NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 72. 1905
Zaterdag 23 December
20e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
BuitenMscb Overzlebt.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG D'ES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
eaa«ia«it UMWimHEsaanaaEMHBWMgMMMHag
Zij die zich met 1 Januari op
oiim blad abonneeren, ontvan
gen het tot dien datum gratis.
BERICHTGEVERS.
Berichtgevers voor dit blad worden
gevraagd te
St. Annaland.
St. Philipsland.
Scherpenisse.
Poortvliet.
22 December 1905.
In het bericht uit Middelburg, in ons
no. van Woensdag, na groote aarzeling
door ons opgenomen van hoogst betrouw
bare zijde, komen, volgens een ons ge
zonden rectificatie, eenige onjuistheden
voor, die wij bij deze herstellen. De voor
stelling in bedoeld bericht is zeer over
dreven. Het misdrijf is gepleegd met eene
dienstbode, niet met een catechisante (dit
meenden wij ook te weten, doch gaven onze
meening voor beter)terwijl de vlucht van
ds. S. naar het buitenland hem niet belet
heeft, weder te komen en ter plaatse waar
het behoort schuldbelijdenis te doen.
Ofschoon wij het met onzen geachten
opponent niet eens zijn dat misstappen
van geestverwanten door ons stelselmatig
behooren verzwegen te worden, doet 't ons
toch genoegen dat wij deze „verbetering"
in onze kolommen kunnen opnemen.
Voor het amendement der socialisten
tot het weglaten der derde herhalings
oefening in 1906, welk amendement met
49 tegen 33 stemmen, dus bij afwezig
heid van 28 Kamerledenverworpen
werd, stemden uit de rechterzijde de
an tire v. heeren Van Alphen en Van Vliet,
en de katholieke heeren Fruijtier en Pas-
stoors met nog 4 hunner geestverwanten
benevens 26 vrijzinnigen van alle kleur,
van Van Foreest tot v. d. Zwaag.
Deze verwerping spijt ons.
Rompslomp, ongemak, schade voor de
betrokken miliciens, ellende voor hunne
gezinnen, onderhoudskosten enz. wegen,
dunkt ons, niet op tegen de door deze
laatste herhalingsoefening verkregen strijd
vaardigheid.
Be Staatscourant van j. 1. Dinsdag (wij
meldden het Dinsdag reeds) bevatte de
volgende mededeeling
Wij Wilhelmina, enz. enz.
Hebben goed gevonden en verstaan
De Vereeniging voor Hooger Onderwijs op
Gereformeerden grondslag aan te wijzen als
bevoegd in de van de Vereeniging uitgaande
„Vrije Universiteit" een bijzondere Universi
teit te hebben, die ten aanzien van de door
haar te verleenen graden in de rechtsweten
schap, in de klassieke letterkunde, in de
Semitische letterkunde en in de wijsbegeerte
gelijke rechten heeft als de Rijks Universi
teiten.
Onder de meest belangrijke jaren van
haar bestaan zal de Vrije Universiteit
wel dit jaar, het vijf en twintigste van
haar bestaan, mogen tellen.
De tonne gouds, die het tastbaar be
wijs was van de voortdurende trouw en
liefde van het deel onzes volks dat met
haar, in geestelijken zin, en nu deze
rechtsgelijkheid, in harden politieken strijd
gewonnen, en als erfenis van het afge
treden kabinet verkregen, vormen be
langwekkende datums in haar levensge
schiedenis.
De Vrije Universiteit ga, gesterkt door
deze overwinning, geworteld en gegrond
door den verkregen invloed, verder haar
rustigen gang en blijve of worde meer
en meer voor het christelijk Nederland
de plaats tot opleiding" zijner zonen voor
de verschillende betrekkingen in Staat
en Maatschappij en Kerk.
De storm in een glas water heeft uit-
ewoed.
Minister Staj
op alle punten
gewoed.
Minister Staal versloeg zijn aanvallers
Zijn begrooting werd aangenomen zonder
hoofdelijke stemming.
