NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 146. 1906.
Vrijdag 23|Maart.
20e Jaargang,
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Gemengde Berichten.
Het water in onze provincie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
v EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent:
Zij, die zich met I April op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot
dien datum gratis.
Watersnood.
De gift van M. M. is niet f 25,— maar
f 0,25, nog ontvangen bij dhr. D'Huij van
W. J. B., Nieuwland f 1,
Middelburg. De gisteren 21 Maart
alhier gehouden collecte voor de geteis-
terden bij de ramp jl. heeft opgebracht
de somma vau f 9473,74'/2, waaronder eene
gift van f3000.
Wemeldinge. Door de commissie voor
den watersnood alhier is l'8ü0 aan hel
Prov. Comité opgezonden. Verder zijn in
twee wagens verzonden 36 colli met manu
facturen, kleedingstukken, huishoudelijke
artikelen, enz., alles het produet der dooi
de heeren E. Lindenbergh en A. West-
faal Quadekker gehouden „sleecollecte''.
Men meldt uit Oud-Vossemeer
Vele jaren geleden (in 1862) bracht Z.M.
Willem III een bezoek aan Zeeland, o.a.
ook aan het eiland Tholen, en bij die ge
legenheid was het, dat door agitatie een
der wethouders Z.M. de opdracht gaf, de
groeten te doen aan de Sirene. Z.M. zal
dit den eenvoudigen man niet kwalijk
genomen hebben en evenmin zal H.M. het
aan het eenvoudige wijfje Wed. Jacob v. d.
Klooster bij de Vossemeersche bevolking
alsgemeen als „Mie van den Kwaën'' be
kend, kwalijk nemen, dat H.M. werd ge-
noodigd met de vraag„Juffrouw, kom
mar in uus l" Dat huis is de zoogenaamde
„Wacht", één arbeidershokje op het eind
van de Molenstraat boven op den dijk,
zoodat dit huis watervrij is, en H.M. heeft
dan ook eenige oogenblikken in dit huisje
vertoefd om te wachten, vóór Zij het dorp
kon invaren. Daar dit woninkje het type
is van het gewone arbeidershuis, heeft
H. M. tevens kunnen opmerken, hoe in
deze streek gewoond wordt, al is thans
de woning niet in den gewonen staat wat
zindelijkheid en netheid betreft. Mie zal
ongetwijfeld er nog jaren aan herinneren,
dat zij H.M. in hare eenvoudige woning
heeft gehad.
Tranen zagen we in de oogen van ver
pleegden in de Thoolsche bewaarschool,
toen H.M. zich onderhield met verschil
lende vrouwtjes, die daar zaten te eten
van den hutspot, door de commissie op
dien dag verstrekt. Er werd maar één
woord gehoord over de beminnelijkheid
van H.M.
Onze „Bart", een ziekelijke jongeling
van Oud-Vossemeer, die Vrijdag 11. werd
opgenomen in de ziekenzaal, waar de so
ciëteit Non Semper voor ingericht is, lig
gende in het ledikant van het Groene
Kruis, werd ook door H. M. toegesproken
en hij was ook vol lof over de innemend
heid van onze Koningin.
De verpleging der zieken is opgevat,
zoodi-a de watervloed de zieken uit Vos-
semeer dreef, door mevrouw Pot, maar
helaas na het bezoek der Koningin heeft
zij het bijltje er bij moeten neerleggen,
omdat de voortdurende spanning haar zoo
nerveus heeft gemaakt, dat langer blijven
u j6-' 8evaar zou brengen. Een
aanbod is gedaan, door tussehenkomst van
het provinciaal comité, vanwege de water
snoodcommissie te Amsterdam, om een
verpleegster te zenden. Telegrafisch is dit
aanbod dankbaar aanvaard en voor de
ontvangst van de zuster is door den voor
zitter van het comité, mr. Plet, in eigen
woning alles in gereedheid gebracht. De
polders hebben voor herstel, verbetering,
aanleg, enz. een raming van kosten ge-
m^.kt...,en, b5draSe van f260,000. Waar
schijnlijk heden onderlinge besteding. Dan
zal onmiddellijk kunnen aangevangen
worden.
Omtrent verschillende doorbraken en over-
ptroomingen m sommige dcelcji van onze pro
vincie kunnen wij het volgende mededeelen
Tholen. Van den Suzannapolder is de
zeedijk doorgebroken over een lengte van 85
meterde grootste diepte is daar 4,70 M. -r
laag water. In de doorbraak zal een zinkstuk
geplaatst worden.
