NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 142. 1906.
Maandag 19 Maart.
20e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bultenlandscii Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
Goes
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Gemengde Berichten.
Het water in onze provincie.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met I April op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot
dien datum gratis.
17 Maart 1906.
De Maasbode brengt bij de herinnering
aan den watersnood in onze omgeving
ook de afwezigheid van minister Krans
ter sprake.
Van vrijzinnige zijde wordt haar dit aange
rekend als een slaan van politieke munt.
Wij laten dit voor rekening van wie
het zegt.
Doch ook wij kunnen niet nalaten onzen
spijt uit te drukken, dat een zoo zeld
zaam technisch bekwaam en ervaren in
genieur als minister Kraus, de meest be
voegde om hier met raad en daad op te
treden, door een - immers door alle partijen
betreurden - samenloop van omstandig
heden, niet ter plaatse van de ontzettende
ramp heeft kunnen tegenwoordig zijn.
Wat zeker wel in de eerste plaats dooi
de regeering zal worden toegegeven
Prachtig juist teekent Braakensiek in
de Groene van heden het droeve iiguur
der Soc.-dem. Kamerleden, met name van
Tak, in de Tweede Kamer bij de behan
deling van het Arbeids-contract geslagen.
De teekening stelt voor Tak's gang naar
Canossa.
Tak, die in blad en vergadering de
agitatie tegen het volgens hem niet te
verbeteren Arbeids-contract had aan
gewakkerd, moest in de Kamer bakzeil
halen en eindigen met de stem der soc.-
dem. voor het Arbeids-contract van door
hen voorgestelde verbeteringen afhankelijk
te stellen.
En daar ligt Tak als weleer Keizer
Hendrik IV, in zijn hemd, met de kaars
„Arbeids-contract" in de hand, in de ont
vangkamer van den Paus, geknield voor
diens troon
De Paus is Minister v. Raalte aan diens
rechterhand staat de oud-minister Loeft';
terwijl de „boeteling" aangediend wordt
door 's Pausen „Kamerheer" mr. Drucker
deze drie in vol ornaat, zijn nauw betrok
ken bij 't arbeidscontract, waarvoor Tak
gezwicht is. Op den achtergrond Troelstra
en Schaper, welke laatste zijn vriend toe
voegt Had jij Tak voor dat malle figuur
niet moeten bewaren
Generaal Booth, de hoofdman van het
Leger des Heils, die ondanks zijn hoogen
leeftijd nog groote tochten maakt, inspec
tiereizen zouden we ze kunnen noemen,
heeft op zijn tournee door ons vaderland
ook Rotterdam bezocht en daar zijn denk
beelden en meeningen uitgesproken over
de behandeling van misdadigers.
Te weinig laat men zich doorgaans in
met misdadigers. Zij zijn naar veler ge-
gevoelen paria's der maatschappij en daar
mede uit.
Toch is er op dit gebied eenige verande
ring ten goede te bespeuren. Langzaam
aan begint men zich het lot van mis
dadigers en gevangenen aan te trekken.
Nu het werd hoog tijd.
Bij de behandeling van misdadigers mag
wel groot en diep medelijden met hen in de
ziel gevonden worden, zal deze hoogst
moeilijke arbeid kans van slagen hebben.
Medelijden met hun val, hun positie en
soms zoo diep bedorven aard. Generaal
Booth zou de misdadigers willen straffen,
zeker, maar deze straf zou moeten zijn
scherp en kort. Mannen en vrouwen eene
langdurige gevangenschap opleggen,noemt
hij groote dwaasheid. Is toch hun gevan
genistijd verstreken, dan zijn ze in de
meeste gevallen gebx-oken naar lichaam en
geest, zóó gebroken, dat ze om zoo te
zeggen niet meer buiten het kwade kunnen
leven en van misdaad tot misdaad ver
vallen. Ze zijn dan door het lijden der straf
ten onder gegaan.
Het beste zou volgens Generaal Booth
wezen, dat de straf der misdadigers besta
Jn het verrichten van zwaren ai-beid, waar
mee de misdadiger zelf zijn eigen kost moet
verdienen. Immers, wat is nu het geval
Iemand, die thans b.v. bestolen wordt,
moet bovendien nog belasting betalen voor
het onderhoud van den dief. Dat is niet
zooals het behoort. Wil de misdadiger eten,
dan moet hij door zwaren arbeid daarvoor
zelf zorg di-agen. Verder beval de generaal
als middel ter verbetering aan het werken
op het gevoel, waardoor de misdadiger ge
holpen wordt in den strijd tegen het kwade.
