NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 169. 1906.
Vrijdag 20 April
20e Jaargang.
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
Bnitenlandseh Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p'>25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
19 April 1906.
Nogmaals herinneren wij, voorzoover
dit no. van ons blad de kiezers op Wal
cheren nog bereikt, dat de stembus heden
Vrijdag open is van 8 tot 5 uur. Wie
zijn oproepiDgskaart kwijt is, hale alsnog
op de secretarie een ander. Wie er geen
ontving, en toch op de kiezerslijst van 't
vorige jaar meent te staan, die ga spoedig
ter secretarie een oproepingskaart halen.
Een ieder wekke geestverwanten kie
zers in zijn omgeving op, mee te gaan
en hun plicht te vervullen.
Men speculeere alleen op de stem van
geestverwanten.
Het vrijzinnig-democratische hoofdblad
in onze provincie hengelde reeds Daar
stemmen van Hervormde kiezers, alsof
zijn candidaat voor ouderling of lid der
synode gekozen moet wordenen van
sociaal-democraten.
Onzerzijds niet alzoo.
Te Middelburg moet
VERHAOE)
te Vlissingen
VAN DE PUTTE
er slechts komen door de stemmen van
die kiezers uil de Chr. partijen, welke,
om principiëele redenen, in het kiescol
lege voor de Eerste Kamer, dat Provin
ciale Staten heet, alleen mannen mogen
kiezen, even principieel gekant tegen On
geloof en Revolutie als zij.
-
Prins Hendrik der Neierlaij^cju-wxert
heden zijn 30en geboortedag'.
Hendrik Wladimir Albrecht Ernst, her
tog van Mecklenburg, vorst van Wenden,
Schwerin en Ratzeburg, graaf van Schwe-
rin, heer van Rostock en Stargandenz.
enz. is 19 April 1876 te SchweriH geboren.
Van de openbare gebouwen en uit enkele
particuliere gebouwen in de Zeeuwsche
gemeenten wapperde beden de driekleur.
In de garnizoensplaatsen eyenwel werden
de parades wegens ongunstig weder niet
gehouden.
Wanneer wij onze beste wenscheu uit
spreken voor baar die op den troon der
Nederlanden zit, denken wij ook aan hem
die naast dien troon staat.
God zegene den Prins der Nederlanden
en zijne Koninklijke Gemalin
Op twee besluiten genomen op de Dins
dag j. 1. gehouden jaarvergadering van
de Unie een School met den Bijhei zij het
ons vergund nog eenmaal in 't bijzonder
de aandacht onzer lezers te vestigen.
De eerste is tot instandhouding van de
Unie, die sinds de dagen van het volks-
petitionement zoo grooten invloed heeft
gehad op de ontwikkeling van ons chris
telijk onderwijs, en van wie als steun en
leidsman bij de pedagogische ontwikke
ling van ons schoolwezen nog zooveel mag
verwacht worden.
De tweede is tot instandhouding van
de Unie-collecte in Augustus, nu minder
noodig tot instandhouding onzer scholen
of als protest tegen een onrechtvaardige
wet, maar van groot belang voor de sup
pletie-fondsen. Daardoor zullen minver
mogenden, meer dan tot nu toe, kunnen
gesteund worden bij het betalen van school
gelden, dat, ook na eenige verlaging, voor
velen toch wel te hoog blijven zal.
•-
De nieuwe dwaalleer die onder den
naam van Theosofie eenigen onzer tijdge-
nooten schynt te bekoren, en aanleiding
tot propaganda te geven, heeft tot belij
denis of catechismus
1. Er is een alom tegenwoordig,
eeuwig, grenzenloos en onveranderlijk
beginsel, waarover alle bespiegeling on
mogelijk is, omdat het buiten het be
reik van het menschelijk begrip ligt en
alleen verkleind kan worden door een
menschelijke uitdrukking of gelijkvor
migheid.
2. Het universum en tot als een gren
zenloos gebied is eeuwig en periodiek het
schouwtooneel van tallooze heelallen,
die zich onophoudelijk manifesteeren en
weer verdwijnen.