Dus ook met de stemmen zijner felste
aanvallers Thomson (unie-liberaal), Mar-
chant (vrijzinnig-democraat) en Troelstra
(sociaal-democraat).
Van Thomson wiens rede één afbreken
van den Minister was geweest; van Mar-
chant die hem namens de vrijzinnig-demo
craten den oorlog had verklaardvan
Troelstra die hem een motie van wan
trouwen had thuis gezonder.
Den minister van oorlog onzen oprechten
zegewensch met zijn zegepraal.
De landsdefensie is bij hem in goede
handen.
Natuurlijk zou de rechterzijde als één
man, tegen de gansche linkerzijde desnoods
in, hem gesteund hebben.
Doch zoo is 't beter.
Loonen.
De Protectiebode ontleent aan een artikel,
door de JV. li. Ct. vertaald uit de Revue
Economique International, een overzicht
over de loonen in Frankrijk. Door de
aanhangers van het dogma van den vrij
handel wordt het steeds zoo voorgesteld,
dat protectie, duurder brood, groot onheil
teweeg brengt. Reeds van het tarief-
ontwerp van Harte, waarin van een recht
op graan geen sprake was, heette het reeds
dat de grootste rampen er het gevolg van
zouden zijn.
Nu is Frankrijk een land van protectie.
En toch blijkt uit de vergelijkende loon-
staten, dat de loonen in Frankrijk in het
tijdvak 18061893 stegen met 125 pCt.,
terwijl de kosten voor het levensonderhoud
stegen met slechts 36 pCt.
De Protectiebode zegt
„Of de welvaart in dat land ook te
verklaren is V En toch duurder brood
Ja, maar wie zou bij zoo'n stand niet
kunnen betalen en met gemak betalen
Het duurder brood is hoogstwaarschijn
lijk één der meewerkende factoren om tot
dat prachtige resultaat van 125 pCt. te
kunnen komeu".
Men behoeft dit oordeel niet te onder
schrijven, om toch dit te kunnen vast
stellen, dat invoerrechten op graan en
andere levensmiddelen niet per sé armoede
en ellende ten gevolge hebben. En waar
in Frankrijk de algemeene toestand,
ondanks de invoerrechten, zoo ziender-
oogen verbeterde, waarom zou elke ver
hooging van het tarief ten onzent dan
onheil brengen
Een stijging van 125 pCt. van de geld-
loonen weegt dubbel en dwars op tegen een
stijging der onderhoudskosten met 36 pCt.
(N. Prov. Gron. Crt
Een sclioone gelegenheid. Men schrijft
aan het Centrum: „De heer J. H. Blum,
antirev. schoolopziener in het district Mid
delburg heeft gemeend zijn ontslag te
moeten nemen. Dit is jammer. Want
in zijn hoedanigheid van schoolopziener
was hij bij allen gezien en werd hij ook
door velen zeer geprezen. Nu een van rechts
in een district, dat geheel anti-liberaal is
aftreedt, is het voor de Regeering niet
moeilijk, daar ook weer een antirevolutio
nair of mogelijk zelfs een katholiek te be
noemen als er maar flinke katholieken
zich aanmelden. Het district Middelburg
omvat: Walcheren overwegend antirevol.
of chr.-hist. en het land van Hulst met
Zeeuwsch-Vlaanderen, beide overwegend
katholiek. Hier kan de regeering een anti
liberaal benoemen. Van antirevolutionaire
zijde wordt reeds gesolliciteerd".
Wij ook, zijn zeer benieuwd, wat de
verzoeningsgezinde regeering doen zal.
Verwachten doen wij van haar niets. Edoch
zelfs de meest pessimistische kan zich
nog wel eens vergissen 1
Waar was ie? Oom Politicus schrijft
in O. C, aan zijn neef:
j 't Was vermakelijk
Onrustig liep hij heen en weder, mijn
heer de Kabinets-i'ormateurzoekend naar
'n rustpunt voor z'n dobberenden voet en
z'n slingerend verstand.