De scheidingsdijken met Anna Vosdijk, Bree-
denvliet en Oudeland hebben wel gevaar ge-
loopen, maar zijn behouden gebleven.
In den Siabbecoornpolder kwamen drie door
braken in den zeedijk voor, lang 14, 49 en
150 Meter.
In den Vogelenzangpolder deden zich er twee
voor, van 19 en 169 meter.
De Oud Kijkuit- en Leguitpoldcr zijn over
stroomd door overvloeiing en gedeeltelijke
braak der scheidingsdijken.
De Kerkcpolder is geinundeerd door twee
doorbraken, een in den scheidingsdijk met den
Oud Kijkuilpolder en een in dien met den
Leguitpolder.
De Oud Vossemeerschepolder is geinundeerd
door overstorting van den scheidingsdijk met
de Siabbecoornpolder en door den duiker in den
scheidingsdijk met den Kerkepolder.
Zooals gemeld, is de Hikkepoldcrnietgevloeid.
Voor de gemeente Tholen heeft gevaar be
staan, dit is echter afgewend doordat de dijk
tusschen de polders Slabbecoorn en Dalem ge
houden heeft.
iüiiïtl Bevelanti. Den 12en Maart
omstreeks vier uur liep het water over de dijken
van de Karei, Oost, Stroodorpe en Engelsche
polders. Omstreeks 5 uur bezweek de dijk
van eerstgenoemden polder en stond ook reeds
veel water in den Tweeden Bathpolder.
De telegraphische gemeenschap werd ge-
stoó'rd. De burgemeester van Krabbendijke
liet de doorsnijdingen van den spoorbaan en de.
dijken afsluiten, zoodat het spoorwegverkeer
gestremd was. Later werd de afsluiting opge
ruimd tot na het doorlaten der avondtreinen
en daarna weer afgesloten tot den volgenden
morgen zes uur. Toen zijn de afsluitingen voor
goed opgeruimd, doch de doorsnijdingen ble
ven bewaakt.
De Karelpolder, waarin zich geen woningen
bevinden, is overstroomd en het westelijk ge
deelte ervan is vooral zeer gehavend; de breu
ken zijn echter niet diep.
De dijk van den Oostpolder is zeer gehavend.
De polder, waarin zich verscheidene woningen
bevinden, is behouden.
De zeedijk van den Stroodorpepolder heeft
het gehouden, doch de polder is ingeloopen
door overstrooming van den scheidingsdijk
tusschen dezen polder en den Tweeden Bath
polder, die te laag bleek. In den Stroodorpe
polder staan geen gebouwen.
De zeedijken van den Tweeden Bathpolder
zijn op verschillende plaatsen geheel wegge
spoeld.
Gevolgen van den" Watervloed van ver
leden treek Maandag. Nog andere schade
wordt er geleden dan door de van dak
beroofden en door de eigenaars en pach
ters der ondergeloopen polders, ook het
Kijk lijdt groote schade niet alleen, door
dat het hier en daar zal moeten helpen
om de polders boven water te krijgen,
maar ook en vooral door een aanzienlijke
som, die het aan belasting, zoowel grond
belasting als personeel en bedrijfsbelasting
minder zal te beuren hebben. Ook de ge-
meentebegrootingen zullen moeten worden
herzien. En hoeveel zal er door de diako-
niën en armbesturen niet meer moeten
gedaan worden nu zoovelen niet in staat
zij n om het brood voor hun gezin te ver
dienen
Te 's-Hertogenbosch houdt men
zich opnieuw voor de derde maal in
dezen winter gereed voor de afsluiting
van de watertoegangen der stad.
Uit Waalwijk meldt men
Door den noordoostenwind ia de Baard-
wijksche overlaat weer zoo sterk gaan
werken, dat de stoomtramdienst Waalwijk-
Heusden-Vlijmen gisterenmiddag opnieuw
is gestaakt moeten worden.
Men meldt uit Wierum aan de L. Ct.:
Zevenhuizen, de door de elementen ge
teisterde buurt alhier verdwijnt. Het dijk
bestuur heeft de panden aangekocht van de
respectieve eigenaars, behalve van die van
het ingestorte perceel, die elders woont,
met dien verstande, dat deze laatsten de
geheele afbraak mogen behouden, behalve
de fundamenten. Daarmee is zeker voldaan
aan een reeds lang gekoesterd voornemen,
om n.l. den dijk te ontdoen van deze
woningen.