3. Alle zielen zijn in oorsprong één
met de universeele over-ziel, welke een
aspect van den onbekenden wortel is,
en elke ziel een vonk van de univer
seele ziel heeft een verplichten pel
grimstocht voor zich door den kring
loop der incarnatie of der noodzake
lijkheid in overeenstemming met de
Cyclische en Karmische wet.
We drukken dit slechts even af, -om
onze lezers te overtuigen dat de theosofie
wel nimmer populair worden zal, en wel
nooit in staat zijn zal om het christendom
nadeel te brengen. Waar een lijst van
vreemde woorden noodig is om onmisbare
termen te verklaren zal men wel nooit op
een massale propaganda kunnen rekenen.
Van liberale en vrijzinnig-democratische
zijde is men nog steeds aan 't kibbelen over
den oorsprong van 't tegenwoordig kabinet
en de verplichting der vrijzinnig-demo
craten om het te steunen.
De (unie-liberale) Zutfensche Courant,
orgaan van den kabinetsformeerder Goeman
Borgesius, klaagt maar steeds „dat dè vrij
zinnig-democraten de verantwoordelijkheid
voor de vorming van het kabinet van zich.
afschuiven".
De (vrijzinrvv-.aemocratische) Arnhem-
yhe C'Varanï klaagt deswege haar Zutfen
sche zuster aan wegens „onware voor
stelling der feiten", en laat dan volgen
Wederzijds erkend is dat aan den Kabinets
formateur namens de vrijzinnig-democratische
Kamerclub samenwerking en steun is toege
zegd, m i ts de formatie plaats had op den grond
slag van het compromis-program van 21 januari
1905. Toen aan die voorwaarde niet werd
vastgehouden en o. a. besprekingen werden
gevoerd mer politieke personen, die met dat
programma niet instemden, ja zelfs het mani
fest der vrije liberalen geteekend hadden, hield
de samenwerking op mr. Drucker vertrok naar
het buitenland, maar wees een gevolmachtigde
aan, met wien zoo noodig de besprekingen
zouden kunnen hervat worden. Daartoe is nooit
ook maar een poging gedaan en zelfs toen mr.
van Hamel te elfder ure aan de tot stand ge
brachte formatie ontviel, is met voorbijgang van
den aangewezen gevolmachtigde, dus buiten
de club om, de portefeuille van Justitie aange
boden aan mr. van Raalte, die ze, gelijk vroeger
reeds door ons gezegd werd, a ses risques
et p ri 1 s aannam. Voor de vraag van „De
Vaderlander" (ook een orgaan aan mr. Goeman
Borgesius goed bekend, Red. Z.) ol de vrij
zinnig-democraten vrienden of vijanden zijn van
dit Kabinet bestond geen enkele reden, want
hun standpunt is onveranderd hetzelfde als in
Juni 1905 zij zijn tot steun en medewerking
van harte bereid, maar tegen hetgeen het voor
stelt of verricht in strijd met het compromis
program van Januari 1905 gelijk de plannen
van den Minister van Oorlog verzetten zij
zich, en hebben zij ook de volle vrijheid zich te
verzetten, omdat de aanvankelijke voorwaarde
voor hun samenwerking en steun niet werd v'er-
vtld, wat voor 't overige juist uit die plannen ten
duidelijkste blijkt.
Nieuws bevat bovenstaand niet. De
vrijzinnig democraten bieden dit kabinet
zelfstandigen krachtige» steun, onder voor
behoud met den minister van oorlog af
te rekenen.
Hetgeen de positie van dit kabinet on
gemeen versterktwant voor het be
dreigde leven van minister Staal waakt
de rechterzijde.
Wat natuurlijk niet zeggen wil dat het
kabinet-De Meester, of, wil men, het
kabinet-Kraus, nu juist een ideaal krachtig
leven leeft. Een lxabinet dat beurtelings
op rechts en op links, van daag op Drucker
en Troelstra, morgen op Lobman en Kolk
man steunen moet, staat eer zwak dan sterk.
Maar de eenheid, de unie-, de concen
tratie-eenheid der vrijzinnigen is ver te
zoeken.