Wat zou-ie doen! Voor of tegen wat
moest het zijn
„Voor! zegt z'n vriend, de secretaris
der „Unie". „Natuurlijk stem jij voor
We hebben 't immers burger en boer ge
predikt, dat er bezuinigd moest worden.
Met name op militaire uitgaven. Nu kun
je bezuinigen allo dan
Ja daar was niets tegen te zeggen.
't Ging om 'n „dokkie" zooals 'n Rot
terdammer naast me zei.
De min. van Marine wou 'n apart doks
ken hebben voor grootere torpedovaar
tuigen; bruto prijs f40.000. Netto vallen
zulke dingen altijd tegen.
Die veertigduizend pop moesten d'r af
meenden de bezuinigers. Dan kan 't volk
zien, dat het toch ernst is. Ze kunnen
dienen als grondslag voor 'n arbeiders
pensioen van f 6 's weeks op 60-jarigen
leeftijd. Als je ze rente op rente zet, dan
zijn ze na twee eeuwen tot een enorm
kapitaal aangegroeid. Als we dan nu al
vast 'n pensioen-wet maken, kan die in
2105 worden ingevoerd
Veoruit dus met dat geld, afstemmen
Maar de minister hield zieh taai en zei,
dat-ie dat geld voor 's lands verdediging
noodig had.
Daar stond Borgesius nu
Land en volk bedotten ging toch niet
aan. Z'n adjudanten hebben in de boe
renherbergen te veel losgelaten. Maar z'n
eigen kindeken, met zooveel moeite ter
wereld gebracht, dat dierbare ministerie
dat zijn vaderhart sneller kloppen doet,
'n duw geven dat ging toch óók niet
En moedeloos wrijft hij inet de hand
palm over den kalènden schedel.
De griffier roept de stemlijst af.
„BorgesiusGeen antwoord. De leden
kijken elkaar aan. „Waaris-ie Net weg
gegaan. Of-ie 'n noodige boodschap had,
weet ik niet, neef! Maar ik zal 't maar
gelooven, want dadelijk na de stemming,
zie daar was-ie er al weer
In het liberale kabinet in Engeland
heeft thans, gelijk wij reeds vroeger
meldden, een oud-werkman zitting.
Het is John Burns, een der leiders die
't meest in staat geacht wordt, met kennis
van zaken, de sociale quaestie op te
knappen. Hij behoort tot de meest woorden
rijke van zijn met de gave der lippen,
doorgaans nog al gezegende partijge-
nooten
Hij die eischen stellen kan, alleen in
het oog van socialisten niet onzinnig
Wat hij doen zal?
In het oog zijner partijgenooten niets
goeds natuurlijk.
In de weinige dagen van zijn bestuur
is de algemeene bijdrage van 120.000
pond sterling, (natuurlijk een droppel
aan den emmer) tot algemeene ontevreden
heid verdeeld.
En hij heeft, in zijn vroeger district,
een honderd man aan 't werk kunnen
helpen tot het aanleggen van een
kerkhof. Zeker omdat er buitengewone
sterfte onder de werkeloozen gewacht
wordt, zeggen de partijgenooten.
Geen doeltreffender middel om te over
tuigen dan de practijk.
Ieder die aan 't werk gaat voelt het
onmogelijke, en wordt over boord
geworpen.
De rijkdom vormt een pyramide met
breeden grondslag waarvan de dikte zeer
gelijkmatig van boven naar beneden zich
uitbreidtde groote fortuinen stellen den
scherpen top voor, de vergulde punt die
glinstert in de zon en van verre de aan
dacht trektmaar het zwaartepunt berust
in waarheid op de middelste zoo niet op
de onderste lagen, en de pyramide neemt
gelmkkig sneller toe in breedte dan in
hoogte.
De groote staking schijnt dan toch over
Rusland te zijn gekomen, met grimmigen
ernst, wel voorbereid, en gedekt door schiet
voorraad en wapenen.
