NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 141. 1906.
Zaterdag 17 Maart.
20e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ramp te Rilland-Bath.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wed. S.
J.
DE JONGE-VERWEST, te Goes
F.
P.
D'HUIJ, te Middelburg.
Gemengde Berichten.
UITGAVE DER FIRMA
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
EN VAN
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Liefdadige Landgenooten
Onze gemeente is door een zware ramp
getroffen! Door het doorbreken van twee polders
zijn een veertigtal huisgezinnen, te zamen uit
makende 250 personen zonder dak, van alles
beroofd, werkeloos en mitsdien broodeloos. De
toestand is eenvoudig onbeschrijfelijk. Overtuigd
van uw diep medelijden met de ramp en hare
gevolgen vragen wij van U finantieele hulp.
Helpt met ons den grooten nood lenigen. Geelt,
ja geeft veel, want het is noodig, hard noodig.
Elke gift in geld, in kleeren voor verschooning,
deksel, kortom alles zal dankbaar worden aan
vaard hoe gering ook de gave is, terwijl alles
in de couranten verantwoord zal worden. Nog
maals, helpt met ons den grooten nood zooveel
mogelijk verzachten.
Het Hoofdcomité te Rilland-Baili
J. J. VAN GORSEL Hz., Burg., Voorz.
W. GRIEP, Raadslid, Secretaris.
J. Q. C. WABEKE, Gem.-Sec.,Penningm.
C. VAN DER WERFF, w
A. BUTIJN, Wethouders.
J. C. FONTEIN, Hervormd Predikant.
W. M. MOREE, Arts.
J. VAN DER COOLWIJK, Overste v/h
[Klooster der Capucijners.
C. HARISON, Dir. Ned. Landaanw.-MTj.
F. M. BOOT, Raadslid.
H E R IJ K
Vlissingen, 17,19,20, 21,22 en 23 Mrt.
Arnemuiden, 26 Maart.
16 Maart 1906.
Wij vestigen de aandacht op de adver
tentie uit Rilland „Liefdadige Landge
nooten".
In het centrum der ramp heeft zich
een comité gevormd, aan hetwelk men dan
nu zijn bijdragen kan overmaken.
Laat nu in iedere gemeente een comité,
of wat ook, zich met de inzameling be
lasten en alles tegelijk opzenden.
Wij maken er attent op dat door de
Rillandsche heeren ook kleederen, schoei
sel, klompen, enz. gaarne zullen in ont
vangst genomen worden.
In zake een comité te Goes moeten wij
een fout herstellen. Onze mededeeling
was niet zoo definitief als wij dachten.
Niet de heeren Kakebeek c. s. zijn als
comité opgetreden maar op initiatief van
den burgemeester, die genoemde heeren
er toe heeft aangezocht, zullen enkele
heeren hedenavond bijeenkomen om zich
te constitueeren, maatregelen te nemen,
enz. Morgen hopen wij hieromtrent mede
deeling te kunnen doen.
Het zal wel onnoodig zijn met 't oog op
de Rillandsche bede in ons no. van heden
de lezers van ons blad tot vlugge en
spoedige hulp uit te noodigen.
De Middelburgsche Courant oppert het
denkbeeld, om naar aanleiding van den
watersnood en de verschrikkelijke over
stroomingen, welke onze provincie hebben
geteisterd, eene algemeene inzameling te
doen voor de noodlijdende bevolking.
Ze zou een beroep willen doen op den wel
dadigheidszin niet alleen van de Zeeuwen,
maar van alle Nederlanders. En daarom
geel't ze in overweging, om een commissie
van bijstand in het leven te roepen, haren
hoofdzetel hebbende in ne hoofdstad, met
sub-comités in de verschillende deelen
onzer provincie.
Het initiatief daarvan zou moeten uit
gaan van eenige hooggeplaatsten in het
gewest.
Ook wij steunen van harte dit denkbeeld.
De ramp, die Zeeland trof, is veel grooter
dan kan worden vermoed en aanvankelijk
werd gedacht. Algemeene deelneming, om
zooveel mogelijk de ellende te lenigen, is
hier beslist noodig.
In Het Volle van 13 Maart wordt aan
getoond met de datums dat de aggitatie
van soc.-dem. zijde tegen het ontwerp
Arbeidscontract (het le) niet is begonnen
na het onderzoek in deafdeelingen. Immers
dat onderzoek had plaats 23 Maart 1904
en het Agitatie-Comité dateert al van 22
Januari, althans van 21 Februari.