Zoo zal dan, naar alles zich laat aanzien,
de tweede vredes-conferentie dit jaar al
weder in Den Haag bijeenkomen.
De eerste conferentie gaf stof tot ver
schillende beoordeeling.
De een noemde ze totaal mislukt en had
er niet veel meer als een schampere spot
lach voor over. Ziet eens, zegt men, die
fameuse conferentie van 1899 met zooveel
humbug begroet of begeleid is de inleiding
geweest voor twee geduchte oorlogendie
van Boer en Brit en dievanRusland-Japan.
Dat is volkomen waar.
Maar men vergete niet dat oorlogen als
deze meer, ook uit eigen belang, zullen
doen streven naar den vrede.
Zouden er wel vele oorlogen zijn die
ongelukkiger afgeloopen zijn voor de over
winnaars als deze
Boer en Brit Ach, het land der Boeren
verkeert in een oeconomisclie crisis, zwaar
en lang. Een storm- en drangperiode gaat
over het land door geweld genomen. En de
aanstichters van dien ongelukkigenoorlog?
Een Chamberlain en een Milner. Het
Britsche volk heeft bij de verkiezings
campagne van een paar maanden geleden
een verpletterend vonnis over dezen ge
streken.
Nog troosteloozer is de uitslag van den
Japansch-Russischen strijd voor den over
winnaar.
De revolutie is met moeite door conces
sies bedwongen, duizenden Wens
nietigd, schatten zibj, v erslonden, "de roem
i®. Wiioteh en de Russische overwinnaar
wengcht ongetwijfeld op die wijze geen
tweede triumf.
iMen kan ook toegeven dat het groote
gerechtshof der volken, op de Prinsen
gracht, in de vredesstad niet druk gezocht
werd. Men liep er liever driemaal omheen
dan dat men eens binnen ging.
Een paar onbeduidende geschillen, meest
van financieëlen aard, waren het weinige
werk dat aan den winkel gebracht werd.
Het Hof van Arbitrage besliste ineen
financieël geschil tusschen Amerika en
Mexico, in een Venezulaansche schuld
kwestie, in de kwestie of Japan recht heeft
belasting te heffen in vreemde koloniën,
en eindelijk over bet geschil tusschen
Frankrijk en Engeland betreffende het
protectoraat over een klein staatje ergens
in Frankrijk.
't Is zeker niet veel
Maar, laten we nu de medaille eens
omkeeren.
Er is sints de jongste vredesconferentie
een gansch net van scheidsrechtverdragen
over de aarde geweven.
Frankrijk sloot zoo'n verdrag met Italië,
Engeland, Spanje, Nederland en de Ver-
eenigde Staten.
Engeland ook nog met zijn buurman
Portugal en Portugal met zijn verafwonende
vriend Noorwegen.
De Vereenigde Staten verbonden zich in
scheidsgerecht b ehalve met boven genoemde
landen, ook met Duitschland, België, Zwit
serland en Oostenrijk.
Deze scheidsrecht-verdragen omvatten
meestal de handelspolitiek der natiën en
betreffen minder nationale eer en levens
belangen, maar men weet tock hoezeer ook
financieels belangen invloed uitoefenen en
hoezeer ook deze kiem tijd tot groei, tot
ontwikkeling noodig heeft.
Men velt een ouden boom niet met eenen
slag.
Het ideaal der eerste vredesconferentie
is, sints '99, door de Vereenigde Staten van
Amerika opgenomen. Een lid van de
Amerikaansche deputatie beeft een wet
boek ontworpen dat degeschillendernatiën
regelt.
Een internationaal wetboek aldus.
En President Roosevelt heeft zich be
ijverd om een tweede conferentie te doen
bijeenkomen, al heeft hij ook de eer der
nitnoodiging aan den Czaar gelaten van
wie de eerste uitnoodiging uitging.
En nu staan de zaken van den internatio
nalen vrede alzoo, dat binnen enkele weken
in het paleis van wijlen Koning Willem II
op den Kneuterdijk meer dan honderd ont
werpen voor het bouwen van een vredes
paleis, waartoe de Amerikaan Carnegie het
geld gaf, zullen tentoongesteld worden, en
dat binnen enkele maanden een tweede
vredesconferentie in Den Haag bijeen
komen zal.