Eén lichtpunt de regeering treedt
krachtiger op dan ooit om deze doodelijke
revolutie te keeren. Vooral de arrestatie
van den socialist Trotski, die kort geleden
uit Genève was aangekomen, is van groote
beteekenis.
Het ontbreekt overigens dezen heeren
nog niet aan slimme leiders, die al hun
best doen om de troepen tot hunne zijde
over te halen, overtuigd als zij zijn, dat
ook deze revolutie mislukken moet, wan
neer zich het leger Diet bij haar aansluit.
Reeds nu ondervindt zij tegenstand, in
de eerste plaats bij een aanzienlijk getal
kleine neringdoenden, die zich nu reeds in
benarde omstandigheden bevinden, en door
deze nieuwe staking zouden worden ge
ruïneerd.
In de tweede plaats bij vele arbeiders
die hun laatste hulpbronnen hebben
uitgeput. Doch het meest door de ingetre
den nieuwe stakingsverordeningen.
Bovendien dreigen op sommige plaatsen
de boeren, de spoorwegemployés te zullen
dooden, indien dezen het werk neerleggen.
Onlangs vervoegde zich ergens in Polen
een deputatie boeren bij een stationschef
ten plattelande. De landbouwers gaven
onomwonden te verstaan, dat zij voor hun
bestaan afhankelijk zijn van het geregeld
functioneeren van den spoorweg. Zij waren
niet van zins, nogmaals een lijdensperiode
door te maken als by de vorige staking.
Ergo, zouden zij een ieder dooden, die
het werk zou neerleggen.
Dat de strijd overigens van weerskanten
meenens is, blijkt onder meer hieruit dat
in de Oostzeeprovinciën sommige steden
aan een formeel beleg zijn blootgesteld.
Zoo onder anderen heeft de stad Toekoem
in Koerland zich aan de Russische troe
pen overgegeven na een zwaar gevecht,
dat twaalf uur duurde. De stad was voor
treffelijk en naar alle regelen der taktiek
versterkt. Rondom waren verschansingen
aangelegd en valkuilen, en waren machine
geweren in stelling gebracht. Zoowel bij
de oproerlingen als bij de troepen zijn
vele dooden en gewonden gevallen.
De volgende berichten, ook al kunnen
zy overdreven zijn, komen onze ongerust
heid vermeerderen, namelijk dat de revo
lutionairen zeer veel wapenen toegesmok-
keld krijgen via Finlanddat in de
Russische gebieden van Centraal-Azië
afschuwelijke slachtingen plaats vonden;
dat in Toerkestan hongersnood is ontstaan
en te Koesj ka de staat van beleg afge
kondigd werd en dat in Astrakan de pest
haar gevreesde verschijning heeft gemaakt.
Zoo volgt de eene beproeving de andere.
Hierbij komt dat men te Odessa zeer
bevreesd is voor een herhaling van de
Israëlieten-gruwelen. In de stad waren
dezer dagen biljetten aangeplakt, welke
onderteekend waren„de officieren en
soldaten van het garnizoen". Op deze
biljetten stond te lezen, „dat het gespuis
der achterbuurten en de politie zouden
worden neergeschoten".
Over het algemeen hangt nu in Rusland
alles af van de trouw der troepen, en de
vastberadenheid der regeering; derevolutie
waagt thans haar laatste krachtproef.
En wat de positie van Witte aangaat,
die wordt sterker. Immers de burge
meester van Moscon Guschkof, die door
den Czaar ten paleize geroepen was,
misschien wel om over de vorming van
een nieuw kabinet te worden geraad
pleegd doch zeer stellig om aan de kies-
wetconferentie deel te nemen, ontving bij
aankomst ten paleize bericht dat de Czaar
hem niet ontvangen kon. Hij is hierop
terstond naar Moscou teruggekeerd. Ove
rigens hebben wy omtrent den toestand
te Moscou, aan hetgeen wij gisteren in
onze Telegrammen hebben meegedeeld
niets toe te voegen. Het sociale leven
is daar volkomen gestremd. Het is alleen
maar gelukkig dat de kwaal zich niet
verspreidt, tenzij dan over Polenmaar
daar schijnen de menschen ook al heel
vatbaar te zijn.