De quaestie heeft weinig om het lijf,
doch ter wille der waarheid mochten wij
er toch niet van zwijgen, dewijl wij in
ons Kameroverzicht van het protest van
de heeren Van Nispen en Drueker tegen
deze voorstelling der feiten hadden melding
gemaakt.
Niet alzgó.
Het orgaan der Friesch Christelij k—
Historische partij De Volksbode be
vatte dezer dagen het volgende doorzichtige
strekkingsstukje
«Ouderling A. Zoo, waarde broederWat
is 't lang geleden, dat we elkander gesproken
hebben.
«Ouderling B. Dat is het net. En 't wordt
tijd, want ik heb behoefte om mijn hart eens
te luchten.
»A. Wat is er dan aan de hand
»B. Och man, wat zal ik zeggen Neen
k zal je wat laten zien kijk hier eens.
«A. Wat is dat nu Een aansicht-kaart?
»B. Ja, kijk eens goed
«A. Wel, deksels! Dat is onze Koningin
geloof ik(God zegene HaarMaar jongen,
zie ik nu goed Loopt ze daar naast een pater
»B. Ja mannaast een pater. En zie je
daar achter haar den Prins?
«A. Zoo waar, naast een nonWel, wel
Wil je wel gelooven, dat mijn hart en zeer
van doet 't Is toch verschrikkelijk En wat
moet dat nu
»B. Wel, daar brengen hun Hoogheden
een bezoek te Breda aan het Bagijne-hof. Maar
nu moet je die gezichten eens zien van die
twee lui, die daar vóór de Koningin gaan.
Zie je, hoe ze tegen elkander lachen Wat
valsch hé Net alsof ze zeggen willen «zoo
gaat ie goed Ik liet ze nog aan iemand
zien, en die noemde dien lach op z'n Engelsch
een «snier", en dat moet zooveel beteekenen
als een grijnslach of een grinniklach enfin,
in elk geval toch niet veel edels.
«A. Neen, ik vind ook, je kunt zien, dat
zij voor de Koningin uitloopenwant als zij
met hun gelaat naar haar toe gestaan hadden,
zouden zij wel zoo'n gezicht niet gezet hebben".
Re Tpot, een uef"nuui£BipM8B *v^O de
Roomscne staatspartij, terecht ontsticht
door deze ave/eehtsche manier van strijd-
voeren, schrijft als antwoord daarop:
Wij gelooven, dat het Friesche blad zijn
partijgenooten onnoozeler voorstelt dan ze zijn.
Dat de Koningin en de Prins bij hun bezoek
aan verschillende deelen des lands roomsche
instellingen gaan zien, behoort toch waarlijk
niet meer tot de zeldzaamheden. Of zouden
de Friesche Christelijk-Historischen daarvan
nog nimmer vernomen hebben en misschien
verlangen, dat de Koningin zich beschouwde
als Vorstin van de protestantsche helft der
natie Wal bepaaldelijk het Begijnhof te
Breda aangaat, dit heeft ook vroeger het be
zoek van Oranje-vorsten herhaaldelijk ontvan
gen, terwijl voor het gegrinnik of grijnslachen
van een paar personen, op de prentbriefkaart
afgebeeld, hoogst waarschijnlijk wel alleen de
teekenaar verantwoordelijk zal zijn te stellen.
Dat in ons land nog «ouderlingen" worden
aangetroffen, zóó dom, als die, welke door
De Volksbode sprekende worden opge
voerd, kunnen wij moeilijk aannemen. Is het
tóch het geval, dan verdient het christelijk-
historische blad allerminst den dank zijner
protestantsche partijgenooten, dat het een paar
dergelijke exemplaren, van een definitief uit
stervende soort, nog eens vóór hun heengaan
in het openbaar belachelijk maakte.
Wij meenen ook dat dergelijke wijze
van bestrijding, die niet de beginselen
raakt, niet thuis hoort in een Christelijk
blad, al gaat zij er dan ook bij een deel
van het Christenvolk, helaas, in.
Wie Rome bestrijdt, doe dit op 't ge
bied der beginselenprincipieel. Dan we
ten wij wat wij aan elkaar hebben, en
op welke gronden wij toch elkander kun
nen en moeten steunen.
Britsche bevolking.