In het overstroomde gedeelte van
België langs de Schelde is de toestand
niet minder erg dan in onze provincie.
Te Moerzeke zijn meer dan 1500 men-
schen zonder dak en reeds zijn vier huizen
ingestort. De toestand is er bedroevend.
Zondag was het volk zonder eten en men
heeft naar het ministerie van oorlog moeten
telegrafeeren om voedsel, verhaalt de Etoile.
In dat dorp was een huisje dat aan het
oog der redders ontsapt is. Zaterdag
ging men er binnen. Op den zolder zat
een huisgezin van vijf personen, vader,
moeder en drie kinderen, allen ten prooi
aan koude en bevigen honger. Immers
men zat daar reeds van Maandagavond
zonder vuur of levensmiddelen.
Te Melsele is het nog erger geworden.
De tweede dijk is doorgebroken, en tot
Verrebroek is het nu één zee. De in
woners van het lager gedeelte., die opge
nomen waren door de buren, tot hiertoe
van overstroomingen bevrijd, zijn wederom
zonder schuilplaats, daar hun bescher
mers op hun beurt de vlucht hebben
moeten nemen.
Watervloeden in Zeeland.
De Goesche Courant kreeg uit de oude
kronieken het volgende medegedeeld:
Anno 1288. Hooge vloet in Oostelijk
Suyt-Beveland. Het zeewater blijft langen
tijt Bath, Kietland (Rilland), Oruinnigen
uit en in loopen eer dat de dyekgaten
gestopt sijn.
1304. Sinte Catarinedag, wegens den
hoogen watervloed in Oostelijk Suyt-Beve
land moet veel buitengedyekt worden, om
de polders te herwinnen.
1324. Sinte Clementsvloed. Suyt-Beve-
lands Oostelijk deel overgevloeid aan de
Brabantse zij.
1375. Groote watervloed op Sint Vic-
torsdag.
1404. 19 November op Sint Elisabeths-
dag. Vlaanderen zoowel als Zeeland zag
de zee boven de dijken zich verheffen. Vele
dijkbreuken hadden plaats; door deze vloet
werd de Westerschelde voor 'teerst be
vaarbaar voor zeeschepen gemaakt.
1421. 18 November. Weder een Sint
Elisabetsvloed. Suyt-Beveland aan de Oost
zijde kreeg zooveel dijkbreuken, dat Her
tog Jan van Beyeren met goedvindden
zijner Zeeuwsche raden en der stede Rei-
merswale 21 Jan. 1422 orde moest stellen,
hoe de dijkbreuken ten spoedigsten te
herstellen. Met deze vloed gingen in de
Zuid-Hollandsche waard72 dorpen teü
onder.
1509 op Sint Cosmus dag, bij een hoo
gen vloed, breekt de dijk bij het Nieuw
land te Wemeldinge door.
1511, 14 Deobr. 7 dorpen in het Oosten
van Suyt Beveland worden onder water
gezet door dijkbreuken, daarop ging het
den volgende dag vriezen 14 weken lang
men reed met wagens van Antwerpen tot
Goes over Bath.
1530, 5 Novbr. Sint Pelixdag, Saterdag
12 uur 's middags woei er een N.W. storm
geheel Zeeland was in nood.
Het gansche Oostelijk deel van Suyt Beve
land loopt onder,Baarlands dijk breekt door.
De dijk te 's-Gravenpolder breekt door.
Het water komt Goes binnen, werpt de
Ganzepoort omver, en de gansche stad
staat onder water. Hierdoor ging voor
goed te loor de dorpen behoorende tot
Suyt Beveland
De stad Romerswale, Tolsende bewes
ten Ierseke, Couvene, Sturmezand, Broucke
Greke, Steenvliet, Everswaard, Schoudee,
Nieuwelande, Swartewaal, Tolsende buiten,
Duivene, Zeldijk, Lodijk, Nieuwerkerk,
't Serpieterspglder, Maere, Rilland, 't Bath,
Hinkelenaard, Zwaanshil, de ouden Gent-
senpolder, de Arentspolder, Golnispolder,
Spiervliet, Grooten Agger, Kleinen Agger,
Valeekenisse. Zaam 32000 gemeten.
