VOOR ZEELAN No. 160. 1906 Maandag 9 April 20e Jaargang. HISTORISCH C. Verhage. O. van de Putte. Buitenlandse!! Qverzleiit. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes F. P. D'HUIJ. ie Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Geschiedenis van een Joden-Jongen. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,025. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Voor de stemming voor een lid der Staten in bet district MIDDELBURG wordt door ons dringend aanbevolen de heer Voor de stemming voor een lid der Staten in het district VLISSINGEN steunen wij met aandrang de candidatuur van den heer 7 April 1906. There j is something rotten, zou Thorbecke zeggen, dat wil zeggen er is een luchtje aan. En wel aan ons Indië. Met man nenmoed heeft daar een paar jaren lang mr. J. v. d. Brand te Medan zijn protest doen hooren tegen de Koelie-schandalen op Deli. Zijn boek is gelezen. De regeering, on der 't bestuur van minister Idenburg, heeft doorgetast. De gruwelen zijn beteugeld. Maar nu komt de wraak. Mr. v. d. Brand wordt het leven on mogelijk gemaakt. Zijn onthullingen zijn 'n misdrijf geweest, waarvoor de handelswe reld van Medan hem met den hongerdood, of zoo dit niet vlug genoeg gaat, meteen rechtstreekschen aanval op 's mans lijf en goed straffen wil. Bijzonderheden ontbreken. Alleen wordt uit Medan geseind dat op last van den eigenaar het kantoor van mr. v. d. Brand dat deze van hem in huur had, en waaraan hij zijn brood verdiende, is afgebroken. De bewoner .vroeg tever geefs om politiehulp, waarop hij den land voogd geseind heeft om bescherming. Wie, af en toe, zoo eens wat uit onze Oost, ook in ons blad, te lezen krijgt, die moet t onwillekeurig minister Thorbecke nazeggen Daar is een luchtje aan „Drie helde n". Men moet respect hebben voor «roote staatslieden die in uiterst ingewikkelde moeilijkheden kalm blijven en ten slotte zegevierend uit den strijd terugkeeren. FE BI L L E TO N. Te W., een klein landstadje in Thürin- gen, woonde in het begin der vorige eeuw een welgestelde Joodsclxe familie. Een der kinderen, een aardige vriendelijke jongen, knoopte vriendschap aan met de kindex-en van een buurman, een geloovigen professor. Bij het spelen op straat bleek de afkomst van Mozes in 't geheel geen bezwaar te zijn tegen een zeer vriendelijken omgang. In tegendeel, de Christenkinderen begonnen zóóveel van het kleine Joodje te houden, dat ze hem soms mede naar huis namen. De vader van den jongen wist gelukkig niet, welk „gevaar" zijn kind dreigde dan zou hij zeker de bezoeken in het huis van zijn buurman verboden hebben. Want Mózes hoorde nog iets anders dan kinderpret en kinderspel. Soms was hij aanwezig, wan neer in het huis van den professor Gods Woord werd gelezen, wanneer er werd ge zongen en gebeden. Met open oogen en ooren zat hij dit alles aan te hooren. Alles maakte op den toen nog maar tien-jarigen jongen een diepen indruken zóó verlangde hij er ten slotte naar, nog meer van die heerlijke geschiedenissen" te hooren, dat hij nog menigmaal stillekes reeds vroeg uit het ouderlijke huis wist te ontsnappen om toch maar de huisgodsdienstoefening bij zijn vriendjes te kunnen bijwonen. Zijn natuurlijke slimheid was mede oorzaak, dat zjjn ouders langen tijd onbekend bleven met de verandering, welke de Geest des Beeren bezig was te werken \n het hart van Zoo'n man is Von Bulow, die deze week, na een jaar van groote geestesinspanning nadat hij het welslagen zijner staatkunde in zake Marokko had vastgesteld, ineen zakte en door volstrekte rustneming ge dwongen wordt zich tijdelijk aan de staat kundige aangelegenheden te