Wij hebben geen reden die conferentie,
en die arbeid voor den wereldvrede, met
bijzondere sympathie, maar zeker nog
minder met bijzondere antipathie te be
groeten.
Wij gelooven dat geschillen, ook inter
nationale, zullen bestaan, zoolang de zonde
in de wereld heerscht. Maar we gelooven
tevens dat de vorm om die internationale
geschillen op te lossen kan gewijzigd wor
den, gelijk die in den loop der eeuwen reeds
zooveel gewijzigd is. Eens was ieder
beerenhuizing een kasteelteen burcht tot
verdediging of een roofnest tot aanval.
Zullen, na eeuwen misschien, de tijden
komen dat men zeggen zaleens was ieder
land met vestingen omringd en hield ze er
een leger en een vloot op na?
De kasteelen zijn verdwenen, zouden
legers en vloten ook niet kunnen ver
dwijnen
Zegt iemanddat is onmogelijk. In de
vijftiende eeuw heeft men hetzelfde gezegd
en toch is 't gebeurd.
Dr. Kuyper is te Utrecht geweest om
een' Tn'eóiseh hoogfèeraar ib'
Hij heeft niet met prof. Visseher en
ds. Gewin geconfereerd.
Dat was een verzinsel.
Foutief was derhalve ook de conclusie
er op gebouwd en al hetgeen de Middel
bargsche Courant er voor hatelijks aan 't
adres der gereformeerden aan heeft toe
gevoegd.
Inlusschen heeft de leugen haar dienst
weer kunnen doen.
De Middelburgsche Courant was op dat
punt nooit kieskeurig. Laat zij toch ein
delijk eens leeren met dergelijke oneer
lijke'gewoonten te breken.
Zij krijgt er haar candidaat toch nooit
mee in.
Naar mijn meening moeten gods
dienst en politiek niet worden ver
mengd, wanneer men onder gods
dienst verstaat kerkelijk leven, cultus
en al wat daarmede in verband staat.
Het verband tusschen politiek en
godsdienst ligt m.i. hierin, dat iemand,
die God wil dienen, zulks doet in alle
zaken, dus óók in zaken van Staat.
En wat men ook moge zeggen, de
vrijheid kan daardoor nimmer worden
bedreigd. Er is geen grondslag voor
de politiek, welke meer de beteekenis
der persoonlijkheid doet uitkomen en
die persoonlijkheid hooger eerbiedigt
dan in de christelijke religie.
TALMA.
Dat 111 Amerika, het land der vrijheid,
de positie der vrouw hooger is dan wel
bij ons in Europa, is buiten kijf. De vrouw,
zoo zegt de Amerikaan, heeft ons land
groot gemaakt, vandaar dat weertrotseh
op mogen zijn.
Over 't algemeen is de Amerikaansche
vrouw zich van hare waarde bewust. Dit
blijkt ook o. a. uit bet feit, dat waar de
mannen zicli meer met de stoffelijke be
langen inlaten, de vrouwen zich bezig
houden met idieele zaken.
Vooral trekt hen de wetenschap aan.
Zelfs meisjes, die uit gebrek aan pecunia,
niet kunnen studeeren, verhuren zich als
dienstbode, om in baren vrijen tijd de
universiteit te bezoekeD, alleen maar om
aan de zucht naar wetenschap en bescha
ving te voldoen.
Het gebeurt menigmaal, dat zij zich ge
durende het zomer-seizoen als kellnerin
in pensions of in hotels op de badplaatsen
verhuren, om van het verdiende en opge
spaarde geld de rest van het jaar te kun
nen studeeren- De meeste Amerikaanscho
vrouwen zijn leden van de een of andere
vereeniging en club, ieder naar zijn stand,
met bet doel om de wetenschap of de filan
tropie te beoefenen. Zelfs zijn er zooge
naamde moederclubs opgericht, waar
vrouwen, die kinderen hebben, de belangen
der opvoeding bespreken.
Naar men wil is door de invoering van
bet vrouwenkiesrecht in Amerika het maat
schappelijk zedelijk peil der Amerikaansche
vrouw nog gestegen.