En vraagt men ten slotte hoe dit alles mo
gelijk isV Bij God zijn alle dingen mogelijk,
antwoordt de fiere, krasse grijsaard, vol
geloof aan het welslagen dezer zwaar
wichtige taak. En hij denkt daarbij aan de
pogingen in Canada, waar onder leiding
van het Heilsleger van een zevenhonderd
tal dergelijke ongelukkigen, velen door hun
streven thans eerlijke mannen zijn, die op
passende wijze hun brood verdienen, en
waarvan nog geen twee percent tot klachten
aanleiding hebben gegeven, naar hij zijn
gehoor verzekert.
F r a n k r ij k.
(Slot.)
Geen enkele familie is gespaard geble
ven. Hospitalen heeft men niet noodig,
want het aantal gekwetsten is uiterst ge
ring. Het is dood of gered meestal dood.
Naar men zegt, rust op den directeur,
den heer Lavaurs een zware verantwoor
delijkheid.
Van de 1200 lijken zijn er nog slechts
43 gevonden.
De kleederen zijn den slachtoffers veelal
van het lijf gebrandmen zag er, waar
van boi-st en buik geheel en al waren
ontbloot.
Armoedig en verwaarloosd uitziende
vi-ouwen blijven nog altijd wachtend den
geheelen nacht over het terrein zwerven.
Die vertoeven daar reeds van Zaterdag
toen de ramp voorviel.
President Faillières toekende voor de
nabestaanden der ramp 10,000 frs., de
ministers elk 500 frs.
De Kamer van Koophandel te Parijs
gaf 5000 fx-s. De studenten te Rijsel heb
ben hxxn makkers over de geheele wereld
tot steun opgeroepen.
Ook uit het buitenland komen verhef
fende bewijzen van „practische sympathie"
zooals Generaal Booth het noemt. Zoo
heeft de gemeenteraad van Weenen be
sloten 10,000 kronen af te zonderen voor
de noodlijdenden.
Het mijnarbeiders-comité in Italië wekt
alle Italiaansche mijnwerkers op, hun
penning voor de Fransche vakgenooten te
offeren.
Eenige groote industrieelen in het
Rijnsch-Westfaalsche kolenbekken hebben
200,000 mark gezonden.
De vakvereeniging van christelijke rnijn-
werkers te Essen gaf 5000 Mark.
Het lijkt wel, alsof de Fransche socia
listen zelfs deze jammervolle gebeurtenis
dienstig willen maken aan hun partijbe
lang. Er is een oproeping verspreid, waarin
de patroons worden uitgemaakt en werk
lieden worden aangespoord hun „ver
moorde makkers te wreken".
Te Rijssel en omstreken heerscht groote
opgewondenheidde mijnwerkers vragen
10 pCt. loonsverhooging. Vooral is de
beweging groot in de mijnen van Ostri-
court, waar de vakvereeniging, gelijk wij
reeds meldden, tot eene werkstaking heeft
besloten.
Er zal teu minste een jaar noodig zijn
om de mijnen waarin de brand nog steeds
voortduurt, weder in behoorlijken staat
te brengen. De renten voor de nabe
staanden bedragen volgens de Ongevallen
wet van 1898 voor de weduwen 20 pCt.
van het jaarloon, voor één kind onder de
16 jaar 15 pCt., voor twee zulke kinderen
25 pCt., voor drie 35 pCt., voor vier 40 pCt.
Ettelijke kleine dorpen in den omtrek
zijn door de ramp van nagenoeg al hun
volwassen mannen beroofd.
Het is te begrijpen dat deze ramp alle
aandacht van de inventarisatie aftrekt.
Toch gaat ook deze laatste geregeld voort.
Wij hadden reeds gelegenheid op te
merkenRouvier is weg. Sarrien heeft
'm vervangen. Dezelfde firma, een ander
etiket, ziedaar alles
Want met dezelfde gestrengheid wordt
de tegenstand der kerkelijken gestraft.
Maar ook het verzet blijft even ernstig.
Toen te Chapelle Jauson Maandag in de
kerk de boedelbeschrijving zou plaats
hebben, zonder militaire hulp, vielen 260
met knuppels en hooivorken gewapende
boeren een trein-afdeeling aan van 40 man,
die onder bevel van een ritmeester en een
luitenant bezig was met oefeningen. Weg
met de verbrekers van kerkdeuren, weg
met de moordenaars''werd geroepen en
een hagelbui van keien volgde. De rit
meester, de luitenant en tien soldaten
werden gewond en een regimentswagen
vernield. De afdeeling moest terug.