Uit overig Europa geen ander nieuws
dan dat in Griekenland het nieuwe kabinet
is opgetreden de premier heet Theotokis
dat te Londen het sensatieproces tegen
het voormalig Parlementslid Watt, be
schuldigd van het smeden van een com
plot ten einde zijne vrouw te vermoorden,
welk proces vele dagen geduurd heeft, is
geëindigd met de schuldigverklaring van
den beklaagde en zijn veroordeeling tot
vijf jaar tuchthuisstrafen dat te Ant
werpen gisteravond in het Keizershof in
een door vijfduizend menschen bijgewoonde
meeting de zaak Joris is besproken, en.
een tamelijk opgewonden motie is aange
nomen, waarin België wordt uitgenoodigd
stappen te doen bij de Porte om Joris te
redden.
Omtrent laatstgenoemde vergadering,
waarin liberalen en socialisten het woord
voerden en burgemeester Jan van Rijs wij ck
schriftelijk zijn instemming betuigde met
het optreden van het „Joris-comiteit",
vernemen wij nog dat het er tamelijk roerig
was, doch dat eenparig besloten werd de
volgende dagorde te seinen aan den Koning,
aan de voorzitters der beide wetgevende
Kamers en aan den minister van buiten-
landsche zaken „De meeting, belegd door
het Antwerpsche comité ter verdediging
van Edward Joris, maakt aan de wet-
geyende Kamers, aan de regeering en aan
den Koning den innigen wensch bekend
van de eensgezinde Antwerpsche bevolking,
zij verlangt dat België het noodige doe
om ons door traktaten gewaarborgd recht
te doen eerbiedigen, zoodat Joris aan de
Belgische overheid worde overgeleverd om
geoordeeld te worden door de rechters,
die de traktaten en wetten hem toekennen,
lü geval Turkije het goed recht van België
zou weigeren te erkennen, beslist de
meeting desnoods een beroep te doen op
het geweten van de mogendheden en
in de eerste plaats van het edelmoedige
Fransche volk, dat eenmaal de rechten
van den mensch heeft uitgeroepen en
steeds bescherming heeft verleend aan de
Europeanen in het oosten, opdat het ons
ter hulp kome in een geval dat voor alle
beschaafde landen van belang is."
Ook deze motie de Belgen, minder
prat op stadhuiswoorden dan wij, Hollan
ders, noemen haar dagorde riekt aardig
wat naar revolutie. Zij zal echter wel geen
oorlog tengevolge hebben.
Geen land ter wereld maakt van de
arrestatie van een die den sultan dooden
wou, een oorlogsgeval op grond van het
feit dat deze in een brief aan zijn moeder
het feit ontkent, of omdat diens zaak wordt
berecht ter plaatse waar het misdrijf ge
pleegd werd.
Uit China komt bericht dat de oproeren
in Shangai en omliggende plaatsen ge
dempt zijn.
Uit Amerika komt bericht van een
klein incidentje tusschen den President
en den Senaat.
Roosevelt wil een zijner beschermelingen
zekeren Bishop een goed bezoldigde
betrekking bezorgen bij de uitvoering der
Panama-kanaalwerken.
Bishop was reeds geruimen tijd „pers
agent" der kanaal-commissie op een trac-
tament van 10,000 dollar 's jaars. Dit
vonden de parlementsleden te Washington
toch te bespottelijk, en Bishop kreeg zijn
ontslag.
Roosevelt wendde nu al zijn invloed
aan, om zijn beschermeling een andere
Kanaalbetrekking te verschaffen. Maar
de Senaat weigerde diens benoeming te
bekrachtigen. Enkele leden, uit beide
partijen, hebben bij die gelegenheid in
ongemeen krachtige bewoordingen Roose
velt's al te persoonlijk beleid als presi
dent afgekeurd.