De nieuwe Britsche Minister John Burns heeft
thans een blauwboek aan het Parlement over
gelegd, dat de uitkomsten bevat van een statis
tisch onderzoek, door Chamberlain in 1901 als
Minister verordend omtrent het geheele Britsche
Rijk. Men ziet daaruit dat het Rijk in Europa met
zijn bezittingen en koloniën in de verschillende
werelddeelen in 1861 8'/2 millioen vierk. Eng.
mijlen omvatte en in 1901 tot 11,908,378 was
uitgezet, zoodat het ruim '/5 omvat van de niet
door zeeën ingenomen oppervlakte der aarde.
De bevolking is in die 40 jaren van 259 tot bijna
400 millioen gestegen. (Egypte en Soedan zijn in
deze cijfers niet begrepen). Van die 400 millioen
onderdanen van Koning Edward VII zijn slechts
54 millioen of 13,6% blanken, dus nog minder
dan de bevolking van het Duitsche Rijk. In
Britsch-Indië is de stijging der bevolking, die een
kwart eeuw geleden nog gemiddeld 2%% per
jaar bedroeg, wegens hongersnood en pest allengs
veel trager vooruitgegaan, in het 10-jarig tijdperk
18911901 in 't geheel slechts 2' /2%. Ook elders
in het groote Britsche Rijk is de stijging der be
volking allengs afgenomen, in de laatste drie 10-
jarige tijdperken van 14,8 tot 8,6%. Vooral in de
Australische koloniën blijft de bevolking op één
hoogte, wegens de daling in het getal geboorten.
De bevolking van Ierland is om een andere
reden gedaald. Sedert 1851, dus in een halve
eeuw, zijn 3,846,000 Ieren naar deVereenigde
Staten van N.-Amerika, Canada en Australië
verhuisd meestal jongelieden, zoodat in Ierland
op 1000 inwoners 127 boven 65 jaar worden
gevonden, tegen slechts 51 in Queensland
(Australië).
Van Canada wordt gemeld, dat er slechts
128,000 inwoners geteld worden die uit de
naburige Vereenigde Staten waren gekomen,
io^cn 1,101,000 uie uil i. u.uc
waren verhuisd.
Het grootste deel der onderdanen van koning
Eduard woont in Britsch-Indië, ruim 294 mil
lioen. Naar de godsdiensten verdeeld heeft het
Britsche rijk 208 millioen Hindoes, 62,9 millioen
Mohamedanen, 58 millioen Christenen, 11,6 mil
lioen Boeddhisten, 8,9 millioen Animisten en
Heidenen, 2,2 millioen Siks, 1,3 millioen Djains,
95,000 Parsen en 78,200 Joden. Deze godsdien
sten-statistiek is echter grootendeels slechts een
raming, omdat in het Europeesche rijk en in
sommige koloniën bij de volkstellingen niet
naar den- godsdienst gevraagd wordt, en waar
het web geschiedt een* overgroot getal sekten
worden» .Vèr-meld.
Colijnsplaat. Aan den Leendert Abra
hampolder hebben oeverafachui vingen
plaats gehad, en wel van af paal 6 tot 9.
De laatste strekt zich uit tot 'm Vél
bovenste vak der steenglooiing. Op die
plaats bevindt zich juist een kade of in-
laagdijk, zoodat het gevaar, ook bij door
braak, niet zeer ernstig is.
Krabbendijke. Een 40-tal arbeiders
zijn druk bezig om den dijk van den Oost
polder welke circa 100 Meter aan den
binnenkant door de overslaande golven
zoo was weggekankerd dat de kruin op
enkele plaatsen geen halve voet meer breed
was te herstellen. De grond welke hier
voor benoodigd is wordt met kruiwagens
uit het schor gehaald welke er vlak achter
ligt zoodat het werk nog al opschiet waar
om men dan ook het vertrouwen koestert
dat men,met den volgenden springvloed
den dijk klaar zal hebben alsook het kram
werk. De sluis van den ondergeloopen
Stroodorpepölder is heden ook openge
daan om het water af te voeren, gedurende
de ebbe staat ook de sluis open van den
Karelpolder. De zes schepen zitten nog
steeds op de Kade. Daar voor den Reigers-
bergschenpolder nog steeds vrees bestaat
wordt door het spoorwegpersoneel de dijk-
gang bij Wachtpost no. 23 nog dag en nacht
bewaakt om wanneer den dijk mocht be
zwijken de spoorbaan daar onmiddellijk
af te sluiten om te voorkomen dat nog
meerdere polders zouden ondervloeien.