Zoo blijft 't gaan hard tegen hard. Tot
ten laatste 't gezag het wint, doch tot
schade voor 't gezag
H o n g a r ij e.
Het ministerie heeft per publicatie mee
gedeeld dat het den Koning niet zal aan
raden, verkiezingen te doen plaatsvinden,
tenzij en aleer een zeer groote verbetering
zal zijn gekomen in den toestand, waar
door waarborgen zullen zijn gegeven, dat
de bijeenroeping van het parlement niet
met zich zal brengen een totale omver
werping van de openbare orde en den
ondergang van het aanzien van den Staat.
Dit is zeer zeker een verstandig besluit
en inflien de oppositie in deze richting den
volksgeest weet te bewerken, als zij wil,
zal dit het sein kunnen zijn tot den vrede.
Azië.
Uit Canton (China) wordt bericht, dat
vier mannen een oproerlingenaauvoer-
der en drie anderen die zich schuldig
maakten aan den aanval op het huis van
den Amerikaanschen zendeling Beattle, te
Fati, Dinsdag zijn onthoofd.
Wegens het toenemen van het roover-
wezen in Mantchourije heeft de Chineesche
Regeering besloten er een afdeeling ge
regelde troepen heen te zenden.
Voor de Japansehe infanterie is dooi
de Kamer thans twee-jarigen diensttijd
vastgesteld in plaats van drie-jarigen.
Bij de Japansche Volksvertegenwoordi
ging nu zal een voorstel worden ingediend
om aan de drie distrieten Miyage, Fukus-
kima en Iwate, waar de hongersnood het
ernstigst is, elk een rnillioen Yen te geven
tot leniging van den nood.
De Keizer en de Keizerin gaven een
som van f 66,000 en men hoopt, dat hun
voorbeeld de vermogende Japanners tot
navolging zal bewegen.
Er komen gruwelijke verhalen van de
ellende, welke geleden wordt. De men
schen eten er plantenwortels, bladeren,
eikels, gekookt stroo en zij mogen nog
blijde wezen als zij dat hebben.
In bet dorp Kawasaki, in Miyagi, waar
5000 inwoners zijn, brachten de rijstvelden
verleden jaar ruim M,000 hectoliters op
en thans nog geen 2 hectoliter.
Het bedenkelijkste was, dat niets liet
aanzien dat de oogst zoo slecht zou zijn.
De velden stonden schijnbaar goed. Eersj
bij het maaien bleek, dat de halmen ver
droogd en ledig waren.
Amerika.
De dreigende kolenstaking in de Ver-
eenigde Staten werpt haar schaduw voor
uit. De steenkoolhandelaars te New-York
zijn alvast begonnen, de prijzen op te slaan
met 50 Amer. centen per ton.
Naar het heet, hebben de leiders der
mijnwerkers-organisatie op vrij krassen
toon aan president Roosevelt doen weten,
dat zij deze reis niet van bemiddeling
zijnerzijds zullen gediend zijn.
Men weet, dat bij de vorige staking
der kolenwerkers de President optrad als
arbiter.
Men houdt het hart vast, bij hetgeen ook
in Frankrijk en België broeit, hoe veel
duurder de steenkolen onder dezen druk
weer zullen worden.
Zuid-Afrika.
In de Hieuwe Courant schrijft een Kaap
stadter belangrijke brieven. Aan een daar
van naar aanleiding van Bassons moorden
en dood waarover wij dezer dagen in ons
blad een en ander uit het Zuid-Afrikaan-
sche blad Ons Land overnamen, ontleenen
wij het volgende:
't Moet voor den lateren Zuid-Afrikaanschen
geschiedschrijven een moeilijke arbeid zijn, na
te vorschen, welken invloed Johannesburg en
Kimberley op het karakter der oude bevolking
hebben uitgeoefend. De Hollandsche menschen
hier zijn nog ik zou zeggen voor meer dan
80 pCt. wat hun voorvaderetr wareneen
voudig, een kalm leven en vrede met
God hooger achtend dan rijkdom, schatten en
weeldezeer gastvrij, opgeruimd en vrooljk
menschen, met een gelukkig huiselijk leven
gehecht aan hun familiebetrekkingen (al te zeer
misschien, althans huwelijken tusschen volle
nichten en neven komen veelvuldig voor, wat
als oorzaak beschouwd wordt van het groote
aantal doofstommen en idiote kinderen hier),
met diep medegevoel voor het leed, dat bloed
verwanten, vrienden of kennissen treft.