Opnieuw zijn hiervan bedijktTolseinde,
Nieuwelande, Bath, Rilland, Maere en de
Rijgersbergsche polder. Deze polder werd
ingedijkt 1773,
Den 25 Mei ontstond er onder meer dan
3000 polderwerkers, meest uit Oost Frtes-
land, werkstaking, met grove wanordelijk
heden gepaard. 12 soldaten werden uit
Bergen op Zoom gezonden om de orde te
handhaven. Deze werden door de polder
werkers bespot en ontwapend, daarna zond
men 150 man uit Bergen op Zoom, om
het oproer te stillen. Inmiddels was de
hoofdbaljuw en rentmeester bewesten
Schelde, met eenige schepenen (rechters)
van Middelburg aangekomen in den polder.
Er werd een galg opgericht en de voor
naamste oproermaker werd onder de galg
gegeeseld. 300 Oost Friezen werden toen
met schepeD, onder toezicht van soldaten,
naar Oost Friesland teruggezonden. Het
Vinkenisse gat, dat men den 8 Juli toege-
dijkt had, brak 20 Augst. weder bij een
hoogen vloed door.
Behalve in het jaar 1530 heeft Goes
weinig van hooge vloeden geleden.
Den 26 Januari 1682, bij gelegenheid
van een hevigen storm, overstroomde Goes,
en nogmaals in 1906.
De steen in het huisje van den visch-
afslager, thans dik met cement en verf
besmeerd, herinnert de Goesenaars nog aan
die overstroomingen.
Tusschen twee lijnen leest men
De linie beteykent
Den vloed t van den
26 Januaris 1682.
De onderste lijn geeft de waterstand aan
van 1682. De bovenste lijn die van 1806.
Middelburg. In de Woensdag alhier
gehouden zitting van den gemeenteraad,
onder voorzitterschap van den heer burge
meester, was de heer De Veer met ken
nisgeving afwezig, wegens uitstedigheid.
Onder de ingekomen stukken is een schrij
ven van dr. Schoute en een van dr. Bijlsma.
Een schrijven over de te stichten ambachts
school wordt voor kennisgeving aange
nomen. Onder dankzegging is aanvaard
een portret voor de Oudheidskamer van
den heer mr. Rethaan Macaré, zijnde zijn
vader. Daarna gaat de zitting over in eene
met gesloten deuren. Deze heropend zijnde,
deelt de voorzitter mede dat de rekwesten
der doktoren Schoute en Bijlsma in de
Handelingen zullen worden opgenomen.
Daarna wordt het voorstel van de heeren
Van der Harst, De Veer en Dumon Tak,
•om burg. en weth. uit te noodigen in zake
de gasthuiskwestie een nader onderzoek,
dat door het bestuur der godshuizen is
geweigerd, zelf te doen, over welk voorstel
in de vorige vergadering de stemmen staak
ten (8 tegen 8), verworpen met 9 tegen 7
stemmen. Tegen v. Dunné, Fruin, Spren-
ger, Ermerins, Gratema, Schorer, Snouck
Hurgronje, v. Teijlingen en Boogaert Voor
Verhage, De Rijke, v. d. Harst, Den Bouw
meester, Heijse, Tak en v. d. Ree.
Alsnu stelt de heer Tak voora. om naar
aanleiding van een brief van dr. Schoute
een nader onderzoek in te stellenen b.
B. en W. uit te noodigen dit onderzoek in
te stellen.
De heer v. Dunné is hier tegen. Hij vindt
het stuk niet eerlijk en betreurt het dat dr.
Schoute geen namen durft te noemen.
Do heer Fruin is er voor, omdat het nu
betreft een algeheel onderzoek.
Het voorstel wordt aangenomen, wat be
treft a. met 11 tegen 5 stemmen (v. Dunné,
Snouck, Sprenger, v. Teijlingen en Boo
gaard). Wat betreft b. vraagt de voorzitter
of het wenschelijk is dat B. en W. dit doen,
daar een der wethouders toch tegen onder
zoek is.
De heeren v. Dunné en Ermerins zagen
gaarne dit onderzoek aan B. en W. opge
dragen, waartegen de voorzitter zich blijft
verzetten. Het voorstel wordt echter even
eens aangenomen, en wel met 10 tegen 6
stemmen.