onttrekken. Grooter dan Von Bulow is echter Fe- j er vary, Hongarije's premier. Immers Von Bulow heeft in zijn strijd voor Duitsch- lands grootheid den Keizer naast, en het volk achter zich, terwijl de overgroote meerderheid van den Rijksdag zijn plan nen steunt, terwijl Fejervary de over groote meerderheid van het Hongaai-sche volk tegen zich heeft en den ouden Keizer- IvoniDg in zijn streven heeft mee te slee pen, onwillig en ongezind als deze en terecht! is om den landsvi-ede te koo- pen door grondwetsschennis. En zie, nu is het Fejervary gelukt, na maandenlange woi'steling en wekenlang geconfereer alle partijen en den vorst te winnen voor zijn plaunen. In het onmogelijke heeft hij gezege praald. Een deel der coalitie, wier felle oppositie al van jaren her dagteekent, verzoende hij met zich en den Koning, door enkele ministers uit haar op te ne men iu zijn kabinet. Tot 't laatste oogen- blik had men beweerd dat een dergelijk plan mislukken moest, wijl dan immei-s de coalitie zou moeten toegeven op het punt de militaire eischen, maar bovendien de grondwet- en de volkspartij, die tegen- standei's van algemeen kiesrecht zijn, zich ook op dat punt, zouden moeten bekeeren en de Kossuthianen, gematigd liberalen, die meer voor de leus het algemeen kies recht op hun program hebben staan, zich zouden moeten vermannen om dat program, te helpen uitvoeren. Waarbij nog komt dat leden der dic tators-partij regeeren desnoods zonder volksvertegenwoordiging en der onaf- hankelijkspartij regeeren zonder Vorst en ministersin een Kabinet te ver eenigen voor een krachttoer gehouden werd, waaronder zelfs een Fejervary zou bezwijken. En toch 't is geschied. De gx-oole commissie der vereenigde oppositie heeft Donderdag vergaderd en besloten de voorstellen van Fejervary in beginsel te aanvaarden. De coalitie is bereid, de mi- den jongen Israëliet. Hij b9gon steeds meer belang te stellen in de eeuwige dingen, en gevoelde ten slotte behoefte om zelf een Bijbel te hebben, maar, zooals in zijn tijd bij zoovelen het geval was, hij had geen lezen geloerd. Op zijn vex'zoek was de pro fessor bereid hem te helpen. En wonderlijk was het succes. De schrandere knaap maakte snelle vorderingen, en dit niet alleen in het machinale lezen, maar ook in de ken nis van den weg der vei'lossing, zooals hem die aan de hand van Gods Woord werd ge wezen. Tot groote blijdschap van den professor bleek het steeds meer, dat Mozes den Heere Jezus had lief gekregen en in kinderlijk geloof in Hem zag den aan de aartsvaders en aan het gansche volk Israels beloofden Messias. Toen Mozes nu tot een beslissing was gekomen,kon de verandering voor zijn ouders niet lang meer geheim blijven. En nu brak voor den joügen een tijd van vreeselijken strijd aan. Zonder den professor om raad te hebben gevraagd kwam hij op zekeren dag met de deur in huis vallen door zijn vader te vragen, hem een Duitschen Bijbel te willen koopen. Nu was Holland in last. De man zag te laat in, dat „die ongelukkige buren" zijn kind „afvallig hadden gemaakt. Hoe beklaagde hij ziclx over zijn toegevendheid. Maar immers, zijn kind was nog niet „verloren", vader was er ook nog, en hij zou Mozes zijn „malle fratsen" wel afleeren. Om te be ginnen kreeg de jongen, in plaats van een Bijbel, zulk een dracht slagen, dat hij van pijn ineen kromp 6n eens voor goed werd hem 't bezoeken van het huis van den buur man verboden, litaire quaesties uit te schakelen, in den dadelijk bijeen te roepen nieuw gekozen Rijksdag de recrutemvet en de begrooting af te doen en daarna het kiesi'echt te her zien. Daarna zal het oude parlement ont bonden worden en door