig doet versmelten.
Uit Egypte kwam de tijding dat eer
gisteren een hevig gevecht heeft plaats
gehad op den linker-oever van de Mauboya
tusschen de troepen van den Sultan en
die van den pretendent. De troepen van
den Sultan, die de rivier wilden overtrek
ken, werden met een krachtig geweervuur
ontvangen en met een verlies van dertig
dooden en verscheidene gewonden terug
geslagen.
TWEEDE KAMER.
Het is te begrijpen dat de nieuwigheid,
namelijk het voorschrift, in het regee-
ringsontwerp tot regeling van de arbeids
overeenkomst voorgesteld, dat bij ziekte
van den arbeider als regel de werkgever
verplicht zal zijn het loon uit te betalen
gedurende den opzeggingstermijn, gisteren
opnieuw aan scherpe critiek onderworpen
werd.
De gedachte die er aan ten grondslag
ligt, is wel schoen, namelijk dat de werk
gever, den arbeider bij hem in dienst,
niet aan zjjn lot mag overlaten wanneer
deze buiten schuld ziek wordten hem
gedurende eenigen tijd, langer of korter
al naarmate van den aard en den duur
der dienstbetrekking, zijn loon heeft uit te
betalen. En menig werkgever doet dit dan
ook. Maar hetgeen wenschelijk en schoon
gevonden wordt, en ook door menigen
werkgever als vanzelf sprekend uit zich
zelf is betracht en volgehouden, nu in de
wet vast te zetten en allen gelijkelijk als
dwang op te leggenstellende daarbij,
evenals in de Leerplichtwet, ook de goeden
onder poenale sanctiedat wil zeggen onder
de bedreiging van straf bij verzuim, ia
toch weer heel wat anders. En zie, dit
artikel van het ontwerp wil het.
Het is te begrijpen dat men hiertegen
opkwam.
Achtereenvolgens deden dit de heeren
Lohman, Heemskerk en Tydeman (deze
laatste is oud-liberaal.)
De heer Lohman constateerde dat hier
wordt voorgesteld, onder den naam van
loonuitkeering van ziekengeld, gedurende
zes weken en ten volle. Deze regeling
bestreed spr., hoezeer erkennende moreele
verplichtingen van den werkgever tegen
over den werkman o.a. tot het verzekeren
van voldoende rusttijden enz. Maar hier
geldt het een zuiver materieele zaak.
Waaruit leidt men in deze de verplich
ting van den patroon af?
Waarom kan de werkman niet zelf voor
zijn ziekteverzekering zorgen als voor elke
andere levensbehoefte Kan hij geen
dubbeltje per week daarvoor betalen t
Trouwens ook bij ziekteverzekeringswet
ten draagt de werkman in de premie bij
o. a. werd dit voorgesteld in het ontwerp
Ziekteverzekering van dr. Kuyper. Van
contracten als hier worden voorgesteld,
verwachtte spr., misbruiken. Hq zou ze
alleen wenschelijk achten voor zeer bij
zondere gevallen en dan na schriftelijke
overeenkomst.
Spreker bestreed ook den eisch van
verpleging van inwonende arbeiders. In
gevallen waarin de dienstbode geen luxe
is, maar noodzakelijk voor het verrichten
van huiselijke bezigheden, ontbreekt
ruimte voor verpleging, ontbreekt ook
dikwijls geld. Aan zulk een verpleging
zijn onoverkomelijke bezwaren varbonden.
En alweer, met welk recht vraagt men
inwilliging van dezen eisch i De dienst
bode is volkomen vrij tegenover de huis
vrouw, waarom daartegenover aan de
huisvrouw dwang opgelegd
De heer Talma die met den heer Van
Wijnbergen (kath.) de minister in diens
verdediging van dit berispelijk en in vele
gevallen hoogst onbillqk en onmogelijk
volkomen te houden voorschrift krachtig
steunde, had mooi zeggen, dat wie eene
dienstbode neemt, dit risico tevens behoort
te aanvaarden, hij vergat dat in de meeste,
vooral in groote en ver van welgestelde ge
zinnen dienstboden noodig zijn, dat men ze
er liever niet hebben zou doch er niet
buiten kan. En dan, wij zeiden het reeds,
gelijk bij den wettelijk geregelden leer
plicht, waarom een zedelijke verplichting
bij dwangbevel opgelegd, vraagde de heer
Lohman terecht.
Ook de heer Heemskerk ontwikkelde
bezwaren tegen de artikelen, die eenerzqds
niet ver genoeg, anderzijds te ver gaan. In
beginsel zijn de hier voorgestelde bepa
lingen en ziekteverzekering één en nu
achtte spr. het verkeerd hier een stukje
ziekteverzekering te gaan regelen, zonder
dat we nog een ziekteverzekeringswet heb
ben. Maar bovendien is 't verkeerd in de
wet te schrijvende patroon is verplicht
voor zijn zieken werkman te zorgen. Soms
zal die verplichting bestaan, dikwijls niet.
Aan de gansche regeling ontbreekt een
rechtsbasis. Zonder die rechtsbasis be
schikt men over de zakken van een ander,
in dit geval den werkgever. Wil men dit
doen, dan moet de staat het ziekengeld
j betalen. Maar bovendien de bepalingen
I