Omtrent de in ons no. van gister
vermelde ontsporing nabij station Bergen
op Zoom op gisteren morgen vernemen
wij nader dat er een Engelsche sleutel
gevallen was tusschen rail en wiel waar
door de tender even voorbij een wissel
ontspoorde. Daar de trein pas in eerste
beweging was, werd de tender voortge
sleept over een afstand van 25 meter. De
rails werden verwrongen en gedeeltelijk
losgerukt, doch ongelukken zijn er niet
1 te betreuren. Onmiddellijk werd de ten
der op het spoor gebracht, Deze trein
reed echter niet verder, de reizigers wer
den toen opgenomen in den daarop vol
gende- sneltrein.
Tegen eenige arbeiders, die op een
bouwwerk, op Engelenburg te 's-Graven-
hage, waar gestaakt werd, aan den ar
beid waren gegaan, en gisteravond onder
politiegeleide huiswaarts keerden, werd
door een opdringende menigte zóó drei
gende houding aangenomen, dat de politie
zich genoodzaakt zag, een charge met de
sabel te maken.
Bij kon. besluit is aan F. B. s'Jaeob,
op zijn verzoek, met ingang van 1 Mei
1906, eervol ontslag verleend als burge
meester der gemeente Rotterdam, onder
dankbetuiging.
De redactie van Het Volk. Naar Het
Volk mededeelt werd Zaterdag in de ver-,
gadering van het patijbestuur der 8. D.
A. P. gesproken over de redactie van Het
Volk, in verband met de voorstellen door
de redacteuren van Het Volk.
In de discussie over dit punt werden
de voor- en nadeelen van de volgende
stelsels tegenover elkaar geplaatsta. de
tegenwoordige regeling, dus met een ver-
andelijken hoofdredacteur b. een redactie
niet twee verantwoordelijke hoofdredac
teurs c. een redactie mei coiiecueve ver
antwoordelijkheid d. een redactie met
collectieve verantwoordelijkheid, waarvan
echter één der leden door het congres de
functie van politiek redacteur wordt op
gedragen.
Deze besprekingen hadden ten doel om
óf te komen namens het P. B. tot een
bepaald voorstel óp het a.s. congres, óf
naar aanleiding der ingekomen voorstellen
daaromtrent een advies uit te brengen.
Tot een bepaalde conclusie kwam het
dien dag nog niet, aangezien het P. B.
eerst nog wenschte te vernemen van de
redactieleden, hoe zij zelf zich de inrich
ting en werking van een redactie met col
lectieve verantwoordelijkheid dachten.
De bespreking met deze partijgenooten
werd gehouden op Zaterdag 10 Maart, en
liep over de wijze van verdeeling van
den arbeid bij een redactie i&sJirvü'iVec-
tieve VorauV;;oWïAeiiyaiieid, de verant
woording aan heï Congres, de wijze van
benoeming, de aanvulling der redactie, de
verhouding tot het P. B., enz.
Het partijbestuur stelde het nemen van
een conclusie uit tot een volgende ver
gadering.
Te Londen is de rechter Haden
Corser overleden, die den naam had van
de ernstigste man der Engelsche rechter
lijke. macht te zijn. Men herinnert zich
niet, hem ooit te hebben zien glimlachen
in zijn ambt, of hem iets te hebben hooren
zeggen wat #naar scherts geleek.
De Fransche tooneelspeler Frédéric
de Chirac, bekend door zijne realistische
rollen, is te Nemours op het tooneel over
leden, slechts 36 jaar oud. Hij stelde een
dronkaard voor, die aan „delirium" lijdt
en deed dit zoo natuurlijk, dat het publiek
hem levendig toejuichte, zonder op zijn
doodelijke bleekheid en de steeds heviger
wordende stuiptrekkingen te letten. Ein
delijk bespeurde men, dat het droeve ernst
was. Maar toen men hem wegdroeg, blies
hij den laatsten adem uit.
Te Philadelphia, is een 15-jarig meisje,
dat nu al sinds 9 maanden aan een ze-
nuwachtigen hik lijdt. Ze kreeg dienten
gevolge van een hevigen schrik, toen zij
een kind door den tram zag overrijden.
Et.zijn thans ongeveer 50 dokters bijeen,
om het merkwaardige geval te bestudee-
ren en te trachten het arme kind van
dien hik af te helpen.
Paul Doeskensky, een Rus, die den
Vesuvius had beklommen en niettegen
staande de waarschuwingen van zijn gids
te dicht bij een kleinen krater kwam, die
zich bij den top had gevormd, kreeg een
gloeiend blok lava, dat hoog de lucht was
ingeslingerd, op het lichaam en werd zwaar
gewond. De gids sleepte den bewuste
loozen Rus naar den naastbijzijnden cara-
binieri-post, waar men poogde hem bij te
brengen.