een op grond van het nieuwe kiesrecht gekozen volksver tegenwoordiging vervangen. De grond- wets- en de volkspartij zijn dus over hun bezwaren heengestapt. Een moeilijkheid is nog wat er met de door het tegen woordige kabinet benoemde „koninklijke commissarissen" en andere ambtenaren moet geschieden en hoe de aanhangers der tegenwoordige regeering met de coali tie-mannen zullen samenwerken. En hoe is 't Fejervary gelukt den Keizer-Koning te winnen? Want ook dat was een toer. Door samenspreking, door geduld dat alles overwint, door slimheid waarmede hij eigen politieke vrienden, en leiders der oppositie, eerst afzonderlijk, daarna gezamenlijk, korter of langer bij den Vorst op audiëntie wist te krijgen. Nu eens met den Vorst, dan weer met Kossuth, dan weer met een andei uit de oppositie confereerde de minister. En toen de Koning nog meer preciese afspraken begeerde, sprak hij met nog ernstiger en meer radicale tegenstanders, met naine met Polonyi, die door de coalitie als afgevaar digde naar Weenen was gezonden. De minister-president deelde Polonyi mede, dat de Keizer de begonnen pogingen wenschte voort te zetten en Kossuth en Andrassy wilde spreken. Dezen werden telefonisch ontboden. Na dit onderhoud, waarbij eenige punten nader werden be sproken, ging Fejervary weder naar den Hofburg en vernam van den Keizer dat deze tot het vaststellen der verschillende punten bereid was. Daarop telefoneerde Polonyi weer naar Pest en kreeg goede tijdingen terug. De derde audiëntie van Fejervary gold het overwinnen van persoons-moeilijk- hedeD, doordat de Keizer blijkbaar aan een overgangs-ministerie de voorkeur geeft boven een ministerie alleen uit de coalitie partijen, doch de coalitie begrijpelijkerwijze het laatste prefereerde. Eu, gelijk wij hierboven zagen, *>ok hierin is door de oppositie toegegeven. Beide partijen zijn content. Zeiden wij te veel met Fejervary grooter Hoe bedroefd was de knaap. Gelukkig, dat hij reeds bidden had geleei-d. In kin derlijken eenvoud dx-oeg hij den Heere zijn nooden op. Intusschen gevoelde hij ook al spoedig weer behoefte om met zijn leer meester te spreken. Hij wist te ontsnappen, vertelde nu aan den professor wat hem wedervaren was en zeide ten slotte, alleen den Heere Jezus te willen dienen, en dus Christen te willen worden. Zijn vaderlijke vriend ried hem nu aan, alles aan zijn vader te vertellen, zich niet driftig te maken, maar toch met allen ernst de vrijheid te vragen, den Heiland te mogen dienen, en dus den Bijbel te mogen lezen. Mozes deed, wat hem gezegd was Maar, o welk een treurige tijd brak er nu voor hem aan Hij werd bont en blauw geslagen, zoodat alle leden hem zeer deden, en toen opgesloten in een donkere kamer, waar hij dagen lang alleen van water en bx-ood leefde. En van het laatste kreeg hij lang niet voldoende, zoodat hij zich zwak begon te gevoelen. Zóó groot was de woede zijner ouders, dat zij hem nog liever hadden zien sterven dan overgaan tot de „heidenen". Eindelijk wist hij te ontsnappen, en ver- voegde zich weer bij zijn buurman, die al voor het ergste had gevreesd, en nu blijde was, dat hij den jongen, die nauwelijks loopen kon, weer moclxt zien. Hij besloot den vader over het onredelijke van zijn doen te spreken. Mozes omklemde de beenen van den px-ofessor en smeekte hem toch te helpen. „O", riep hij uit, „als ik terugkeer, zal men mij doodslaan". Het bezoek aan den vader van Mozes was totaal vruchteloos; het bleek, dat het kwaad over staatsman te achten dan Von Bulow De vorst is op die wijze voorloopig althans uit een groote moeilijkheid, en dus kan hij zijn aandacht weer op een ander deel