Het opdelven echter der schatten in diamanten
en goud sedert 1867 en 1887 bracht ongekende
weelde aan enkelenmeestal plotselinge weelde.
Het Bijbelwoord„in 't zweet uws aanschijns
zult gij brood eten", scheen onjuist, 't werd
„met een ons slimheid en een pond geluk wordt
ge rijk". Geld was vroeger schaarsch, de weelde
van een Boer was even als die van Abraham
zijn groote kudde vee, een goed huis, 4000
morgen veld en een talrijk gezin. Doch de
geldweelde kwam, en zij bracht luxe-meubels,
luxe-paarden en -rijtuigen, enz. De aarde was
geen dal der tranen meermen kon het leven
genieten. En droomen van en een onrustig
verlangen naar rijkdom werkten ontaardend
op de goede oude zeden bij velen. De leuze:
„geniet van 't leven, want 't is kort", onder
mijnde menig gezin. Liefde voor land en volk,
voor kerk en taal verflauwden, ja verdwenen
soms, waar de geldweelde en speculatiegeest
ten troon kwamen. Wat al droeve staaltjes
zouden hiervan te vertellen zijn
Hier treft de nuchtere kijk van dezen
liberaal op het ideaal leven en op de werke
lijkheid. Doch wij gaan voort.
Verder lokten en lokken de minerale schatten
van dit land zoovele ongehuwde mannen naar
Z.-A., die gevoelen, dat verwanten en kennissen
hier geen controle over hun zedelijk leven uit
oefenen, mannen vaak met een bevlekt verleden,
en met een gloeiend verlangen naar rijkdom.
Als prospecteerders komen ze met den Boer in
aanraking. Engeland zou er niet aan denken dezen
gelukzoekers bij verkiezingen een stem te geven
van dezelfde waarde als die van den huisvader,
den ruggegraat van het land, als het niet zoo
benauwd voor dep Boer was en zoo akelig
beleefd voor den mjnmagnaat.
leder, die in Z.-A. eenige jaren heeft door
gebracht, zal voorbeelden kunnen bijbrengen
van den verderfeljken invloed van Johannes
burg en de speculatiegeest op de oude bevol
king. Zonder dien geest ware misschien ds.
S. J. du To it, eens Superintendent van
Onderwijs in Transvaal, een goed Afrikaander
gebleven. Hij woont thans te Dal Josaphat
(Paarl) de bisschop van een stuk of tien
afgescheiden kerkjes, waaronder nog altijd een
paar Nationale scouts gemeentetjes een ver
acht man. Zijn bladen »D i Patriot" en
»D eKolonis t"zfjndood.»0 n s K 1 e i n tj i"
leeft nog flauwtjes. In 1903 werd te Middelburg
de Airikaander Du Plessis opgehangen wegens
moord op zijn vrouw. Zulke misdaden kwamen
vroeger niet voor. In 1898 verdronk een boer
in 't district Middelburg (Transvaal) zijn vrouw
en huwde zijn onderwijzeres een uiterst
tragitsch-romantische geschiedenis de oude
vrouw kwam »terug"-spokenlater stierf de
jonge vrouw in het Burgerkamp in K., de boer
stierf van wroeging, na op zijn doodsbed alles
bekend te hebben. Ik woonde nabij die plaats
in 1899.
Doch nooit hebben in Z.-A. speculatiegeest
of zucht naar genot tot zoovele en gruwelijke
moorden aangezet als bij Pierre Basson, onzen
Kaapschen moordenaar. Eerst Zaterdag voor
8 dagen werd hij ontmaskerd en schoot hij
zich een kogel door het hoofd toen de detec-
tieven het _lijk van zijn laatste slachtoffer op
groeven in het kippenhok.
mmm—ÊÊmmmmmmmmmmmmmmmÊ—O
P. B. was 26 jaar oud sinds een 8-tal jaren
had hij slechts één leuze »ik zal rijk worden,
al kom ik er ook voor op de Breekwater"
(gevangenisof liever de havenpier waar de
misdadigers werken).
