NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 52. 1905.
Donderdag 30 November.
20e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
THOLEN.
Buitenlanfiseh Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
V
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Aan onze geestverwanten op Tho-
len zonden wij gedurende eenige
dagen een nommer van ons biad ter
kennismaking.
Vandaag ontvangen die te Oud-
Vosmeer, St. Maartensdijk, St. Anna-
land, St. Philipsland en Poortvliet de
courant voor het laatst. Laten onze
vrienden zich daarom vandaag eens
bedenken of zij zich niet op ons blad
zouden abonneeren.
Zegt gij, maar dat is te veel voor
mij alleen, welnu zoekt dan een vriend
die met u saam de krant lezen wil.
En is met uw beiden het nog te
„schadelijk", allicht vindt gij er dan
nog wel een derden lezer bij.
Maandag a.s. zal onze agent u be
zoeken om uw antwoord te vernemen.
Wij hopen dat de leiders in dat deel
onzer provincie hem alle gewenschte
inlichtingen wel zullen willen ver
schaffen.
Tholen stemt goed op anti-revolu-
tionaire CANDIDATENmoge het
langs dien weg gewonnen worden voor
de anti-revolutionaire BEGINSELEN
29 November 1905.
Geen pleisterwerk.
Onder dit opschrift schrijft de (antir.)
Rotterdammer
Zeldzaam komiek.
Iedereen die in het laatste jaar in Neder
land heeft meegeleefd, hij zij vrijzinnig
of niet, weet, dat de nederlaag der Chris
telijke groepen in Juni bijna enkel is te
wijten geweest aan de bijzondere stembus
manoeuvres der vrijzinnigen.
Alleen daardoor kon het liberale Kabinet
de plaats van het oude, dat ruimen moest,
innemen.
Wat klinkt het dan zeldzaam komiek,
thans ditzelfde Kabinet in de Memorie van
Antwoord te zien verklaren
»Met belangstelling heeft de Regeering kennis
genomen van de beschouwingen over de wijze,
waarop de verkiezingsstrijd is gevoerd. Het
gebruik maken in dien strijd van onwaardige
en oneerlijke middelen verdient ongetwijfeld
ernstige afkeuring en van geheeler harte sluit
de ondergeteekende zich aan bij den wensch,
dat de verontwaardiging, door zulke practijken
opgewekt, er toe mogen leiden voortaan van
het bezigen daarvan af te zien".
Dit schoone antwoord is niet voldoende.
De Minister had nn ook moeten zeggen
degenen die door zulke middelen gekozen
zijn, moesten de beleefdheid hebben te
bedanken.
Dan zouden er heel wat heeren aan het
„napeinzen" moeten gaan.
De heer Reijne zou moeten indenken
o. a. de werking van het lasterpraatje over
het vat jenever, dat in Kampen bij Prof.
Noordtzij zou zijn thuisbezorgd.
En de heer Pierson zou eens moeten
nalezen, wat bijv. de Nederlandsche Stem-
men van 12 Juli schreef over de verkie
zing in Gorincliem. Immers daarin staat
afgedrukt
In Gorinchem luidde het stembiljet
Andel L. van
Pierson Mr. N. G.
Van liberale zijde heeft men nu de volgende
manoeuvre uitgevoerd, waarvan wij overigens
de qualihceering aan den lezer overlaten. Om
de antirevolutionaire kiezers in verwarring te
brengen, heeft men in een strooibiljet er op
gewezen, dat Pierson Nederduitsch Gerefor
meerd was en Van Andel liberaalhet stembiljet
gaf dat immers aan door de letters N. G. en L.
Pe manoeuvre heeft succes gehad en menige
kiezer, die de personen der candidaten niet
kende, is er ingeloopen 1
2oo is er veel meer geschied
Menige zetel zou door de vrijzinnigen
niet zijn gewonnen, ware het niet geweest
op de meest treurige wijze.
Dat valt door geen vriendelijke en zoete
Voordekens van Mtmsler De Meester te
bepleisteren.