Vrij mag men spreken van een ramp
spoedjaar. Rusland, Zuid-Italië, Noord-
Frankrijk, Noord-België, Zeeland, nu weer
Noord-Amerika, alles ervaart dat God met
Zijne oordeelen op aarde is.
Nauwelijks zijn de berichten over de
uitbarsting van den Vesuvius ietwat ge
temperd, of een zware aardbeving komt
West-Amerika teisteren. Te San Francisco
zijn Donderdag meer dan duizend menschen
omgekomen. De stad is zoo goed als ver
gaan. De schok duurde drie minuten.
Omstreeks duizend gebouwen werden ver
woest of door elkander geworpen. Al vroeg
in den morgen begon bet met lichte aard
schokken die in den namiddag heviger
werden en groote branden veroorzaakten.
Een hotel met vijf verdiepingen stortte
in jm meer dan zeventig personen werden
-, - -» -
onder db 'jjhVhnbupen, welke vuur hadden
gevat, begravenhetzelfde lot trof een
groote huurkazerne, onder de puinhoopen
waarvan 80 menschen omkwamen. Het
Palace Hotel brandde geheel uit. Een
groote gashouder aan de South Market
Street ontplofte en deed een nieuwen
grooten brand ontstaan. De brand strekte
zich weldra tot twee mijlen van de zee
kust uitalle hinderpalen ten spijt sprong
het vuur van blok tot blok. De prachtige
gebouwen in Marketstreet, de hoofdstraat,
brandden af. Het hoofd der brandweer
werd door op de brandweerlieden neer
stortend puin gedood.
Het was éen uitgestrekte vuurzee. Da
grootste verliezen aan menschenlevens zijn
geleden in de goedkoope woningen en ge
bouwen nabij het water.
De voorgevel van een kolossaal gebouw
in Eddystreet stortte in en sleepte in zijn
val een huis mede, waarin kamers werden
verhuurd en waarin zich ongeveer twee
honderd menschen bevonden, die allen zijn
omgekomen.
Te Oakland, tegenover San Francisco
gelegen, zijn eveneens huizen ingestort en
verbrand. 5 personen werden hier gedood.
Ook zijn huizen verwoest te Salinas, 100
mijlen zuidelijk vau San Francisco.
De regeering neemt maatregelen tot uit-
deeling Van voedsel en tenten aan de dak-
loozen.
In Frankrijk wordt men voortdurend in
spanning gehouden door de werkstakingen.
Vooreerst die der postbeambten. Tegen
hen treedt de regeering flink op.
Nu het ontslag van 300 brievenbestellers
nog niet het verwachte einde van de sta
king der lagere postambtenaren te Parijs
bracht, beval zij de opmaking van een
nieuwe lijst van voor dadelijk ontslag in
aanmerking komende stakers het zijn er
nog 659.
De prefect van politie heeft aan alle
commissarissen order gegeven, te letten op
stakers, die brievenbussen zouden willen
vernielen, een plan, dat door enkele heet
hoofden was geopperd.
Er heerscht ook eenige gisting onder de
werklieden aan de Staatslucifersfabrieken.
Het hoofdbestuur van de Bond van Staats
werklieden heeft een motie gepubliceerd,
waarbij zij met een staking dreigt, wanneer
de ontslagen beambten niet weder in dienst
worden genomen.
Ook is op een zevental drukkerijen een
werkstaking uitgebroken, die met die der
zetters had moeten samenvallen. Een 40-tal
firma's hadden de eischen dezer categorie
ingewilligd.
Te Lens nemen de stakers hoe langer
hoe meer een aanvallende houding aan.
Talrijke soldaten en gendarmen zijn ernstig
gekwetst, De autoriteiten hebben de han-
e is
■ent
de-
ge-
nd.
aen
oe-
lef-
ien
lea
len
in
ers
am
igt
lur
len
ten
i"g
en.
be-
;en
er-
iet
ien
te
,nd
id.
en
sr-
en
en
De
;in
>e-
Id.
an
de
ie
te
ft.
n-
>ij
je
in
et
er
ie
a-
ie
11
>r
e