De Bassons hebben over 't algemeen een
zeer goeden naam in de Kaapkolonie, ook deze
familie. Doch de goudkoorts had Pierre vast
voor niets deinsde hij terug om geld te
krijgen. Vier jaar lang is hij al aan 't moorden
en eerst den ioen Februari is men zeker ge
worden dat hij een moordenaar was, zoo slim
wist hij zijn ongehoord brutale daden te ver
bergen, Eerst duwde hij zijn jongsten broer
van een gevaarlijke klip in zee te Gordons-
baai na op hem een hooge levensverzekering
te hebben gesloten, Zoo kreeg Piere 3500 pdst.
want zijn vader was dood en hij was hoofd van
het gezin. Eenigen tijd later gingen P. B. en
een ander die 100 pnst. bij zich had over het
eenzame Karroeveld om vee te gaan koopen.
Die ander verdween plotseling en P. B. kwam
alleen terug, rijker dan te voren. Weer later
spoelde het lijk van zekeren Mills te Zoutrlvier
aan 't strandook deze had geldzaken met
P. B.deze had hem een 20 pdst. geleend
op diens levensverzekeringspolis. Aan P. B.
werd ruim 300 pdst. uitbetaald. In December
1905 kocht P. B, de hoeve van den heer
Schaefer, een der 200 Duitsche emigranten van
de Wijnbergsche vlakte. Den 22en Januarij.l.
ging S. naar Basson om het geld, de 8000 pdst.
te halen. P. B. betaalde ze en kreeg zijn qui-
tantie, doch S. kwam nooit weer thuis. P. B.
gaf hem een bedwelmend drankje en chloro
formeerde hem toen, worgde hem daarna en
begroef hem bij 't huis in 't hoenderhok, waar
hij daags te voren, op Zondag notabene, met
zijn kaffer een graf van 8 voet diepte had ge
dolven waarin hij 's Maandags een zak on-
gebluschte kalk wierp. Het lijk werd naakt
daarin gelegd de kleeren werden verbrand.
Deze Afrikaan besluit zijn verhaal met
de opmerking dat de Jingo-bladen met
geen enkel woord gewag maken van den
verdexfelijken invloed dien de thans heer-
schende speculatiegeest op veler gemoe
deren uitoefent. Hij schrijft dit toe aan
de mijnindustrie met haar speculatiegeest.
En waar zou 't andei's van daan komen
Gierigheid is de wortel van alle kwaad.
Wie rijk willen worden vallen in den
strik en in menigerlei verzoekingen. De
beste Boer en de slechtste Jingo staan
hierin gelijk.
Het Provinciaal Watersnood Comité
verzoekt ons bekend te maken, dat het
in overleg is getreden met het Algemeen
Watersnood-Fonds te Amsterdam, zoodat
dientengevolge vanaf heden alle hulp zal
verstrekt worden door tussehenkomst van
het Provinciaal Comité, en de Burge
meesters in de noodlijdende gemeenten
in aansluiting met het door hen van het
Algemeen Fonds ontvangen telegram ver
zocht worden alle verdere aanvragen om
hulp toe te zenden aan den Secretaris-
Penningmeester van dat Comité, Dam
Noordzijde te Middelburg.
Andere bladen worden uitgenoodigd dit
over te nemen.
Goes. In de gisterenavond gehouden
vergadering van het voorloopige Goesche
watersnood-comité is besloten te werken
als sub-comitie van het provinciaal comité.
Benoemd tot voorzitter dhr. J. E. de Koning
Kooij (burgemeester), tot secretaris dhr.
I. D. Fransen v. d. Putte en tot penning
meester dhr. Jos. Witkam. Ook werd be
sloten nog 3 heeren bij dit comité te vragen
zoodat de commissie bestaat uit bovenge
noemde heeren en J. M. Kakebeeke, M.
de Jonge Jz., J. de Witt Hamer, Joh. van
Asperen Vervenne, L. Duvekot en D. D.
van den Bout. Tevens ontving het comité
f1150 zijnde tot heden de opbrengst van
de gehouden inschrijving in De Nieuive
Zeeuivsche Courant, welk bedrag heden is
opgezonden naar het provinciaal comité.
Nog werd besloten Woensdag a. s. een
collecte te houden in de stad, welke col
lecte dringend wordt aanbevolen. Wij
hopen dat allen krachtig zullen bijdragen
opdat de nood eenigszins gelenigd kan
worden. De Nieuive Zeeuwsche Courant
ontving reeds tot een totaal van f1500,