Althans wij hebben aan dat pleisterwerk
geen behoelte,
Van-dag-tot-daggeprikkeld dat da. I
Jongebreur zijn blad tot de organen des
ongeloofs telt, schrijft een lang artikel
daar tegenin, aan het eind waarvan hij
zich beroemt iedere hulp, ook van sociaal
democraten toe te juichen, om een partij
als de antirevolutionaire, er onder te
houden.
Maar hoe nu de sociaal-demooraten over
zijn partij oordeelen
Het Volk schreef eenigen tijd geleden
Het liberalisme zegt aan de massa niets
het geloof alleen als politiek wapen is
nog een poos sterk tegenover de sociaal
democratie.
Het liberalisme heeft dus de sociaal
democratie den grootst mogelijken dienst
bewezen met de partij van „liet geloof"
te verdringen.
Zij hebben elkaar een pleizier gedaan.
De vrijzinnigen willen niet de partij
van het ongeloof zijn. Ons is dit wèl.
Maar zij hebben bij de verkiezingen so
ciaal democraten in de Kamer gebracht.
En hoe die tegenover 't geloof staan,
weet men wel van hun voormannen.
F. v. d. Goes schreef in „De Nieuwe
Tijd" Nov. 1902 bladzij 725 „dat gods
dienstloosheid een evenzeer werkelijk deel
uitmaakt van de socialistische theorie als
welke oeconomische of politieke leerstel
ling ook En Loopuit (Kroniek 10 Dec.
1902 (blz. 408)„In onzen tijd is er
maar één criterium voor hen die zich in
de rijen van onze beweging stellen. En
dat is, hoe staat gij tegenover den klas
senstrijd, en niet, voelt gij o zooveel voor
het socialisme?
„Christendom en Klassenstrijd zijn twee
begrippen welke elkander in onze dagen
volkomen uitsluiten".
En van den Italiaanschen sociaal de
mocraat Ferri is het bekende woord het
is een taak der soc. dem. het Godsbe
ginsel te ondermijnen".
Verdient de sociaal democratische partij
derhalve geen vertrouwen om haar ver
houding tegenover den godsdienst, haar
oeconomisch standpunt schijnt al even
weinig deugdelijk. Een buitenlandsch blad
de Kölnische Zeit. nam indertijd
een stukje over uit het orgaan van de
timmerliedenvakvereeniging, aldus lui
dende „Het is een algemeen bekend feit,
dat de sociaal-democratische partij (wij
kunnen, zonder protest van de zijde van
onze kameraden, wel rondweg zeggen
onze partij) zich sedert langen tijd in
een onaangenamen toestand bevindt, die
nog erger dreigt te worden in de naaste
toekomst. Haar belangrijkste theoretische
leerstellingen zijn onhoudbaar of twijfel
achtig gebleken de „Verelendungs-theo
rie" is opgegeven moeten wordende
„instortings-theorie" kan niet worden vol
gehouden de „crisis-theorie" is zeer twij
felachtig geworden en zoo staat het ook
met de opvatting van de chronische over
productie en andere leerstellingen. In
ieder geval vindt dat alles geen voldoen
den steun in de economische ontwikke
ling der laatste tientallen van jaren. Bij
de arbeiders bestaat wel nog een betrek
kelijk krachtig geloof aan deze leerstel
lingen, maar bij de partijleiders niet, en
zeker niet in de politieke werkliedenpers.
Reeds daardoor komt de partij in den
toestand van een overhellend schip, en
de partijgenooten krijgen ongeveer het
zelfde gevoel, dat men kan waarnemen
bij de passagiers van een overhellend
schip. De menschen worden zenuwachtig."
En Hel Volk van 29 Maart van dit jaar
schreef„Gorter sprak te Amsterdam in
het Nut als zijn meening uit dat Marx'
voorspelling omtrent de concentratie in
den landbouw gelijk in den handel en de
industrie, thuis is gelogenstraft".
De groote aanwas der soc. dem. partij
op Europa's vastlandt en met name in ons
land, moet dan ook aan andere oorzaken
worden toegeschreven.