van zijn veelsoortig grondge bied vestigen. Hij is namelijk ook hertog van Krain (Karinthië). Ook daar heerscht het rassenverschil en 't belangenverschil van Duitschers en Slovenen, om Diet te spreken van Italianen en Joden die mede dit Alpengebied bewonen. De Duitschers maken er 70 procent, de Slovenen 30 procent ongeveer der bexolkiug uit. De kiesrecht-wijziging, thans aan de orde, schijnt dezen laatsten nadeelig te zullen zijn, en dit heeft de felle oppositie hunner partij in den Landdag teu gevolge. Maar welk eene oppositie! Tweemaal moest Woensdag de zitting worden geschorst wegens het lawaai der liberale Slovenen de Duitschers zijn meerendeels katholiek Zij werkten niet alleen met koeienbellen en lessenaarsdeksels, maar hadden ook nog een draaiorgel en een groote Turksche trom meegebracht om het onwaardig spel te volmaken. Alle pogingen om hen tot rede te brengen waren tevergeefseh en na twee dagen van oorverscheurend lawaai heeft de voorzitter het opgegeven. Men verwacht nu de verdaging of de ontbin ding van den Landdag. Hier is een terrein waar de Hongaarsche minister niets behoeft te doeD, het behoort eigenaardiger meer aan den Oosten rij kschen premier Van Gautsch te worden overge laten. Genoeg echter, otn te doen zien dat de Keizer van Oostenrijk, ook al om helzen hem in de toekomst alle Hongaren, er nog niet aan behoeft te denkeu op zijn lauweren te gaan rusten. Wij spraken daar van groote staatslieden- Van Bulow is groot. Fejervary is groo ter. Witte schijnt ons echter nog grooter toe, de grootste dezer drie. Het is nu nog de tijd niet een volle dige, onpartijdige beschouwing van dezen Russisclxen staatsman te leveren, dank zij den laster waaraan hij van de zijde zelfs dergenen die hij uit de ellende redde, blootstaat. Maar hij moet voor nog wel heeter vuren komen te staan, dan zijne Duitsohe en Oostenrijksehe collega's. Als gevolmachtigde eener geslagen mogend heid wist hij een eervollen vrede te ver krijgen en daarna de groote bezwaren den jongen volkomen besloten was. De professor zag geen anderen weg, dan zich te vervoegen bij den magistraat. Deze liet allereerst den jongen ontbieden. En Mozes deed voor den rechter een heerlijke belijdenis van zijn geloof. De antwoorden op aan hem gerichte vragen schenen eer te komen uit den mond van een ervaren Christen, dan uit dien van een knaap. Nu werden ook de ouders geroepen en weder sprak de Joden-jongen zich openlijk en beslist uit. Vreeselijk waren nu de bedrei gingen van zi,jn vader, wien van woede en ïxaat het schuim op de lippen stond. En de Joden, die in grooten getale waren toege- loopen, met den rabbijn aan 't hoofd, deden daarna het hunne om den knaap tot terug keer te bewegen. Maar noch beloften, noch bedreigingen mochten baten. Ten slotte maakten de Joden zulk een tumult, dat de zaal moest worden ontruimd. Intusschen begreep de, magistraat, dat het zeer verkeerd zou zijn, den jongen weer naar het oxxderlijke huis te zenden. En gelukkig, dat het Thiiringsche recht vrijheid gaf, in gevallen als deze, kinderen aan de ouderlijke macht te onttrekken. Zoo was dan de uitspraak, dat de professor, indien hij wilde, den jongen tot zich kon nemen. En alzoo geschiedde het, dat onze knaap de huisgenoot werd van zijn god- vruchtigen leermeester. Maar, meer dan dat, hij werd als pleegkind opgenomen, en als een zoon des huizes opgevoed. Daar Mozes een vlugge jongen was met zeer goeden aanleg, liet de pi-ofessor hem studeeren, en wel in de theologie. En zoo werd Mozes late? de voorganger van een Will■IIIMMIB1IIIIII UIIMMB I|Q te overwinnen om in het land der reactie aan de nieuwe denkbeelden