De voorzitter zegt dat het dagelijksch
bestuur zal overwegen of het die opdracht
zal aanvaarden.
De heeren v. Dunné en v. Teijlingen
i—«e
trekken alsnu hun voorstel, zijnde een
ampele dankbetuiging, in, als zijnde door
deze aanneming vervallen. Tot leden van
stembureaux bij de eventueele stemming
voor een lid der Prov. Staten (vac. v. d.
Meer) worden benoemd Plaatsvervangend
voorzitter 2e stemdistr. (hoofdstembureau)
dhr. Sprenger, leden Snouck Hurgronje en
Heijse. Voorzitters le en 3e district resp.
de heeren Boogaert en Ermerins. En bij
eventueele herstemming in I de Rijcke; II
Sprenger; III Tak; leden in district2 bij
herstemming dhr. Schorer en v. d. Ree.
Het voorstel van burg. en weth. om aan
de onderwijzers geen vergoeding te geven
voor de storting voor het pensioen van hun
weduwen en weezen wordt zonder stemming
aangenomen. Het voorstel van mr. Gratama
om 2'/» °/o te vergoeden, wordt verworpen
met op 1 na algemeene stemmen.
Bij het voorstel van burg. en weth. om
de leeraren en onderwijzers te ontheffen
van hunne verplichting tot deelname in het
gemeentelijk fonds, stelt dhr. Schorer voor
dit voorstel niet te behandelen alvorens de
Raad meerdere gegevens heeft omtrent het
advies van dr. Poort. Daarna wordt door
dhr. Tak voorgesteld daaruit te lichten de
kwestie van niet teruggave van betaalde
premiën en verbreken van alle banden met
het fonds.
De heeren Sprenger en Schorer zijn hier
tegen. Het gaat toch niet aan om over één
stuk te stemmen het is een ontzettend ge
vaarlijk spel.
De heer Tak zegt dat hij zijn voorstel
doet om de onderwijzers in de gelegenheid
te stellen met 1 April al dan niet in het
fonds te blijven.
De heer Schorer vindt dat het de onder
wijzer niet zal baten of dit voorstel zal
worden aangenomen.
Hierover staakten de stemmen 8 tegen 8.
Het voorstel Schorer wordt met alge
meene stemmen aangenomen, zoodat aan
het bestuur van het fonds zal overlegging
gevraagd worden van het rapport van dr.
Poort.
Besloten wordt tot het aanbrengen van
Jagers horden in de zuiverkisten der gas
fabriek voor een bedrag van f 3500.
Het voorstel van burg. en weth. tot invoe
ring van een beursbelasting, naar aanlei
ding van het verzoek van de afdeeling
„Walcheren" van de Maatschappij tot
bevordering van landbouw en veeteelt in
Zeeland, om de graanbeurs af te sluiten,
wordt bestreden door dhr. v. Dunné, die
zegt dat het de commissie van Financiën
ook niet te doen is om stij ving der gemeente
kas. Hij vindt 'tniet goed om eene belasting
te heffen, waarin 14 af moet voor de con
trole. Hij vindt het praetischer het aan de
afdeeling „Walcheren" over te laten, om
de beurs af te sluiten.
De heer Boogaert vindt het argument
van B. en W. en de commissie vreemd,
omdat er gezegd wordt, dat de gemeente de
beurs reeds gratis heeft verleend en het nu
niet aangaat om te zeggen nu krijg je niets
meer. Hij vindt deze belasting niet billijk
en het is het zaken doen in de herbergen
in de hand werken.
De heer Schorer vraagt of de Kamer v.
Koophandel bezwaar heeft tegen de be
lasting en of het beursbezoek er door zou
verminderen.
De voorzitter zegt dat de kamer van
koophandel er niets van zegt.
De heer Boogaert zegt dat indertijd eene
houten vloer is gelegd met uitdrukkelijke
bepaling dat geene belasting zal mogen
worden geheven.
De heer Den Bouwmeester zegt dat wan
neer er nu eene schutting wordt gebracht
en geen belasting wordt geheven, er vol
gende jaren weer wel kan gevraagd wor
den om kachels enz.
Het voorstel van B. en W., invoering
beursbelasting wordt verworpen met alge
meene stemmen behalve die der heeren
Den Bouwmeester en Sprenger, terwijl
hun voorstel dat de Maatschappij het werk
in eigen beheer kan doen, aangenomen
wordt met algemeen© stemmen.