Een Amerilcaansche grassoort. De
buitengewone ontwikkeling van de zui
velindustrie in Zuid-Wales is volgens een
Engelsch blad toe te schrijven aan het
steeds toenemen van weiden, bestaande
uit Pospalum dilatatum. De naam „pos-
palum" is een van de Grieksche termen
voor gierst, en het woord dilatatum wijst
op de eigenschap zich zoowel boven als
onder den grond uit te breiden. Het graa
is afkomstig uit Zuid-Amerika en is sinds
1880 in de Vereenigde Staten bekend.
Het schijnt op elke grondsoort te kunnen
groeien, en heeft weinig van droogte te
lijdenhet vult den grond met een net
werk van wortels en bedekt de opper
vlakte met een weelderig kleed van het
begin van de lente tot de nachtvorsten
in den herfst. Pospalum doodt bovendien
schadelooze en waardelooze planten. Die
grassoort wordt thans ook in Nieuw-
Zeeland ingevoerd.
Een troonopvolger. Heden is het 50
jaar geleden dat kanongebulder te Parijs
den volke bekend maakte, dat een troon
opvolger van keizer Napoleon III geboren
-n 1. i u,/
de 16-jarige „prins Loulou" den „vuur
doop" kreeg, maakte aan die schoone ver
wachtingen een einde. Op 1 Juni 1879
viel hij in Natal bij een gevecht tegen
de kaffers, 6% jaar na den dood zijns
vaders. Beiden rusten thans in het praal
graf, dat keizerin Eugenie die eerst
daags 80 jaar wordt te Farnborough
in 1887 heeft doen oprichten.
In zijn uitersten wil benoemde de prins
zijn neef, prins Victor Bonaparte, den
oudsten zoon van prins Jeróme Napoleon,
tot zijn opvolger als pretendent in F rankrij k.
De Campanile. Thans zijn de fun-
deeringswerken voor den herbouw van
den beroemden klokketoren van het San
Mareo-plein te Venetië voltooid. Men heeft
ze een veel grooter oppervlak gegeven,
zoodat het gewicht over een ruimeren om-
-Yreit WTjTif verdeeld. Bij den bovenbouw
zal worden getracht alle VKHSfelliving te
voorkomen en tevens de zwaarte van hei
geheel te beperken. Daartoe zal de Cam
panile een ijzeren geraamte krijgen, dat
met cement wordt volgeworpen men be
rekent dat de toren zoodoende ruim 3
millioen kilo minder zal wegen dan de
oude en elke vierkante meter slechts 11,500
kilo in plaats van 14,600 te dragen zal
krijgen. Het uiterlijk zal geheel en al gelijk
worden aan de vorige. De bouwkosten zijn
op 1,800.000 lire geraamd.
Te Batavia is op 15 Februari gevan
kelijk aangebracht mr. J. C. Astro, beschul
digd van verduistering als directeur van
de Bandoengsche Crediet-, Deposite- en
Spaarbank. Het totaal bedrag is niet bekend
Er loopt een geruoht van nieuwe
huwelijksplannen, waardoor een Engelsche
Prinses aanstaand Koningin van Portugal
zou worden. Volgens dit gerucht zou n.l.
de Kroonprins van Portugal aanzoek doen
om de hand van Prinses Beatrice van Con-
naught, dochter van Koning Edwards
broeder.
Onder de Union Jack". De (Trans-
vaalsche) Volkstem schrijft
De heer C. H. Sandenbergh, oud-ambtenaar
van de Z. A. R. heeft een eind gemaakt aan
zijn leven, omdat hij sedert den oorlog niet
meer in de behoeften van zich en zijn familie
kon voorzien. Hij was, ofschoon 64 jaar oud,
sterk en gezond. In een hartroerenden brief,
kort voor zijn dood geschreven, zegt hij,dat hij in
den oorlog alles verloor, en dat de menschen,
die nu aan 't bewind zijn, hem geen werk
willen geven. Twee jaar trachtte hij te ver
geefs iets te verdienen.
Door de ramp te Courrières zijn niet
minder dan 1000 vrouwen tot weduwen
en 6000 kinderen tot weezen gemaakt.
Hennig, de beruchte Duitsche in-
brekef en moordenaar, die, gelijk wij
gisteren meldden, te Stettin in hechtenis