De macht van het geld en de waarde
van het kapitaal verminderen, naarmate
het geld en de rijkdom vermeerderen. Daar
entegen neemt de waarde van den arbeid
aanhoudend toe, naarmate de rijkdom wast.
De voortdurende toeneming van den rijk
dom keert zich in zekeren zin tegen de
rijkenzij geschiedt op kosten van hel
verkregen kapitaal, op kosten van de
geërfde fortuinen en ten bate van den
arbeid, ook van [den handenarbeid. Het
roerend vermogen neemt, door zich opeen
te hoopen, af in waardehoe meer het
aanwast, hoe [minder het rendeert. Het
vadsig egoisme van den rentenier beklaagt
zich niet zonder reden 't wordt dagelijks
moeilijker voor hem, om van zijn renten
te leven en naarmate de algemeene rijk
dom vermeerdert, verminderen de in
komsten der individueele fortuinen.
Rusland, de Joden en Elim.
Sinds den Bartholomeusnacht en het
Parijsche schrikbewind en de gruwelen jn
Armenië heeft grooter wreedheid niet
plaats gevonden. „De anti-Joodsehe uit
barsting in Rusland is het grootste onheil,
dat ons ras getroffen heeft sinds Titns
Jeruzalem vernielde", schrijft Oscar Swab.
De middeleeuwen zijn getuigen geweest
van verschrikkelijke Jodenvervolgingen
Spanje en Portugal hebben Israël ge
dwongen tot verzaking van het voorva
derlijk geloofDuitschland verwees de
Joden naar afzonderlijke [kwartieren. En
thans liggen in Rusland de lijken opge
stapeld van de zonen en dochteren dezes
volks en rijzen de klachten ten hemel
der verminkten, der beroofden, der we
duwen, der ouder-[[en kinderloozen.
Toen wij hierboven schreven van het
aanschouwen van zoo menigeen uit zijn
vaderland als verbannen ^Israëliet, langs
Rotterdams straten, dachten wij niet, dat
wij slachtoffers van de vervolgingen zou
den aanschouwen. Want ook die worden
hier gevonden.
Treedt met ons het bekende „Elim"
binnen, in de Tulpstraat alhier. De heer
Zalmann zal u den toegang niet weigeren.
De ruime zaal is geheel gevuld, hoofdza
kelijk met Russische Joden. Hun ge
sprekken zijn levendig. Zou het komen
omdat zij in dit „Elim" een rustplaats heb
ben gevonden op hun langen en hangen
zwerftocht Of zouden zij er over spre
ken, dat het toch niet waar is, wat zij in
de laatste weken zoo dikwijls in hun on
wetendheid hebben gezegd dat er niet
één goede Christen is, en dat, ware Jezus
niet gekomen, zij thans de haat der Chris
tenen niet zouden ondervonden hebben
Hier, onder dit dak althans, ondervinden
zij de liefde van Christenen. Hier wor
den zij getroost en verkwikt, en, zoo noo-
dig, gekleed en gevoed.
Zoowel het een als het ander is voor
hen noodig.
Ziet gij daar dien man zitten met diepe
groeven aan het voorhoofd Zijn naam
is Kotkin. Weinige weken geleden nog
was hij een welgesteld burger van Kisjinef.
Daar bezat hij een huis ter waarde van
20,000 roebels en te Odessa een van 60,000
roebels. In kelders in zijn woonplaats had
hij voor een waarde van 15,000 roebels
aan wijn. Die man is thans geruïneerd
hij bezit niets meer. Nu is hij dankbaar
voor een sigaret.
Aan gindsche tafel zit een grijsaard, naar
gissing 70 jaren. Naar gissing, zeggen wij,
want de man is 44 jaar oud. De doorge
stane angsten en smarten maakten hem
evenwel in korten tijd op betrekkelijk
jeugdigen leeftijd een grijsaard. Op éénen
dag verloor hij niet alleen have en goed,
maar werden vier zijner kinderen ver
moord. Met zijn vrouw en eenige over
gebleven dochter redde hij door de vlucht
het leven en kwam in Rotterdam.