vasten vorm te vex-schaffen. Met vaste hand, tegen re actie en revolutie, tegen autocratie en anarchie in, heeft hij de roerpen van 't staatsbestuur vastgehouden, machtige tegen standers voor zijn plannen weten te win nen, het volk gedeeltelijk tot rust doen keeren wegens de instelling van een ver kiezingsstelsel, dal tegelijk de reactie met zich verzoenen moest. En dan terwijl dagelijks de sluipmoord door de hand van Grootvox-stenpartij, Legerpartij, of Revolutiepartijen hem bedreigt, wordt hij geplaagd door tegenzin en tegenwer king, hetzij van een zwakken, weifelenden Czaar, hetzij van Trepofs en andere col lega's die hem in 't kabinet bestoken, of achter den rug onmogelijk maken. Door geen vriendschap of vertrouwen van wien ook gesteund; door vijandschap of mistrou wen van vorst en volk bemoeilijkt verkeerd begx-epenmiskendzoo zien wij den Graaf zijn plannen volvoeren, voetje voor voetje voor vorst en volk den grond voor hxxn gemeenschappelijke actie veroverend. Indien deze man slaagt, zal de wereld hem den roem van den grootsten staats man van zijn tijd, dunkt ons, nageven. Voor nog een ander staatsman, doch die allicht niet kwam aan de eerste drie, mag men respect hebben. Hij heeft wel niet zoo groote overwinningen bevochten, maar hij is in (egenspoed groot gebleven, en heeft bij alle rampen die zijn land troffen, bij alle achteruitzetting door zijn vorst, die de tegenspoeden zijns lands aan hem weet en hem deswege herhaaldelijk afzette of beroofde van de teeltenen zijner grootwaax-- digheid, toch den moed er in gehouden. Het is de Chineesche minister Lihoengts- jang. Te zijner eere heeft de dankbare bui-gerij van Sjanghai een standbeeld op gericht. Het beeld, van brons, is gegoten op kosten van de firma Krupp bij wie de ondex-koning zijn kanonnen kocht. De vertegenwoordiger van het Duitsche han delshuis te Sjanghai hield een toespraak bij de onthxxlling van het monument. Dit staat in den herinneringstempel die ver leden jaar op 's Keizers last te Sjanghai werd gebouwd. Het opschrift, in het voetstuk gebeiteld, zegt dat een meteor eerst in het licht glanst maar spoedig groote gemeente en gebruikte de Heere God zijn groote gaven tot geestelijken zegen van velen. Met gloed van overtuiging verkondigde hij het heerlijk Evangelie der verlossing door Christus' bloed. Helaas, zijn oude vader bleef afkeerig van het Clxristendom. Daax-entegen genoot hij de groote vreugde, dat een jongere broeder, dien hij had weten te bereiken, belang begon te stellen in de eeuwige dingen. De Heere werkte ook in diens hart Hij begon ernstig de waarheid te zoeken, en kwam eindelijk, bij een vergelijking van de pro fetieën met het Nieuwe Testament, tot de overtuiging, dat de Heere Jezus de aan de vadei'en Beloofde moest zijn. Zoo werd ook zijn hart geopend en diende hij den Heiland, wien te verkondigen zijn lust en zijn leven werd. Hij studeerde in de rechten en werd later rechter in Pruisen en nooit schaamde hij zich het Evangelie van Christus. En nu eindigt de geschiedenis. Alleen weten we nog, dat Mozes en zijn broeder met Christen-meisjes huwden, en dat uit hen een groot geslacht voortkwam, waaruit velen als evangeliedienaren ten rijken zegen zijn geweest op verschillende plaatsen in Duitscliland. Uit de papieren, in de nalatenschap van onzen Joden-jongen gevonden, werd boven staande geschiedenis opgeschreven en voor de Christelijke pers afgestaan. Laten wij er uit leeren, dat de evangelie- arbeid onder de Joden, al bereikt die zelfs maar kinderen, rijk gezegend kan worden L. K. TimotheUs

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1906 | | pagina 1