Ons oog rust op een eenmaal welgestelde
vrouw uit Warschau, Zij is thans weduwe,
want haar man werd, nadat hij eerst ge
marteld was en hem o.a. de ooren afge
sneden waren, gruwelijk vermoord. Van
alles ontbloot, kwam zij in Rotterdam aan,
en bad zelfs de allernoodzakelijkste klee-
dingstukken niet.
Zulk lijden te aanschouwen wekt deer
nis en diep medelijden, en het doet wel
dadig aan, te bemerken dat de bezoekers
van „Eliin" een beteren indruk van het
Christendom hebben ontvangen. Zij ge
voelen zich liier thuis.
Zooals wij zeiden, worden deze opge-
jaagden zoo noodig gekleed en gevoed.
In „Elim" bevindt zich bijv. een kleeren-
kast, die voorzien wordt door hen die Is
raël beminnen. Van allerlei, onder- en
bovenkleeding, schoenen en hoeden, is er
in te vinden. Maar deze week raakte zij
uitgeput.
Wanneer men bedenkt dat elke week
honderden arme Joodsche landverhuizers
„Elim" bezoeken, dan begrijpt men wat
er voor deze ongelukkigen noodig is. En
nu allerwege giften worden ingezameld
voor de arme vervolgde Russische Joden,
nu meenen wij de aandacht der Christenen
in ons vaderland met alle vrijmoedigheid
te mogen wijzen op het werk der barm
hartigheid dat in „Elim" verricht wordt.
Rusland.
Sebastopol is in de macht der opstande
lingen.
De regeering tracht het feit te bewim
pelen maar de toestand is zoo ernstig, dat
het niet ernstiger kan. Er wordt niet
gemoord, maar integendeel rustig gewerkt.
En de muiters gehoorzamen tot in 't ge
ringste aan de leiders der beweging. Daar
werklieden- en spoorwegbeambten zich bij
den opstand hebben aangesloten, is het
onmogelijk versterkingen per spoor naar
Sebastopol te zenden.
De nu afgetreden commandant van
Sebastopol, admiraal Tsjoekmin, schreef
aan den gouverneur-generaal van Odessa
generaal Kaulbars dat de matrozen
van de Potemkin dit oorlogsschip verlieten
en zich vereenigden met het regiment van
Brest dat op hen afgezonden was om ze te
bedwingen, en dat zij nu gezamenlijk de
kazernes bezet hebben van waar zij dreigen
met kanonnen. Vele officieren zijn gedood
en de versche troepen zijn onbetrouwbaar,
de artillerie heeft zich zelfs reeds bij de
muiters aangesloten.
Dit is een zeer bedenkelijk berichten
't teekent eer te zacht dan te scherp den
desolaten toestandwant niet alleen is het
leger onbetrouwbaar, maar alles loopt over;
en niet vele, maar alle officieren zijn door
de muiters te Sebastopol vermoord.
Gevolg van een en ander zal wel zijn dat
de regeering aan alle eischen der oproer
lingen zal moeten toegeven.
De arbeidstoestand verergert te Peters
burg en Moskou. Nog meer fabrieken zijn
gesloten.
Zondag hield het arbeiderscomité te
Petersburg een vergadering. Allen kwamen
overeen, dat er geen gedeeltelijke werk
stakingen behooren voor te komen. Zij
hebben dientengevolge besloten, aan de
regeering te vragen, de werkplaatsen te
heropenen, waar de arbeid hervat zou
worden, waardoor de algemeene werksta
king kon worden voorbereid. Ingeval de
regeering niet aan dit verzoek zou voldoen
zou men haar onmiddellijk een indrukwek
kend en uitdagend antwoord zenden.
Het comité zond aan het ministerie een
verzoekschrift in dezen zinhet heeft
bovendien besloten, indien men het met de
autoriteiten niet eens kan worden, naar de
provincie afgevaardigden te zenden belast
met een algemeene werkstakingsactie, die
werklieden, soldaten, matrozen, telegraaf-
beambten, enz. omvat.
In elk geval wil het comité voor een
algemeene werkstaking den 22en Januari
niet afwachten.
«g
In Petersburg beschouwt men dit optre
den van de werklieden als berekend, om
beter den slag voor te bereiden, dien zij
willen toebrengen.
Uit Moskou komt bericht dat de tele-
graafbeambten hebben gestaakt. Gebouw
en toestellen worden door troepen bewaakt.
Onder de telegrafisten heerscht groote
opwinding.
Ook het garnizoen te Moskou vertoont
tèekenen van ongehoorzaamheid.
En tegelijk plunderen de stakers de
fabrieken, particuliere woningen, en bran-
dewijn-depöts. De werklieden aan de
telefoon beletten de dames, die de toe
stellen bedienen aan den arbeid te gaan,
zoodat deze vervangen werden door mili
tairen. De kelnners staken. De restaurants
en wachtkamers van de stations zijn ge
sloten. Bij een vechtpartij tusschen sta-
tion-kellners en andere spoorweg-beamb
ten werden velen gewond. De staking
der huisknechten en dienstboden duurt
voort. De meisjes loopen in troepen van
twee- drie honderd door de straten. Zelfs
de gymnasiasten weigeren naar school te
gaan, omdat de autoriteiten niet wilden
hebben dat het gebouw gebruikt zou wor
den tot het houden van politieke verga
deringen.
De agrarische opstand neemt toe in
omvang en hevigheid, vooral in het Zuiden.
Ontzettende wanorde heerscht in vele
districten. De boeren 'schijnen besloten
t© zijn den grond in bezit te willen hebben,
het koste wat het wil.
Het zuiden van Rusland en vooral de
Kaukasus wordt geteisterd door opstand.
Gevreesd wordt voor een gewapenden
opstand zelfs.
Uit Charbin en "Wladiwostok komen
berichten van hernieuwde muiterij, zoodat
overal getwijfeld wordt aan de trouw van
het leger.
Het Zemstvo-congres te Moskou heeft
alle eischen van Polen goedgekeurd, zich
uitgesproken voor bijna alle eischen van
de uiterste revolutionaire partij.
Zoo is in enkele dagen tijds de toestand
ten slechte veranderd
België.
België schijnt Engeland achterop te
moeten. Dreigt in Engeland de conser
vatieve meerderheid ten gevolge van ver
deeldheid te zullen ineenstorten, ook de
conservatieve meerderheid in België dreigt
groot gevaar.
Het heeft nu 22 jaar goed gegaan; doeh nu
zullen de liberalen wel aan't roer komen.
De elericale partij telt vele knappe man
nen, doch het doorsteek ontwerp heeft
hen tegen elkander in het harnas gejaagd.
De groep Woeste en de groep Beernaert
staan scherp tegenover elkander. Die
doorsteek wordt de doodsteek voor de
regeeringspartij
Het kabinet heeft haast alle bezwaren
der elericale Kamerleden ondervangen.
Van het doorsteekontwerp zijn feitelijk
de doorsteek en de forten al losgelaten.
Maar nog is Beernaert niet tevree. Hij
stelde daarom voor het ontwerp toch nog
naar een commissie te verzenden.
Het Kabinet, wel wetende dat dit een
eervolle begrafenis voor het ontwerp be-
teekent, weigert dit voorstel te aanvaar
den. In een vergadering van het Kabinet
onder voorzitterschap van den Koning
moet dan ook reeds besloten zijn de
kabinetsquaeslie te stellen. Derhalve,
wordt het voorstel-Beernaert heden aan
genomen, dan gaat dit ministerie heen of
de Kamer wordt ontbonden.
En geschiedt dit laatste, dan is't gevaar-
groot dat de gezamenlijke liberalen en
socialisten het winnen.
Na langdurige onderhandelingen tus
schen de gemachtigden der Brusselsche
conservatief-clericalen en de onafhanke
lijke clericalen is het samengaan bij de
verkiezingen onmogelijk gebleken. De
clericalen 'zullen dus in de hoofdstad
tweeërlei candidaten stellen. En dat zou
den doorslag kunnen geven, öf voor eep
